Beşpınarlar Köyü Hakkında Bilgi Şenkaya Erzurum

Erzurum Köyleri - Şenkaya Beşpınarlar Köyü - Beşpınarlar Köyü Hakkında - Beşpınarlar Köyü Tanıtımı - Beşpınarlar Köyü Resimleri



Beşpınarlar, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir köydür

Tarihi

Köyün eski adı Vağaver olup kelime kökeni bakımından Ermenice 'Vağ' eski ve 'aver' virane ören yeri kelimelerinin birleşimi ile bugunkü Türkçe karşiliği olarak Eskiören demektir Bu isimden de anlasılacağı üzere köy tarihi Urartular dönemine kadar uzanan antik bir yerleşim bölgesine kurulmuştur Anadolu'da Azerbaycan'da ve Ermenistan'da ayni isimde başka köyler de mevcuttur Şenkaya ilçesine bağlı köy 1960'lı yıllara kadar Vağaver olarak anlandirilmakta iken sonradan adi Beşpınarlar olarak değişmiştir

1800'lü yilarin basinda tutulan Osmanli Nüfus arsivlerinde ve Tapu Tahrir Defterlerinde Oltu Nahiyesine bagli Vağaver Kariyesi 73 hane ve 300 bas erkekten mütesekkil, ekseriyati ahalisi Ermeni ve Rum'dur diye kaydedilmiştir Köy Ermeniler tarafindan Vağaver (Վագավեր) Ruslar tarafından (Вагавер), Rumlar tarafindan ise Vafia (Βαφειά) olarak adlandırılmıştır

1878 Ayastefanos anlasmasi ile Ruslara birakilan bölge 1900'lü yillarin baslarinda Trabzon ve Gümüşhane taraflarindan yoğun bir Ermeni ve Rum ağırlıklı göç dalgasi alarak Dogu Anadolu'da o zamanlar tipik olan Ermeni Rum ve alevi Türkmenlerin beraber yasadigi bir yerlesim alani olmuştur 1830`da Rusya`nin Malokanlar (süt icenler) olarak adlandirilan ve ortodoks mezhebinin aykiri bir kolunu olusturan Malokan Dukhobor halkinin güney eyaletlerine göc etmesine izin veren Carlik fermani ve Kafkasya Car naibinin izni ile Malokanlar (halk dilinde Malakan), Erzurum ve Kars vilayetlerine geldiler Ancak 19 yüzyilin sonlarinda Carlik Rusya'sinin askerligi zorunlu tutmasi ile Malakan halki askerlik yapmayi reddettiginden baslangictaki göc Malakanlar icin zorunlu bir sürgüne dönüstü ve ikinci bir Malakan göc dalgasi geldi 1917'deki Bolşevik ihtilali ile Rusların bölgeyi terk etmesi ile Rum ve Ermeni nüfusun bir kismi da Rus ordusu ile birlikte köyü terkederek Gürcistan'in Tsalka (Çalka) bölgesine yerlesmis ve bugün Vafialides ya da Çalkalı olarak adlandırılan ve Türkce konusan bir halki olusturmaktadir Bolsevik devrimi öncesinde ermeni ve rum ahali ise 1915 tehcirine tabi olmamamak için sonradan köye yerlesen ve asli alevi türkmen olan üc aile ile karismistir veya dinen ihtida etmistir 1912 yilina ait Tapu Tahrir Defterinde Vagaver Kariyesi'nden tam sayi verilmemekle birlikte bu tarihde dahi köyün gayri müslim ekseriyati oldugu kaydedilir 1947 yilinda Yunanistan'da Komünist Parti'den basbakanlik yapmis olan Markos Vafiadis (1906-1992) Vagaver ya da Rumca adi ile Vafia dogumludur ve bunu hatiralarinda anlatir

Bugün Gürcistan`in Tsalka bölgesinde, köyden ve yakin köylerden gelenlerin çocuklari ve torunlari göc ettikleri köylerin ayni isimleri ile adlandirilmiş köylerde veya mahallelerde yaşamakta (Vağaver, Iğnaki, Muşeğ vb ) Rum ortodoks dinine mensup olmalarina rağmen halen yörenin şivesi ile Türkçe konuşmaktadirlar 1924 nüfus mübadelesi ile Yunanistan'a giden Rum ahali ise Girit'in Chania vilayetinin Iraklion beldesine yerlestirilmis olup bu ahali de hali hazirda gencler de dahil Erzurum sivesinin kuzey Erzurum-Kars agzi ile akici bir sekilde Türkce konuşmaktadırlar

1917 devrimiyle tercih hakkını kullanarak, Rusyaya gitmeyip yörede yaşantılarını sürdürmeyi tercih eden Malakanlar ise 1940`li yillara kadar köy ve cevresinde varliklarini devam ettirmis daha cok hayvancilik, el sanatlari ve degirmencilik ile ugrasmistir Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nden Erkan Karagöz'ün Malakanlar üzerinde yaptigi arastirmaya göre 1940 yillarinda Stalin´in Kars ve Ardahan vilayetleri üzerinde hak iddia etmesi ile Malakanlari Rusya'ya cagirmis bunun üzerine bir kisim Malakan Rusya`ya geri dönerken bir kismi ise Amerika ve Avusturalya`ya göc etmeyi tercih etmistir Malakanların ikinci büyük göçü ise 1962 yilindan sonra gerceklesmistir ve bugun ne köyde ne cevresinde yerli halkla ve Türkmenlerle evlenenler disinda hic bir Malakan kalmamistir Göçünün temelinde Malakanların Türkmenlere kızlarını vererek akrabalık kurmalarına karşın Türkmenlerin Malakanlara kız vermemeleri böylece erkeklerin evlenmeyişleri nedeniyle oldugu belirtilir

Kültür

Dil: Köyün tarihinden ve cografyasindan kaynaklanan zengin bir cok kültürlü yapisi vardir Köyün sivesi genel olarak Erzurum agzi ile benzer olmakla birlikte "ts" "dz" ciftsessizlerinin kullanilmasi ve azeri lehcesinde ve Erzrum sivesinde yogun kullanilan acik "e" sesinin olmamasi ile genel Erzurum agzindan ayrilarak daha cok Güneydogu Karadeniz sivesine benzerlik gösterir Örnegin "gece" yerine "dzedze", "ne yapacagim" yerine "n'edetsam" "kücük" yerine "tsütsük" kullanimi tipiktir Kelime zenginligi bakimindan da günlük dilde rusca, ermenice ve rumca kökenli pek cok kelime kullanilirÖrnek olarak

Sinor (Rumca Sinor'dan): Sinir,hat Ahlad (Rumca axladi'den): Armut Tamas (Rumca damaskinon'dan): Erik Zirza (Rumca Zirza'dan): Kapi mentesesi Andra (Rumca Ander'den): Lanet olasi Ör:Andra kalasin! Kekeç (Rumca Kakats'dan):Kekeme Gazgal(Rumca Kazgal'dan) : Uzun boylu bicimsiz insan tipi Kofo (Rumca Kofos'dan): Sagir, ici bos Gıllan(Rumca Kulunga'dan): Yuvarlanmak Guzzik (Ermenice'den): Kambur Poşa (Ermenice Posha'dan): çingene kadın Tanko (Ermenice Tango'dan) : Afilli, sosyetik Bedira (Ermenice Bedra'dan ): Kova, büyük kap Haguz (Ermenice Agos'dan): tarlada acilan sulama arki Haşıl (Ermenice Hashil'dan) : bir tür yemek

Görenekler:

Bayramlarda büyükler ziyaret edilir, elleri öpülür,önce onlardan rızalık alınır bayram şenlikleri,düğün merasimleri başlar Düğünler üç gün üç gece devam eder Kadın,erkek karışık halay çekerBayramlarda büyükler ziyaret edilir elleri öpülerek gönülleri alınırKomşular birbirlerinin evlerini ziyaret ederek bayramlarını kutlarlarOyunlar oynanır,halaylar çekilerek törenler biter Yayla zamani ziyarete cikmak olarak tabir edilen Allahuekber dagi ziyaret edilir

Yemekler:

Köyde hamur işi yemekleri ağırlıkta olup, Hengel,Kesmeli aş,mıhlama, Pağaç içi, kabı kendinden,haşıl ve ayran corbasi gibi yemekler yapılmaktadır Ayrıca hamur türü yağlı ekmekler olarak:Katmer,kete,pişi,mafiş, lokma türünden de yağlı yiyecekler yapılmaktadır

Coğrafya

Erzurum iline 225 km, Şenkaya ilçesine 54 km uzaklıktadır Balta girmemiş ormanları,tarihi mağara ve taş kaleleri,şırıl şırıl tertemiz akan dereleri,meşhur kırmızı benekli alabalığyla,GAMRUK Kanyonuyla,Vahşi kayalıklarıyla,yükseklerden akan ÇIRÇIR şelalesiyle,renga renk çiçekleriyle görkemli yaylasıyla cenneti andıran bir yurt köşesidirAvcılık,dağcılık ve yayla turizmiyle keşvedilmemiş yönüyle gidip gezilip görülmesinde yarar vardırÖzellikle GAMRUK halk dilinde (GAMIRIK) kanyonu 20 km uzunluğunda olup, dik kayalar ve dağlarla uzantılı bir konuma sahiptirİlkbaharın raftink yapma özelliğide vardırKanyonun yanlarının dik dağlarla sıralı olması,ayrıca vahşi bir doğaya sahip bulunması ise,kanyona ayrı bir güzellik katmıştır Kanyon bitiş noktasına doğru dört ayrı kollarla devam etmektedir




Köyün iklimi, karasal iklimi etki alanı içerisindedirHer ne kadar karasal iklim özelliği taşısada geniş orman bitkisi alanına sahip olan köy,aynı zamanda Doğu Karadeniz bölgesi sınırları içerisinde yer alırBundan dolayı kışları ılıman, yazlarıda yağışlı geçerOrman bitki örtüsü, iklimi yumuşatmaktadırHerne kadar Erzurum ili sınrları içerisinde yer alsada;Erzurum,Kars,Ağrı,Ardah an gibi illerde görülen karasal iklim tipinden ap ayrı bir özelliğe sahiptir,Beşpınarlar köyüÖzellikle Çoruh vadisinde görülen Akdeniz iklim özelliğide bazen görülmektedirOltu çayı vadisinin devamı;Beşpınarlar köyü sınırları içerisinde bulunan KAMRIK kanyonuyla son bulurBu vadinin içerisinde, Akdeniz ikliminde yetişen bitki örtüsünün aynısı yetişmektedir

Nüfus

Yıllara göre köy nüfus verileri
2007 335
2000 342
1997 372

Ekonomi

Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdırBunun yanında orman ürünlerinden de gelir elde edilmektedirKöy bir orman köyü olduğundan nüfusun % 75 'i orman işçiliğinden kazanımını sağlamaktadırGeçim kaynaklarının kıt olduğundan,sürekli dışarıya göç akını olmaktadır


Ulaşım

Erzurum merkezden kuzeye doğru; Artvin ve Ardahan illerine giden karayoluyula Narman,Oltu ilçelerine uğradıktan sonra,Ardahan-Göle ilçesi karayolu üzerinde bulunan Akşar nahiyesinden geçerek 5 km ileriden sağa dönülerek sırasıyla :Yeşildemet-Yazılı ve Yürekli köylerini geçtikten sonra BEŞPINARLAR köyü karşınıza çıkacaktır

Altyapı bilgileri

Köyde, ilköğretim okulu vardır Köyün içme suyu şebekesiyoktur Ptt şubesi ve ptt acentesi yoktur Sağlık ocağı yoktur ancak sağlık evi vardır Köye ayrıca ulaşımı sağlayan yol steblize olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır1986 da yapılan cami halen hizmete devam etmektedir







Kaynak : Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kaynak : Yerel Net


Köyünüze Ait Bilgi ve Resimleri Bu Konu Altında Paylaşabilirsiniz