Safra Taşları Pankreatite Zemin Hazırlıyor

Safra taşları pankreatite zemin hazırlıyor


Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Genel Cerrahi ve Gastroenteroloji Cerrahisi Uzmanı Prof Dr Mehmet Çağlıkülekçi, pankreas iltihabı olan pankreatitin çok sık görüldüğünü belirterek 'Ülkemizde safra taşlarına bağlı olan pankreatit çok sık görülüyor Bir kişide şiddetli karınağrısı, kusma varsa pankreatit olabilir, o nedenle hemen bir hekimin görmesinde fayda vardır' diyor

Pankreasın vücudumuzda işlevi nedir?
Pankreas midenin arkasında, omurganın önünde yerleşmiş bir organdır Pankreasın hem ekzokrin hem de endokrin fonksiyonu vardır Ekzokrin fonksiyonu ile yağların, karbonhidratların ve proteinlerin sindirimini sağlayan birçok enzim salgılanır Mideden gelen besinler 12 parmak bağırsağını geçtikten sonra pankreastan gelen ekzokrin salgıyla işlemden geçer Dolayısıyla pankreas iltihaplandığında sindirim fonksiyonları bozuluyor Aynı zamanda da pankreasın endokrin fonksiyonları da var Yüzde 80–90 ekzokrin hücrelerden, yüzde 5 veya 10 da endokrin hücrelerden oluşuyor Endokrin de insülin ve diğer hormon salınımlarını salgılama anlamına geliyor Dolayısıyla pankreas hem şeker metabolizmasına hem de diğer endokrin fonksiyonlara etki eden önemli bir organdır Sağlık Yayıncılık

Pankreatit ne demektir?
Pankreasın iltihaplanmasına kısaca pankreatit denir Akut ve kronik olmak üzere iki çeşidi vardır:
Kronik pankreatitte tekrarlayan akut ataklar zamanla pankreas dokusunu iyice bozuyor, pankreas dokusu yaşlanıyor ve büzülüyor Akut pankreatit ise çok sık karşılaşılan pankreasın ani iltihabıdır Yani bir nevi pankreasın hasarlanması diyebiliriz
Pankreastaki bu ekzokrin fonksiyonunu sağlayan enzimler çok tehlikeli enzimlerdir Pankreatitin esas anlamı da otokannibalizm yani yamyamlık yani vücudun kendi kendini yemesidir Pankreastan salınan bu enzimler sindirim sırasında 12 parmak bağırsağına gıda geldiği sırada harekete geçiyorlar ve pankreas enzimleri yağı, karbonhidratı, proteini ciddi bir şekilde eritiyor İşte bu işlem normalde hücrelerin içinde olması gerekiyor fakat pankreatitte maalesef bu enzimler pankreasın dışına taşıyor Dolayısıyla da etraftaki dokularda ciddi miktarda erimeye, iltihaplara yol açıyor Biz buna pankreatit diyoruz

Pankreatit neden olur?
Pankreatitlerin en sık karşılaşılan nedeni safra taşlarıdır Bizim toplumuzda safra taşlarının oranı yüzde 80’dir İkinci neden ise alkolizmdir Bizim gibi doğu toplumlarında safra taşına bağlı pankreatit daha fazla görülür Batıda ise alkole bağlı olanlar daha fazladır Çünkü alkol pankreasta çok ciddi zararlara yol açabilir Uzun süreli fazla miktarda alkol alan kişilerde pankreas dokusundaki dokular bozuluyor Alkol ayrıca pankreas kanalındaki basıncı artırıp burada akışı bozup kalsiyum tıkaçlarının oluşmasınada neden olabiliyor Birçok sebepten dolayı alkol pankreası harap ediyor Bunların dışında çocuklukta geçirilmiş viral enfeksiyonlar, özellikle kabakulak gibi hastalıklar ileride pankreatit için risk olabiliyor Kan yağlarının yüksek olması, pankreas kanalının tümör ve kiste bağlı darlığı, pankreasa bağlı travmalar, yani çarpmalar, ameliyat sırasında pankreas ile oynanıp zedelenmesi ya da ERCP ile safra taşlarını alırken pankreas kanalının enfekte olması gibi nedenler pankreatitin oluşmasına neden oluyor

Belirtileri nelerdir?
Ağır bir yemekten veya alkolden sonra genellikle gece çok ciddi ortaya çıkan karın ağrısı, bulantı, kusma, ateşle birlikte ise zaten pankreatit olduğu açıktır Hasta bu ağrıyı dindirmek için, bacaklarını dizine doğru kıvırıp onu sıkıştırmaya çalışır Tabii akut pankreatitin hafif ya da ağır olmasına göre de hastalık bulguları değişebiliyor Bazen hasta koma bulguları ile de gelebiliyor ve çok ciddi solunum yetmezliği ile gelip ölüme kadar varan sonuçlar doğurabiliyor

Pankreatit tanısı nasıl konur?
Çeşitli tanı ve teşhis yöntemlerimiz var Kan tetkikleri önem taşır; pankreatit olduğunda amilaz ve lipaz dediğimiz iki enzim kan ve idrarda çok yüksek seviyelere ulaşıyor Eğer 7 günden sonra yine bunlar çok yüksek seyrediyorsa ya akut pankreatit ciddi hale gelmiştir ya da enfeksiyon, apse dediğimiz bir olaya yol açmıştır
Kan tetkikleri yanında bir de görüntüleme yöntemleri var Burada da ayakta direkt batın grafisi, göğüs filmi, akciğer filmi çekiyoruz Ayrıca ultrasonografi, gerekiyorsa bir bilgisayarlı tomografi ya da MR bize çok yardımcı oluyor

Tedavisi nasıldır?
Hafif pankreatit durumlarında bile hastayı mutlaka hastaneye yatırmak lazım Serum, ağızdan genellikle beslenmenin kesilmesi, gerektiğinde antibiyotik tedavisi, burnuna bir hortum koyup biriken sıvıyı alma gibi tedavi şemalarımız var Hasta şokta olduğu ciddi durumlarda hastayı direkt yoğun bakıma alıyoruz Her iki durumda da ağızdan beslenmenin mutlaka kesilmesi lazım
Hastanın durumu iyileştikten sonra, akut pankreatit diyeti verilir Bu diyet yağsız protein ve karbonhidratı zengin yiyecekleri içerir Bu tür hastalar pasta, krema, yağlı yiyecekler, yağda yapılan kızartmalar ve sakatatları da yememeli Beslenmelerine mutlaka dikkat etmelidirler