Denizcilik Terimleri

ABAŞO
Alt ve aşağı [Abaşo Gabya yelkeni]

ABLİ
Seren ve bumba cundalarından aşağı iki tarafa inen halatlar

ABORDA
Bir teknenin diğerine veya bir iskeleye yanaşması

ABOSA
Bosaya vur manasında kullanılan bir terim Hisa edilmekte olan bir halatın veya vira edilmekte olan bir zincirin kısa bir müddet tutulması için bosaya vurulması

ABRAMAK
Kontrol altına almak, komutası altında tutmak, üstünden gelmek

AÇIKTA EYLENMEK
Bir teknenin sahilden veya iskeleden yada limandan açıkta beklemesi

ADMİRALTİ DEMİRİ
Çiposu kollarına dik ve hareketli eski sistem bir demir cinsi

AGANTA
Hisa veya laçka edilmekte olan halat veya vira veya ayboci edilmekte olan zincirin kısa bir müddet sonra tekrar bırakılmak üzere tutulması için verilen komuttur

AĞIZ KUŞAĞI
Armuz kaplamanın en üst sırası [bindirme kaplamanın da]

ALABANDA
Bordanın iç kısmı veya dümenin 35° ye kadar basılması

ALABURA
Altüst olma, teknenin ters çevrilmesi

ALAMA KÜREK
Hep birlikte kürek çekerken çekmeyi durdurmak için verilen komut

ALAMATRA
Karadeniz'de imal edilen balıkçı teknesi

ALARGA
Açıkta demektir [Alargada bekle, alarga dur][İtalyanca largo]
Alargaya çıkmak, [açığa çıkmak]

ALAY SANCAĞI
İşaret sancakları ile donatılmaya, alay sancaklarının çekilmesi denir

ALBERABER
Hep birlikte kürek çekmek için verilen komuta

ALESTA
Hazır olmak, hazır olarak apikoda beklemek
Alesta tramola [Tramola etmeye hazır ol]

ALTABAŞO
Bir yelkenin alt yakası, alt ve aşağı anlamında da kullanılır

AMORA YAKASI
Dört köşe bir yelkenin alt ve ön tarafındaki yaka[Karula yakası]

ANA GÜVERTE
Geminin veya teknenin üzerinde yürünen en üstteki güvertesi

ANA OMURGA
Gemilerin en üst kısmında, kasara güvertelerin altında bulunan ve geminin başından kıçına kadar uzanan güverte

ANELE
Hareketli demir halka

ANELE BAĞI
Aneleye yapılan bir çeşit bağ

APAZLAMA
Kemere istikametinden gelen rüzgar [Yelken seyri]

APİKO
Demirin vira edilişinde deniz dibinden kurtulup dimdik durduğu vaziyet

ARYA
Yelkenin, sancağın veya çubukların aşağıya indirilmesi

[Arya sancak, arya kürek]

ARMA
Sabit donanım [Direkçarmıhları, istralyalar]

ARMUZ
Güverte ve borda kaplama tahtalarının arasındaki çizgi

[Armuztutmak, armuz kaplama]

ASKI MAPASI
Bir demir kaldırmak için bedenine konmuş olan mapa

AŞIRTMA PRAÇERA YELKEN
Kavançalı seren yelkeni

AŞOZ
Kaplama tahtaları için omurga ve bodoslamalar açılan oyuklar

AVARA
Gemi, bot veya tekninin yanaşık olduğu yerden ayrılması

[Avara etmek]

AYBOCİ
Zincirin ırgat çalıştırılarak aşağı alınması, indirilmesi

AYI BACAĞI
Yelkenlerin farklı kontralarda açılması[Pupa seyir]

AYNALIK
Kıç bodoslama üzerine konan ve dümen iğneciğinin üzerine konduğu tahta levha [Ayna kıçlı tekneler]

AYNALIK TAHTASI
Bir teknede kıç taraftaki havuzda otururken arkaya dayanmak için konulmuş olan tathta levha

__________________________________________________ ______________________________________________
BABA
Halat volta etmek için ağaç veya metalden yapılmış silindirik biçimde güverte veya rıhtıma bağlanmış bir eleman

BABAFİNGO
Yelkenli bir teknede eğer direk üç kısımdan ibaret ise; en üstteki parça

[İtalyanca: pappafico][Örnek: okul gemileri]

BADARNA ETMEK
Bir halatın aşınmaması için üstünün halat veya koruyucu bir malzeme ile sarılması

BAKLA
Zincirin bir halkası

BALON-USTURMAÇA
Halattan, hasırdan veya sentetik malzemeden yapılmış, içi doldurulmuş veya şişirilmiş bir usturmaça çeşidi


BANDRA
Milliyeti gösteren sancak

BARBARİŞKA
Tututlmakta olan bir halatın kaymaması için yapılan bir bağ çeşidi

BASTİNA
Palangalarda kullanılan bir nevi dilli makara

[Karnıyarık bastika]

BASTON
Ana cıvadranın üzerinde ileriye doğru uzatılmış çubuk

BAŞ
Bir teknenin ön ve ileri kısmı

BAŞ BODOSLAMA
Omurganın baş tarafından teknenin başını meydana getirmek için yukarı istikamete doğru konulan ağaç parçası

BAŞ KASARA
Genellikle gemilerdeki baş tarftaki yüksek kısım

BAŞ OMUZLUK
Kemere ile baş bodoslama arasındaki yuvarlak kısım

BAŞ PARİMA
Bir botun baş üzerindeki analeye bağlanmış kısa halatı

BAŞLI
Baştarafın kıça nazaran daha batık olması

BAŞTANKARA ETMEK
Tekneyi bir sahile beya kumsala baş taraftan oturtmak veya yanaştırmak

BAŞÜSTÜ
Bir botun baştarafında oturabilecek ve ayakta durulabilecek platform

BERMUDA ARMA
Uzun bir direk üzerine yelken açmak için düşünülmüş arma tipi

[Marconi arma] Bu tip armada yelken sereni yok ancak bumbası vardır

BİNDİRME KAPLAMA
Armuz kaplamanın biribir üzerine konularak yapılma şekli

[Bama tiriz]

BİTA
Gemi veya yelkenli gemilerde halatların veya yelkenlerin iskotalarını volta etmek üzere güverte üzerine konulmuş küçük babalar Genel olarak kurt ağızlarının gerisinde bulunur Bitaların üst kısımları halatların kayarak çıkmalarını önlemek maksadıyla alt taraflarına nazaran daha geniş olur

BOCURUM
Yelkenli teknelerde kıç bodoslama / kıç aynalık üzerinde bulunan direğe çekilen yelken

BORDA
Su kesiminden yukarıda kalan kısım

BORDA FENERİ
Sancakta yeşil, iskelede kırmızı olarak yakılan 112,5 açılı fener

BORDA İSKELESİ
Bir tekneye girip çıkmak için inip kalkabilen ve içeriye alabura olabilen bir merdiven tipi [Pasarella]

BOSA
Demir loçaya oturduktan veya zincire yeteri kadar kaloma verildikten sonra zincir veya demirin ağırlığını ırgat üzerinden kaldırmak için güverte üzerindeki mapalara kilitlenmiş uçları maça kilitli kısa zincir

BOŞ ALAMAK
Gevşek bir halatı germek için fazlasını çekmek

BOŞ VERMEK
Halatı kaçırmak

BRANDA
Eskiden yelken yapılan bir cins kumaş yada kumaştan yapılan ve gemicilerin hamak olarak kullandıkları yatak

BUMBA
Yan yelkenlerin alt yakalarını germek için kullanılan bir cins serenYük gemilerinde yük aktarmak için ucuna palanga takılan seren

BURGATA
Halat ve zincir ebadını ölçmek için kullanılan bir ölçü

BÜKÜN
Halatın veya bir yomanın sağa veya sola doğru kollarının bükülmesi

__________________________________________________ ______________________________________________

CAMADAN
Camadan vurmak Yelken alanının küçültülmesi

CAMADAN BAĞI
Bu küçültmeyi yapmada kullanılan bir bağ çeşidi

CAMADAN KAMÇISI
Yelkenleri camadana vurmak gerektiğinde, camadana vurulacak camadan astarı hizasında ve yelkenlerin gradin yakası üzerindeki morize patalarının serenin cundasına alınan ve yelkenin kaldırılması suretiyle bağlanan ucu çelikli halatlar

CANKURTARAN SİMİDİ
Denize düşenleri kurtarmak için çok hafif ve yüzer maddeden yapılmış, yuvarlak simit biçiminde ve bir salvoya bağlı aygıt

CEVİZ
Halatların ucuna tutabilmek için veya süs olarak yapılan bir cins düğüm şeklindeki işleme

CIVADRA
Teknenin baş tarafında dışarıya doğru eğik olarak uzanan sabit seren, genellikle yelkenli teknelerde flokları açmak için kullanılır

CUNDA
Uç demektir Direk cundası, seren cundası, bumba cundası Cunda yakası: yelkenin seren yakalarına gelen uçlarına denir

__________________________________________________ ______________________________________________

ÇALIM
Geminin baş ile kıçı arasında inik meyil veya kıç tarafta su kesiminin altındaki dar kesim

ÇAMÇAK
Teknede biriken suyu toplamak için tahtadan yapılmış bir cins kepçe

ÇARMIK
Direklerin her iki bordasına bağlanabilmesi için gerilmiş tel halatlar

ÇENE
Omurga ile bodoslamamın birleştiği köşe

ÇIMA
Halat, elincesi veya yomaların uç kısmı

ÇIMARİVA
Personelin tekne boyunca yanyana selamlama için dizilmesi

ÇİPO
Özellikle admiralti demirinde bedenin üst kısmından anelesinin altında geçen kollara dik olarak bağlanmış hareketli veya sabit ağaç veya metal kollar

ÇÖRDEK YAKASI
Seren yakalarının geriye bakan kısımları, üç köşe yelkenlerdeki en üstteki pik yakası

ÇUBUK
Ana direklerin üzerine konulan ekleme direkler

__________________________________________________ _____________________________________________

DABILBATIM
Gemilerin karinası yırtıldığında teknenin su almaması için postaların iç tarafına ikinci bir kaplama konur ki, bu iki kaplama arasındaki double-bottom denir Bu bölüm safra ve yakıt deposu olarak da kullanılır

DENİZ DEMİRİ
Denizde ve rüzgarda hareketsiz kalan teknenin dalgalara borda vermemesi için baştan veya kıçtan denize attıkları koni şeklindeki branda torba

DESTE ETMEK
Halatın veya zincirin iyice gerilmesi

DİNGİ
Tek çifte kürekle hareket eden 9 kadem boyundaki tekne Dingi yerine patalya terimi kullanılır

DİREK FİSTANI
Suların içeriye girmemesi için direğin güverteden geçtiği ıskaçanın etrafına su geçirmez şekilde konulan tahta çember

DOBLİN
Bir halatın iki çıması arasındaki sarkık kısım

DOBLİN ALMAK
[Vermek, Tutmak] Bir halatın iki çımasının gemide kalmak üzere bordadaki veya sahildeki bir babaya iki, üç kez sarılması

DÖKÜNTÜ
Deniz yüzeyine yakın kayalık kümeler

DÖŞEKLİ
Altı düz olan tekne

DİRİSA ETMEK
Yön değiştirmek, rüzgarın dirisa etmesi, bumbayı dirisa etmek

DÜMEN
Gemiyi istenilen yöne çevirmek için saç veya tahtadan yapılmış olup kıç tarafa monte edilen yelpaze şeklindeki bir parça

DÜMEN BAŞLIĞI
Yeke evini kuşatmak - kuvvetlendirmek için dümen şaftının etrafına geçirilen maden başlık [=dümen tası]

DÜMEN BODOSLAMASI
Kıç bodoslama

DÜMEN BOĞAZI
Dümen yelpazesinden yukarıda kalan kısım

DÜMEN DOLABI
Dümen yekesine bağlı mekanizmasını çevirebilmek için yapılmış olan aygıt

DÜMEN DONANIMI
Dümen yekesi ile dümen dolabı arasında kalan tel halat mekanizma, uskurlu şaft ve kolar ile bunların geçtikleri makaralı sistemin tümüne verilen isim

DÜMEN YELPAZESİ
Dümenlerin, dümen boğazlarından aşağıda olan yassı kısımları

DÜMEN ZAVİYESİ
Dümen yelpaze sathının omurga ile yapmış olduğu açı

DÜMENCİ PUSULASI
Dümen dolabının hemen önüne konulmuş olan mıknatisi pusula

__________________________________________________ ______________________________________________

EĞLENMEK
Bir teknenin stop ederek veya çok ağır yol ile gideceği yere varması

EL DONANIMI
Mekanik olan ırgat gibi aygıtların el ile çalışabilmesi için yapılmış olan donanım

EL DÜMENİ
Kol gücü ile bir taraftan diğer tarafa basılan dümen

EL İNCESİ
Bir tekneden diğerine veya sahile atılan ucunda kurşun bir ağırlığın ceviz ile kaplı olduğu ve sonuçta bir halatın bağlanarak gönderildiği, parekete savlosu gibi incecik bir halat

EL İSKANDİLİ
Elektrikli iskandil olmayan teknelerde,derinlik ölçmek için çımasına 5 kg lık bir kurşun asılmış ve üzerine kulaç taksimatı yapılmış olan savlo

__________________________________________________ ______________________________________________

FAÇA
Seren yelkenlerin bir taraftan prasya olduğu halde kapatılması

FAÇUNA ETMEK
Halatların fazla sürtünmeye maruz olan kısımlarının yıpranmalarını önlemek için bu kısımlar üzerine gırcıla veya mürnel sararak halatı korumaya denir

FALAKA
Herhangi bir dikmeyi, sereni veya mataforayı istenilen durumda bulundurmak ve sağa sola dönmesine mani olmak için yapılan donanım

FARŞ TAHTALARI
Ağaç bir teknenin sintine üzerindeki aralıklı tahtaları

FİLİKA
Savaş gemilerindeki kürekli veya yelkinli tekneler

FIRDÖNDÜ
Zincirin gamba almaması için aralara konan bir eksene bağlı olarak dönen iki yarım bakladan oluşan kilit

FİRENGİ
Güvertedeki suyun denize akıtılabilmesi için yalı kütükleri üzerinden bordaya açılan oluklu delikler

FLADOR
Çarmıhların gerilmesi için kullanılan sistem

FLAMA
Üç köşeli sancak

FLASA
Halatı meydana getiren incecik ipler

FLOK
Baş taraf çekilen üç köşe yelken

FORA ETMEK
Bir yere bağlanmış olan halatın oradan çıkartılması

[Sivil denizcilikte: MOLA]

FRİŞKA
Bütün yelkenleri camadan vurmaksızın kullanılabilcek dercedeki sert rüzgar

FUNDO (FUNDA)
Demirlemek için verilen komut
__________________________________________________ ______________________________________________

GABYA
Ana direk ile babafingo çubuğu arasındakı çubuk veya yelken

GAGA
Demirin iki ucundaki tırnakların en uç kısmı

GAMBA ALAMAK
Halatın veya zincirin kendi etrafında dönmesi veya burulması

GENOVA
Flok yerine çekilen çok daha büyük flok

GERDEL
Gemi ve teknelerde kullanılan tahta kova

GİZ
Kıç direkteki kısa seren

GOMİNA
Mil uzunluğun 1/10 = 185 metre

GÖNDER
İnce düz ve uzunca olarak çekilmiş çubuklar [Sancak gönderi, filika kanca gönderi, cıvadra gönderi]

GÖZ DEMİRİ
Bir gemide kullanılan ana demirler

GRADİN YAKASI
Bir yelkenin yan kenarları

GRANDİ DİREĞİ
Birden fazla direkli gemilerdeki en yüksek direk

GULET
Brig'ten küçük iki direkli hafif armalı pruvası kabasorta armalı, praçılaya benzer uskuna

GURCATA
Ana direk üzerindeki çubuğun armasını yapmak ve üzerlerine çanaklık kurmak için mauna kollarının üstüne ve omurgaya aykırı konulan ağaç kütükler

GÜVERTE
Gemilerde ve teknelerde baştan kıça kadar döşenmiş tahta veya madeni platform döşeme

GÜVERTE KAPLAMASI
Güvertenin kaplanması için kullanılan malzeme

GÜVERTE HATTI
Güvertenin bordadaki izdüşümü

__________________________________________________ ______________________________________________
HALAT
Bitkisel sentetik veya çelikten yapılmış ve bükümlenerek çeşitli kollarda biribirlerine sarılmış, bükülmeye ve çekmeye uygun urgan

HALAT BOSA
Demir atıldıktan sonra demirin ağırlığını ırgat üzerinden almak için çımaları güvertedeki mapalar bağlı diğer uçlarında ceviz bulunan kısa halatlar

HAMLA
Kürek çekilirken küreğin bir periyot içindeki mesafesi [Hamle]

HAMLACI
Kürekli teknelerde serdümene en yakın kürekçi

HAVUZLUK
Yelkenli veya kürekli bir teknede kıç tarafta topluca oturulacak yer

HIRÇA MAPASI
Zincirin zincirlikteki çımasının omurgaya bağlandığı kilit

HİSA ETMEK
Bir şeyi yukarı kaldırmak [Hisa sancak, hisa kürek]
__________________________________________________ ______________________________________________

IRGAT
Demir almada, halatları dolayıp gemiyi yanaştırmada veya karaya çekmede kullanılan, hidrolik, elektirikli, istimli veya insan kuvvetiyle çalıştırılan yatay veya dikey mekanizma [Yatay ve manivela kuvvetiyle çalıştırılanlar = bocurgat]

ISKAÇA
Direk ve cıvadraların alt başların alt başlarındaki topukların yerine oturması için açılmış olan yuva

ISKANCA
Değiştirmek [nöbet, vardıya, kürek]

ISKARMOZ
Kürekli teknelerde küreğin bağlanması veya oturması için ay veya çelik şeklindeki lumbar ıskarmoz denilen aygıtlar

ISKOTA
Yelkenlerin iskota yakalarını kullanmak, yelkeni rüzgar ile doldurmak için halat - palanga donanımı

ISKOTA YAKASI
Kabasorta yelkenlerde altyakalar; randa, pik veya floklarda alt geri köşe
__________________________________________________ ______________________________________________

İÇ OMURGA
Postaları [bir ahşap teknede] omurgaya daha sıkı bağlamak için baştan kıça kadar uzanan ikinci bir omurga

İĞNECİK
Dümenin kıç bodoslamaya bağlanabilmesi için, erkek ve dişi olarak konmuş olan menteşe

İSKANDİL
Denizin derinliğini ölçmek

İSKANDİL KURŞUNU
İskandil salvolarının bağlandığı ağır kurşun - ağırlık

İSKANDİL SALVOSU
İskandil kurşunlarının bağlandığı işaretli salvo

İSKARÇA
Bir liman veya koy içindeki kalabalık tekne gurubu, karışık olarak demirlemiş olan tekneler topluluğu

İSKELE
Teknenin sol yarısı veya gemiye girip çıkmak için kullanılan sürme veya inip kalkan merdiven

İSKELE TAVASI
İskelelerin alt ve üstünde girip çıkmada ilk basılan platform

İSPAVLO
Katrasız kendirden yapılmış iki kollu sicim [kırnap]

İSTİNGA
Yelkenleri toplamak için kullanılan selviçe [Hareketli donanım]

İSTİNGA ETMEK
Yelkenleri toplamak

İSTRALYA
Direk ve çubukların cundalarında baş ve kıça doğru inen sabit arma, veya teknelerin postalarını baştan kıça kadar birbirlerine bağlayan kuşak

İŞKAMPAVYA
Harp gemilerinde personel taşımakta kullanılan motorlu büyük filika

__________________________________________________ ______________________________________________

KABASORTA ARMA
Serenleri direklere dik ve kemere istikametinde olan dört köşe yelkenli arma

KALASTRA
Kuntra güvertelerin üzerine alınan filikaların oturtuldukları ağaç veya metal kürsü

KALOMA
Demir üzerinde bulunan teknelerin denizde bulunan zincir mesafesi Boşluk ve rahatlık, tolerans, ölçülü

KALOMA ETMEK
Zincir gerektiğinde daha fazla salmak, [Kaloma vermek]

KANA RAKAMLARI
Gemilerin çektikleri su derinliğini göstermek için baş ve kıç dikmeler hizasına sancak ve iskele taraflara desimetre veya feet cinsinden çizilmiş rakamlar [Romen ve italik]

KANDİLİSA
Yelkenleri yukarı kaldırmak için kullanılan halat

KAPELE MUŞAMBA
Pusla, dümen dolabı, kaporta, vinç gibi kısımların yağmur ve güneşten korunması için yelken brandasından yapılmış kılıfların geçirilmesi için verilen emir

KAPLAMA
Postaların üzerine boyuna kaplanan saç veya tahtalar

KAPORTA
Gemi veya tekne içindeki kapılara ve güverteden aşağı iniş ve çıkış merdivenlerinin üzerindeki kapalı yerlere denir

KARANFİL
Üzerine birşey bağlamak veya asmak için iki yer arasına girilen halat Matafora cundaları arasına girilen ve üzerine can halatlarının bağlandığı halat

KARAVELE KAPLAMA
İçi kutrani dışı armuz kaplama olan bir kaplama şekli

KARİNA
Bir teknenin su altında kalan ıslak kısmı (dış kısmı)

KARULA YAKASI
Bir yan yelkenin direğe yakın alt yakası (köşesi)

KASA
Halatların çımalarına açılmayacak şekilde yuvarlak şekilde yapılan ve dikişle emniyete alınan yuvarlak büyük halkalar

KASARA
Teknelerin baş orta ve kıç kısımlarında güverteden daha yüksek olan güvertelere veya kısımlara denir

KASTANYOLA
Demir zinciri akarken durdurabilmek için ırgat etrafına konan demir veya çelik şerit çember (bir çeşit fren balatası)

KAVANCA
Herhangi bir şeyi bir taraftan diğer tarafa geçirmek veya aşırmak ya da bir yerden diğer bir yere aktarmak

KEMERE
Güveretenin döşenebilmesi için posta uçlarını birleştiren enine (omurgaya dik) konan kısımlardır (yarım olanına ÖKSÜZ KEMERE denir)

KERTE
Bir dairenin 32'de biridir (11 derece 15 dakika)

KERTERİZ
Herhangi bir maddenin bir tekneden olan yönünü mıknatisi veya cayro puslaile tayin etmek veya ölçmek

KERYE
İki haltı birleştirmek için veya halatın çımasına geçici kasa yapmak için [sadece madeni halatta] kullanılan cıvatalı mengene

KIBLE
Güney

KIÇ
Teknenin geri tarafı

KIÇ BODOSLAMA
Omurgadan kıç taraf kaldırılan dik kısım [Ağaç veya maden]

KIÇ GÖNDERİ
Kıç tarafta sancak çekilmesi için dikilmiş olan gönder

KİLİT
12,5/15 kulaç zincir uzunluğu veya iki kilit zinciri birbirine bağlayan bir tarafı değirmi diğer tarafı harbili bir cins zincir baklası

KİNİSTİN VALFI
Gerektiğinde bir tekneye denizden su almak için su kesiminden aşağıya konmuş ve gerektiğinde uzaktan açılıp kapatılabilecek valf

KOÇ BOYNUZU
Baş ve kıç omuzluklar ile mataforaların üzerinde bulunan ve halat volta etmek için kullanılan boynuz şeklinde iki kulaklı madenler

KOL
Flasaların bir tarafa bükülmeisi sonucu halatta elde edilen elemanlar Flasa gibi bütün halat boyundadırlar

KOLTUK HALATI
Gemilerin baş ve kıç tarafından shile verdikleri halatlar Kısa olarak koltuk denir

KONTRA MİZANA DİREĞİ
Mizana direğinin gerisindeki direk

KONTRA OMURGA
Ana omurganın aşınmaması için altına konan şerit halindeki parça

KONTRA TAVLON GÜVERTE
Eski harp gemilerine ait bir güverte katı

KONTRATA MİZANA DİREĞİ
Kontra mizanadan sonraki kıç direk

KÖRKAPAK
Lumbuzları içerden kapayan demir kapak

KUNTRA
İskota yakasına bağlanan iki inceden birisi iskota olarak kullanıldığında diğeri kuntra olur Kontra kontr kelimesinden gelme olup, karşı-zıt-yedek anlamında kullanılırKuntra omurga, bodoslama-grandi-güverte gibi Kuntra flok-kuntra mizana ve benzeri

KURT AĞAZI
İçinde halat geçmesi için güverte üzerinde baş ve kıç omuzluklarına monte edilen demir yastıklar

KUTRANİ KAPLAMA
Ahşap diagonal (çapraz) kaplama

KÜPEŞTE
Güverte üstündeki borda kaplaması

KÜREK LUMBARI
Askeri filikalarda iskarmoz yerine küreklerin oturtuldukları oyuk yerler (küpeştede takazlık tahtasında)
__________________________________________________ ______________________________________________

LAÇKA
Boşver, boşalt, boşalmış gevşemiş anlamında

LALE HALATI
Dümenlerin denizli havalarda düşüp kaybolmaması için dümen yelpazesinden geçip teknenin kıçına bağlanan bir ince savlo

LARMO
Flokların açıldığı istralya ( Bazen flok larmosuda denilir)

LAVA ETMEK
Boş al ve ger anlamında bir emir (Boşunu al)

LAVRA DELİĞİ
Bir teknenin içindeki suyu askıya alıp boşaltmak için açılmış delik (Genellikle kıç tarafta havuzluğun altındaki kruzlu yerde)

LİF
Nebati halatın yapıldığı malzemenin en ince parçası

LİGA CAMADAN
Yelkeni küçült, camadana vur demektir

LİMBO
Bir şeyin bir taraftan diğer tarfa aktarılması (Marmara etmek sadece sıvı içindir)

LİVAR
Balıkçı teknesinde balıkların taze kalması için alt tarafı denizle ilgili tahta havuz

LOÇA
Demir zincirinin akması için açılmış deliklere geçirilmiş madeni oluk

LOKMA
Zincirin baklalarının ortasına takviye için konmuş parça

LUMBARA AĞIZI
Gemilerin sancak ve iskele taraflarında bulunan borda iskelelerinin üst tavanlarının bulunduğu yer hizasındaki güverte kısmı Gemilere giriş ve çıkış yerini belirten lumbar ağzı terimi kara birliklerince de benimsenmis ve birlik ve kurumların giriş ve çıkıs kapılarına da lumbar ağzı denilmiştir Lumbar ağızlarından sancak tarafta olanı binbaşı ve daha yüksek rütbedeki subaylarla sancak subayları ve Amiraller tarafından iskele taraftaki lumbar ağzı ise Binbaşı rütbesine kadar olan subaylarla astsubaylar ve erler tarafindan kullanılır


LUMBUZ
Gemilerin iç kısımlarını
aydınlatmak için bordalara ve güvertelere açılmış olan yuvarlak delikler
Lumbuz terimi bu deliklerin etrafına oturacak şekilde pirinçten yapılmış
içeriye doğru açılması sağlanan cam kapağı ve iç taraftan cam
kapağı kapatan ve madenden yapılmış kör kapakların tümünü ifade
eder
__________________________________________________ ______________________________________________

MANİKA
Bir teknenin alt kısımlarına güverteden aşağıya doğru havalandırma için konulan geniş boru

MAPA
Sabit halka

MARTİN DEMİRİ
Çipo ve kolları aynı düzeyde ve kolları da beden etrafında dönebilen bir sistemdeki demirdir

MASTALYA
Tahta leğen

MASTORİ POSTASI
Bir teknedeki en geniş posta

MATAFORA
Teknelerde veya sahilde filika veya botların asılabilmesi için uçlarında palanga bulunan aygıt

MATAFYON
Yelken ve tentelerin delik açıldığında yırtılmaması için delik etrafının takviye edildiğialeminyum veya halat yassı halka

MAYNA ETMEK
Aşağı indirmek (ağır ağır)

MEME
Demir kollarının demir bedenine birleştiği noktanın alt kısmı

MEZESTRE
Yarıya kadar indirmek

MİL [Deniz mili]
Denizdeki uzunluk ölçüsü (6080 feet = 1852 mt)

MİZANA DİREĞİ
3 direkli bir yelkenli gemide en kıçtaki direktir
__________________________________________________ ______________________________________________

NETA
Muntazam, düzgün, tertipli veya emniyetli anlamına gelir

NEVCET
Hamak sarılan incelere denir
OMURGA
Bir teknenin postalarının üzerine oturtulup bağlandığı ve baştan kıça kadar devam ettiği ağaç/madeni parçalardır Genellikle küçük teknelerde yekpare olur

OMUZLUK
Teknenin baş ve kıç tarafındaki 45 derecelik açı civarındaki istikamet

ORSA
Yelkenleri elden geldiği kadar rüzgarın estiği tarafa yaklaştırarak seyretmek (Orsasına seyir)

ORSA YAKASI : Bir yelkenin direk tarafındaki veya rüzgar üstü tarafındaki yakasıdır

ORSA ALABANDA EĞLENMEK
Rüzgarı bordaya alarak, yelkenleri birbirinin aksine alıp tekneyi yolundan alakoyup vakit geçirmektir

ORSA ALABANDA TRAMOLA
Teknenin başını rüzgara alıp bir kuntradan diğer kuntraya geçmektir

ORSA HALİNDE
Bir teknenin mümkün olduğu kadar rüzgarın estiği cihete yakın seyredişi

ORSA PUPA ÇEMBERİ
Bumbanın cundasına yakın ve iki tarafında da mapa bulunan madeni çember

ORSADA KAZANMAK
Bir teknenin orsa seyrinde az düşme yapıp istediği tarafa gidişte kazanması

ORSAYA KAÇMAK
Bir yelkenli teknenin devamlı olarak baş tutamayıp rüzgar üstüne kaçmasıdır

ÖKSÜZ KEMERE
Ambar ağızları ve güverteler üzerine açılmış kaportalar dolayısı ile alabandadan alabandaya kadar uzamayan ve bir uçları ambar veya kaporta hizasında kesilen kemereler
__________________________________________________ ______________________________________________

PALAMAR
Gemilerin rıhtıma veya iskeleye bağlanmasında halattan daha kalın yomalara verilen isim

PALANGA
Bir halat ve en az iki makaradan oluşan kaldırma mekanizması

PALAVRA GÜVERTE
Eskiden harp gemilerinde topların bulunduğu güverte

PATALYA
Küçük gemilerin gemi ihtiyacını karşılayan 12 kadem boyunda ve iki çifte kürekli ağaçtan yapılmış ufak tekne Patalya gibi ufak tekneler artık Fiberglass'tan yapılmaktadır

PATRİSA
Çubukların bağlanması için cundalarından aşağı ve geriye doğru inen ve tekneye bağlanan sabit arma

PİK
Giz veya serenlerin üzerine açılmış üç köşe yelken

PİK YAKASI
Bir yan yelkeninin üst ve köşedeki yakasıdır

PİYAN
Bir halatın çımasının açılıp dağılmaması için çomasına ıspavlo veya gırcıla ile yapılan bir çeşit düğüm şekli

PORSUN AMBARI
Gemicilikle ilgili alet, malzeme ve diğer malzemelerin muhafaza edildiği ambar

POSTA
Üzerine kaplama tahtalarının [veya saçların] tespit edildiği ağaç veya maden eğriler [kaburga]

PRUVA
Bir teknenin ön tarından ileri istikameti

PRUVA DİREĞİ
Birden çok direkli teknede ba taraftaki ilk direk

PUNTEL
Güvertenin kuvvetlendirilmesi için alttan dikine konan destek veya güverte üzerindeki vardevelaları tutmak için güverteye dik olarak konulan demir çubuklar

PUSULA
Geminin üzerinde seyrettiği istikameti gösteren alet

PUSULA KARTI
Pusla ibrelerinin üzerine oturtulmuş derece veya kerte taksimatı bulunan daire şeklinde bir karttır

PUSULA MİHVERİ EKSENİ
Pusla kartının merkezinin oturduğu ucu sivri bir iğnedir

PUSULA TASI
Mıknatısi puslalarda pirinç veya bakırdan yapılmış (manyetik etkisi olmaması için) yarım küre biçiminde içi boş bir tastır

PUTA
Yerine koymak, donatmak (puta kürek)
__________________________________________________ ______________________________________________

RADANSA
Halatların çımalarında kasa yapmakta kullanılan madeni halka biçimindeki malzeme

RANDA YELKENİ
Yelkenli bir teknede en geriye açılan yan yelkeni

RODA
Kullanılmamış, açılmamış nebati halat sargısı

ROTA
Seyir halince bulunan gemilerin izlediği hat

RUBA ETMEK
Yelkenle rüzgarı başa alarak tekneyi geriletmek

RÜŞVET GÜVERTE
Yolcu gemilerinde filikaların üzerine oturtulduğu kalastraların bulunduğu güverte

RÜZGAR ALTI
Rüzgarın estiği yönün aksi

RÜZGAR YAKASI
Bir yelkende rüzgarın estiği taraftaki yaka

RÜZGARÜSTÜ
Rüzgarın estiği yön
__________________________________________________ ______________________________________________

SAFRA
Bir teknede denge sağlanması için sintinesine konan ağırlık

SAĞANAK
Rüzgarın eserken birdenbire şiddetli esmesi

SALMA
Bir teknenin rüzgara veya akıntıya bağlı olarak dönmesi

SALMA OMURGA
Ufak yelkenli teknelerin rüzgar tesiri ile bayılmalarına mani olmak için omurga istikametinden denize indirilen saçtan yapılmış kuntra omurgalarıdır Tekne içine su girmemesi için salma omurganın etrafı ayrı bir muhafaza tertibatı ile kapatılır

SALPA
Demirin deniz dibinden kurtulması, ağırlığını zincire binmesi

SANCAK
Bayrak veya teknenin sağ yarısı, sağ tarafı

SANCAK ALABANDA
Dümenin sancak tarafa doğru en çok basılabilmesi için verilen emir

SANCAK GÖNDERİ
Kıç tarafa güverteden sancak çekmek için dikilmiş gönder

SARAVELE
Yelkenin sarılması için verilen komuta denir

SAVLO
Sancak çekmek için kullanılan1,5 burgatalık ince halat

SELVİÇE
Yelkenli bir gemi armasındaki hareketli halatlar

SEREN
Direkler üzerinde yelken açmak için ve işaret çekmek için yatay olarak bağlanmış gönder

SEREN YAKASI
Dörtköşe yelkenlerin serene , yan yelkenlerin gize bağlanan yakalarıdır Matafyon yakası da denilir

SIĞ SU
Denizin (genellikle sahil kısmına yakın) herhangi bir kısmında teknelerin seyretmelerine uygun olmayacak şekildeaz su bulunan pek derin olmayan yerlere denir

SİLYON FENERİ
Gece ve karanlıkta gemilerin seyir halindeyken pruva ve grandi direkleri cundalarında yaktıkları ufkun 20 kertelik bir sahasından berrak havada en az 5 milden görülebilen ve pruvadaki grandiye nazaran daha aşağıda olan fenerlerdir (Beyaz renklidirler)

SİNTİNE
Gemi makine ve kazanlarının bulunduğu kısmın zeminin altındai genellikle ambar güvertesinin altında kalan ve gemi içinden sızan sularla makine ve kazan dairelerinden akan yağ yakıtların toplandığı en alt kısım

SİS İŞARETİ
Siste seyir halindeki gemilerin birbirlerine durumlarını belirtmek üzere düdükle verdikleri işaret

SİS KAMPANASI
Demirde veya şamandrada yatan gemilerin siste mevkilerini belirtmek için çaldıkları kampana

SİYA
Kürekle hareket eden deniz araçlarının yollarını kesmeleri için küreklerinin suya batırılması ve topaçlarının kıç tarafa doğru itilerek teknenin durması veya devamlı siya kürek çekerek geriye doğru gitmesi

SOĞRA [SOKRA]
Armuz kaplamada, kısa gelen kaplama tahtalarının uçlarının birleştiği yerdeki çizgi

SUGA ETMEK
Vira edip sıkıştırmak (Suga kastanyola, suga cıvata vb)

SU HATTI
Teknenin gövdesinde ıslak yüzeyle kuru yüzeyi arasında meydana gelen çizgi

SÜBYE ARMALI
Direklerinde seren yelkenleri olmayıp sadece yan yelkenleri bulunan tekneler

SÜLYEN
Yeni konan yada raspa edildikten sonra temizlenmiş olan çelik veya demir saçlar üzerine koruyucu bir astar olarak sürülen genellikle kırmızı renkteki boya

SÜRME OMURGA
Salma omurga da denilebilir [Ana omurga bedenine açılan bir yarıktan aşağı yukarı hareket ettirilebilen tahta veya madeni levha şeklindeki omurga olup yelkenliteknelerde yelkenle seyir anında devrilmemek veya rüzgar altına düşmemek için kullanılır]

ŞAPKA
Direklerin üst uçlarına geçirilmiş yuvarlak tabla

ŞEYTAN ÇARMIHI
İki halat arasına ağaç basamaklarla yapılan bordadan sarkıtılan merdiven
__________________________________________________ ______________________________________________

TALVEK HATTI
Boğazlarda ortadan geçtiği varsayılan hat

TARAK GEMİSİ
Limanları ve geçitleri derinleştirmek için kepçeli olarak yapılmış özel gemi

TAVA
Borda iskelelerinin altında ve üstünde durulacak yer [İskele tavası]

TAVLON GÜVERTE
Çok güverteli gemilerin üsten itibaren aşağıya doğru beşinci güvertesi

Eski harp gemilerine ait bir güverte katı

TAYFA
Ticaret gemilerindeki gemiciler

TENTE
Güverteyi yağmur ve güneşten korumak için güverte üzeriene açılan branda veya başka bir malzememden yapılmış örtü

TENTE OMURGASI
Tentenin orta kısmına ve altına konulan ağaç

TERSANE
Gemi yapılan fabrika, tezgah veya sanayi merkezi

TİRENTİ
Bir halatın çekilen çıması

TIRNAK
Demirin kollarının ucundaki tırnak şeklindeki kısım

TOKA ETMEK
Bir şeyi yerine kadar kaldırmak [Sancak toka etmek, işaret toka]

TRAMOLA
Yelkenle seyirde rüzgarın bir kontradan diğer kontraya önce pruvanın geçmesi ile yapılan dönüş
__________________________________________________ ______________________________________________
UÇKURLUK
Bir sancağın direk veya rüzgar üstü tarafındaki yakasındaki takviye edilmesi için geçirilen beyaz renkli şerit Bu taraftaki yakaya uçkurluk yakası ve içinden geçirilen ve iki ucunda da kanca bulunan salvoya da uçkurluk salvosu denir

USKUNA
Pruva direği kabasorta armalı, grandi direği sübye armalı iki direkli yelkenli tekne

USTURMAÇA
Bir birinin üzerine veya rıhtıma yanaşan teknelerin bordalarının göçmemesi veya boyalarının bozulmaması için araya koydukları ağaç, lastik, plastik veya halatlardan yapılmış olan, balon, silindir biçimindeki yastık
__________________________________________________ ______________________________________________

__VARAGELE
İki nokta arasında gerilmiş olan kuvvetlice bir halat üzerinde hareket eden bir makaraya bağlı sepet veya iskemle donanımlı insan ve eşya taşımak için kullanılan donanım

VARDAVELA
Teknelerin küpeştelerinde ve borda iskelelerinde personelin korunması için dikilmiş bulunan sabit veya yatar kalkar puntellerin üzerine yatay olarak geçirilmiş demir veya ağaç tiriz

VARDAVELA PUNTELİ
Küpeştelere konmuş olan ağaç veya demir sabit veya yatıp kalkan punteller

VARİL
Mancana büyüklüğündeki madeni fıçı

VELEDİBARKA
Fırtınalı havalarda pruva ana istrelyası üzerine açılan flok

VELEİSTRALYE YELKENİ
Pruva direğinden sonra gelen direk üzerine açılan yan yelkenin sereni

VELENA
Direkler arasındaki istrelyalar üzerine açılan üçgen şeklindeki yelkenler

VENTO
Bumbaları ve mataforaları bir taraftan diğer tarafa dirisa edebilmek ve sabit tutabilmek için cundalarından alınan halatlar Bu halatlar gerekirse palangalara da bağlanır

VİNÇ
Gemiye yük alıp vermede kullanılan, ambar ağızlarına yakın olarak konmuş hidrolik - elektirk veya istimle açılan makineler

VİRA
Vidayı, cıvatayı, ırgat veya vinci çevirmek sarma yönünde verilen komut

VİYA
Gemiyi veya tekneyi istenilen rotaya döndükten sonra, istenilen yöne seyredilmesi için verilen komut

VOLTA
Bir halatın babaya veya biteye bir kez dolaştırmak

VOLTA ALMAK
Halatın veya demir zincirinin biribirine dolaşması
__________________________________________________ ____________________________________________

YAKA
Yelkenlerin köşelerine ve yakalarına denir

YAKAMOZ
Su içinde ışık biriktirebilen tekhücrelilerin total yansıma halinde ışıldaması

YALPA
Denizlerin bordalar istikametinden gelmesi sonucunda geminin kemereleri istikametinde hareket etmesi

YALPA OMURGASI
Gemilerin yalpalamasını önlemek maksadıyla sintine dönümüne yakın dış kaplamaya dikey olarak onulmuş, baş ve kıç istikametinde uzayan kanat şeklinde çıkıntılar

YAN YELKENLER
Yarım serenler ve gizler üzerine açılan yelkenler ile flok ve valenalar

YARIMOTURAK
Kürek çekerken ayak dayanılan ağaç puntal [yatay]

YASLAMAK
Bir teknenin harket kabiliyetini kaybederek, akıntı veya rüzgar etkisi ile bir rıhtıma veya başka bir tekne üzerine düşmesi

YEKE
Dümen başına takılıp dümenin istenilen tarafa basılması için kullanılan demir veya ağaçtan yapılmış kol

YELPAZE
Dümenin su içindeki en geniş kısmı

YOMA
Genellikle kalın halatlara denir

YÜRYA
Bir palanganın tirentisini veya bir halatın elle çekerken üzerine yatarka mola vermeksizin çekmek
__________________________________________________ ______________________________________________
ZAHİRİ RÜZGAR Hakiki rüzgarın sıfır olduğu bir ortamda hareketin aksine bir rüzgar oluşur Seyir halindeki bir geminin hareketiyle oluşan böyle rüzgara geminin rüzgarı denir Geminin rüzgarı ile hakiki rüzgarın bileşimi ile oluşan ve gemide hissedilen rüzgara da (ZAHİRİ RÜZGAR) denir

ZİNCİR Baklaların birbirine eklenmesi suretiyle meydana gelen ve çeşitli maksatlar için kullanılan çekme gücü kuvvetli madeni halkalar dizisi

ZİNCİR KALOMA Demir üzerinde bulunan gemilerin denizde bulunan zincir miktarına denir Kaloma, demir mevki'ine göre verilir Bu da genel olarak çok derin olan yerlerde derinliğin beş misl, pek derin olmayan yerlerde derinliğin üç misli olarak kabul edilmiştir Bu ölçülerde verilen kalomaya Tam Kaloma, az olana Kısa Kaloma denilir

ZİNCİRİ SALYA ETMEK Demirleme zincirini ırgat üzerinden kurtarıp güverteye salya etmeye denir Uzun zaman zincirlikte duran zincirlere ve zincirliğe bakım için bu usul yapılır

ZİNCİRLİK
Demir zincirinin bulunduğu sintineye yakın bölmedir

ZIRH GÜVERTE
Savaş gemilerinde kazan, makine, cephanelik gibi önemli yerlerin üzerine döşenen zırhtan güvertelere denir

ZOKA
Uç tarafında sarımsak dilimi biçiminde kurşun bulunanan bir çeşit balık iğinesi [olta]