Yaşlılık Döneminde İlaç Kullanımı

Yaşlanma ile birlikte organlarda ve organ sistemlerinde ortaya çıkan değişiklikler sonucunda, vücudun çeşitli stres ve değişen koşullara adaptasyonu azalmıştır Dolayısı ile yaşlılarda sadece hastalıkların klinik boyutu ve bununla bağlantılı olarak tanısal mantık değil, tedavi yaklaşımları da özellik arz etmektedir Yaşlılarda hastalıkların mekanizması ve nedenleri değerlendirildikten sonra, bu duruma özgü tedavi yöntemini belirlemek gerekir Çeşitli seçeneklerin içinden etkinliği ve güvenilirliği kaliteli, bilimsel araştırma ve yayınlarla kanıtlanmış olan ilaç seçilmeli ve yaşlı hastaya özgü bir dozaj şeması hazırlanmalıdır

Yaşlılarda hastanaye yatma ve bunun getirdiği sosyal ve ekonomik sorunlardan sorumlu tutulan üç faktör vardır :

1 Kullanılan ilaçların yan etkileri ;

Nedenleri :

a- Birçok ilacın bir arada kullanılması,

b- Birkaç hastalığın bir arada olması,

c- Hastalıkların şiddeti,

d- Reçete edilen ilaç tipleri,

e- Yaşlanma ile organlarda meydana gelen değişikliklere bağlı olarak ilaç etkilerinin de farklılaşması 2 Birkaç ilacın bir arada kullanımına bağlı olarak ilaçların birbirinin etkisini artırması veya engellemesi,

3 Kullanılan ilaçların halen var olan başka hastalıkları artırması


İleri yaştaki kişilerde ilaçların alınmasından sonra, ilacın içindeki etken maddenin emilimi, dokulara dağılımı ve daha sonra vücuttan atılımı gençlere oranla farklılık göstermektedir

Bu değişikliğin nedenleri çok çeşitlidir Örneğin:

1 Tükürük salgısı azalır

2 Mide-Barsak hareketleri yaşlanma ile azalır

3 İlacın emilebileceği yüzey azalır

4 Mide boşalma zamanı uzar

5 Kas kitlesi ve vücut suyu azalır, vücut yağ kitlesi artar

6 Karaciğer küçülür, kanlanması azalır

7 Böbreğin kanlanması ve süzme özelliği azalır

8 Hücrelerin ilaca cevabı değişir

Yaşlılıkta ilaç kullanımı ile ilgili temel kurallar şunlardır:

1 Yaşlı hastaya ilaç önerilirken tedavi mutlaka bireyselleştirilmeli; o hastaya en uygun ilaç seçilmelidir

2 Tedaviye başlamadan önce bir tanı konmuş olmalıdır; sadece hastalık belirtileri için ilaç önerilmemelidir

3 Tıbbi sorunlar olanaklar elverdiğince ilaçsız olarak tedavi edilmeye çalışılmalıdır

4 Başka doktorlar tarafından ilaç yazılıp yazılmadığı sorulup araştırılmalıdır

5 İlaca mümkün olan en düşük dozda başlanmalıdır

6 Eğer gerekiyorsa ilacın dozu kontrollü olarak artırılmalıdır

7 Sedasyon yapan, sakinleştirici özelliği olan ilaçlar kişinin günlük yaşamındaki faaliyetlerini etkileyebileceği için dikkatle önerilmeli ve kullanılmalıdır

8 Doz ayarlaması dikkatle yapılmalıdır

9 Yan etkisi olabilecek ilaçlar mümkün olduğunca kısa sürede kullanılıp, kesilmelidir

10 İlaçlar gerekli kan-idrar incelemeleri gibi laboratuar testleri yapıldıktan sonra reçete edilmelidir

11 İlaç tedavisi basitleştirilmelidir

12 Hastanın tedaviye uyumunu artırmak için kullanım takvimi hazırlanmalı, ilaç kutuları belirgin olarak etiketlenmelidir

13 Tedavi düzenli olarak gözden geçirilmeli ve gereksiz ilaçlar tedaviden çıkarılmalı, tekrar tekrar reçeteye yazılmamalıdır

14 Tedavi planı mümkün olduğunca basitleşttirilmelidir

Dikkat edilmesi gereken konular ve önerilerimiz :

1- Her belirti veya yakınma için hemen ilaç almayı düşünmeyiniz

2- Muayeneye gelirken kullanmakta olduğunuz tüm ilaçları yanınızda getiriniz

3- Halen kullanmakta olduğunuz ilaçları mutlaka doktorunuza gösteriniz

4- Sigara, alkol ve kafeinli içecek (kola vb) tüketiyorsanız bunu doktorunuza söyleyiniz

5- Olanaklar çerçevesinde az ilaç kullanınız

6- İlacınızı doktorunuzun önerdiği dozda alınız ve tedavi şemasına uyum göstermeye çalışınız

7- Sorunlarınız varsa, mutlaka doktorunuza yöneltiniz

8- Kullandığınız ilaçlar ile ilgili her türlü yan etkiyi mutlaka doktorunuza iletiniz

9- İlaç kullanımında herhangi bir zorluk ile karşılaşırsanız doktorunuza söyleyiniz (örneğin; ilaç kutularının kapağını açmada zorluk, ilacı yutmada zorluk, aynı renkteki tabletlerin karışması gibi)

10- İlaç kullanımı ile ilgili detayları hatırlamak için takviminize işaretler koyunuz

11- Halk arasında “şifalı bitkiler” olarak tanımlanan maddeleri kullanacaksanız, halen var olan hastalıklarınızı veya halen doktor önerisi ile kullandığınız ilaçların doz ve etkinliklerini etkileyebileceğini düşünerek dikkatli olunuz ve mutlaka doktorunuza danışınız