Yılan Isırığı Epidemiyoloji

Epidemiyoloji

Laticauda colubrina İndo-Pasifik okyanus suları boyunca yaygın bir şekilde bulunan çekingen ancak çok zehirli bir deniz yılanıdır


Çoğu yılan ısırığı zehirli olmayan yılanlardan kaynaklanır Dünyada kabaca 3000 yılan türü bulunur, bunların sadece %15 kadarının insanlar için tehlikeli olduğu kabul edilir[101] Yılanlar Antarktika dışında bütün kıtalarda bulunur En çeşitli ve yaygın bulunan yılan ailesi, yaklaşık 700 türü zehirli olan kırbaç yılanlarıdır (Colubridae)[102] Bu yılanların çoğu insanlar için tehlike oluşturabilecek kadar zehir üretemez, ancak familyanın en az beş cinsi (Dispholidus, Thelotornis, Rhabdophis, Philodryas ve Tachymenis) insan ölümlerine sebep olmuştur[102]
Dünyanın çoğu yerinde yılan ısırığının rapor edilme zorunluluğu yoktur, ve yılan ısırıkları genellikle bildirilmez Bu sebeple hiçbir zaman uluslararası seviyede yılan ısırıklarının sıklığıyla ilgili hassas bir çalışma yapılamadı Yine de bazı tahminlere göre yılda 54 milyon yılan ısırığı ve muhtemelen 125000'i ölümle sonuçlanan 25 milyon zehirlenme gerçekleşmektedir Diğer tahminlere göre ise yılda 12 ve 55 milyon arası ısırık 421,000 ve 18 milyon arası zehirlenme ve 20,000 ve 94,000 arası ölüm gerçekleşmektedir Isırık sonrası hayatta kalan birçok insan, zehir sebebiyle sakatlığa kadar giden kalıcı doku hasarına maruz kalır
Yılan ısırığından kaynaklı zehirlenme ve ölüm en fazla Güney Asya, Güneydoğu Asya ve Sahraaltı Afrikası'nda görülür En fazla ölümün rapor edildiği ülke Hindistan'dır Hindistan'da her yıl yaklaşık 15000 kişi yılan ısırığı sonucu ölmektedir[103] Hindistan'da tanımlanmış 216 yılan türü bulunur ve bunların 52'sinin zehirli olduğu bilinmektedir[36] Ülkede gerçekleşen ölümlerin neredeyse tamamından Russell engereği, Hint kobrası, benekli engerek ve mavi bongar yılanlarını içeren dört büyük yılan sorumludur Neotropikler'de, birçok bilinen tür olmasına rağmen Bothrops (Bothrops atrox ve Bothrops asper) çoğu ölümcül ısırığın sebebidir [104] Crotalus durissus bu bölgedeki bir diğer önemli türdür
Afrika'da yaklaşık 400 yılan türü bulunur ve çoğu göreli olarak zararsızdır Yaklaşık 100 türün ısırığı tıbbi müdahale gerektirirken bu türlerden 30 kadarı insan ölümlerine sebep olmaktadır[105] Afrika'daki ölümlerin sorumlusu, bölgesel farklılıklara rağmen çoğu kez şişen engerektir[106] Şişen engereğin normalde bulunmadığı Kuzey Afrika'da benekli engerek daha fazla ısırıktan sorumludur[104] Doğu Afrika'da sorumlular genellikle şişen engerekler, tüküren kobralar ve mambalardır[105] Isırık oranı tarım aktiviteleriyle paralel bir şekilde ve yağmur sezonuna yaklaşılmasıyla artışa geçer Çoğu ısırık vakası, yılan avlarını çeken endüstriyel ağaçlandırma bölgelerinde gerçekleşir Muz dikim alanları gece engereklerini çekerken, kauçuk ve palmiye alanları kobralar ve yeşil mambaları çeker Afrika'da ayrıca çok zehirli bir kırbaç yılanı olan Dispholidus typus da bulunur
Orta Doğu'da ısırıklardan sorumlu yılanlar Avrupa türlerine oranla daha zehirlidir Ancak ölüm nadiren görülür, bazı tahminlere göre yılda 100 ölümlü ısırık gerçekleşmektedir Şeritli engerek, Filistin engereği ve koca engerek en fazla ısırık vakasında yer alan türlerdir Mısır kobrası gibi daha büyük ve daha zehirli elapidler de Orta Doğu boyunca bulunur
Avrupa'da Amerika, Asya ve Afrika ile karşılaştırıldığında çok daha az ısırık vakası görülür[27] Avrupa'daki zehirli ısırılmaların neredeyse tamamı engerek kaynaklıdır Bunlardan boynuzlu engerek, Avrupa engereği ve Vipera latasei ısırıkları başı çeker 731 milyon civarında nüfusu bulunan Avrupa'da yılan ısırıkları yılda sadece 30 kişiyi öldürür Bu, yerel türlerin çoğunun hafif zehire sahip olmasının yanı sıra büyük oranda sağlık hizmetine ve panzehire ulaşımın kolay olmasıyla ilgilidir
Avustralya zehirli yılanların çoğunlukta olduğu tek kıtadır,[107] kraitler, kaplan yılanı ve doğulu kahverengi yılan neredeyse bildirilen bütün zehirli ısırıkların sorumlusudurlar[107] Avustralya dünyanın en zehirli yılanlarına evsahipliği yapıyor olmasına karşın,[37] panzehire erişimin kolay olması sebebiyle yılda sadece birkaç ölümlü vaka görülür
Pasifik'deki adaların çoğunda kara yılanları bulunmaz Deniz yılanları Hint Okyanusu ve tropikal Pasifik Okyanusu'nda yaygındır ancak Atlas Okyanusu, Karayipler, Akdeniz ve Kızıldeniz'de bulunmazlar[17] Türlerin çoğu kıyıya yakın yerlerde veya mercan resiflerinde yaşar, sarı karınlı deniz yılanı açık okyanusta bulunabilir[17] Genellikle agresif olmayan deniz yılanlarından kaynaklanan ısırıkların %50'den fazlası, balıkçının balık ağına dolanan yılanı çıkarmaya çalışması esnasında gerçekleşir[17][108] Semptomlar 5 dakika gibi kısa bir sürede görülebilirken türe ve ısırılan vücut bölgesine bağlı olarak bu süre 8 saate kadar çıkabilir[17] Deniz yılanlarının çok zehirli olmasına rağmen rapor edilen vakaların %80'i kuru ısırıkla sonuçlanmıştır[17][109] Panzehirin bulunuşu ve acil tedavideki gelişmelerle birlikte yılan ısırıklarındaki ölüm oranı %3'e kadar indi[17]
Kuzey Amerika'da bulunan 120 yerli tür içinde, tamamı elapidae ve engerek ailesinde yer alan 20 kadar tür insanlar için tehlikelidir Ancak ABD'nin Maine, Alaska ve Hawaii dışında kalan bütün eyaletleri bu 20 zehirli türden en az birine ev sahipliği yapar ABD'deki çoğu yılan ısırığı kaynaklı ölümlerin sorumlusu batılı ve doğulu elmas sırtlı çıngıraklı yılanlardır, mercan yılanlarının dahil olduğu ısırık vakaları %2'nin altındadır[110] Bu ülkedeki çoğu ısırık, çıngıraklı yılan yoğunluğunun daha fazla olduğu ülkenin güneybatı kesiminde gerçekleşir[111] Kuzey Karolina eyaleti yaklaşık olarak 100000'de kişide 19 vaka ile ısırılma sıklığında birinci sırada yer alır[34] ABD'nin ulusal ortalaması ise 100000 kişide 4 ısırıktır[34]
Dünya çapında yılan ısırıkları en sık olarak, insanların dışarıda ve yılanların da daha aktif olduğu yaz mevsiminde gerçekleşir[112] Tarımsal ve tropik bölgelerde diğer yerlere oranla daha çok ısırık vakası meydana gelir[104] Kurbanlar genellikle 17 ve 27 yaşları arasındaki erkeklerdir[112][113] Isırılan bölge %90-98 oranında ekstremiteler olmakla beraber, baş ve gövde ısırıkları en tehlikeli ısırık bölgeleridir[62] Çocuklar ve yaşlıların ölme ihtimali daha yüksektir[44]

Kaynak : Wikipedia