Gökbelen Köyü Keban Elazığ

gökbelen köyü bilgileri - gökbelen köyü tanıtım - gökbelen köyü resimleri



Gökbelen, Elazığ ilinin Keban ilçesine bağlı bir köydür


Tarihi


Gökbelen köyü MÖ 2000 yıllarına dayanmaktadır Bölgedeki eski yapılar ve kazılarda bu görünmektedir Bölge dağlık alanda olduğundan toplu yerleşim kurulmamıştır evler bölgedeki dağlar ve tepelerin hakim kesimlerine inşa edilmiştir Bölge de Sali Gale denilen (Gökbelen köyünün hemen altındaki yüksek kayalarla önü kaplı düzlük alan) kale dedikleri yer mevcuttur Bu da bölgenin eski bir yerleşim yeri olduğunu göstermektedir Ayrıca dağlardaki eski yapılardan kalan duvar taşları mevcut olup bu taşların ağırlığı 500 kg ile 1000 kg arasında değişmektedir Günüz teknolojisi ile yapılsa vinç yardımı gerekmtektedir


Bölgede bulunan eski mağaralar bulunmaktadır Mağaralarda resim vs yoktur Bölgede yapılan kazılarda eski dönemlere ait çanak, hançer, kılıç, ev eşyaları bulunmuştur Eski bir kürt köyüdür



Zirkan, Zrakî, Zirkî yada Zirikî, Zirkan adi Ezrak’tan türetilmedir Yöremizde Goksî (mala Kerem Axa) ve Soylemez (Mala Mistefa Axa) kollarina ayrilan bir Asiret, daha dogrusu Konfedere olan küçük asiretlerin, adidir


Şerefhan Şerefnamesinde, Zirkanlilar’dan Ezrakiler diye de sözeder Ezrak, ordaki açiklamalara göre mavi demektir Şerefhanin aktardigina göre, Zirkanlarin ceddleri İmam Ali soyundan Seyit Hasan bin Abdurrahman’dır Mavi elbise giydiği için Şêx-î Ezrakî (Mavili Şeyh) diye ünlenmiştir Bu lakabindan dolayi olacakî, onun soyundan gelenlere de Ezraki/Zirki denmiştir Şêx Hasan’ın şeceresi Şerefname’de şöyle verilir: İmam Ali, Hüseyin, Zeynel Abidin, Muhammed Bakır, Cafer-i Sadık, Seyit İsmail El Ekber, Seyit Yahya El Ekna, Seyit Cafer El Katil, Seyit Tahir, Seyit Ali, Seyit Kasım, Sefil, Seyit Ahmet, Seyit Abdurrahman, Seyit Hasan (Şêx Hasan-i Ezrakî/Zırkî, SC), Şêx Hasan´in çocukları Ahmet, Süleyman, Kasım, Hüseyin ve Yusuf Bu rivayete göre Seyit Hasan Şam’dan gelip Mardin’e yerleşmiş, bu bölgenin egemeni Emir Artuk bin Ekseb’in kızıyla evlenmiş, kendisine Derzini, Kurdikan, Atak, Tercil ve Mardin kalelerinin yönetimi verilmiştir Zırkan Beyliği’nin(1) doğuşu Şerefname’de böyle anlatılır Bu beyliğin dört kolunun Sêx Hasan’ın soyundan geldikleri söylenen yöneticilerinin adları ve dönemleri de verilir Esas kolları Tercil ve Atak’tı Akkoyunlular zamanında Bitlis beyliği de bir zaman için Zırkanlılar’ın yönetimine verilmiş görünür Sonrasına gelince Derzini beylerinin ilki olan Hamza, Şah İsmail Safevi’ye bağlıdır İlk Atak beyi Zırkanlı Ahmet bin Mir Muhammed, Şah İsmail’in çağdaşı olup ünlü biridir


(1)Derzini, Kurdikan, Lice (Atak) ve Tercil’dört kola ayrilan bu beyligin yöneticileri “Zırkanlılar” diye bilinirdi Şêx Hasan Atak’a yerleştiği tarihte Amed, Mardin, Harput, Mıcıngerd ve Hasankeyf’i Selçuklu Sultanı adına Emir Artuk’un yönettiği döneme denk gelir Şêx Hasan’ın kendisi ya da oğlu Hasan, burada Artuk bin Ekseb’in kızıyla evlenir Emir Artuk tarafından Tercil (Hazro civarında) nahiyesinin hükümdarı olarak atanır Zamanla Mardin ve bağlı yerlerin hemen tümünde yönetimi eline alir Sêx hasan, hep mavi elbise giydigi icin Ezraki/Mavili Lakabiyle ünlenir


Yukarda da yazildigi gibi, Zirkan beyligi dört kola ayriliyordu Bunlar baslica: Kurdikan, Tercîl, Atak ve Derzinî beyleriydi


Atak Beyleri: Ataklarin ilk Beyi Ahmet bin Mir Muhammed Sah Ismaili cagdasi olup nam salmiş biri´idi Artukiler zamaninda Atak kalesini ele alan zirkanlilar, sonra Sah Ismail´in Diyarbakir ele gecirmesiyle, kendi kaleleri ellerinden alinarak Kizilbas kajar asiretinin kontrolüne veriliyor Osmanlilarin caldiran savasindan galib olarak dönmesinden sonra zirkanlilar kendi kalelerini geri alabildiler Serefnamenin bittigi tarihte Atakta Welî Beg hüküm sürüyordu Diyarbakir/Hezanin 15 km dogusunda bulunan bu gün harabeye dönümüs olan Atak Kalesinin, 19 yy baslarina kadar zirkan beylerinin kontrolü altinda kaldi Kalenin yanindaki Beyaz Cami ve tarihi ermeni kilisesi, osmanin yapi sanatinin baslica eserleri arasinda sayilmaktalar Karayazi bölgesindeki zirkanlari, büyük olasilikla, Zirkanlarin atak kollarindan´lar, cünkü kendi sözlü tarihlerine göre Diyarbakirdan Erzurum Karayazi ve Hinisa göc etmislerlerdir


Kurdikan Beyleri: Kurdikanlar Hizan yakinindaki kücük bir bölgeye hükm ediyorlardir Beyleri sunlardi: Nasir, Muhammed, Nasir II, Halil, Muhammed (1597) Kurdikan beylerinin Sêx Hasanin soyundan olup, cingene bir annenin cocuklari oldugunu yazar Serefhan Kurdikan ayni anda bir asiretin ismidir, yöremizde az sayida yasiyan Kurdikanlilar, köprüköy ve horosan taraflarinda cok sayida kurdikan ailesi yasamaktadir Bu asiretin günümüzde yasadigi yerler baslica, Orta Kurdistan (kuzey irak), urfa, Van, Diyarbakir, Kars ve Erzurumdur


Derzini Beyleri: Derzini beyliginin kurulusu Sêx Hasanin oglu Habil tarafindan olmustur Eski bir Hiristiyan Kilisesi/Köyü olan derzin (minorskye göre "dedjezir") Habil tarafindan feth edildikten sonra Zirkan beyliginin bir Kolu olarak tarihte yerini alir1597 de tercîl de Mîr Mihamed hükm sürdürmektediydi


Tercil beyligi: Tercil kalesi, Hazro'non beş kilometre güneydoğusunda bulunmaktadır Halen harap bir durumdadır Hazro beyleri, Tercil beylerinin soyundan gelmedir Bu beyligin kurucusu Sêx Hasanin oglu Seyid Hüseyindir kendisi öldükten sonra oglu ömür yerini aldi uzun hasanin cagdasi olan Ömer, onun kizyla evlenir ve Zeynel adinda bir oglu olur Zeynel babasinin ölümünden sora onun yerine gecer Bu zaman biriminde Bitlis beyligi zirkanlarin kontrolüne verildigi görnüyor Zeynelden soran sirasiyla ayni aileden olan su beyler Tercilde hüküm sürdüler: Budak Bey, Ahmet Bey ve Caldiran savasinada katilan Şemsi Beyöldükten soran yerine Haydar Bey gecti 1597 de Ömer Bey Tercilde hüküm sürüyordu


Şuanki bilinen kökbelen köyünün yerleşik hayata geçmesini sağlanış tarihi ise şöyledir Horasan ilinde(bugünki iran urmiye civarı)bir çok osmanlı kaynağında maraş mardin musul arası bölge horasan diye geçer zırkan piri pir hasanın o bölgede geldiği kuvetli gerekçelere dayaniyor1-günümüzde mardin derik mazı dağda zırkan aşireti köyleri var2-musul civarında zırkan aşireti köyleri var bir çok yerde şehbızınan olarak bilinirler3-maraş adıyaman arası zırkan köyleri varzırkanlıların tümü kürttür ve büyük bir kesimi kurmanci kunuşur, siverekteki zırkanlılar zazaki kürtcesi konuşurlar,zırkılılar (zırkanlar)ms 850-900 lü yıllarda silvan hazro bölgesinde bir iç sürtüşme nedeniyle erzurum (burda bir kısmı yerleşmiş karayazı aşağısökmenler karasu köyleri gibi)diğerleri gümüşhane (burdada birkısmı kalmış)erzincan tunceli üzerinde keban zırkan bögesine gelmiş üç kardeş himayesinde (şu andaki üç köy)yerleşmişler, gelen üç kardeşten ortanca kardeş olan boz oğlan Gökbelene yerleşmiştir Büyük kardeş Şıh Emir Akçetepe köyüne, Küçük oğlan(küçük=çük gölderenin ismi kürtce çükandır) kardeşte Göldere köylerine yerleşmişlerdir Bu üç köye ortak isim olarak ZIRKI denir


Bu sülalelerden oluşan halk kalabalıklaşınca Türkiyenin çeşitli yerlerine göç etmek zorunda kalmışlardır Bu bölgelerden geçen Zerikanlılar,zerikler,zırkan, Zırkılılar Urfa Siverek ilçesi, Malatya Akçadağ ilçelerine yerleşmişlerdir

Kültür

Köyün gelenek, görenek ve yemekleri hakkında fazla bilgi olmamasına rağmen bazı olayları şöyle sıralayabiliriz Yemekleri: Bulgur Pilavı (dan), Bulgur Çorbası (çorbi dan), Mercimek Çorbası (çorbi niskan, Mehir Çorbası (kıfti mehir), Top Köfte (kıfti top), Karnı Yarık (zık dırye) Gelenekler arasında: Yüsük oyunları, cirit oyunları (20 yıl öncesine kadar vardı), At yarışları (20 yıl öncesine kadar vardı), makgi (hedefe dikilen yuvarlak taşa 20 metre mesafede taş ile atılarak vurulan oyun)


Yörenin kendine özgü halk oyunu mevcuttur Halay benzeri bu oyun köyün yaşlıları tarafından bilinmektedir


Dokuma alanında yöreye özgü zırkı kilimleri meşhurdur Yörede kilim, palas, halı dukumacılığı yapılmıştır Son yıllarda bunlar artık yapılmamaktadır Nüfusun azalması ve fabrikasyon ürünlerin çıkması ile yok denecek kadar azdır Belli başlı evlerde yapılmaktadır


Yaşlı kadınlarımız yıllardan beri başlarını kapalı ve sarık şeklinde örterler Yaşlı amcalarımızda Başlarında küllah takar şalvar giyerler Eskide köyde köy evi olup köylüler buralarda bir araya gelir yaşlı insanların anlattıkları hikayeleri dinleyerek kış günlerini geçirirlermiş


Yaz ayları iş ayları olmasından dolayı yaz aylarında hayvalar için kışlık ot yapımı, fig dirmek, arpa dirmek, buğday dirmek imece usulü ile yapılırmış

Coğrafya


Elazığ iline (Baksil İlçesi Üzeri) 71 (Keban İlçesi Üzeri) 85 km, Keban ilçesine 47 km uzaklıktadır

İklim


Köyün iklimi, karasal iklimi etki alanı içerisindedir

Nüfus [değiştir]

Yıllara göre köy nüfus verileri

2007 246

2000 350

1997 450

Ekonomi


Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır İlçe Tarım ' a kayıtlı arazi miktarlarına göre şu an köyümüzde 7000 da arazi mevcut olup yaklaşık 2000 da arazimiz nadasa ayrılmış durumdadırKöyümzüde meyvecilik ön planda olup 1250da arazi kayısı ekimi mevcutturBu da ortalama 16,000 ağaç olarak düşünülsede son yıllarda devletin verdiği sertifikalı fidan desteği ile bu sayının giderek artacağı öngörülmüştürKöyümzüde yem bitkileri ekilişide önemli yer tutmaktadırAncak yem bitkileri sulu tarım arazisinde daha verimli olacağı için dolayısı ile köyümzüdeki yem bitkileri verimi baya düşüktür


Gökbelen köyü 4 mezra bağlıdır 1- Osman Çeşmesi 2- Kara Hüseyin 3- Karaçor 4- Dere Mezrasından oluşmtadır


Geçmiş yıllarda her evde küçük baş ve büyükbaş hayvan mevcut iken son yıllarda Gökbelen köyünde kayıtlı ve küpeli hayvan sayısı azalmaktadır


Köyde okul ve sağlık ocağının kapalı olması ekonomiyi aşırı derece vurmuştur Çocukları okul çağına gelen aileler ister istemez Keban ve Elazığ merkeze göç etmek zorunda kalmışlardır


Köyün ekonomik durumu eski yıllara göre çok iyi durumdadır Her ne kadar hayvancılık ölmüş ise köy halkının emekli ve dışarda çalışmaları köy ekonomisini ayakta tutmaktadır

Muhtarlık


Yerleşim yerinin köy tüzel kişiliği alması ile birlikte köyün tüzel kişiliğini temsil etmesi için köy muhtarlık seçimleri de yapılmaktadır



Altyapı bilgileri


Köyde, ilköğretim okulu vardır ancak kullanılamamaktadır Köyün içme suyu şebekesi vardır ancak içme suyu yetmemektedir kanalizasyon şebekesi yoktur Ptt şubesi ve ptt acentesi yoktur Sağlık ocağı ve sağlık evi var olmakla birlikte atıl durumdadır Köye ayrıca ulaşımı sağlayan yol asfalt olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır ancak ayın 20 günü çalışmamaktadır



kaynak - yerel net

vikipedi - özgür ansiklopedi


köyünüze ait bilgi ve resimleri bu konu altında paylaşabilirsiniz