Böbrek Yetmezliği Ve Diyet

Böbrek yetmezliği ve diyet Böbrek yetmezliği yaşayan hastalar, mutlaka özel bir diyet yapmalıdır
Karın boşluğunun alt ortasında bulunan böbrekler, omuriliğin iki yanında, fasulye şeklinde yer alan iki adet organdır


Böbrekler ne işe yarar?

Kanı temizler: Böbreklerden su, istenmeyen ve zararlı maddeler (üre, ürik asit gibi) süzülüp idrar haline gelir Oluşan idrar, mesanede yeterince toplandığında dışarı atılır Kandaki zararlı maddeleri, toksinleri idrara atan böbrekler, bazı yararlı maddelerin de geri emilimini sağlar Vücut için gerekli olan bu maddeler proteinler, sodyum ve glikozdur

Vücudun sıvı dengesini sağlar: Fazla su içildiği taktirde, böbrekler fazla suyu, daha çok idrar üreterek dışarı atar Daha az su içildiğinde, böbrekler daha az idrar üreterek, dengeyi sağlar

Kan basıncını kontrol eder: Çeşitli hormonlar salgılayan böbrekler, bu hormonlar sayesinde tansiyonu da düzenler Bu nedenle işlevini yerine getiremeyen böbrek hastalarında yüksek tansiyon problemlerine sık rastlanır

Kırmızı kan hücrelerinin yapımında bulunur: Böbrekler tarafından salgılanan bir hormon sayesinde, kemik iliği uyarılır ve kan yapımına yardımcı olunur

Kemikleri güçlendirir: D vitaminin kullanılmasını sağlayan böbrekler, kalsiyum ve fosfor dengesini sağlayarak, kemikleri daha da güçlendirir


Böbrek yetmezliği nedir?

Aslında iki adet olan böbreklerimizin sadece birinin çalışması bile yeterlidir Fakat bazen, böbreklerin her ikisi de, yukarıda sayılan işlevleri yerine getirmemeye başlar Bu duruma böbrek yetmezliği denir

Eğer her iki böbrekte de yetmezlik varsa, hastanın hemen diyalize girmesi gerekir Diyalize girmeyen hasta, birkaç gün içinde yaşamını yitirir

Kimi zaman basamak basamak ilerleyen böbrek yetmezliği, kimi zaman birden bire ortaya çıkan, sinsi bir hastalıktır

Böbrek yetmezliğine neler yol açar?
· Diyabet,
· Yüksek tansiyon,
· Lupus hastalıkları,
· Tekrarlayan idrar yolları enfeksiyonları,
· Böbrek kistleri,
· Kan zehirlenmeleri,
· Böbrek taşları,
· Aşırı tüketilen ilaçlar, özellikle de ağrı kesiciler,
· Alkol

Böbrek hastaları, kontrollerini hiç aksatmamalı ve nefrologlar tarafından düzenli olarak takip edilmelidir Böbrek hastalarına zamanında müdahale edilmezse, kanda toksinlerle birlikte potasyum da artacağı için hastanın durumu ağırlaşır

Böbrek fonksiyonları, idrar ve kan testleri ile takip edilebilir Bazı durumlarda daha ileri tetkikler de gerekebilir

Böbrek yetmezliğinin belirtileri nelerdir?
· Yüzde, ellerde, ayaklarda ve eklemlerde ödem nedeniyle şişkinlik,
· Böbrekler tarafından kırmızı kan hücreleri yapılamadığı için kansızlık (anemi),
· Sık sık ve kısa nefes alma,
· Tansiyonun yükselmesi,
· İdrara çok az veya hiç çıkamama,
· Sürekli olarak halsizlik, yorgunluk ve uyku hali,
· Bulantı ve kusma,
· Her zaman olmasa da, sırtın alt bölgelerinde ağrı,
· Cilt renginde, sarı ile yeşil arası bir renk ve kaşıntı

Böbrek yetmezliği nasıl tedavi edilir?
Böbrek yetmezliği, öncelikle dializle tedavi edilir Böbreğin yerine getiremediği, vücuttaki fazla suyun ve atik maddelerin atılmasını diyaliz yapar Böylece kanı toksinlerden temizleyen diyaliz, bazı akut böbrek yetmezliğinde kısa süreli uygulanır ve böbrek fonksiyonlarını yerine getirmeye başladığında kesilir Ancak, çoğu böbrek hastasının yaşamını sürdürmesi için zorunlu olan diyaliz, ne yazık ki ömür boyu süren bir tedavidir

İki tür dializ vardır Bunlar; hemodializ ve periton diyalizi olarak adlandırılır

Hemodiyaliz: Suni böbrek makinesi gibi çalışan hemodializ makinesi, kanı toksinlerden temizlemekle kalmayıp, potasyumu da dengeler Hastanın durumuna göre, haftada 3-4 kez uygulanan hemodiyaliz seansları, 3-4 saat sürebilir Hemodiyaliz işlemi sırasında, kanın temizlenmesi için iki iğneli özel bir kateter ameliyatla damara yerleştirilir Hemodiyaliz uzun süreli olarak bu kateterden yapılır

Periton diyalizi: Bu yöntemde, karın boşluğundaki karın duvarını ve organları saran periton zarına, küçük bir ameliyatla kalıcı bir kateter yerleştirilir Periton dializi, özel bir solüsyon yardımıyla, daha uzun saatlerde yapılır

Böbrek yetmezliğinin kesin ve kalıcı tedavisi ise hastaya yeni bir böbreğin takılmasıdır Böbrek transplantasyonu adı verilen bu yöntemle, hastaya takılan yeni böbreğin çalışmasına kadar diyalize devam edilir


Böbrek hastalarına özel diyet

Böbrek hastaları, ister diyalize girsin, isterse girmesin mutlaka diyet yapmalıdır Üstelik bu diyeti, konusunda uzman beslenme ve diyet uzmanıyla birlikte hazırlamalıdır

Beslenme ve diyet uzmanı, hastanın idrarının miktarına, diyabet, yüksek tansiyon gibi diğer hastalıklarının varlığına, kilosuna, boyuna, kanındaki potasyum, fosfor ve sodyum değerlerine bakarak bir diyet listesi hazırlar

Ülkemizdeki diyaliz merkezlerinde zorunlu olarak beslenme ve diyet uzmanı bulunur Her hastanın diyet tedavisi ayrı planlandığı ve uzun süreli takip gerektiği için hastalar, kendilerine özel olarak hazırlanan diyet listelerini mutlaka uygulamalıdırlar

Diyette nelere dikkat edilmeli?
· Böbrek hastalarının içtikleri sıvı, protein ve yiyeceklerle aldıkları minerallerin miktarı önemlidir İyi bir diyet listesi, tüm bu miktarlara göre hazırlanmalıdır Ara sıra da diyette değişiklikler yapılır
· Hastanın kilosuna göre ideal kilosu hesaplanır Buna göre günlük alınan protein alımı belirlenir
· Böbrek hastalıklarında mutlaka tuz azaltılmalıdır Özellikle yüksek tansiyon hastalığı da varsa, böbreğin yükünü azaltmak için tuz tamamen kesilmelidir Dil, tuzsuz bir lezzete 6 ayda alışır Bu nedenle böbrek yetmezliği yaşayan hastaların sabırlı olması gerekir
· Katkı maddelerinden uzak durulmalıdır
· Potasyum kısıtlanmalıdır Potasyum içeren, asma yaprağı, patates, yeşil yapraklı sebzeler ve bazı meyveler çok az tüketilmelidir Fosforu yüksek olan yoğurt, peynir, süt, hatta balık da, hastanın durumuna göre ya kısıtlanmalı veya farklı pişirme teknikleri uygulanmalıdır
· Salamuralar, konserveler, hazır gıdalar, tütsülenmiş etler, kuruyemişlerin tüketimi de sınırlandırılmalıdır
· Yiyeceklerde kullanılacak pişirme teknikleri, yiyecek değişim miktarları her hasta için farklıdır Böbrek hastaları aynı zamanda diyabet hastaları da olabilirler Bu nedenle yiyecek ölçümleri herkes için farklı olmalıdır