Nargile Kültürü

Nargile Tarihçesi

İlk olarak milattan önce, ibadet amacıyla yakılan tütün yapraklarının verdigi keyf ile fark edilip, hayatımızın vazgeçilmezlerinden oldu Tarih boyunca pipo oldu, puro oldu, sigara oldu, ağızlarda çiğnendi Ancak hiçbir şekil, tütünle "nargile" kadar bütünleşmedi
Hindistan cevizinin dışındaki tütün benzeri tabakayı yakan ve cevizin içine soktukları kamışla keyif yapan Hintliler, asırlar sürecek olan nargile geleneğini de başlatmış oldular Zaten ismi de Farsçada "Hindistan Cevizli" anlamına gelen "Nargil" kelimesinden geliyor Ve nargile aradan geçen yüzyıllar sonunda bir kültür haline dönüştü
Hindistan Cevizi zamanla yerini ilk önce kabaga ardından da porselen ve bronz gövdeli nargilelere bıraktı ve bunlarıçini, gümüş cam gövdeliler izledi Önce iranlılar sonra da Araplar arasında yaygınlaştı
Osmanlı ise tütünü 16 yüzyılda tanıdı Tiryakilerin bir anda çoğalması üzerine dönemin din uleması tütün kullanımına karşı fetva çıkardı Fetva üzerine de Padişah I Ahmet tütün içmenin yasaklanması hususunda bir ferman yayınladı Ancak, I Ahmet'ten sonra tahta geçen Sultan Mustafa ve II Osman devirlerinde tütün yasağının önemli bir etkisi olmadı
Araplar ''sisa'', iranlilar ''kalyan'' adını verir




Dünya'da Nargile


Nargile, Yakın ve OrtaDoğu'da, Arap Yarımadası'nda, bazı Afrika ülkelerinde, Türkiye ve Yunanistan'da gayet iyi tanınıyor ve de çok seviliyor Böylesine rağbet gören nargileyi elbette artık Amerikalılar da görmezden gelemiyorlar Ancak ABD ve Fransa'daki sıkı tütün kanunları özel nargile tütünlerinin ithalatına zorlaştırsa da yine de bir yol bulunup bu ülkelerde de benzeri nargile keyifleri yakalanabiliyor İster nargile kahvesi, ister neo-orientalist kafe densin, netice itibariyla nargile içilen her yer muhabbet ve huzurun merkezi olarak büyük rağbet görüyor
Lübnan
Günümüzde kadınlarla erkeklerin birlikte kahvelerde içtikleri nargile, ülkenin yakın geçmisteki savaş döneminde halkın, sığınaklarda bir araya gelerek sohbet etmesinde önemli bir araç olmuş O karanlık günler biraz da nargilenin desteğiyle aşılabilmiş
Suriye
Bu ülkede nargile içicileri daha çok yaşlı erkekler Diğer ülkelerdekilerin aksine buradaki kahvelerde sohbet yerine daha çok gazete okumak tavla, dama ya da satranç oynamak tercih ediliyor Suriye'nin diğer bir özelliğiyse önemli bir nargile ihracatçısı olması
Ürdün
Ürdün'de yol kenarlarında uygun yer olsa dahi, nargile kahvelerinin teraslarda olması tercih edilmiş Bu kahvelerde koyu sohbetlerin yanında tavla ve kağıt oynamak da son derece popüler
Yunanistan
Özellikle Türkiye'den giden Rumlar arasında son derece yaygın olarak içilen nargile, Yunanlılar tarafından da seviliyor Bu ülkede nargile Türk kahvesi eşliğinde içiliyor
Mısır
Bu ülkede nargile on yedinci yüzyılın başından itibaren içiliyor Mısır'da nargile o kadar popüler ki, her sokakta, her köşe başında nargile içenlere rastlamak olası Genellikle yirmi dört saat açık olan nargile kahvelerinde hafif yemek servisleri de yapılıyor
Libya
Libya'ya tütünün ulaştığı on yedinci yüzyıldan bu yana nargile içiliyor Büyük palmiye ağaçlarının gölgesindeki lokantalarda yemek yendikten sonra kadınlı-erkekli aileler oturup nargile keyfi yapıyorlar Libya'da nargile severlerin kendi tütünlerini içmek istemeleri olağan karşılanıyor
Tunus
Küçük kentlerde rastlanmasa da büyük ve orta ölçekli Tunus şehirlerinde nargile içiliyor Bu ülkede özellikle turistler nargileye büyük ilgi gösteriyorlar
Yemen
Yemen'de de nargile oldukça yaygın bir biçimde içiliyor Ancak Sözcük olarak "nargile" kullanılmıyor, kendi yerel dillerindeki adı tercih ediliyor
İran
Nargile İran'ın olmazsa olmazlarından bir tanesi Günlük yaşamda nargile bu kadar önemli olduğunda bazı ayrıcalıkları da hak ediyor Sıkı dini kuralların uygulandığı ülkede iş nargileye geldiginde bu kurallar hafifliyor ve de kadınlar nargile kahvelerine eşleri ya da annelerinin eşliğinde gidebiliyorlar
Hindistan
Nargilenin anavatanı Hindistan elbette bu geleneğini sürdürüyor Bazı Hintliler nargileye o kadar düşkünler ki, seyahate çıktıklarında dahi nargilelerini yanlarında götürüyorlar
Afganistan
Afganistan'da nargile daha çok yaşlılar tarafından içiliyor, gençler sigarayı tercih ediyorlar Afganistan'daki nargileler alışılagelmiş görüntüden biraz farklılar, marpuç bölümü bir boru değil onun yerine kamış kullanılıyor
Çin
Çin'deki nargile şekli de alışılagelenin son derece dışında Daha çok büyük bir çakmağı andırıyor Gövde bambudan ya da gümüşten yapılıyor Gümüş üzerinde de ahşap süslemeler bulunuyor
Fransa
Nargile salonları ilk olarak Marseilles ve Lyon'da açılmış Bunlara daha çok "kültürel kafe" deniyor ama netice itibariyla buralarda sadece nargile içiliyor Elbette Paris'te de bu kahvelerden bol bol bulunuyor Bu tür kahvelerin resmi adıysa neo-orientalist kafeler
Amerika
Amerikalılar arasında nargileyle tanışıp da onu sevmeyen yok Bu ülkede tütün karşıtı pek çok yasa bulunmasına karşın nargileseverler buna pek aldırmıyorlar, her geçen gün nargile içilen mekan sayısı artıyor




Nargile Kültürü

Masa - Meşe - Köşe - Ayşe
Çok eski bir keyif olduğu için zaman içinde nargileyle ilgili özlü sözler de üretilmis ''Masa, Meşe, Köşe, Ayşe'' bunlardan bir tanesi

Masa, içeceğinizi koyacağınız yer
Meşe, ateşi yakmakta kullanılan odunu meşe kömürünü anlatmaktadır Bu da yalnızca meşenin ''pirnav'' adı verilen türünden elde ediliyor
Köşe, bu keyfin ortalık yerde yapılamayacağını,
Ayşe ise servis yapan garsonları ve servisin kalitesini anlatan kelimeler

Nargile içmenin adabı Bir kere sigara içer gibi içilmiyor nargile Havayı nefes alır gibi çekmelisiniz ki şişedeki su fokurdasın ve tütün yansın Havayı ağzınıza çok yavaşça ve hafifa bir havada sürekli çekmelisiniz Nargilenin marpuçu ağzınızda durmalı ve nargilenin fokurdadığını duymalısınız
Tömbeki lüleye yerleştirildikten sonra üzerine odun kömürü ateşi konur Ateşi söndürmeden, tömbekiyi devirmeden içmek maharet istiyor Nargilenin en büyük keyfi muhabbeti, çünkü tek başına içilen nargile tiryakilere göre bir sey ifade etmiyor İşte hem muhabbet ihtiyacından hem dumanına katlanmak zor olduğundan, nargileciler nargile kahvelerine gidiyorlar

Muhabbet özelliği, sigaradan kurtulmanın ve nargile tiryakisi olmanın en önemli nedenidir Eğer nargile bilerek içilirse, sigaradan çok daha az zararlı Doğru içim dumanı içe çekmeden yapılıyor Bir doldurum en az bir buçuk saat sürüyor, ehli olanlar bu süreyi dört saate kadar çıkarabiliyor
İçilmesi çok zaman alan nargile acelesi olmayanların, hayatı daha bir ferah içinde yaşayanların gözdesi olarak kabul ediliyor Sigarayı ise hayata biraz daha hirçin yaklaşanların kullandığı düşünülüyor Bu nedenle nargile içicileri sigara içenleri kendilerine çok uzak görüyorlar, hele bir de çakmağı olmayan sigara düşkünlerinden hiç hoşlanmıyorlar Çünkü nargilenin kömürüyle sigaralarını yakmaya kalktıklarında, nargileseverler közün doğal gidişatının bozulduguna inanıyorlar

Nargile İçmenin Raconu :
- Nargile içimi sigara gibi değildir Havayı nefes alır gibi çekmelisiniz ki şişedeki su fokurdasın ve tütün yansın
- Nargile şişeinin içindeki suyun üzerinde bir hava boşluğu var ve siz marpuçtan nefes çektiğinizde gelen duman, bu hava boşluğundan geliyor Sonra hava çıkacak başka bir yeri olmadığı için sudan vakum yapıyor ve gelen duman suyun içinde süzülerek ve soğuyarak size ulaşıyor Sigarayla en büyük farkı da dumanın soğuk olması
- Nargile havadar ve sakin mekanlarda içilir Gürültülü konuşmak, etrafın sukunetini bozmak raconu da bozar
- Asla nargile ateşinden sigaranızı yakmayın
- Nargilenizi asla yüksek bir yere koymayınız
- Eğer nargileyi biriyle ortak içiyorsanız, marpucunuzu direk partnerinizin eline vermeyin Masaya bırakın oradan alsın
- Ve asla nargilede tütüne ek başka birşey içmeyin

Nargile
Vikipedi, özgür ansiklopedi


Nargile, Asya'ya özgü geleneksel bir tütün içme aracıdır Kullanıcının bir hortum aracılığıyla sudan geçerek süzülen dumanı içine çekmesini sağlayan bir düzenek olan nargile, içim şekli ve adabı, yüzlerce yılda oluşmuş kullanım geleneği ile basit bir aletten fazlasını ifade etmekte olup, doğu kültürünün bir parçası haline gelmiştir

Yapısı ve Tasarımı
Nargile temel olarak 4 bölümden oluşur:
Ser: Nargilenin uzun gövdesi Boyun kısmı dar olmakla birlikte karın kısmına inildikçe çapı genişleyen, yapı olarak sürahiye benzeyen bir parçadır Cam, metal ve seramikten yapılır
Lüle: En üstte bulunan, tömbekinin konulduğu delikli tabla Gümüş, pirinç ya da bakırdan yapılmış, oymalarla süslü bir muhafaza ile çevrilidir üzerine köz konularak gerekli ısı sağlanır
Marpuç: Dumanı şişeden alan ve ağza ulaştıran bölümdür Bu bölümde kullanılan hortum koyun derisinden yapılır
Şişe: İçinde dumanı filtre eden suyun olduğu ve fokurdamaların geldiği bölüm

Bunlar dışında nargilenin diğer elemanları ise şöyledir:
Sipsi: Marpuçun ucuna takılan, dumanın içinden çekildiği küçük ağızlık Tercihen kehribardan yapılır, fakat maliyet sebebiyle ve hijyenik açıdan genelde plastik olanları kullanılır Mermer ya da gümüş olanları da mevcuttur
Tepsi ve rüzgarlık: Tepsi közden düşen külleri toplar, rüzgarlık ise közün sönmemesi için kullanılır
Tömbeki: Nargileye has tütün

Nargilenin tasarımında İslam’ın etkisindeki sanatın derin izleri görünmektedir Cami minaresini andıran ser kısmı bunu çok iyi simgelemektedir Ayrıca ser kısmı genellikle çiçek ve yaprak desenleriyle süslenmekte ve bunlarda zaman zaman yaldız kullanılmaktadır Marpuç kısmında ise genelde el dokuması olan kilim desenleri kullanılmaktadir

Çalışma Şekli
İçici marpuçtan nefes aldığında oluşan basınç farkıyla hava sırayla közden, sonra ısınarak lüledeki gözeneklerden geçer Sıcak hava ile ısıtılan tömbekinin dumanı karışarak suyun içinden geçer, bu esnada soğur Daha sonra hava marpuçtan içiciye ulaşır Nargile içerisinde bulunan su dumanı soğutmanın yanı sıra içindeki katranı da bir miktar süzer




Tarihi
Nargile doğu kültürünün bir öğesi olmakta ile birlikte doğuş yerinin Hindistan olduğu zannedilmektedir Çok farklı kültürlerinin farklı adlandırdıkları bu keyif aracı Araplar tarafından Narcile, İranlılar tarafından da Kalyan diye adlandırılıyor Asıl nargilenin kökeni ise Farsça’da Hindistan cevizi anlamına gelen Nargilden geliyor Hindistan’da ortaya çıkan nargilenin ilk örnekleri Hindistan cevizinin içinin çıkarılıp kabuğuna bir kamış sokularak yapılmış Zamanla Hindistan cevizi yerine kabak kullanılmaya başlanmış Kullananların sayısı arttıkça porselen ve bronz da nargile için elverişli malzemeler haline gelmiş Bunları cam, billur, çini hatta gümüş gövdeli nargileler izledi Hindistan’da doğan nargile, başta İranlılar olmak üzere Araplar, daha sonra da Türk insanı ile tanışmış

Türk insanının nargile ile tanışması aslında Osmanlı dönemine rastlıyor O dönemde İran’dan getirilen ve zamanın kahvehanelerinde muhabbetlere eşlik eden tömbeki padişahlar döneminde yasaklanmıştı Nargile de uzun zaman İstanbulTophane’de , İzmirKemeraltı’nda ve AnkaraGençlik Parkı'nda tömbeki olarak sunulmaya başlanmış Bu nostaljik mekanların müdavimlerini ise genellikle orta yaşın üstündeki insanlar oluşturuyordu Daha sonraki, yani yakın dönemlerdeki aromalı nargilelerin hayatımıza girmesi ile daha hafif bir içecek haline gelen nargile genç kitle tarafından da tercih edilmeye başlandı

Nargile Tütünü
Nargilenin belki de en önemli öğesi tömbeki denilen tütünüdür
Bu tütün kıyıldıktan sonra geceden ıslanmaya bırakılır ve servisten önce suyu sıkılarak Harbi de denilen çelik şişlerin yardımıyla lülelere yerleştirildikten sonra yine ıslatılmış ancak ikiye bölünmüş ve kalın damarları alınmış bir tütün yaprağıyla sarılır Daha sonra sere yerleştirilen tömbeki pırnal (çalı görünümlü, kısa boylu bir meşe türüdür ve en değerlisi Fethiye'de yetişenidir) kömüründen elde edilmiş köz ile yakılır

Tömbeki üretiminde kullanılan tütün bitkisi sigara, puro, enfiye gibi diğer tütünlerden daha kısa boylu, daha geniş, daha tıknazdır Yaprakları daha esmer, daha küçük, daha etli ve diğer türlerden daha dayanıklıdır Virginia ve Burley tütünlerinde yüzde 3-4, Türk tütünlerinde yüzde 1-2 olan nikotin oranı, tömbekide yüzde 10'a kadar çıkabilir Tömbeki Türkiye'de Hatay - Samandağ ve Konya - Hadim bölgelerinde üretilir Tütün gibi toplanır, ama farklı işlemlerden geçer

Yukarıda bahsedilen klasik tömbekinin yanında bugün Mısır'dan getirtilen ve adına bahri veya Arap tömbekisi denilen bir tömbeki türü daha bulunmaktadır Fermente edilmiş meyvelerden elde edilen bu tömbeki türü daha çok genç nesle hitap eder Bu tür tömbekilerde çok değişik (doksandan fazla) aromalar kullanılır Elma, nane, kayısı, çilek, muz, limon, ananas, kavun, çilek, cappuchino aromalı olanları yaygındır

Nargile Kültürü
Doğu kültürünün bir öğesi olan nargile sonradan batıda da kimi değişikliklerle kullanılmaya başlanmıştır Kullanım kültürü dolayısıyla bu iki türe göre farklılıklar gösterir, ancak pek çok ortak öğe de mevcuttur

Batıda birden çok marpuca sahip nargile kullanımı yaygındır Bu uygulama doğudakine göre farklı bir toplu içim ortamı sunar, ki doğuda nargilenin bir marpucu vardır ve el değiştirmediği sürece tek kişi tarafından içilir

Arap kültüründe kullanıcı içtikten sonra ya marpucu masaya dayayarak bunu belli eder, ya da ağız kısmı kendine bakacak şekilde eğimli tutarak yanındakine ikram eder Kabul eden, nargileyi verene elinin tersi ile hafifçe vurur ya da sıvazlar, bu memnuniyet göstergesidir Kafe ve restoranlarda ise her kullanıcının ayrı bir nargile ısmarlaması yaygındır

İspanya'da "tetería" adı verilen ve genelde müslüman göçmenlerce işletilen çay evlerinde nargile içimi yaygınlık kazanmaktadır İsrail'de "nargeela" olarak adlandırılan nargile kullanımı özellikle Yemen, İran, Irak ve Türkiye'den gelen göçmenler arasında yaygındır Bunun yanında İsrailliler arasında da nargile kullanımı görülür

Nargile tiryakileri arasında, güzel bir içim için ortamda olması gerektiği düşünülen dört öğe var ki, bunlar "nargilenin dört şartı" olarak geçiyor Maşa, meşe közünü karıştırmak için gerekli, en iyi köz meşeden oluyor Güzel bir köşeye yerleşmek tabii ki önemli, ve Ayşe de tiryakinin çay, kahve gibi istekleri için hazır bulunmalı Bu deyiş özellikle "eski toprak" Türk tiryakiler arasında yaygın olarak kullanılıyor

Kültürümüzden gelen bu lezzetin yani Osmanlı kültürümüzün bu eserinin tadına haftada bir ayda bir bile olsa bakmanızı tavsiye ediyorum ben bir yerde içtim nargileyi ve aldığım keyif ve huzur muhteşemdi belki burada belirmek iyi değil ama en azından sitesini görmeniz için veriyorum adresi gerçekten nargile keyfi bir başka

İçim kuralları

Doğu kültüründe, "Bu işin erbablarına göre" nargile içilirken uyulması gereken bir "racon" vardır:

• Köz tepsisine sigara külü atılmaz
• Eğer nargile bir başkasıyla ortak içiliyorsa imame kullanılmalıdır
• Marpucun alt kısmından tutulur
• Nargile hızlı içilmez Çabucak bitirerek kalkmak keyf-ehli zihniyetle bağdaşmadığı için genel felsefeye aykırıdır Normal bir içim hızı ile bir nargile birkaç saatte biter
• Dumanı sigara gibi içmek yerine nefes alır gibi çekmek gerekir, böylece fokurdama sesi güzel gelmelidir Duman ağır ağır çekilir
• Nargilenin en önemli özelliklerinden biri de tembek tütününden daha çok meğessel(yani meyve aromalı) nargile tütününün içiliminde içiçiye vermiş oldugu haz ve keyiftir