Türkmence Dilbilgisi

Dilbilgisi
Zamirler
1-Şahıs Zamirleri

Türkmence şahıs zamirleri aşağı yukarı Türkiye Türkçesindeki gibidir:

Men, sen, ol, biz, siz, olar
Yönelme hallerinde n>n değişmesi olur:

mana, sana, ona
2-İşaret Zamirleri

Türkmence işaret zamirleri şunlardır: Bu, şu, ol, şol

Çekimli hallerde;

"Bu" işaret zamiri "m" ile başlar
Ek ile zamirlerin aralarına "n" sesi girer
Yönelme hallerinde ise n>n değişmesi olur



muny: bunu, muna: buna, onun: onun
Fiiller
Şimdiki Zaman (Haezirki zaman)


-yar, -yaer Şimdiki Zaman Eki + Şahıs Ekleri


Şimdiki Zaman


Olumlu
Olumsuz


gelyaerin
geliyorum
okayaryn
okuyorum
gelmeyaerin
gelmiyorum
okamayaryn
okumuyorum


gelyaersin
geliyorsun
okayarsyn
okuyorsun
gelmeyaersin
gelmiyorsun
okamayarsyn
okumuyorsun


gelyaer
geliyor
okayar
okuyor
gelmeyaer
gelmiyor
okamayar
okumuyor


gelyaeris
geliyoruz
okayarys
okuyoruz
gelmeyaeris
gelmiyoruz
okamayarys
okumuyoruz


gelyaersiniz
geliyorsunuz
okayarsynyz
okuyorsunuz
gelmeyaersiniz
gelmiyorsunuz
okamayarsynyz
okumuyorsunuz


gelyaerler
geliyorlar
okayarlar
okuyorlar
gelmeyaerler
gelmiyorlar
okamayarlar
okumuyorlar


Geniş zaman (Naemaelim geljek zaman)


Geniş Zaman


Olumlu
Olumsuz


gelerin
gelirim
okaryn
okurum
gelmerin
gelmem
okamaryn
okumam


gelersin
gelirsin
okarsyn
okursun
gelmersin
gelmezsin
okamarsyn
okumazsın


geler
gelir
okar
okur
gelmez
gelmez
okamaz
okumaz


geleris
geliriz
okarys
okuruz
gelmeris
gelmeyiz
okamarys
okumayız


gelersiniz
gelirsiniz
okarsynyz
okursunuz
gelmersiniz
gelmezsiniz
okamarsynyz
okumazsınız


gelerler
gelirler
okarlar
okurlar
gelmezler
gelmezler
okamazlar
okumazlar


Gelecek Zaman (Maelim geljek zaman)


Türkmence gelecek zamanda şahıslara göre fiil çekimi yoktur Bunun yerine zamirler kullanılır


Gelecek Zaman


Olumlu
Olumsuz


men geljek
geleceğim
men okajak
okuyacağım
men geljek dael
gelmeyeceğim
men okajak dael
okumayacağım


sen geljek
geleceksin
sen okajak
okuyacaksın
sen geljek dael
gelmeyeceksin
sen okajak dael
okumayacaksın


ol geljek
gelecek
ol okajak
okuyacak
ol geljek dael
gelmeyecek
ol okajak dael
okumayacak


biz geljek
geleceğiz
biz okajak
okuyacağız
biz geljek dael
gelmeyeceğiz
biz okajak dael
okumayacağız


siz geljek
geleceksiniz
siz okajak
okuyacaksınız
siz geljek dael
gelmeyeceksiniz
siz okajak dael
okumayacaksınız


olar geljek
gelecekler
olar okajak
okuyacaklar
olar geljek dael
gelmeyecekler
olar okajak dael
okumayacaklar


Görülen Geçmiş Zaman (Öten zaman)


Görülen Geçmiş Zaman


Olumlu
Olumsuz


geldim
geldim
okadym
okudum
gelmedim
gelmedim
okamadym
okumadım


geldin
geldin
okadyn
okudun
gelmedin
gelmedin
okamadyn
okumadın


geldi
geldi
okady
okudu
gelmedi
gelmedi
okamady
okumadı


geldik
geldik
okadyk
okuduk
gelmedik
gelmedik
okamadyk
okumadık


geldiniz
geldiniz
okadynyz
okudunuz
gelmediniz
gelmediniz
okamadynyz
okumadınız


geldiler
geldiler
okadylar
okudular
gelmediler
gelmediler
okamadylar
okumadılar


Türkmencenin imlasına bağlı olarak:

Üçüncü şahıslarda görülen geçmiş zaman eki her zaman -dy, -di şeklinde yazılır

gördi, gördiler

İki ya da daha fazla heceden sonra tüm şahıslarda bu durum görülür

düşündim, düşündin, düşündi, düşündik, düşündiniz, düşündiler

Öğrenilen Geçmiş Zaman


Öğrenilen geçmiş zaman I


Olumlu
Olumsuz


gelipdirin
gelmişim
okapdyryn
okumuşum
gelmaendirin
gelmemişim
okamandyryn
okumamışım


gelipdirsin
gelmişsin
okapdyrsyn
okumuşsun
gelmaendirsin
gelmemişsin
okamandyrsyn
okumamışsın


gelipdir
gelmiş
okapdyr
okumuş
gelmaendir
gelmemiş
okamandyr
okumamış


gelipdiris
gelmişiz
okapdyrys
okumuşuz
gelmaendiris
gelmemişiz
okamandyrys
okumamışız


gelipdirsiniz
gelmişsiniz
okapdyrsynyz
okumuşsunuz
gelmaendirsiniz
gelmemişsiniz
okamandyrsynyz
okumamışsınız


gelipdirler
gelmişler
okapdyrlar
okumuşlar
gelmaendirler
gelmemişler
okamandyrlar
okumamışlar





Kaynak : Wikipedia