Dünya Kentleri: Bağdat

Bağdat

Bağdat Irak'ın başşehri Nüfusu 4,5 milyon civarındadır Mezopotamya çanağının ortasında, Dicle Irmağının iki yakası üzerinde ve Dicle'nin Fırat'a en çok (40 km) yaklaştığı noktada, geniş bir alüvyon ovası üzerinde yer alır Bağdat'ta yazlar kuru ve çok sıcak, kışlar yumuşak ve serin geçer Ortalama yağış yılda 130 mm dolayındadır

Eski medeniyetlerin Babilonia şehri yakınlarında kurulan, bir adı da Darüsselâm olan Bağdad, “adalet bahçesi” anlamına gelmektedir(1) Yukarı Mezopotamya'da, Dicle Nehri'nin iki yakasında yer almaktadır Abbasiler zamanında 2,5 milyon nüfusu ile İslâm Devleti'nin başkenti olan şehir(2),, bugün de Irak'ın başkentidir

İlk defa Abbasi Halifesi Ebu Cafer el-Mansur tarafından eski bir Sasani köyünün yerine Darüsselam adıyla kuruldu (MS 766) Daha sonra Medinet-üs-Selam adını alan şehir, en son Bağdat adını alarak gelişimini devam ettirdi Harun Reşid devrinde (MS 809) büyük bir kültür merkezi oldu Bundan sonraki dönemlerde de Bağdat kültür ve ticaret merkezi olarak önemini sürdürdü Ancak 1258'de şehri yağmalayarak Halife Mustasım'ı ve 800 bin Müslümanı kılıçtan geçiren Hülagu'nun istilasıyla çöktü Hülagu'dan sonra değişik boyların yönetimine girdi Osmanlı ve İranlılar arasında da el değiştirdikten sonra Dördüncü Murad zamanında tekrar Osmanlıların eline geçti Birinci Dünya Harbine kadar Osmanlıların elinde olan Bağdat, 1917'de İngiliz kuvvetlerince işgal edildi ve 1921'de kurulan bağımsız Irak Krallığının başşehri oldu Bu durum Türkiye tarafından da Lozan Antlaşması ile ( 1923) resmen kabul edildi

İkinci Dünya Savaşı sonrasında petrol gelirlerindeki büyük artış, Bağdat'ın gelişmesinde büyük rol oynadı Irak sanayiinin çoğu buradadır Deri eşya, ipek ve pamuklu dokuma, tuğla, çimento, hurma, tütün mamüllerinin yanısıra petrol rafinerileri, demiryolu atölyeleri ve bir de demir çelik fabrikası vardır

Bağdat'ta eski şark pazarlarından, cam ve selih binalara kadar her çeşit mimari yapı görülebilir Şehrin eski manzarası değişmekle beraber, pekçok eski bina, kaldırım kahveleri, eski tarz minare ve camiler bugün de durmaktadır Kazımeyn'deki 19 yüzyıl yapısı altın kubbeli görkemli cami ile yüzü aşkın başka cami ve minare, şehrin mimari güzelliğine ayrı bir hava vermektedir

Irak'ın başlıca devlet kurumlarının merkezleri yine Bağdat'tadır 1958'de kurulmuş olan Bağdat Üniversitesinden başka El-Mustansır Üniversitesi,, 1991 Ocak ayından itibaren Bağdat'ı bombaladı İki ay süren bombardıman neticesinde şehir harab oldu Eski güzelliğinden çok şey kaybetti (Bkz Körfez Savaşı)

Bağdat 2003 yılında ABD tarafından işgal edildi