Değirmenlidere Köyü Hakkında Bilgi Şenkaya Erzurum

değirmenlidere köyü bilgileri - değirmenlidere köyü resimleri - değirmenlidere köyü tanıtım



Değirmenlidere, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir köydür

Tarihi

Köyün adının nereden geldiği ve geçmişi hakkında bilgi yoktur köy kuruluşu hakkında bilgi yoktur köye gelen ayas sulalesı hakkında bilgi vardır [gucumanlılar]bunlar şimdiki gürcistan sınırları içinde kalan ahıska bölgesinden anadoluya ğöç etmişlerdir bunlar[4] kardeş olarak bırı ağrı [karaköse]ikincisi kars [lelevarginis] üçüncüsü ardahan dördüncüsü köyümüze yerleşmiştir köyümüze gelenın dört oğlu olmuştur bunlar[gapbo,gefo,ibo,ASLAN,,]diğerinin ismini unuttum ayaslar bunların töreğidir bırbırlerıne yabancılıkları yoktur diğer soylar hakkında fazla bilgim yoktur bu bilgileri büyüklerimden aldım[bettalsıtkıessobedirhan dedevs]ben gündüz ayas(Bende bir Ayas ım:Aslan oğlu,Kasım oğlu,Ferman oğlu,Gazi oğlu,Talat Ayas)Ahıska bölümü kesinlikle doğruDolayısıyla köyümüzün yerleşkesini gerçekleştirenler Ahıska TÜRK ü dürYani köyümüzde dolanan asılsız şeyler değildir


BURADAN KÖYE AİT BİLGİLERE AZ ÇOK ULAŞMAK MÜMKÜN:

Ardahan'ın Kurtuluşu 1'in devamı

PARİS BARIŞ ANTLAŞMASI 30 MART 1856

İşgâl altındaki Ardahan’ın kaderi 1 yıl sonra Paris Antlaşması ile belirlendi İngiltere’nin zorlaması ile Rusya Kars ve öteki Osmanlı arazisini boşaltacaktı 30 Mart 1856’da yürülüğe giren antlaşma ile Ruslar Kars ve Ardahan’ı boşalttılar
Ardahan, bu tarihten sonra tekrar Osmanlı idaresine geçti 1877-1878 (93 Harbi) Savaşlarına kadar hükümet havasına kavuşmuş oldu

ÜÇÜNCÜ RUS İSTİLASI 1877-1878

XIXYüzyılın son yarısında korunma yapılarından kaleler önemini kaybetmeye başladı Artık yerleşim merkezleri ve önemli merkezler tabya denilen yapılarla korunmaya başlandı
Osmanlı Devletinde de boğazlar ve sınırlarda bu tür yapılara ihtiyaç duyulduBatum,Erzurum,Kars ve Ardahan da Tabya denilen tahkimli yapılar kuruldu
Ardahandaki tabyaların sayısı Kars ve Erzurumda’kinden azdıEn stratejik noktalara para ve insan gücü seferber edilerek büyük tabyalar yapıldıArdahan civarına yapılan tabyaların hepsi Ardahan kalesinin güney,doğu ve kuzet istikametinde olup,şehre ve Kür düzlüğüne hakim idiİnşa edilen bu tabyaların isimleri şöyle idiRamazan,Emiroğlu,Senger,Ka z,Kaya tabyaları
Rus komutanı Devel 27 Nisan 1877’de Çıldır’ın merkezi Zurzuna’yı ele geçirdiOradan Ardahan’a doğru ilerlediBu esnada Posof’ta bir başka Rus kolu tarafından ele geçirilmiştiGenel hücum 16 mayıs 1877’de başlatıldıTürklerin Osmanlı ordusunun mukavemeti yetersis kalınca Ruslar Ardahan’a doğru ilerlemeye başladılarGölebert tepesini ‘de geçen Rus ordusu Ardahan kalesini yakından muhasaraya aldıArdahan komutanı Hüseyin Sabri Paşa Gölebert tepesinin kaybedilmesinden sonra 16 Mayıs’ı 17 Mayıs’a bağlayan gece beklenmedik bir kararla Ardahan’ı boşalttıKalede kalan Mehmet Bey uslara direnme kararında idiFakat Ermeniler yine hıyanetlerini göstererek Kumandanın askerlerin çoğu ile şehri boşalttığını Ruslara haber verdilerAz sayıdaki Türk askerinin direnişi fayda vermediRuslar Ardahan’a girdiler 17 Mayıs 1877Ardahan’ın yömetimi Albay Komarov’a bırakıldıBöylece Ardahan’da 40 yıl sürecek olan Esaret ve hasret dönemi başlamış oluyordu
Ardahan’ın düşmesinin sorumlusu olarak gösterilen Hüseyin Sabri Paşa Divan-ı Harp’te yargılandı ve suçlu görülerek sürgüne gönderildi

İŞGALDEN SONRA BARIŞ (MART,HAZİRAN,TEMMUZ 1878)

93 Harbi sonucunda Kars ve Erzurum Rus pençesine düştü Ardahan ise istila edildi 3 Mart 1878’de İstanbul’un banliyösü durumundaki Yeşilköy’de Ayestefanos’ta (Yeşilköy) Osmanlı ve Rus tarafları biraraya gelerek Yeşilköy antlaşmasını imzaladılarBuna göre Kars,ardahan,Batum ve Eleşkirt savaş tazminatı olarak Rusyaya bırakılıyorduBöylece kara günler ve vatan hasreti başlamış oluyorduDönemin Ardahan’lı ozanlarından birisi anonim bir halk deyişinde Ardahan’ın düşüşü ile yaşanan acıyı ve kaybı şöyle dile getirmektedir
Ardahan can idi gitti
Lisanı Türk idi gitti
Sultan Hamid’e haber verin
İstanbul’un kilidi gitti

Geçekten’de binlerce yıllık Türk diyarı Serhat Ardahan’ın düşüşü bütün Türk kamuoyunda büyük infial uyandırmıştı

Ardahan’ı topraklarına katan Ruslar şehri bir vali aracılığıyla yönetmeye başladılarBu tarihten sonra Kurtuluş’a kadar Ardahan Tarihinde kayda geçilen hadiseler ve iz bırakan olaylar bir takım kuraklık ve kıtlık olaylarıdırÖrneğin 1895 yılında Meşe Ardahan tarafında vuku bulan bir dolu hadisesi halkı önemli ölçüde maddi ve manevi zarara uğratmıştırHanaklı Gümrük memuru Dursun Mete bu olayı destan şeklinde tespit etmiştir
1907 yılında Yurt çapında meydana gelen bir kuraklık Ardahan’da kıtlık felaketinin meydana gelmesine sebep olmuş yemsizlikten bütün hayvanlar telef olmuştur1907 sanman destanı böyle bir zamanda söylenmiştir
1908 yılında meydana gelen bir hayvan hastalığı salgını çok sayıda hayvanın telef olmasına sebep olmuş zaten ekonomik açdan fakir olan bölge halkı için hayatı daha da zorlaştırmıştır
1878 Ardahan’ın Ruslar’ın eline geçmesinden sonra haritalar düzenlendi ve Kars-ardahan Çar’ın toprakları arasında gösterilmeye başlandı1912 yılında Osmanlı ve Rus temsilcileri biraraya gelerek kesin sınırları bir daha tespit ettiler1912 sınırlarından sonra karakol noktaları bir daha belirlendiartık Kars ve Ardahan gibi yerlerden Erzurum’a gidilmesi için pasaport alınması gerekiyordu

IDÜNYA SAVAŞI VE SONRASI DÖNEM’DE ARDAHAN

IDünya savaşına Osmanlı devletinin katılmasından sonra Harbiye nazırı Enver Paşa Kafkaslar’a doğru büyük bir harekat başlattıAmaç Kafkaslar’da kaybedilen topraklaın alınması idiSarıkamış harekatının başladığı günlerde Alman subayı Stange’nin kontrolündeki milis güçlerArtvin-Ardahan ve Tiflis’i ele geçirmek için ileri harekata geçtiler25 Aralık 1914’te Artvin üzerinden Yalnızçam geçidini geçen Türk ordusu 29 Aralık günü Ardahan’a girdi
Ardahan’ın kendileri açısından öneminin farkında olan Ruslar 3 Ocak günü hücüma geçti Ardahan da bulunan Türk milis kuvvetleri daha fazla dayanamayacaklarını anlayınca şehri boşaltmak zorunda kaldılarBöylece Ardahan’ın hürriyet sevinci bir hafta sürmüş olduDurumu daha iyi anlayan Ruslar Ardahan’daki kuvvetlerini üç kat arttırdılar
Osmanlı ordusunun Sarıkamış’tan harekete geçtiği haberi Ardahan’da yeni bir sevinç dalgasının ortaya çıkmasına neden olduHarekat Allahuekber dağlarının Sarıkamış cihetinden başlamıştıDağların Kuzey yönü ise Ardahan ve Göle yaylasına bakıyorduHarekatın başarılı olması durumunda Ardahan kurtarılacaktı14 Ocak 1915 gecesi Osmanlı ordusu harekata başladıTarihe Sarıkamış faciası olarak geçen bu harekat esnasında Osmanlı ordusunun büyük bir bölümü soğuk ve açlıktan telef olduHarekat başarısızlıkla sonuçlanınca Harekatın ikinci ayağını oluşturan Göle-Merdinin ve Ardahan hattı iptal edildiEnver paşa Harekatı durdurarak İstanbul’a döndü
Ardahan’ın bir haftalığına Türklerin eline geçişi bütün Türkiyede çok büyük sevinç yaratmıştırİstanbul gazeteleri olayı hemen okurlarına duyurmuş İstanbul ve izmirden Ardahan !a kutlama telgrafları yağmıştırAyrıca güneyden Antep,Maraş,Urfa ve Mardinden de Ardahan’a kutlama mesajları gönderilmiştir
Ardahan IDünya Savaşı sırasında ki kıtlık ve felaket günlerinde kardeş ellerden yardımlar yapılmıştır Bakü Müslüman Cemiyet-i Hayriyesi ardahan ve İlçelerde birer şube açmış çok sayıda yetim’e el atılmıştırYin Azerbaycan’da Yardım aracılığıyla faaliyet gösteren “Kardaş Kömeği”de Ardahan’lı fakir ve hastalara çok büyük yardımlar yapmışlardır
Bu dönemin Ardahan açısından dikkat çekici en önemli özelliği bölgeyle ilgisi olmayan Ermeniler’in Rus işgali sırasnda bölgeye yerleşme ve etnik temizlik yapma faaliyetleridirRuslar sürekli olarak Ermenilerin Ardahan ve Kars taraflarına yerleşmelerini teşvik ettiler1855 ‘te yürürlülüğe giren Rus arazi Nizamnamesi hayata geçirildiToprak mülkiyeti kaldırıldı,arazi devletin malı olduBundan amaçlanan şey burada Türk ve Müslüman nüfusun hukuki dayanaklarını koparmaktıHer türlü dini ğitim engellendiTürk nüfus zorunlu olarak çalışmaya zorlandıAmele sıfatıyla çalıştırılan Ardahanlılar’ın ücretleri ya ödenilmedi yada hukuka aykırı gerekçelerle önemli ölçüde azaltıldıArdahan Türklerinin bu kara günlerde tek dostu Bakülü Kömekciler idi

BREST-LİTOVSK ANTLAŞMASI VE ARDAHAN’DA YENİ DÖNEM

1917’de Rusya’da Bolşevik’ler ihtilal yaptılarÇarlık rejimi yıkıldıYeni hükümet kayıtsız ve şartsız savaştan çekildiğini ilan ettiRusya hükümeti 3 mart 1918’de Osmanlı devletiyle barış yaptıMüzakereler sırasında,Berlin Büyükelçisi İbrahim Hakkı Paşa,çok mükemmel bir konuşma yaparak,Elviye-i Selase yani Kars-Ardahan ve Batum meselesini gündeme getirdiHakkı Paşa Kars-Ardahan Ve Batum’un Türk yurdu olduğunu vurgulamış,1877-1878 Osmanlı-Rus savaşında bir kısım savaş tazminatı olarak Çarlık Rusyası’na terkedilmek zorunda kalındığını söylemiştirRusya delegasyonun’dan Sokolnikov,öneriye karşı çıkmışsa da bölge halkının kendi geleceklerini belirleme fikrine ses çıkarmamışlardır
Sovyet heyeti üyesi LMKarahan Brest-Litovsk’tan 4 mart 1918’de çektiği telgrafında Kars-Ardahan ve Batum’un Türkiye’ye bırakıldığını yazıyorduYalnız Elviye-İ Selase’den çekilme planının uygulanması gerekiyorduTrabzon konferansı bu konudaki çalışmalarını devam ettirdi

IDünya savaşı esnasında Ruslar’ın kontrolünde bölgede etnik temizliğe girişen Ermeniler Anadoludaki ilk büyük kıyımlarını Ardahan ve çevresinde yaptılarÇıldır,Göle,Hanak ve Ardahan köylerinde giriştikleri katliamlar da 150 Türk köyünü yağma ve talan ile yerlebir ettilerYaklaşık çoğu kadın ve çocuk 20000 Türk’ü katlettilerAşağıda kısa bir bölümü aktarılan ağıtlar 1915 Ardahan kırgınını anlatmaktadır

Binüçyüzotuz’da Kanun ayında
Karakış içinde koptu velvele

Böyle imiş meğer takdirin işi
Çöllerde kaldı hep ço-çocuk leşi

Sabah ilen Urus girdi şehere
“Kırın!”deyü emreyledi leşkere

Ümmet-i Muhammet hep giydi kara
Al kana boyandı düzün Ardahan

Brest-Litovsk antlaşması ile Ardahan’ın düşman işgalinden kurtuluşu İstanbul’da büyük sevinçle karşılandı
Brest-Litovsk barışıyla ortaya çıkan Ardahan ve Kars’ın kurtuluş sevinci fazla uzun sürmediBirinci Dünya Savaşında Osmanlı İmparatorluğunun müttefikleri yenilip savaş dışı kalınca,Osmanlı Devleti’de çok ağır hükümler taşıyan Mondros Ateşkes antlaşmasının imzalamak zorunda kaldıMondros mütarekesine göre Osmanlı Devleti Elviye-i Selase’yi boşaltmak zorunda idiBüyük Devletlerin gizli maksadı bölgede kendi himayelerinde bir Ermenistan devleti kurmaktı IDünya Savaşı sonrası popüler olan Wilson ilkeleri prensipleri’ne göre her millet yaşadığı yerde Self-Determinizasyon hakkına sahiptiYani nüfus olarak çoğunlukta oldukları yerlerde kendi kaderlerini tayin hakkına sahiptilerBüyük Devletlerin himayesinde olan Ermeniler bölgede aleyhlerine olan nüfus dengesini lehlerine çevirebilmek amacı ile katliamlara yani tabir yerinde ise bir etnik temizlik harekatına giriştilerAyrıca Gürcülerin de Ardahan üzerinde talepleri vardı Ermeniler Kars dahil bütün Güney Kafkasya’nın tarihi olarak Ermenisten hudutları içerisinde olduğunu iddia ediyorlardı
Gürcüler 28 Nisan’da Ardahan!a doğru hücüm’a geçtilerGöle’ye kadar ilerleyen Gürcüler bu sırada Ardahan’da konuşlanmış bulunan Milli kuvvetler tarafından püskürtüldülerAynı anda harekete geçen eli kanlı Ermeni çeteleri yörede binlerce silahsız ve savunmasız Türk’ü katlettiler

KARS MİLLİ İSLAM ŞURASI VE CENUB-U GARBİ KAFKAS HÜKÜMETİ

Şura Osmanlı dünyasına yeniliklerden sonra girmiş bir kelimedirKonuşmak ve karar vermek için toplanma anlamına gelmektedirMütareke sonrası Osmanlı devletinin bölgede varlığı sona erdiğinden Büyük devletlerin himayesinde Ermenistan’a bölgeyi dahil etme çabaları başladıBölgede ezici bir çoğunluğa sahip olan Türk-Müslüman halk Wilson ilkeleri doğrultusunda oluşacak fiili bir durumu engellemek amacıyla Kars_Batum,Ardahan,Oltu ve DoğuBayezid’i içerisine alacak olan bağımsız bir Türk Devleti kurma çabalarının içerisine girdilerİşte Kars Milli İslam Şurası,Oltu İslam Şurası ve I ve IIArdahan kongreleri bu sürecin çok önemli parçalarıdırMütareke sonrası Kars’taki aydınlar bir araya gelerek Kars Milli İslam Şurasını teşkil ettiler5 Kasım 1971 İLE 19 Nisan 1919 yılları arsında çalışmalarını sürdüren bu yerel hükümet kısa da olsa milli varlığımızın ortaya konması açısından önemlidirİngilizlerin destekleyeceği bir Ermeni devletini oluşturacak gelişmelerin önüne geçmek isteyen Kars ve Ardahan’lı aydınlarca 5 kasım 1918’de Kars Milli İslam Şurası Merkez-i Umumisi teşekkül ettirildiDaha sonra çalışmalarını hızlandıran şura 18 ocak 1919’da “Cenub-i Garbi Kafkas Hükümeti Muvakkate-i Milliyesi”adını aldı19 Nisan’da İngilizler bu hükümete son verdilerKurucuları ve ileri gelenleri Malta’ya sürgüne yollandı
Kars’ta olduğu gibi Ardahan’da da Milli Kuruluşlar göze çarpmaktadırArdahan milli İslam Şurası bir avuç vatansever aydının gayretleriyle kurulmuş ve Kars ile aynı paralelde hareket etmiştirKars’ın faaliyetlerine İngilizlece son verilmesi üzerine Gürcüler’de harekete geçmiş Ardahan Milli İslam Şurasını 26 Nisan 1919’da askeri yöntemlerle dağıttılar

ARDAHAN KONGRELERİ Kongre kelimesi batı kökenlidir”Toplantı”anlamına gelmektedir1918 Mondros Mütarekesinden sonra İstanbul ve vatanın birçok yerinde “hukuku”korumak amacıyla sıksık milli toplantılar yapılmıştır5 kasım 1918’de Kars’ta islam şurası meydana getirilmiş ve 14 Kasım 1918’de bir kongre toplanmıştıBunu Ahıska,ahılkelek ve ardahan kongreleri izlediAhıska ve Ahılkelek’in Gürcülerce işgalinden sonra Milli Kongre Japonya’ya başvurarak tanınmak istediBatum’un ingilizlerce işgalinden sonra IArdahan kongresi çalışmaları başladıBöylece Türkiyede ki kongreler edebiyatın’da Ardahan da öncelikli yerini almış olduArdahan kongreleri daha sonra ypılacak olan Erzurum ve özellikle Sivas Kongresine önemli bir örnek teşkil etmiştirKurtuluşa,Bağımsızlığ a ve Cumhuriyete giden yolun temelini atmıştır

IArdahan Kongresi 3-5 ocak 1919’da toplanmıştırBaşkanlığını IIITümen komutanı Halit (Karsıalan) Bey yapmıştırHalit Bey;Enver Paşa komutasındaki IKafkas ordusun’da bulunmuş değerli bir komutandıKongredeki diğer üyeler ise şunlardıCafer (Erçıkan) Bey,DrHakkı Cenap, DrFuat Sabit,Drabidin (Ağacıkolu),Filibeli Hilmi,Arif Bey,Rasim (Acar),Cafer Bey ( Bu zat aslen Erzurumlu olup eski Teşkilat-ı Mahsusa ajanlarından idi ve Ebulhindili Cafer diye tanınırdı özellikle Ermenilerin korkulu rüyası idi)
DrFuat Sabit,İttihatçıların Erzurumdaki kilit isimlerindendiArif bey Orduda Baytarlıkta bulunmuş bir yarbaydıArdahan kaymakamı Rasim (Acar) Bey ise yörede köklü bir aile olan Hamşioğullarına mensuptu
Kongre Rasim Bey’in konağında toplandıBu konak bugün Ardahan İl Sağlık Müdürlüğü olarak hizmet vermektedir
Kongre’ye katılan üyeler tecrübeli kimselerdiArdahan ve çevresinde olabilecek ve yapılabilecek oldu bittiler karşı kesinlikle direnme kararında olan kimselerdiIArdahan Kongresi 3-5 Aralık 1919 günleri arasında devam etti ve Kongrede şu önemli karalar alındı

1 Mondros’ta dikte ettirilen kararlara uyulmamalıydı 2 Eldeki silahlar teslim edilmeyecektirHatta yani bir mücadele için her çare denenerek yeniden silahlanmaya gidilecektir 3 Ahıska ve Elviye-i Selase (Kars,Ardahan,Batum) düşman işgalinden yeni kurtulmuşturBuralar hiçbir şekilde terk edilmemelidirAnavatan için boğazlar son derece elzemdirLimanlar ve demiryolları düşman kontrolüne bırakılmamalıdırZafere ulaşıncaya kadar yılgınlık gösterilmemelidirHerkesin uyum içerisinde çalışması gerekmektedir 4 Vakit kaybetmeden Milli Şura Hükümeti ile temas kurulmalıdırBu bölgelerden gelecek temsilciler ile IIArdahan Kongresi toplanmalıdır Ardahan bir süre sonra IKongre’de alınan karar gereği IIKongre’ye ev sahipliği yapmaya hazırlanmaya başladı7-9 Ocak 1919’da daha geniş bir katılımla IIArdahan Kongresi toplandıİlk Kongre’ye katılanların yanında Ahıska,Çıldır,Oltu,Kars,Ahalke lek,Kağızman ile Şüregel’den gelen davetli delegeler,bu tarih öncesinde hazır bulundularKongre’nin reisi yine Halit BeydirIIArdahan Kongresine katılan birçok önemli davetlinin başında Şura Hükümeti Cumhurbaşkanı Cihangirzade İbrahim Bey Gelmektedir

IIArdahan Kongresi çalışmaları ilkine göre daha kapsamlı idiİngiliz ve Ermeni tehdidinin başlamak üzere olduğu bir sırada doğu’da başka bir deyişle Elviye-i Selase’de çıkan en cesur ses olma özelliğine sahiptirBu Kongre’de alınan karalar ise şunlardır:

1 Güneybatı Geçici Milli Kafkas Hükümeti kurulmalıdırBunun için Milli Şura temsilcilerinin seçip göndereceği delegelerle Kars’ta Büyük Kongre toplanması sağlanmalıdır 2 İngilizler Mütareke hükümleri içerisine alınmıştırOrdudaki silahlar halka dağıtılamalıdırGürcü ve Ermeniler asla memleket içerisine sokulmamalıdırTarabzon’da İstikbal ve İkbal,Batum’da Saday-ı Millet ve Erzurumda Albayrak gibi Milli yayınlar çıkarılmalıdır 3 Eldeki silahlar kesinlikle teslim edilmeyecekIIITümen 1914 sınırları gerisine çekilecekGüneybatı Kafkasya Hükümetine her türlü önderlik Halit Bey tarafından yapılacaktır I ve II Ardahan Kongreleri,Doğu Anadolu Kongreler grubu içerisinde yer almaktadır Burada ve sonra Kars ‘ta ki toplantı son derece önemlidirBir Müddet sonra’da Erzurum’da önce vilayet ve sonra’da Mustafa Kemal Paşa’nın katıldığı büyük kongre toplanacaktırBöylece,Ardahan’ da başlatılan Hukuk savaşı bütün doğu’yu içine alacaktır Gürcüler yukarıda da belirtildiği gibi Ardahan istikametin’de ilerleyerek 20 Nisan 1919’da Ardahan’ı işgal ettilerKongre sonrasında oluşan şurayı2da dağıttılarAyrıca Gürcüler Ardahan civarındaki Seyduran ve Dikran köyleriyle,Göle’deki Arpaşen köyünü tahrip ettilerArdahan ve havalisin^de 1000 kadar insan katlettiler Bu olaylar olduğu sırada İngilizler Kars’a girmiş ve 13 Nisan 1919’da Milli Şura Hükümetine son verdiler Yöre halkı Ermeni ve Gürcülerin arasında kalmıştı

KURTULUŞ VE ŞANLI BAYRAĞIMIZA KAVUŞMA 23 ŞUBAT 1923 Doğu Cephesi Komutanı Kazım Karabekir Paşa’ya bağlı Doğu ordusu 30 Ekim 1920’de Kars’a girdiTBMM22 şubat’ta yaptığı toplantı’da Artvin ve Ardahan’ın derhal işgal edilmesi karalaştırıldıHariciye vekaleti bir nota hazırlayarak ertesi gün Gürcistan elçiliği’ne verdiNota’da Ardahan’ın Kayıtsız ve şartsız TBMM Hükümeti’ne bırakılması isteniyorduGürcüler 23 Şubat’ta Ardahan’ı boşaltacaklarını taahhüt ettiler Ardahan uzun zaman’dan beri beklediği kurtuluş ve şanlı bayrağımıza kavuşma hülyasını 23 Şubat 1321 günü gerçekleştirdiGürcü birliklerinin şehri boşaltmasından sonra öğleden sonra Yüzbaşı Osman Bey’in komutasındaki Türk birlikleri şehre girdiHalkın içten karşılaması,Allaha yapılan şükürler,kesilen kurbanlar çok güzel bir havayı aksettiriyorduArdahan’a Türk Bayrağı çekildiTBMM Doğu Cephesi komutanı Kazım Karabekir Paşa’ya bir teşekkür telgrafı çektiFevzi Paşa’da Kazım Karabekir Paşa’ya çektiği telgraf’ta “Ardahan ve Artvin’i kurtaran Doğu Ordumuzun kahraman komutanlarını ve askerlerini tebrik ederim”diyordu 24 Şubat 1921’de Ardahan Livası adına Celal Hamşioğlu,İsa, ileri gelenlerden Mehmet Ali ve Karaman imzalarını taşıyan bir telgraf Kazım Paşa’ya teşekkür olarak gönderildiAynı meal’de bir telgraf’ta TBMM’ne gönderildi Şark cephesi komutanı Kazım Karabekir Paşa 24-26 Ekim tarihleri arsında ardahan’ı ziyaret etmiş beraberindeki heyete Ermeni ve Ruslar’ın burada yaptıkları kıyımları anlatmıştır ARDAHAN’IN MUTASARRIFLIK YAPILMASI 1921 Ardahan Anavatan’a katıldıktan sonra ,7 Temmuz 1921 tarih ve 133 sayılı kanunla vilayet ile kaza arasın’da bir yönetim olan Mutasarrıflık haline getirildi Eylül 1924’te Reis-i Cumhur Mustafa Kemal Paşa yanı’da eşi Latife Hanım olduğu halde Karadeniz gezisine çıkmıştıBu sırada merkez üssü Erzurum olan deprem felaketi nedeniyle gezisini keserek Ezurum’a geldi7 Ekim 1924 günü Kars’a gelen Mustafa Kemal Paşa olağanüstü karşılandıReis-i Cumhur Gazi Mustafa Kemal Paşa gezi programına Ardahan’ı da almıştıFakat tam bu sırada çıkan Musul-Kerkük hadiseleri Gazi’nin Programını tamamlamasına engel olduO sebeple Mustafa Kemal Paşa Başvekil İsmet Paşa’ya şu telgrafı göndermişti “ Başvekil İsmet Paşa Hazretlerine Kars Vilayeti kazaları ve Ardahan Vilayeti,davet ve arz-ı tazimat için Kars’a hususi heyetler göndermişlerdiBütün serhat vilayetlerimizi görmeye,vaktin müsaid olmadığına pek müteessirim”06101924 Salı,MKemal” Çok fazla istemesine rağmen mühim yurt sorunları nedeniyle Gazi Paşa’nın Ardahan ziyareti böylece gerçekleşememiş oldu TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİN’DE 1926’YA KADAR ARDAHAN MİLLETVEKİLLERİ Ardahan 1921’de Mutasarrıflık haline getirildiği için Kars gibi BMM’de Milletvekilleri ile temsil hakkına sahip olduİki yasama dönemi için şu Milletvekilleri’ni seçmiş ve TBMM’ne göndermiştir

IDönem’de Ardahan’ı temsil edenler;Hilmi Bey ve Osman Server Bey’dirHilmi Bey 1885 yılında Şavşat’ta doğduFilibeli Mustafa Efendi’nin oğludurHarbiyeden mezun olduİttihat ve Terakki’de aktif bir rol üstlendiCumhuriyet’in ilanından sonra,Atatürk’e karşı İttihatçılarca organize edilen gizli oluşumlar’da rol aldı14 Haziran 1926 yılında ortaya çıkan Mustafa Kemal Paşa’ya karşı suikast tertibinde tutuklandıAnkara İstiklal Mahkemesin’de suçu sabit görüldü 26 Ağustos 1926’da Ankara’da idam edildi
IYasama döneminin ikinci milletvekili Osman Server Bey Atabeyler ailesinden’dir1886 Ahıska doğumludurYüksek tahsil için Avrupa’ya gittiAlmanya’da Mühendislik ve ziraat,İsviçre’de ise Hukuk eğitimi gördüMilli İslam Şurası ve Güneybatı Kafkas Hükümetlerinin kuruluşlarında aktif roller aldı1921 seçimlerinde Ardahan’ı temsilen Ankara’ya gitme hakkı kazandı1923’den sonra mühendis olarak özel kurumlar’da bulunduAtabek soyadını aldı1962 yılında İzmir’de geçirdiği bir trafik kazasın’da vefat etti
1923’deki IIDönem’de Ardahan üç Milletvekili ile Meclis’te temsil edildiMilletvekillerin hepsi asker kökenli idilerBu milletvekilleri Halit,Talat ve Tahsin Beyler’dir
Halit Paşa Kars ve Ardahan’ı kurtaran ordunun komutanı olan Halit Paşa’dırDaha sonra Karsıalan soyadını almıştır1925 ‘te vefat etti
Talat Bey 1922 yılında Ardahan Mutasarrıflığı’na tayin edilmiş ve ertesi yıl Arahan’dan Milletvekili seçilmiştir Sönmez soyadının alan Talat bey 1950’de vefat etmiştir
Tahsin Bey IDünya savaşın’da Rus istilasına kadar Erzurum Valiliğin’de bulundu1923 seçimlerin’de Ardahan’dan Meclis’e girdiAtatürk tarafından kendisine Uzer soyadı verilmiştir
Ardahan tekrar tasarruf nedeni ile ilçe haline sokulunca milletvekili olarak meclis’te temsil edilmesi sona erdi

1926’YA KADAR ARDAHAN VALİLERİ

Adahan’ın Vilayet statüsün’de bulunduğu 1923-1926 yılları arsında görev yapan valiler ve görev süreleri şöyledir

1 Ali Rıza CEYLAN 1923-1925 2 Mehmet Eşref SAYIT 1925-1926 3 Mehmet Hurşit AKKAYA 1926 ARDAHAN’IN KAZA HALİNE GETİRİLİŞİ

1926’ya kadar Vilayet halinde olan Ardahan 30 Mayıs 1926 tarih ve 877 sayılı kanun ile kaza haline dönüştürüldüBu karar 26 Haziran 1926 tarih ve 404 numaralı Resmi Ceride’de ilan edimiştir877 numaralı kanun “Teşkilat-ı Mülkiye” kanunu adını taşımaktadırBu kanun’un Ardahan’ı ilgilendiren 1 numaralı cetveli şöyledir

“İsimleri belirtilen 1 numaralı cetvelde yazılı olan Üsküdar,Beyoğlu,Ardahan,Çatalc a,Gelibolu, Genç,Ergani,Siverek,Kozan,Muş ve Dersim kazaya çevrilmiştir ARDAHAN’IN İL OLMASI (1992)

Ardahan yarım yüzyıldan fazla tam 66 yıl Kars iline bağlı bir ilçe olarak yer aldı 27 Mayıs 1992 tarih ve 3806 sayılı kanun ile tekrar 1921 deki gibi bir İl haline getirildiArdahan ‘ın Bakanlar kurulu kararı ile il yapıldığı 3806 sayılı kanun’un 1maddesi şöyledir:

Madde 1- Kars iline bağlı Ardahan ilçe merkezi olmak ve ekli (13) sayılı listede adları yazılı ilçe, bucak,kasaba ve köyler bağlanmak suretiyle Ardahan adı ile “İL”kurulmuştur

Kaynak: Ardahan İl Yıllığı 2001
Kültür

köyümüzün en önemli geleneklerinden biri ziyaret haziran ayının sonlarına dogru köy halkı kurban keserek bereketli bi yıl geçmesini dilerler zaman zaman bi şenlik havasında geçer
Coğrafya

Erzurum iline 175 km, Şenkaya ilçesine 44 km uzaklıktadır
İklim

Köyün iklimi, karasal iklimi etki alanı içerisindedir
Nüfus
Yıllara göre köy nüfus verileri
2007 1811
2000 1720
1997 1689
Ekonomi

Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılıkve ormancılık,adayalıdır
Muhtarlık

Yerleşim yerinin köy tüzel kişiliği alması ile birlikte köyün tüzel kişiliğini temsil etmesi için köy muhtarlık seçimleri de yapılmaktadır


Altyapı bilgileri

Köyde ilköğretim okulu vardır Köyün hem içme suyu şebekesi hem kanalizasyon şebekesi vardır Ptt şubesi yoktur ancak ptt acentesi vardır Sağlık ocağı vardır ancak sağlık evi yoktur Köye ayrıca ulaşımı sağlayan yol asfalt olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır


kaynak-vikipedi
özgür ansiklopedi
yerelnet

Köyünüze ait bilgi ve resimleri bu konu altında paylaşabilirsiniz