Apachi'ler

Beyaz Adam Amerika'yı keşfettiğinde, doğal zenginliklerinden deliye döndü Doğaya ve doğal zenginliklerine el koyma girişiminden Kızılderililer de payını aldı Çünkü Kızılderililer doğanın bir parçası, doğanın ta kendisiydi




Amerika kıtasının 1492'de Colomb tarafından keşfedilmesinden sonra Avrupa'nın çeşitli yerlerinden denizci uluslar, İspanyollar, Portekizliler, İngilizler ve Hollandalılar başta olmak üzere Amerika kıtasının zenginliklerine el koymak amacıyla aralarında yarışa girdiler Bu yarış, Amerika kıtasının barışçı yerlileri aleyhine büyük felaketlere yol açtı Meksika'daki Aztekler ve Peru'daki İnkalar başta olmak üzere birçok yerli kabile Avrupalıların egemenliği altına girdi, topraklarını ve özgürlüklerini kaybetti

Avrupalı beyazlara en büyük direnişi gösteren Amerikan Kızılderilileri arasında Apaçiler ilk sırayı alır Apaçiler bugünkü Arizona ve New Mexico bölgesinde, Mogollon ve Sierra Madre dağ silsileleri başta olmak üzere çorak ve dağlık arazilerde yaşıyorlardı



Yüzyıllar boyunca güneydeki İspanyol kökenli Meksikalılarla savaşmışlar, bu savaşlar sırasında da iyice sert, acımasız ve vahşi tabiatlı bir karakter geliştirmişlerdi Meksikalılar Apaçileri gördükleri yerde sorgusuz sualsiz öldürüyor, çocuklarını kaçırıp köle olarak kullanıyordu Buna karşılık da Apaçiler sık sık Meksika'ya yağma baskınları düzenliyordu Bu karşılıklı güç dengesi kuzeyden Avrupalıların yaklaşması ile değişmeye başladı 1860 yılından itibaren Siular, Cheyenneler, Comancheler ve Kiowalar gibi büyük Kızılderili ulusları beyazlarla savaşarak topraklarını kaybetmeye başladı Beyazlar Apaçileri bütün Kızılderililer arasında en vahşi ve en tehlikeli ulus olarak görüyordu


1863 yılında Apaçilerin savaş reisi aynı zamanda barışçı bir kişi olan yaşlı Mangas Colorado, beyaz bayrak altında hile ile tutsak edildi Yaşlı reis kısa bir süre sonra öldürüldü Bunun üzerine Apaçiler olanca güçleriyle savaşa girdiler ve reislerinin intikamını almaya çalıştılar Mangas'ın yerine geçen Cochise ile genç savaş liderleri Victorio ve Geronimo'nun önderliğindeki küçük Apaçi çeteleri iki yıl boyunca fırtına gibi esti Silah olarak sadece ok ve yayları vardı ama üç tüylü ve uzun oklarının uçları iyice sivriltilmişti Bu okların kullanılması büyük bir ustalık gerektiriyordu, ancak bir kere hedefine ulaştığında da girdiği yeri kurşun gibi paramparça ediyordu




Apaçiler büyük bir mücadele verdiler, ancak bir Apaçiye karşı yüz beyaz düşüyordu ve bu savaşın kazanılmasının mümkün olmadığı belliydi İki taraf da savaşmaktan yorulunca kabuğuna çekilmeyi tercih etti Sonraki beş yıl ufak tefek olaylarla geçti 1871'de Apaçi liderlerinden Eskiminzin, beyazlarla iyi ilişkiler kurarak yerleşik düzene geçmeye karar verdi Kurduğu köye kısa sürede 200'ü aşkın Apaçi toplandı Bu sıralarda yakındaki Tucson kenti ise birçok kumarbaz, meyhaneci, maceracı ve vurguncunun toplandığı bir yer olmuştu Tucsonlular için ordunun Kızılderililer ile savaşması ekonomik canlılık anlamına geliyordu Dolayısıyla Eskiminzin'in barışçı köyü, onlar için tehlikeli bir gelişmeydi Tucsonlular yeni bir Kızılderili savaşı çıkarabilmek için Eskiminzin'in köyüne bir baskın gerçekleştirdiler Hemen tamamı kadın ve çocuk olmak üzere 144 Apaçi bu baskında öldürüldü Baskını gerçekleştiren katillerden bir kısmı mahkeme önüne çıkarıldıysa da ceza almadan serbest bırakıldılar



Bundan sonraki birkaç yıl boyunca Amerikan hükümeti Apaçiler için çorak yerleşim bölgeleri kurmaya ve Kızılderilileri buraya kapatmaya çalıştı 1875'te Apaçilerin çoğu ya yerleşim bölgelerine kapanmış ya da Meksika'ya kaçmıştı Sözde bir barış havası vardı ama beyazların büyük çoğunluğu için Apaçiler hâlâ kana susamış vahşiler olarak görülüyordu 1874'te büyük reis Cochise yakalandığı hastalıktan kurtulamayarak öldü Apaçilerin önemli bir bölümü için Cochise'in barışçı oğulları Taza ve Naiche lider kabul ediliyordu Ancak, beyazlarla dost olmamaya karar vermiş ve Meksika'ya kaçarak özgür bir hayat sürmekte olan bir savaşçının da büyük bir otoritesi vardı



Bu savaşçının adı Geronimo idi 1881'den itibaren Geronimo'nun üzerindeki baskı artmaya başladı Artık Amerika kıtasında hemen hemen tüm Kızılderili kabileleri sindirilmişti Oysa Geronimo, yanında kendisine ölümüne bağlı çetesiyle kâh ABD topraklarında, kâh Meksika'da at koşturuyordu Birkaç kez teslim olmak zorunda kaldıysa da her seferinde tekrar kaçtı 1886'ya gelindiğinde Amerikan topraklarındaki tek silahlı ve özgür Kızılderili grubu Geronimo'nun 24 kişilik çetesiydi Peşlerinde ise 6500 kişilik bir ordu vardı Daha fazla dayanamayarak teslim oldular ve hapis hayatı yaşamaya başladılar Geronimo 1909'da öldüğünde hâlâ savaş esiri kabul ediliyordu Apaçi mezarlığına gömüldü Ancak çok geçmeden kemiklerinin mezarından çıkarılıp Apaçi dağlarına gömüldüğüne inanılıyor Geronimo, Apaçi reislerinin ve özgür Kızılderili savaşçılarının sonuncusuydu



dip not :


Büyük Ovalar


Filmlerde ve çizgi romanlarda nedense tüm Kızılderililer birbirinden farksız insanlarmış gibi canlandırılır Oysa yaşadıkları coğrafyaya ve yaşam tarzlarına göre Kızılderililer önemli farklılıklar gösterir Kıtanın ortasında yer alan Büyük Ovalar bölgesi, avcı ve göçebe çok önemli kabilelerin kuzeyden güneye dizildiği bir bölgeydi Kuzeyde Siular ve Cheyenneler, daha aşağıda ise Arapaho, Commanche ve Kiowalar yer alıyordu Bu grupların hemen güneybatısı ise Navaho ve Apaçilerin bölgesiydi Bu kabileler atlı bir göçebe kültürü oluşturmuşlardı ve özellikle kuzeyli kabilelerin yaşamı yaban sığırına (Buffalo) bağlanmıştı Beyazlar, Kızılderilileri sindirmek için milyonlarca yaban sığırını yok yere öldürdüler