Bitlis Yöresel Kıyafetleri - Bitlisin Yöresel Giysileri

Bitlis Yöresel Kıyafetleri,
Bitlis Yöresi Kıyafetleri,
Bitlisin Kıyafetleri

Bitlis halkı, yöresel giysilerini çok yönlü düşüncelerle seçmiş ve kullanmıştır

Bitlis Yöresel Kadın Giysileri

Kadın giysileri oldukça geniş bir zenginlik gösterir Hatta kadının giyinişine göre onun evli, bekar, nişanlı olup olmadığı kolayca anlaşılır Kadınların kullandığı giysiler kısaca şunlardır:

1 – Baş

Kofi:

Başa geçirilen fes benzeri, kenarları çuhaya benzeyen kumaşla çevrilmiş, tepe kısmı ipek veya benzeri ipliklerle elde işlenmiştir Kofinin çevresinden sırta ve omuzlara doğru sarkan püsküller bulunur Alın tarafına gelen kısmına ise “Tikme” adı verilen küçük altınlar (genellikle çeyrek altın) dizilir

Merheme (Leçek – Laçik):

Saçlar görülmeyecek şekilde boydan boya başa örtülen ince, beyaz ve sık dokunmuş örtüdür Etrafı elle örülmüş oyalar veya pullarla çevrelidir

a) Puşu:

Serpuş da denilen bu giysi, başın çevresine alından geçirilmek Suretiyle merheme üzerine sarılır Sol tarafta düğümlenerek aşağıya doğru sarkıtılır Bazı yörelerde birden fazla olduğu da görülmektedir

b) Hızma:

Tek burun deliğine veya burnun iki tarafına madenden yapılma (genellikle gümüşten), içten vidalı veya geçmeli olarak takılan bir çeşit süs eşyasıdır

c) Tikme:

Kırmızı veya siyah renkli, kofiden daha kısa kenarlı olup başa giyilen bir giysidir Bu giysi, alın hizasında olup üzeri, Hamidiyelerle süslü, zenginlerin giydiği bir başlık şeklidir

2 – Boyun

Özellikle genç kızların boyunlarına bol miktarda ve değişik şekil ve renklerde boncuk asılır Bu adet köylerde yapılmakta ve halen de devam etmektedir Zengin olanlar, bunların dışında ip şekline getirilmiş olan kumaşın üzerine kulplu altın takarlar

3 – Vücut

Fistan:

Genellikle kadife veya setenden yapılmış elbisedir Bu elbiselerin üzerine renkli işlemelerle çeşitli motifler veya sırma işlemeler yapılır Kolları uzun, belden aşağısı geniş ve uzundur

Cepken:

Fistan üzerine giyilen, kadife veya diğer kumaşlardan yapılan yarım boy giysi veya yelektir Cepken değişik renklerde olduğu gibi, uzaktan bakıldığında göz alıcı bir şekildedir

Kemer:

Fistanın üzerinde takılan, kalın deriden yapılan ve “palaska” adı verilen kemerdir Fistanın, ön taraftan iki ucu bu kemerin altına sokulur Nedeni; hem uzun olan eteğin yere sürünmesini önlemek, hem de iç kısma giyilen diğer elbiselerin görünmesini sağlamaktır

3 – Ayaklar

Köy kadınları ayaklarına yünden örünmüş değişik renkteki çorapları giyerler Ayakkabı olarak “Trabzon” adı verilen lastik ayakkabı, aynı tipte yapılmış renkli naylon ayakkabı veya ender de olsa Harik giyilir Eski tarihlerde köy kadınları ayaklarına halhal takarlardı

Bitlis Yöresel Erkek Giysileri

1 – Baş

Puşu:

Kadınlarda olduğu gibi erkekler de bu giysiyi kullanmaktadırlar Özel kumaştan yapılarak, renk ve dokunuşlarına göre isimlendirilirler Siyah, mavi, mor, beyaz, kırmızı puşu, altuniye ve desenli puşu şeklinde isimlendirilirler

Egal:

Erkeklerin kış aylarında başlarına bağladıkları, yün ve pamuktan dokunan, siyah ve mor renkli giysilerdir

2 - Vücut

a) Köynek: Erkeklerin iç kısma giydiği, desenli kumaştan yapılan düğmeli bir giysidir

Şal:

Tiftik yününden yapılmış özel pantolondur Her tarafı bol paçalı olup, ayağın üzerine kadar uzanır Bele, pamuk ipliğinden yapılmış “uhçur” la bağlanır Kemer takılanlara rastlamakta mümkündür

Şapik:

“Gej” (tiftik keçisinin kılları ile dokunan, mekik sayısına göre kalitesi değişen, kışın sıcak, yarın serin tutmasıyla özellik gösteren, yöreye mahsus bir kumaş) adı verilen özel kumaştan yapılır Ceket gibi kullanılan düğmesiz bir giysidir Önü ve kol altları açıktır (yaz aylarında giyildiğinde hava almayı sağlar) Kol ağızları geriye doğru kıvrık olup, renkli kumaştan yapılır Bu giysiler; el tezgahlarında, yün ve tiftikten dokunur Kollarda ayrıca “Cellahi” adı verilen, bir metre boyunda, beyaz kumaştan yapılmış ve kola pazu kısmından bağlanan kol bağı bulunur Şapikin içine yarım dik veya yakasız iç gömleği giyilir Bu gömleğin kollarında 50 – 60 cm uzunluğunda, beyaz kumaştan yapılmış, 3 – 5 cm eninde bir ek kumaş bulunur “Salte” adı verile bu ek parça, şapik giyildikten sonra geniş olan kolların devamlı olarak aşağıya doğru düşmemesini, yapılan işe mani olmaması için şapikin üzerine sarılarak dirsek hizasında bağlanır Bu yeleğin her iki yanı işlemelidir Yine yeleğin her iki yanında el işiyle yapılmış cep bulunur

Aba:

Keçi derisinden yapılmış, kolsuz ve tüylerle kaplı, kış aylarında soğuktan korunmak gayesiyle giyilen bir giysidir

3 – Ayak

Harik:

Üstü keçi tüyünden örülmüş, altı ise kendir ipinden dokunan bir ayakkabıdır Serin tutması nedeniyle genellikle yaz aylarında giyilir

Çorap:

Düz beyaz, renkli, veya desenli olarak yünden örülür

Çarık:

Manda derisinden yapılır Kadın ve erkekler dört mevsimde de giyerler Uzun deri ip bağları ile bileğe bağlanırlar Anadolu nun yabancı olmadığı bir giyecektir