Erzincanın Ekonomik Durumu - Ekonomisiyle Erzincan

Genel


Bugün olduğu gibi Cumhuriyetten önceki dönemde de Erzincan'ın ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır XIV yy' da İbn-i Batuta da kentte dokumacılığın ve bakır eşya yapımının ileri düzeyde olduğunu kaydeder


Evliya ÇELEBİ'ye göre XVII yy ortalarında Erzincan'ın alçak duvarlı kalesi içinde; 200 ev ile bir cami vardır Kale dışında ise 1800 ev, 7 cami, 60'dan çok mescit ile 500'den fazla dükkanın bulunduğu bir çarşı ve bedesten bulunmaktadır 500 dükkanın varlığından bahsetmesi XVII yy ortalarında ilde ticaretin gelişmiş olduğunu göstermektedir


Cumhuriyetin ilk yıllarında da ilimizin ekonomisinin tarım ve hayvancılığa dayalı olma özelliği devam etmiştirTüm Doğu Anadolu'da olduğu gibi Erzincan'da da sanayi hemen hemen hiç yoktu1939 depremi ile Erzincan ili tamamen harap olmuştur


Deprem, ilin kalkınma çabalarını olumsuz yönde etkilemiştir Deprem riski özel kesim yatırımlarının il'de yapılmasını engellemiştir


1960 yıllarından sonra şehirdeki imkanların köylere kadar götürülmesine çalışılmı; yol, su, elektrik, gibi hizmetler başta olmak üzere pek çok hizmet devlet tarafından köylünün ayağına kadar götürülmek suretiyle köyden kente göç olayının yavaşlatılması amaçlanmıştır


Ticaret ve sanayi ise İl merkezinde yoğunlaşmıştır İlimiz birinci derece kalkınmada öncelikli iller kapsamında olup, genel teşvik tedbirlerinden faydalanmaktadır


Ayrıca madencilikte, tam olarak değerlendirilmesi halinde İl ekonomisine önemli katkı sağlanabilecek potansiyel arzetmektedir


TARIM




Cumhuriyet öncesinde Erzincan ilinde nüfusun hemen hemen tamamına yakın bir bölümü tarımla uğraşmaktaydı


1875 tarihli Erzurum vilayet salnamesine göre Erzincan sancağında üretilen tarım ürünleri şöyle sıralanmıştır; Buğday, arpa, darı, fasülye, kavun, karpuz, soğan, dut, zerdali, erik ve elma önemli yer tutmaktadır Bu ürünler içerisinde en önemli yeri buğday oluştu rmaktadır


1927 yılı tarım sayımı sonuçlarına göre toplam nüfusun 103030' u tarımdan geçimini sağlamaktadır


Tarım bakımından ilin ova kesimiyle yüksek bölgeler arasında önemli fark vardır Yüksek ve dağlık kesimde hayvancılık ön plana çıkmaktadır Erzincan ovasının batı kesimlerinde ve Üzümlü ilçesinde bağ ve bahçelik alanlar yaygındır Yükseklik artıkça kuru tarım egemen olmaya başlar


İldeki su kaynaklarının bolluğu, sulu tarım yapma imkanını sağlamıştır Erzincan ovası sulama şebekesinin yapımına 1951 yılında başlanmış olup, 1957 yılında ova kısmi olarak sulamaya açılmıştır Sulamayla birlikte tarım alanında reel bir gelir artışı sözkonusu olmuştur1950'lerden sonra başlayan makinalaşma tarımda verimliliği artırmıştır


İlimiz Erzincan ovası, Mercan ovası, Çadırkaya ve Çayırlı ovaları tarım bakımından çok elverişlidir Ayrıca Kemah ve Kemaliye ilçelerinde Fırat vadi şeridinde tarıma elverişli topraklar bulunmaktadır1990 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre ilimizde 86962 kişi tarımla uğraşmaktadırÇiftçi ailesi başına düşen arazi miktarı ortalama 72 ha'dır


İlimiz topraklarından 202704 haekilebilir arazidir Ekilebilen arazinin özellikle Erzincan ve Tercan Ovalarının bölümü tamamen sulanabilmekte ve yüksek verim alınmaktadır Toprağın kullanım şekillerine göre dağılımı aşağıdaki tabloda ve grafikte gösterilmiştir


Toprağın Kullanma Şekli İl YüzÖlçOranı % Miktar (Hektar)


Tarım Alanı 17 202704


Çayır ve Mera 38 452562


Ormanlık ve Fundalık 9 106534


Tarım Dışı Arazi 36 428500


TOPLAM 100 1190300


İlimizde sulanabilir toplam 202704 ha arazinin 96963 ha’ı sulu, 40773 ha’ı sulanamayan tarım alanıdır Sulanan arazi miktarının 40986 ha’rı merkez ilçededir Sulanan alanın 70222 ha’ı devlet sulamaları, 26741 ha’ı halk sulamalarından oluşmakta, toplam sulama oranı % 70,4’e ulaşmıştır


Tarım Arazisinin Sulama Durumu


2003 yılında İl’de 121530 ha alanda tarla ürünleri ekilmekte ve 43250 ha alan nadasa bırakılmıştır 3843 ha alanda meyvecilik, 4714 ha alanda sebzecilik ve 897 ha alanda bağcılık yapılmaktadır


En çok ekimi yapılabilen ürünler buğday, arpa, çavdar, kuru fasülye, şeker pancarı, kuru soğan, patates ve domates bitkileridir Şeker pancarı ve kuru fasulye üretimi Türkiye üretim payı açısından önemli yer tutar Diğer ürünlerin üretimi ise daha çok ilin ihtiyaçlarına yöneliktir


Erzincan ovası göstermiş olduğu mikroklima iklimi sebebiyle Doğu Anadolu Bölgesinde meyve yetiştiriciliğinde önemli bir yere sahiptir Ancak şimdiye kadar bu potansiyel yeteri kadar değerlendirilmemiştir


Meyve türleri şimdiye kadar bilinçsizce ve amatörce yetiştirilmiş, geniş plantasyonlarda kapama bahçeler pek kurulmamıştır Yapılan araştırmalar Erzincan ilinde elma, kiraz, vişne ve ceviz yetiştiriciliğinin ekonomik açıdan önemli bir potansiyel oluşturduğunu ortaya koymuştur


Erzincan ekolojisi için uygun meyve türlerinden biri de kirazdır Son yıllarda kiraza gelen yoğun talep ve üreticilerin yüksek gelir elde etmeleri kiraz yetiştirciliğini artırmıştır Erzincan’ın son turfanda olarak kirazı pazara çıkarması önemli bir avantajdır İlde kiraz yetiştiriciliğinin daha teknik yapılması ve pazarlama imkanlarının arttırılmasıyla Erzincan’ın Doğu Anadolu’ da önemli bir kiraz üretim merkezi olması mümkündür


Vişne yetiştiriciliği de Erzincan açısından önemli bir üretim dalıdır Özellikle Erzincan’ın ova dışında kalan daha soğuk ve yüksek rakımlı yerleri için uygun bir meyve türüdür


Diğer önemli bir meyve türü de cevizdir Ceviz, son yıllarda ekim alanları artan bir meyve türü olmuştur Yetiştiriciliğinin kolay olması, fazla bakım istememesi ve pazar imkanlarının iyi olması sebebiyle yetiştiriciler tarafından tercih edilmeye başlanmıştır Ekolojiye uygun çeşitlerle yapılacak üretim, Erzincan’ın ekonomisine önemli katkılar sağlayacaktır


Bu meyve türlerinin yanında Kemaliye yöresi için badem de alternatif bir meyve türü olabilir Yine çilek yetişirciliği de Erzincan açısından gelecekte alternatif bir meyve türüdür




Meyvelerden ise zerdali, kayısı, üzüm, elma ve armut önemli yer tutar




2003 yılında 13225 ton elma, 9489 ton zerdali, 5567 ton armut, 6309 ton kayısı, 1681 ton erik, 5782 ton üzüm, 1258 ton ceviz, 150600 ton dut, 980,4 ton vişne, 952 ton kiraz, 345,5 ton şeftali, 194195 ton ayva üretimi gerçekleştirilmektedir


*Sebzelerden domates, salatalık, kavun, karpuz önemli ürünlerdir




Erzincan ovası her türlü sebzenin yetişebileceği özelliklere ve potansiyele sahiptir Ovanın büyük bir kısmının sulama kanalları vasıtasıyla sulanabilir olması sebze üretimini artırmıştır Ürünlerin ekimden önce bitki su tüketimlerinin ve su kanallarının kapasitelerinin de göz önüne alınarak planlamalarının yapılması gerekmektedir


Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsünde bu güne kadar yapılan çalışmalar ve enstitü komitesindeki görüşmeler sonucunda; Erzincan için öncelikli konular belirlenmiş, ve bu konular da projeler yürütülmüştür Enstitü tarafından yapılan çalışmalar aşağıya çıkarılmıştır


Fide Yetiştiriciliği: Erzincan’da örtüaltı ve açıkta sebze üretimi için fide yetiştiriciliği teşvik edilerek çiftçilere yeni iş imkanları sağlanmalıdır Çiftçilere fide yetiştiriciliği bakımından gerekli teknik bigilerin ilgili kuruluşlarca verilerek ucuz ve kalite fide yetiştiriciliğinin sağlanması gerekmektedir Böylelikle hem fide yetiştiricileri ek bir gelire kavuşacak hem de üreticileri daha ucuz ve kaliteli fideye kavuşmuş olacaktır


Açıkta Sebze Yetiştiriciliği: Her türlü sebzenin yetiştirilebildiği Erzincan’da, eskiden beri geniş alanlarda sebze türleri yetiştirilmektedir Çiftçiler alternatif ürünleri yetiştirmede çekingen davranmaktadırlarGeleneksel olarak yetiştirilen ürünler şunlardır;


Fasulye: Erzincan’ın en büyük geçim kaynaklarından biri olan fasulye de son yıllarda çeşitli hastalıklardan dolayı verim kayıpları olmaktadır Bu sebepten çoğu üretici alternatif ürünlere yönelmektedir Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsünde sürvey çalışmaları yapılmaktadır Çalışmalar sonucunda verim kayıplarının aşağıdaki nedenlerden kaynaklandığı tespit edilmiştir


-Küresel ısınmaya bağlı olarak son yıllarda özellikle fasulyenin çiçeklenme döneminde aşırı sıcaklar döllenmeyi olumsuz yönde etkileyerek çiçek dökülmelerine neden olmaktadır


-Yıllardan beri aynı tohumun kullanılması nedeni ile yöresel çeşidin tohumluk kalitesi bozulmaktadır


-Alınan numuneler sonucu toprak pH’ sının ve tuzluluğun artmış olduğu tespit edilmiştir




Soğan:Geniş ekim alanı bulunmaktatıdr Fiyat dalgalanmalarının en çok görüldüğü ürünlerin başında gelen soğan, üreticilerin farklı ürünlere yönelmesini sağlamıştır üretimde planlamaya gidilerek, üretim fazlasının önlenmesi gerekmektedir Ayrıca pazar imkanlarının artırılması gerekmektedir


Bostan:Bazı bölgelerde yetiştirilmekte olup, pazarlama problemleri giderildiği takdirde geniş çapta üretimi düşünülebilir


Sırık domates Ancak teknik yönden çiftçilerin pek donanımlı olmadığından verim düşüktür Çiftçiler için seminerler ve eğitimler düzenli bir şekilde düzenlenmelidir Aşırı yönelimden dolayı pazarlama problemleri ortaya çıkmaktadır


Örtüaltı Yetiştiriciliği:Erzincan’da yoğun talebin olduğu bir alt sektördür Bu alanda çalışmak isteyen çiftçilerin kesin eğitimden geçirilmesi gerekmektedir Çünkü örtü altı yetiştiriciliği teknik bilgi gerektirmektedir Ayrıca karlılığı ve riskleri de fazla olan bir daldır


İkinci Ürün Yetiştiriciliği:Ülkemizin birçok yerinde olduğu gibi Erzincan’da da hububat ekimi Eylül ayında hasadı ise Temmuz ayında yapılmaktadır Sulanabilir durumda olan bu araziler, yaz sonu ile erken ilkbahar donlarına kadar olan dört aylık bir dönemde boş kalmaktadır Bu arazilerin değerlendirilmesinde vejetasyon süresi kısa ekonomik öneme haiz ürünler yetiştirilmelidir Bu amaçla turşuluk hıyar, salata, taze soğan, ıspanak yetiştirilebilir Aynı şekilde örtü altında ilk ürün kaldırıldıktan sonra salata,ıspanak ve taze soğan yetiştirilebilir


Bitkisel üretimde yıllık çeşitli cinste yaklaşık 10000 ton gübre kullanılmaktadır Bu miktarın 2000 ton’u kompoze (12-30-12), 1200 ton’u kompoze (20-20-0), 1600 ton’u dap, 3600 tonu’u üre (yüzde 46), 760 ton’u anitrat (yüzde 33), 650 ton’u anitrat (yüzde 26) olmak üzere geri kalanı diğer çeşitlerden oluşmaktadır


Bitkisel üretimde tohum, fide ve meyvecilikte fidan teminine ilişkin çalışmalar teşvik amacıyla Tarım İl Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir Şeker pancarına kota uygulaması ve fasulye ürününde oluşan verim düşüşü nedeniyle arternatif ürünlere geçiş amaçlanmıştır


İlde Toprak Mahsulleri Ofisine ait tahıl depolama ve silosu mevcut olup, kapalı alan 2500 ton, silo depolama kapasitesi 4800 ton’dur Özel sektöre ait depolama tesisleri ihtiyacı karşılayamamaktadır


İl’de sebze üretiminde; 2003 yılında 65356 ton domates, 16715 ton salatalık, 1805 ton biber, 4057 ton taze fasülye-barbunya, 1616 ton kabak, 390 ton patlıcan, 10433 ton karpuz, 4828 ton kavun, 2433 ton taze soğan, 1325 ton lahana üretilmektedir