Büyük Fikirler Oluşturmanın 101 Yolu

SORUNLARI KAVRAMAK

1YOL: MEVCUT DURUMU TANIMLAYIN



Büyük fikirler oluşturmakta atacağınız ilk adım, o an için nerede olduğunuzu açıkça kavramaktır Mevcut durumunuzu tanımlarken, yapabildiğiniz ölçüde çok ve farklı ölçüm aracı kullanın Örneğin, aşağıdaki başlıkları kullanabilirsiniz:

*Arka plan

*Gereksinim

*Coğrafi / fiziksel konum

*Zaman parametreleri

*Rekabet durumu

*Mali durum

*Eldeki kaynaklar

*Elde bulunmayan kaynaklar

Bunun nasıl işlediğine ilişkin bir örnek vereyim 1982'de New York'taki bir reklam ajansı için çeşitli bağımsız işler yapıyordum Ajansın müşterilerinden biri, Teksas'tan Granby Havacılık AŞ idi Granby son derece güzel görünümlü, yüksek randımanlı dört kişilik özel uçaklardan iki ayrı model üretmişti Granby'nin karşılaştığı sorun "Göklerdeki Porsche" diye sunulan 120000 dolarlık uçağın satışlarının oldukça yavaş olmasıydı (sayı 100'ün altındaydı) Oysa Granby'nin en iyi yılında, yani yaklaşık 36 ay önce satılan uçak sayısı 400'ün üzerindeydi Ajans başkanı Bruce Friedlich, Granby için ortaya bazı fikirler atıp atmayacağımı sordu Sonuç olarak bir haftam vardı Ben de yukarıda çerçevesini çizdiğim yöntemi uyguladım

*Arka plan Granby, dört kişilik tek motorlu özel uçaklardan iki model üretiyor: 400 ve 500 Modeller birkaç yıl önce önemli ölçüde modernize edilip kaliteleri yükseltildiği için, uçakların özellikle randıman ve kalite açısından kusursuz bir imajı var Buna karşın satışlar düşmüş Granby uçakları neredeyse özel olarak iş adamları tarafından kendi başlarına uçmak için satın alınıyor Kullanım alanı, boş zamanlarda uçmaktan çok iş yolculukları İlk kez uçak satın alanlar için uygun bir model değil

*Gereksinim Granby için satışları artırmaya yarayacak, alanında süregiden önderliğini iyice açığa çıkaracak, hızla uygulanabilecek ve çok fazla paraya mal olmayacak büyük bir fikir

*Coğrafya Granby Teksas'ta ABD'nin dört bir yanından ve sınırlı ölçüde dünyanın çeşitli yerlerinden müşterileri var

*Zaman Ana kavramlara bu hafta ihtiyacımız var Birkaç ay içinde fikrin yürürlüğe girmesi gerek

*Rekabet Durumu Granby uçağı üstün bir ürün, fiyatı da uygun Yüksek hız ve inanılmaz bir yakıt randımanı sunuyor

*Mali Durum Son derece düşük bir bütçemiz var

*Eldeki Kaynaklar Alıcı bir izleyici kitle, 4500 Granby sahibinden oluşan sadık bir zemin ; destekleyici havacılık medyası

*Elde Bulunmayan Kaynaklar Dünyanın parası, dünyanın zamanı



2YOL: HEDEFİ TANIMLAYIP ÖLÇÜLEBİLİR KILIN

Hedef önemlidir ve ölçülebilir olmalıdır Hedefleri nasıl ölçersiniz? Hedefler izi sürülebilecek terimlerle ifade edilebilmelidir Örneğin: Genel Havacılık İmalatçıları Birliği'nin aylık raporlarından ölçülebilecek şekilde, Granby'nin birinci sıradaki pazar payını geliştirerek satışları yüzde 10 yükseltmek



3YOL: BOŞLUKLARI BELİRLEYİN

Bir sonraki basamak mevcut durumunuzla arzuladığınız durum arasındaki boşlukları belirlemek olacaktır Granby analizimize geri dönelim ve seçenekleri tek tek gözden geçirelim

*Arkaplandaki boşluk Sanayi kötü durumda Ürünün kusursuzluğuna karşın müşteriler duraksıyor gibi

*Gereksinimlerdeki Boşluk Ses getirecek etkili bir promosyon oluşturup satışları ve pazar payını artıracak bir yol bulmak gerek

*Mali boşluk Ne yaparsak yapalım, maliyeti çok yüksek olmamalı Bütçemiz 180000 dolar civarında Bu da ülke çapında olacak bir kampanya için çok az



4YOL: ÇÖZMEYE ÇALIŞTIĞINIZ SORUNUN ÖZÜNÜ SAPTAYIN

Doğru sorunu nasıl saptarsınız? Potansiyel sorun alanlarının bir listesini yapın ve herbirinin karşısına gerçekten bir sorununuz olup olmadığını yazın Granby örneğimize geri dönelim Satışlar düşük Sorunun özü bu değil, satışlar niye düşük?

Öyleyse sorun nedir? Yanıt çok fazlaya mal olmasıdır Satın almak için çok fazla, kullanmak için çok fazla Fiyatları nasıl aşağı çekebiliriz? Granby'nin uçak fiyatını fazlaca indirmesi mümkün değil Yine de satışlara yardımcı olacak tek şey, maliyette düşüş sağlamak Dolayısıyla gerçek sorun buydu



5YOL: İZLEYİCİ KİTLEYİ, KULLANICILARI,

YARARLANANLARI BELİRLEYİN

Bir başka adım, kime konuşuyor olduğunuzu açıkça kavramaktır Granby örneğimizde bunları şöyle sıralayabiliriz: Granby uçağı sahipleri, granby satıcıları, mevcut başka uçak sahipleri, lisanslı pilotlar, potansiyel uçak sahipleri, yeni pilotlar, havacılık medyası, granby çalışanları (işlerinin geleceği konusunda) Bu kategorilerin neler olduğunu saptayıp kavramak, fikirlerinizi geliştirmekte önemli bir adımdır



6YOL: BİRAZ ARAŞTIRMA YAPIN

Çevrenizde, sizin için yararlı olmayı bekleyen ne çok enformasyon var Kütüphanelere gidip şunları inceleyebilirsiniz: Rehberler, referans kitapları, ansiklopediler, yıllıklar, atlaslar, sözlükler, biyografiler, gazeteler, dergiler

Ya da bazı özgün araştırmalar yapabilirsiniz: Anket gibi



7YOL: BİR ODAK GRUBU OLUŞTURUN

Bu, insanları denetimli bir çevrede gruplar halinde topladığınızda ve uğraşınız için geniş kapsamlı bir araştırma yürüttüğünüzde işe yarar

İyi odak gruplarının sırrı, gruba doğru insanları almakta ve grubu ne elde etmek istediğinizi gerçekten kavrayan deneyimli ve işi kolaylaştıran biri tarafından yönlendirmektir



8YOL: BİR GZFT ANALİZİ YAPIN

Duruma bakıp değerlendirmenin bir başka yolu da GZFT testi yapmaktır GZFT'nin açılımı "Güçlü yanlar, Zayıf yanlar, Fırsatlar, Tehlikeler"dir

GZFT tekniği size sorunun özü konusunda sıfır noktasındayken son derece yardımcı olduğunu, hatta olası çözümlerin yönünü belirlemenizi sağladığını göreceksiniz



9YOL: ÖDEVİNİZİN KISA BİR TANIMINI YAZIN

İşin önemli yönlerini mantıksal bir düzen içinde sıralamak, boşlukları teşhis etmenize yardımcı olacaktır Bunu kendiniz ya da çalışma ekibiniz için yazıyor olsanız bile özel bir dil (jargon) kullanmaktan sakının ve önceki bilgilerinize yaslanmayın



10YOL: SORUNU ALTI YAŞINDA BİR ÇOCUĞA AÇIKLAYIN, SONRA DA O SİZE AÇIKLASIN

Altı yaşında dost canlısı bir çocuk bulun ve sorunu ona açıklamaya çalışın Burada hedefiniz işi iyi becerip daha sonra çocuğun sorunu size açıklayabilmesini sağlamaktır

Çocuğun formüle edeceği sözleri çok dikkatle dinleyin Önyargılarına ket vurulmamış bir zihnin neler üretebileceğini görünce şaşıracaksınız




ZİHNİ ANLAMAK


11YOL: FİKİRLER OLUŞTURMANIN NİÇİN ZOR OLDUĞUNU ANLAYIN

"Fikir insanı" olmanın çok zor olduğunu, onların sonradan ortaya çıkmadıklarını öyle doğduklarını düşünerek büyürüz ve bu duruma razı oluruz Kendimiz için bu ön yargıya dayanan engeller yaratır ve onları doğruluğun yoluna dikeri; oysa büyük fikirler oluşturabileceğimiz yer tam da orasıdır



12YOL: FİKİRLER OLUŞTURMANIN NİÇİN KOLAY OLDUĞUNU ANLAYIN

Fikirler oluşturmak kolaydır Çünkü bunu yapabilmemizi sağlayacak süreç ve teknikleri öğrenmeye doğuştan yetenekliyiz Bunun için bütün gereken, temel bir kavrayış ve süreç üzerine birazcık deneyimdir Böyle olunca bizi engelleyen herşey çözülüp gidecektir

Pratik yapın Bir daha deneyin Deneyimli yaşayın Rahatlık düzeyi yükselecek ve çok geçmeden kendi yararınıza büyük fikirler oluşturuyor olacaksınız



13YOL: SAĞ / SOLBEYİN YAPISINI KAVRAYIN

Beynin sağ tarafı yaratıcı, görsel, mekansal, kavrayışlarımızı yönetir Beynin sol yanı ise mantıksal, matematiksel, yargıya varıcı ve analitik etkinliklerimizi yönetir

Burada üzerinde durulması gereken nokta, bunların iki farklı işlev grubunun olmasıdır Beyin büyük bir buhar makinesi gibi düşünülebilir Bir yönde hareket etmeye başladı mı bunu sürdürme eğilimindedir


14YOL: MANTIK TUZAĞINDAN KAÇININ

Zihin herşeyin mantıksal olarak işlemesini ister Herşeyi küçük bölmelere ayırarak düzenlemeye ve bunları orada saklamaya yatkınızdır

Bu büyük fikirler oluşturmanın önünde dikilen bir engeldir Bazı büyük fikirler görünüşte mantıksızdır Kendimize farklı davranabilmek konusunda izin vermeliyiz Mantıksal olmak işe yarayabilir Buna izin vardır Mantık tuzağından kaçının



15YOL: ZEKA TUZAĞINDAN KAÇININ

Son derece zeki insanlarla son derece yaratıcı insanlar arasında mantıksal bir bağ olduğunu düşünerek kendinizi aldatmayın Bir insan ne kadar zekiyse, geniş deneyimlerine dayanma olasılığı o kadar artar

Kendinizi klişelere, basmakalıp düşüncelere bağlamak yaratıcılığınıza zarar verebilir, öyleyse zeka tuzağına düşüp başarısız olmayın



16YOL: ENFORMASYON TUZAĞINDAN KAÇININ

Bir sorun hakkında ne kadar çok şey bilirseniz, çözmek o kadar kolaylaşır Gerçekten öyle mi? Fikirler oluşturmada bilgilenmemiş insanların size yardım etmesine izin verirseniz, son derece açık olan ama bir türlü fark edemediğiniz çözümün bir şans eseri önünüze fırladığını görebilirsiniz Bir sorunu çözmeye çalışırken araya birkaç tane de hiçbir şey bilmeyen kişi alın



17YOL: ANLAMSIZ LAKIRDILARINIZI ANLAMAYA ÇALIŞIN

Uyanık olduğunuz her zaman, bu boş laf etmeler, bu lakırdılar sürüp gider Kimileri buna alt-konuşma diyor, kimileri de alt-yazı

Bunun sizi yönlendirmesine izin vermeyin Onu susturmak için bilinçli bir girişimde bulunmanız gerekebilir Bu iç lakırdılar özellikle dinleme yeteneğinizin önünü tıkar Onu düşünmenizle uyumlu tutmaya çalışın Size rakip olacağına ortak olsun



KENDİ YARATICILIĞINIZI KURMAK


18YOL: BİR CEP TEYBİ TAŞIYIN

Cep teybi konuşarak kullanabileceğimiz bir not defteridir Teybinizi bir yığın notla doldurduktan sonra başa sarıp not defterinizin başına oturun, herşeyi bir güzel yazın Kaydedip de unuttuğunuz irili ufaklı pek çok başlık karşısında şaşkınlığa uğrayacaksınız



19YOL: BİLGİSAYARINIZDA BİR FİKİR - TASLAK

PROGRAMI KULLANIN

Bir fikir - taslak programının işleyişi şöyledir: Program size birbiriyle veya birbiri arasında ilintilendirilebilecek bir dizi başlık ve alt başlık yaratabilme olanağı sunar Fikirlerinizi geliştirirken bunlar arasında dolaşarak, ayrıntılı bir tanım ve özet yazmak ya da bir teklif veya bir sunum oluşturmak türünden daha sonra gerçekleştirilecek bir çalışmanız için düşüncelerinizi kolaylıkla doğru bir düzene koyabilirsiniz

Bu program, sizi büyük miktarda konu dışı ayrıntıya boğmaksızın, büyük görüntü üzerinde çalışmanızı sağlar



20YOL: DUYULARINIZA ANTRENMAN TAPTIRIN

Bütün duyularınız yaratıcılığınızı kurmakta size yardımcı olabilir Ancak onları etkin bir konumda tutmak kaydıyla! Görme, işitme, koklama, tatma ve dokunma duyularınız gün boyunca çeşitli girdiler alırlar, ancak kendinizi yeni bir duyum durumuna alıştırıp bu uyumu bozmanız çok uzun zaman almaz



21YOL: BİLDİK BİR ŞEYİ ON DAKİKALIĞINA İNCELEYİN

Bildik nesneleri muhakkak sayma, kuşku duymaksızın kabul etme eğilimindeyizdir; zihinlerimizde yalnızca gelişigüzel bir imajını barındırırız Buradaki ödev algılama becerilerinize biraz idman yaptırmaktır

Yaratıcılığınızı kurmak zihninizi keskinleştirmek demektir, bunun anlamı da algılarınızı güçlendirmektir



22YOL: BİR SORUN ÜZERİNDE DÜŞÜNMEYE ÇÖZÜM ANININ HEMEN ÖNCESİNDE BAŞLAMAYIN

Fikirler hakkındaki en çarpıcı şeylerden biri de beynimizi otomatik pilota bağlayabileceğimiz gerçeğidir Beyninize temel kavramları ve bunlara ilişkin bir dizi uyarımı verecek olursanız, bir süre sonra size üzerinde çalışabileceğiniz kavramlar verecektir

Öyleyse: Soruna ilişkin özet metni okuyun Konuyla ilgili makaleleri tarayın Videoya bir göz atın Birkaç kişiyle konuşun Sonra eski halinize dönün Siz diğer etkinliklerinizle ilgilenirken, bu konuda düşünmeniz bilinçaltından sürecektir



23YOL: GÖZLERİNİZİ KAPAYIP ZİHNİNİZİ KENDİ HALİNE BIRAKIN

Ağır bir iş makinesi ya da araba kullanmıyorsanız, hayal kurmak pek çok harika şeye yarayacaktır

Arkaya iyice yatırılmış bir uçak koltuğuna oturup sıkça camdan dışarı göz atıp bulutları ya da daha iyisi, bir günbatımını izleyebilirsiniz Bu türden bir çevrede bilinçaltınızı bir sorunla uğraşmak çok işe yarayacaktır



24YOL: RÜYASINA YATIN

Beyninizi durdurmak olanaksızdır Harıl harıl çalışmaya devam edecektir Bundan yararlanın Özellikle de uyurken zihninizde dolanıp duran bir dizi sorunla yatağa girebilirsiniz Uyumaya çalışın Sabah olduğunda sizi bekleyen gerçekçi bir çözümle karşılaşacaksınız



25YOL: YOLCULUK ALIŞKILARINIZI YIKIN

Her yolculuğa tıpkı bir turist gibi, göreceklerinizin düşünü kurarak çıkın Gittiğiniz yerdeki tuhaf küçük dükkanların vitrinlerine bakın Zihninizi açık tutup "akışa bırakın"



26YOL: OKUMA ALIŞKILARINIZI YIKIN

Bir kütüphaneye gidin veya gazete bayiinden farklı birşey alın Ön kapağa yakın bir yerde bulunan özetlere, buradaki küçük kutucuklara bir göz atın İçlerinde bir sürü ilgi çekici şey bulacaksınız Okurken etkin de olun Gazeteden makaleler kesin



27YOL: TELEVİZYON VE RADYO ALIŞKILARINIZI YIKIN

Bütün bir akşamı TV seyrederek geçirin ama bu normalde hiç seyretmediğiniz bir tv programı olsun Bütün bu "alışkılarınızı yıkın" alışkınızı kazanmanız amacıyla yaptığımız şeylerde temel hedef sizi yerinizden iyice kıpırdatmak



28YOL: YEMEK ALIŞKILARINIZI YIKIN

Garip bir lokantaya gidin Sipariş için yardım isteyin Ya da bildiğiniz bir lokantaya gidip her zaman yediklerinizden tümüyle farklı bir şey isteyin



29YOL: BİR KİTAPÇIDA YA DA KÜTÜPHANEDE

KİTAPLARI KARIŞTIRIN

Yeni bir konuda bilgilenmek amacıyla bir kitapçıya ya da kütüphaneye gitmek gerçekten ilgi çekicidir Kitapları böyle karıştırırken, mevcut tasarı ya da sorununuzla bağlantılar kurabilmek için uğraşın Bu şunu nasıl etkiler? Bunu yapan bir kitabınız olduğunu varsaysak!



30YOL: GÖZLERİNİZİ AÇIP MİMARİYE BAKIN

Eski bir binaya bundan sonraki ilk gidişinizde yapı özelliklerine şöyle bir bakın Çevrenizde normalde ayırdına varmadığınız ne çok ayrıntı bulunduğunu görüp çarpılacaksınız Düş gücünüzün gördüklerinizle canlanmasına izin verin Ortaya çıkacak fikirler sizi de şaşkınlığa uğratacaktır



31YOL: TANIDIK BİR KATLI MAĞAZA YA DA ALIŞ VERİŞ MERKEZİNİ ALIŞILMADIK BİR BİÇİMDE ZİYARET EDİN

Mağazaya girdiğiniz zaman normalde istemeyeceğiniz türden birşeyler arayın Sergilenen mallardan birinin üreticisi olduğunuzu düşleyin Ürününüzün nasıl sergilenmesini isterdiniz? Satışları daha iyi duruma getirmek için değiştireceğiniz üç şey ne olurdu? Müşteri için ne yapardınız?



32YOL: ALIŞILMADIK KÜKKANLARI DOLAŞIN

Tuhaf alış veriş bölgelerinde dolaşmak büyüleyicidir Ya da daha önce hiç gitmediğiniz küçük bir market veya küçük butiklerin bulunduğu tuhaf kentlerdeki şu eski alış veriş pazarları Kafanızda çözmeye çalıştığınız bir sorun varken böyle yerlere gidin Çözümler arayarak ortalıkta dolaşın



33YOL: BİR MÜZEYİ ZİYARET EDİN -YANINIZA DA ÇOCUK ALIN

Bir sanat galerisine yada müzeye giderken yanınıza gençten birini alın Böylece çocuklara kendi yaratıcılıklarını kurmakta yardımcı olurken, siz de kendinize yarayabilecek bir şeyler edinebilirsiniz



34YOL: BİR TİCARET FUARI YADA SERGİSİNİ GEZİN

İlgi alanınızdaki son gelişmelerin durumunu öğrenmek istiyorsanız, böyle bir yere gitmeniz gerekir

Oraya açık bir zihinle gidin Sergi münasebetiyle basılan broşürlerden edinmeye bakın Olabildiğince çok kişinin kartını almaya çalışın Ortalıkta fikirler bulmayı hedefleyerek dolaşın Standlardaki en yetkili kişilerle temas kurup sohbet etmeye çalışın



35YOL: BİLDİK BİR FİLM İZLEYİN

Burada önerilen etkinlik, bir filmi yeniden izlemektir, ama kendimizi film ekibinden birinin yerine koyarak! Sözgelimi yönetmen olun Çekimlerde kullanılan çerçeveleri inceleyin, kamera hareketlerini izleyin

Filmdeki gülünç hataları bulmak da çok zevklidir Küçümen yanlışlıkları bulmak, farkındalığımızı kurmamızda bize yardımcı olur



36YOL: "AMA" DEMEYİN, "VE" DEYİN

"Ama" şu anlamlara gelir: Haricinde, müstesna; ancak; ondan başka; ondan başka türlü; lakin; mamafih

"Ve" şu anlamlara gelir: hem; ek olarak; dahası aynı ölçüde Ama demek üzereyken kendinizi ve demeye zorlayın ve neler olacağını görün Şaşkınlığa uğrayacaksınız! Engeller bir bir yıkılacak



37YOL: BAŞKA BİRİNİN BAKIŞ AÇISINI KULLANIN

Bu yöntem "eğer" üzerine kuruludur Eğer siz bir müşteri olsaydınız, ona nasıl görünürdü? Eğer siz satış elemanı olsaydınız yapmayı umduğunuz pazarlığa nasıl bir tepki verirdiniz Kendinize sorun: "karşımdaki kişinin bu fikre nasıl bir tepki göstermesini istiyorum?"



38YOL: ÇİZGİ TAMAMLACA OYNAYIN

Gereken tek şey birazcık kağıt ve bir kalemdir Kağıda birşeyler çiziktirip bunu karşıdakine verirsiniz Oyun arkadaşınız çabucak bu çiziktirmeyi birşeyin resmine dönüştürmek zorundadır Ortaya çıkan sonuçlara çoğu zaman siz de şaşıracaksınız



39YOL: "BU BAŞKA NE OLABİLİR?" OYNAYIN

Fikir, çocuğa evde kullanılan sıradan bir nesneyi gösterip "bu başka ne olabilir?" diye sormaktır Burada çarpıcı olan şey, fikirlerin dışarıya sel gibi akmasıdır



40YOL: KURALLARIN SÖYLEMEDİĞİ ŞEYLERE KULAK VERİN

Bir grup insanla karşılıklı etkileşime dayalı bir fikir geliştirme seansı düzenlemezden önce şu örneği kullanır: dokuz nokta bulmacası Hedef kalemi kaldırmadan çizilecek dört düz çizgiyle bütün noktaların üzerinden geçmektir

41YOL: YANAL DÜŞÜNÜN

Yanal düşünüş uzmanı Edward de Bono bunu şöyle tanımlar: Bir kavramla başlayan ve ardından çözüme ulaşana dek bu kavramla çalışmaya devam eden dikey düşünüş, gittikçe daha derinleşen bir çukur açmak gibidir; bir çözüm geliştirmeden önce soruna alternatif yollardan bakmayı keşfeden yanal düşünce ise farklı yerlerde bir yığın çukur açmak gibidir



GRUP HALİNDE FİKİRLER OLUŞTURMAK



42YOL: BİR BEYİN FIRTINASI SEANSI YAPIN

Bir beyin fırtınası seansı çok sayıda fikri hızlı bir şekilde oluşturmanıza yardımcı olacaktır Bu yöntem iyi bir yönlendirme altında bir arada çalışan insanların, aynı konuda bireysel olarak çalışmasından çok daha geniş ölçekli fikir ve olanaklar üretebileceği önermesi üzerine kurulmuştur



43YOL: KISA BİR TOPLANTI GÜNDEMİ HAZIRLAYIN

Beyin fırtınası seansından bir iki gün önce toplantı gündemini oluşturmak lazımdır Belge şu bilgileri içermeli:

" Yer, tarih, saat

" Konu

" Hedeflenen ürünün tanımlanması

" Hedef ürüne varılması için gereken zaman aralığı

" Seansa kimlerin katılacağı

" Destekleyici arkaplan materyali



44YOL: İŞİ KOLAYLAŞTIRACAK BİRİ KULLANIN

Beyin fırtınası seansları toplantıyı yönlendirip denetleyecek birini gerektirir Bu süreci kolaylaştırmakta deneyimli biri olmalıdır Yönlendiricinin şu becerileri olması gerekir:

" Bir grup insan önünde durup amaçlanan husus hakkında akıllıca ve ilgi çekici bir şekilde konuşabilme yeteneği

" Yüksek bir enerji düzeyi gösterebilme, grubun enerji düzeyini kontrol edebilme

" Grubun yoldan çıkmasını engelleme

" Grup halinde fikirler oluşturmada kullanılan çeşitli teknikleri bilme

" İyi bir zamanlama duygusu



45YOL: SEANSI PLANLAYIN

Yönlendirme işiyle görevli kişi seansı çok önceden planlamak zorundadır Kullanılabilir zamanı gözden geçirin ve özel alanlar için belli sınırlamalar koyun



46YOL: ODADA ÜRKÜTÜCÜ OLMAYAN BİR YERLEŞİM DÜZENİ KULLANIN

Yerleşim düzeni açık olmalı, herkes birbirini görebilmelidir Herkes yönlendiricinin ve yazmanın neler yaptığını görebilecek konumda olmalıdır



47YOL: OLUMSUZ TEPKİLERLE BAŞA ÇIKIN

Grubunuzu fikir geliştirme havasına sokmak istiyorsanız, normalde içinde barındırdığınız kısıtlamaları bir kenara bırakmanız gerekir Herhangi bir olumsuz düşüncenin su yüzüne çıkmasına izin vermeyin "Ah bu asla işe yaramaz Çok pahalıya çıkar, üstelik kısa sürede benimsenmesi olanaksız Saçmalık bu" Bu tür yorumlar odada düşmanlık yaratmaya yarar ancak



48YOL: UNUTMADAN ÖNCE BİR YERE KAYDEDİN

Yönlendirici ya da bir yazman ortaya çıkan herşeyi kaydetmelidir Bunun iki amacı vardır Bir, hiçbirşeyin kaybolmadığından emin olursunuz İki, bu herkese söyledikleri herhangi birşeyin tekrar ele alınıp aleyhlerinde delil olarak kullanılabileceğini gösterir



49YOL: KATILIMI TEŞVİK EDİN

Beyin fırtınası yaparken herkesin buna katılması gerçekten önemlidir Bazı insanlar toplantının idaresini ele almak isterler, bazıları fırsat düştükçe uçuk bir yorumda bulunmak ister Herkesin işin içinde olduğundan emin olmak ve bunu sağlamak yönlendiricinin görevidir



50YOL: SORUNUN ÇAMURDAN BİR MODELİNİ YAPIN

Bu bir seansın başlangıcında yakın kullanılabilecek iyi bir tekniktir Çünkü herkesin yaratıcı olabileceğini gösterir, herkesi çabucak sarar ve buzları eritir Katılımcılardan sorunun ya da iş kolunun veya hizmetin konu her ne ise, üç boyutlu bir modelini yapmalarını isteyin



51YOL: YANYANA OTURANLARIN SOHBET ETMESİNİ ENGELLEYİN

Bu tür toplantılarda küçük sohbetlerin boy göstermekte olduğunu ve aynı anda böyle iki üç sohbet merkezi oluştuğunu göreceksiniz Bunların durdurulması gerekir



52YOL: FARKLI DİSİPLİNLERDEN İNSANLARI BİRARAYA GETİRİN

Taze bir bakış açısı her zaman çok değerlidir Grup ideal olarak bir ya da iki uzman dan, bir ya da iki genel bilgi sahibinden, belki müşterilerinizden ve sorunun bütünüyle dışından bir ya da iki kişiden oluşur



53YOL: SORU SORAN BİR TUTUM BENİMSEYİN

Çocukluğumuzda birşeyleri anlamak için kullandığımız yöntem sorular sormaktır Yaşlandıkça bize anlatılanları kabullenme yönündeki eğilimimiz iyice artar Bu bizi ne yazık ki, büyük fikirlerin oluşmasının önüne geçen en belirgin kısıtlamalardan birine götürür



54YOL: NİTELİĞİN DEĞİL NİCELİĞİN PEŞİNE DÜŞÜN

Grup seansının büyük bir bölümü olabildiğince çok fikir geliştirmeye ayrılmalıdır Konu "bu işleyecek mi ?" değildir Asıl konu şudur: "Bu kadarı yetişir mi dersiniz?"



55YOL: DİNLEMEYİ ÖĞRENİN

Dinlemenin pek çok avantajıdır: Dikkatiniz ele alınan konuya daha da odaklanır ve daha fazla bilgi sahibi olursunuz Dinlemeyi başarıyorsanız, hedefe ulaşma şansınız artacaktır



56YOL: İZLEDİĞİNİZ YOLDA KALIN

Siz fikir oluşturma evresindeyken biri değerlendirme yapmaya başlarsa, konu üzerindeki yargılara daha sonra varacağınızı belirtin

Eğer katılımcılarınızdan birinin seansa hükmetmesine izin verilmişse, ortada sürüp giden örtülü bir savaş olacaktır Gerekirse bir mola verin ve suçluyu rahatça konuşabileceğiniz bir köşeye çekip ona seansın amacını ve bu amaca ulaşmanız gerektiğini anlatın



57YOL: GRUBUN ENERJİSİNİ ÜST DÜZEYDE TUTUN

Belli bir süre sonra grup enerjisini yitirmeye başlayacaktır O sırada özellikle zorlu bir sorun üzerine çalışıyor olabilirsiniz Artık ortalığı birazcık sarsalamanın zamanı gelmiş demektir

Bu fiziksel bir etkinlik olabilir Pencereyi açıp odayı havalandırabilir-siniz



58YOL: ÖZETLEYİN, FİKİR BİRLİĞİ SAĞLAYIN,

GÖREVLERİ BELİRLEYİN

Seans sonuna yaklaşırken, nerede bulunduğunuzun özetini yapmalı ve durumun bu olduğu konusunda fikir birliği sağlamalısınız Bundan sonra da ödevlerin belirlenmesi gerekir


ÇÖZÜM GELİŞTİRME TEKNİKLERİ


59YOL: İZLEYİCİ KİTLENİZİN GEREKSİNİMLERİNİ ANLAYIN

Büyük fikirler oluşturabilmek için, izleyici kitlenizi bilmeli, onların gereksinimlerini kavramalı ve onlara hizmet vermeyi hem istemeli hem de bunu yapabilecek konumda olmalısınız Onlarla ne zaman bir araya gelip konuşacağınızı bilmelisiniz Ve bunu nasıl yapacağınızı da bilmelisiniz

İzleyici kitlenizi kavramak, yalnızca üstünüzde sizi eleştirecek belli sayıda bir grubun bulunduğunu anlamak değildir Bunun ötesine geçmelisiniz



60YOL: HEDEFLERİNİZİ KAVRAYIN

Hedef önermeniz ne kadar açık olursa, buna ulaşmak için o ölçüde iyi stratejiler geliştirebilirsiniz Pek çok insan hedef ve strateji kavramlarını karıştırır

Bir "hedef" basitçe söylersek elde etmek istediğimiz şeydir "Strateji" ise hedefi elde etmek için nasıl bir plan kurmuş olduğunuz anlamına gelir



61YOL: ŞU ANDA NE DÜŞÜNÜYORLAR

İzleyici daha iyi kavramak için kullanılacak yararlı bir yöntem de onların mevcut tutumlarını bulgulamaktır Bunu şu yolla gerçekleştirebilirsiniz:

" Onlarla işe resmiyet karıştırmadan konuşarak

" Onlar üzerine araştırma yaparak

" Konuyla ilgili medya organlarıyla konuşmak

" Rakip firmayla konuşmak

" Yargılara varmak



62YOL: NE DÜŞÜNMELERİNİ İSTİYORUZ

Beyin fırtınası seansında herkese, izleyici kitlenin ne düşünecek olduğuna inandıklarını sorun Duvara asılmış "onların ne düşünmesini istiyoruz" başlıklı bir kağıt süregiden seansa yardımcı olacaktır

63YOL: İÇİN NE YAPMAMIZ GEREK

Önceki iki yöntemi biraraya getirirseniz, yanıt gerektiren mantıksal bir sorun elde edersiniz: "Şu anda ne düşünüyorlar?" "Ne düşünmelerini istiyoruz?" "Onların bu şekilde düşünmeleri için ne yapmalıyız?"

Sorunun dile getirilişine dikkat edin Soru, en geniş olanaklara izin verecek ölçüde açık uçludur Bu alıştırma size sorunu çözeceğiniz stratejinin ne olacağını gösterecektir



64YOL: BU AŞAMADA BİR STRATEJİYE GEREKSİNİMİNİZ VARDIR

Pek çok insan bir sorun duyar duymaz bunu çözmek için ortaya fikirler atmaya başlar Ama (ve) fikirler heryere dağılabilir Fikirleri işe yarar bir biçimde geliştirmek için, belirlenmiş bir soruna yönelik strateji gereksinimiz vardır Bu fikirlerin bazısı hiç de kötü değildir Ve eğer stratejiniz varsa sorunla daha ilgili bir grup toparlayabilirsiniz



65YOL: DİKEY DÜŞÜNÜN

Doğru yolda ilerlediğinizi duyumsuyorsanız, dikey düşüncenin sakıncası yoktur Burada bir sorun hakkında sorulabilecek ve doğru yönde çözüm geliştirmeye yardımcı olabilecek bazı sorular veriyoruz:

" Sorundan kimler etkileniyor ( bir liste yapın )

" Her bir etki türünü belirleyip farklılıklarını araştırın

" Etkiyi en az üç farklı yoldan tanımlayın

" Ne tür çözümler önerildiğine bakın



66YOL: BAŞARININ NEYE BENZEDİĞİNİ TANIMLAYIN

Kendinize ilişkin geleceğe dönük projeksiyonlar yapabiliyorsanız, başardığınızı varsayarak elde ettiğiniz şeyin görünüşünü tanımlayan bir dizi önerme düşünebilirsiniz Bundan doğrudan bir fikir üretemeyebilirsiniz, bir süre sonra da üretebilirsiniz



67YOL: NE TÜR ÖVGÜ SÖZLERİ SÖYLENECEK

Burada amaç kazananın sizin hakkınızda ve yapmış olduğunuz şey üzerine söyleyeceği bir dizi cümle düşlemektir İdeal olanı sizin için bunu yapmasını müşterinizden istemeniz Müşterinizden dinleyeceğiniz sözler size tam anlamıyla doğruyu gösterecek bazı gizli hedef ve kaygıları açığa çıkarmanızda yardımcı olabilir



68YOL: ÖZNİTELİKLERİN LİSTESİNİ YAPIN

Çözümler geliştirme sürecinin bir parçası olarak yararlı bir teknik de aracın, sorunun ya da çözümün öz niteliklerinin listesini yapıp buradan çıkan şeyleri görmektir Düşünebildiğiniz öz nitelikler arttıkça, bunlar daha yararlı hale gelecektir



69YOL: BİR ÖNERMEDE BULUNUN

İstediğiniz yere varma başarısını göstermenin yolu ne söylediğinizle doğrudan ilgilidir İnsanlar özellikle de ikna edici bir görüşünüz varsa, söylediklerinizi kabul etme eğilimindedirler

Yeni bir fikri nasıl başarıyla uygulayabilirsiniz? Buna uygun bir önerme de bulunun Ve tam da fikir oluşturma evresindeyken herşey hakkında herşeyi söyleyebilirsiniz Buna izniniz var



70YOL: BİR ÇÖZÜM ÜRETİN

Çözüm üretme işi onu hayata geçirmekle başlar Çözüm bir bütün oluşturmalıdır ve bunu yalın bir geliştirme tekniği gerektirir Kusursuz olmalı ve içinde yanıtları barındırabilmelidir Her zaman kullandığım tekniklerden biri, üç basit başlıktan yararlanarak çözümün bir tanımını yapmaktır:

" Nedir

" Nasıl işliyor

" Ne yapıyor



71YOL: ÇÖZÜMDEN KAYNAKLANAN GEREKSİNİMLERİ BELİRLEYİN

Çözümü daha da geliştirebilmek için, yaptığınız tanımın sonucunda ortaya çıkan gereksinimleri belirlemek iyi olacaktır Daha da geliştirmek için her bir gereksinim in üzerinde çalışılması gerekir



72YOL: BİR SÖZLÜK VE KAVRAMLAR DİZİNİ KULLANIN

Bir kitapta ikide bir sözlük tanımları verildiğini farketmiş olsanız gerek Bu, bir noktayı açıklığa kavuşturmak ve hepimizin aynı dalga boyunda bulunduğumuzdan emin olabilmek için çok yararlı bir tekniktir



73YOL: SÖZCÜK ÇAĞRIŞIMI

Sorunun tanımını ele alın ve içindeki anahtar sözcükleri belirleyin Nitelikli insanların çok mu çok istediği, ama esas olarak artık paralarının yetmediği kaliteli özel bir ürünün (kişiye özel uçak) satışlarını nasıl yükseltebiliriz?

Anahtar sözcükler şunlardır:

" Satışları yükseltmek

" Kalite

" Özel ürün

" Kişiye özel uçak

" Nitelikli insanlar

" Çok istemek

" Artık satın almaya para yetmemek



74YOL: BİR SÖZCÜK ÇAĞRIŞIM HALKASI YAPIN

Bir grupla birlikte sözcük çağrışımı oynamanın ev bu arada enerji düzeyini yüksek tutmanın en iyi yollarından biri bir halka yapmaktır Yönlendirici bir sözcük seçer ve odada olabildiğince hızlı dolaşarak sırası gelen kişiden son duyduğu sözcüğün çağrıştırdığı bir başka sözcük söylemesini ister Bir süre sonra yeterince sözcüğünüz olduğunda oyunu bırakın ve fikir uyarıcıları yoluyla ortaya neler çıktığını görmek için sözcükleri sıralayın



75YOL: FİKİRLERİ BİRBİRİ ÜSTÜNE KOYUP BAĞLAYIN

Eğer bir grup ile birlikte çalışıyorsanız, işte size son derece yararlı bir teknik Yönlendirici gruptakilerden, önceden üzerinde fikir birliğine varılmış sorunun özel bir yönüne odaklanmanızı ister Herkes bir parça kağıt alır ev söz konusu yöne ilişkin bir fikir yazar Fikirlerin yazımı bittiğinde kağıtlar masanın üzerine konur Sonra herkes bir kağıt alır ve fikirler üzerinde çeşitli düzenleme ve değişiklik yapabilir



76YOL: SORUNU BİR İNSAN RESMİYLE İLİŞKİLENDİRİN

Bu, bir önermeyi çeşitli bakış açıklarından değerlendirmek için kullanılabilecek hızlı bir yöntemdir İşe önermeyi belirtmekle başlayın Yönlendirici çeşitli kaynaklardan insan resimleri toplamış olmalıdır Yönlendirici herkese birer resim dağıtıp resimdeki kişiler hakkında birer öykü yazmalarını ve bu kişiler üzerinde çalışılan önermeye nasıl bir tepki vereceklerini anlatmaları istenir



77YOL: AYKIRI VEYA KIŞKIRTICI OLUN VE NE ELDE ETTİĞİNİZİ GÖRÜN

Basmakalıp tiplerden sıyrılın Resimler hakkında öyküler yazarken olabildiğince sıradışı olmalıdır



78YOL: PARALEL SORUNLARA / ÇÖZÜMLERE / BENZERLİKLERE GÖZ ATIN

Sorunuzu tanımlayın, ardından herkesten benzer bir sorun ortaya atmalarını isteyin "Bu sorun neye benziyor?, Başka şeylerle paralelliği ne ?" Bu işleme yaklaşık 20 dakika ayırabilirsiniz Ardından bu çözümleri gerçek sorununuzla ilişkili kılıp kılmadığına bakın



79YOL: SORUNU BİR MECAZLA ANLATIN

Burada hedef sorunu bir mecaz aracılığıyla anlatmaktır Gruptakilerden bunu yapmalarını isteyin Ardından da bu mecazların ne tür şeyler dile getirdiğini inceleyin



80YOL: BİR RESME BAKIP SORUNLA İLİŞKİLENDİRİN

Bir dizi renkli ve gerçekten güzel fotoğraf göstermek için bir dia projektörü kullanın Bunlardan biri olağan üstü bir doğa fotoğrafı olabilir Her resmi perdede en az bir dakika bekletin ve gruptakilerden resme bakarken sorun hakkında düşünmelerini isteyin



81YOL: ÇEŞİTLİ EYLEMLER BULUP SORUNA UYGULAYIN

Gruptakilerden 5 dakika içerisinde sorunun çözümüne uygulanabilecek 20 tane eylem bulmalarını isteyin Gruptakilerden dile getirmelerini isteyeceğiniz eylem türleri şunlar gibi olmalıdır:

" Büyüt

" Küçült

" Rengini değiştirvs



82YOL: BİR SÖZCÜK BULUP SORUNLA İLİŞKİLENDİRİN

Elinize bir sözlük alın ve rasgele bir sayfa açın Bu yolla bulduğunuz sözcüğü yüksek sesle okuyun Gruptaki herkesten sözcüğü sorunla ilişkilendirip aklına gelenleri yazmasını isteyin Bunu sıkılana dek defalarca uygulayın



83YOL: RAKİBİNİZİN YERİNE GEÇİP KENDİ İŞNİZİ BİTİRECEK PLANLAR YAPIN

Kendinizi rakibin yerine koyarak soruna farklı bir perspektiften bakabilirsiniz Ve bunun sonucu olarak ortaya pek çok ilginç fikir çıkabilir



84YOL: HİÇBİR ŞEY YAPMAZSANIZ NE OLUR

Bir dizi eylem planlarken elimizdeki seçeneklerden biri de hiçbir şey yapmamaktır Sorununuzun ışığı altında bu yaklaşıma bir göz atın Gruptan eyleme geçmemenin ne tür sorunlar doğuracağını yazmalarını isteyin



DURUMU TERSİNE ÇEVİRİN, ARDINDA ÇÖZÜMÜ TERSİNE ÇEVİRİN


Durumu elden geldiğince tersine çevirerek tanımlayın Ortada ne varsa tam tersini söyleyin Sorunu yeniden tanımlayın Tersine çevrilmiş sorundan ortaya çıkan çözüm yollarını gözden geçirin Ardından da bu yeni çözümü de tersine çevirin Ve size yeni fikirler verip vermediğine bakın



86YOL: SORUNU YENİDEN TANIMLAYIN

Uzun bir fikir üretme sürecinin ardından bir değişikliğe hazır olsanız gerek Sorunu yeniden tanımlayın Gruptan üç dakika içinde üzerinde fikir birliğine varmış olduğunuz sorunu yeniden tanımlamalarını isteyin Ve ortaya çıkan sonuçları yeniden gözden geçirin



87YOL: TIKANIP KALDIĞINIZDA ZİHİNSEL BİR GEZİNTİYE ÇIKIN

Aynı sorun üzerine uzun süre çalışıyorsanız, artık zihinsel bir gezintiye çıkma zamanı gelmiş demektir Durumun dinamiklerini değiştirin Herkes yerini değiştirebilir Bir başkasını işleri kolaylaştırmakla yükümlü kılabilirsiniz Gruba tümüyle yeni bir konu verin



88YOL: BİR RESİM VEYA AKIŞ ŞEMASI ÇİZİN

Grafiklerle düşünmek, duruma basit bir karalama aracılığıyla bakarken keşfedemediğiniz sorun alanlarını belirlemenize yardımcı olabilir Gelişmeyi görüntülerle veya tablodaki bir dizi basamak aracılığıyla nasıl betimleyebileceğiniz üzerine düşünün



89YOL: PARA GETİRECEK Mİ

Başını alıp uç noktalara gitmek kolaydır ve yaratıcı bir çözüm geliştirme seansının büyük bölümü boyunca yapmak istediğimiz şey de budur Para uzunca bir süre söz konusu olmamalıdır Ama bazı katı gerçeklerle yüzyüze kalmanızı gerektiren bir an geliverir İşte o zaman bu sorunun yanıtı ne olacaktır?



90YOL: ENGELLERİ FIRSATLARA DÖNÜŞTÜRÜN

Çözüme yaklaşmışsanız, başarının önünde duran engelleri belirleyin ve bunları nasıl birer fırsata dönüştürebileceğinizi düşünün Olası müşteri itirazlarını içeren bir liste hazırlayabilir ve bu yolla itirazın üstesinden gelebilecek bir önerme üretebilirsiniz



91YOL: VARSAYIMLARI SORGULAYIN

Büyük fikirler geliştirme programınızın değerlendirme bölümüne yaklaşırken, sorgulayıcı bir tutum takınmaya başlayın Projenizden hiç mi hiç etkilenmemiş bir banka müdürü veya bir şirket başkanı olun Ve münasebetsiz sorular sormaya başlayın




FİKİRLERİ ÖLÇMEK İÇİN TEKNİKLER



92YOL: FİKİRLERİ GRUPLARA AYIRIP SIRAYA DİZİN

Duvarlarınız bir yığın karalamalarla dolup taştı, artık bundan bir anlam çıkarmaya gerek duyuyorsunuz Burada bir "bilgisayar fikir düzenleme programı" işe yarayacaktır Artık girişilecek iş bütün fikirleri özel kategori altında toplamak olacaktır Gruptan, bir kategori içindeki fikirleri beş dakika içinde bir sıralama yapmalarını isteyebilirsiniz



93YOL: AVANTAJ VE DEZEVANTAJLARA GÖZ ATIN

Hangi yöne gideceğiniz konusunda karara varmakta zorlanıyorsanız, yardımcı olacak iyi bir teknik avantaj ve dezavantajların listesini çıkartmaktır



94YOL: ÇIKARDIĞINIZ SONUCU SATAN BİR REKLAM YAZIN

Sonuçta bir reklam kullanacak olun ya da olmayın, düşüncenizin ürününü satan bir reklam yazın Bu, kavramlarınızı berraklaştırmaya yarayacaktır



95YOL: ÇÖZÜMÜ BİLDİREN GAZETE BAŞLIKLARI YAZIN

Değerlendirme tekniğinizin bir parçası olarak, geliştirdiğiniz çözümün basında ne şekilde yer alacağını göstermek amacıyla gazetecilik becerilerinizi açığa çıkarmaya bakın Yalnızca övgü dolu haberler yazmakla yetinmeyin Bir dizi eleştirel yaklaşım örneği hazırlayın

Bu tekniğin bir uzantısı olarak, gazetecilerle söyleşiyormuş gibi yapmak bile işe yarayabilir


96YOL: BİR BAŞKA GZFT ANALİZİ YAPIN

GZFT analizinin işe yarayacağı tek yer sorunun sınırlamalarını belirleme değildir Bu teknik çözümünüzü değerlendirme evresinde de size yardımcı olacaktır Herşeyi bitirmeden önce bu kez önerilen çözüm üzerine bir GZFT testi yapın ve bundan ne tür düzeltim önerileri çıktığını görün



97YOL: MODELLER YAPIP SONUÇLARI ARAŞTIRIN

Fikrin tanımlanması ne kadar gerçekçi olursa, onu daha iyi sınama şansınız da o ölçüde artar Bu yüzden en iyisi bulduğunuz çözümün bir modelini yapmaktır; bunu gerçek ölçülerde yapabilirseniz ideal olur Yaptığınız ne olursa olsun, bir parça kağıt üzerinde karaladığınız kısa bir tanımın bile çözümünüzün işleyeceğinden emin olmak konusunda size yardımı dokunacaktır


98YOL: NİÇİN BAŞARISIZ OLABİLİR? BAŞARISIZLIĞA UĞRAMA POTANSİYELİNİ GÖZDEN GEÇİRİN

Başarmayı umduğunuz şeyi alışılmadık ölçüde karamsar bir bakış açısından ele alın ve en kötüyü düşünün Kahrolası başarısızlık Parlak çözümünüz niçin tepetakla gidecek? Olabilecek en kötü şey ne ? Buna ne sebep olacak?



99YOL: ANA YARARLARI BELİRLEYİP SIRAYA KOYUN

İnsanlar ürünleri değil, yararları satın alırlar Ana yarar belli bir özelliğe göre kurulmuş önermenizin kabul edilmesinde en belirleyici olan nedendir Bir özelliğe bakarak bir yararı nasıl tanır ve ana yarara nasıl ulaşırsınız? Bu iş için tavsiye edilen yöntem "yani" sorusunu sormaktır Çözümünüzden bu yolla seçtiğiniz ana yararları bir araya getirin ve bunları bir önem sırasına koyun



100YOL: BİR GERÇEKLİK SINAMASI YAPIN

Bulduğunuz çözümü açıklayacağınız güne kadar tam bir gizlilik içinde çalışarak düşlere dalmak hoş olabilir İyi de çözümünüzü gerçek dünyaya saldığınız vakit kendi ayakları üzerinde durabilecek mi bakalım? Gerçeklik sınaması kesinlikle çok yararlıdır Elde edilecek sonuçla öyle ya da böyle hiç ilgisi bulunmayan bağımsız kişilerle belli bir odak grubu içinde konuşmak çok yararlı olacaktır Sakın yalnızca kendi yargılarınıza yaslanmayın



101YOL: İŞİNİZİ BİTİRDİĞİNİZDE SAKIN DURMAYIN

Çünkü bir çözüme ulaşmış, bunu geliştirmek için onay almış, gerekli finansmanı sağlamış, ürünü ortaya çıkarmış olmanız ve bunu piyasaya sürmüş olmanız artık orada durmanız anlamına gelmez Sonucu gerçek dünyada edinilen deneyimin ışığı altında inceltip işlemeyi sürdürmelisiniz Büyük fikirler oluşturmayı sürdürün Pazarın bir adım önünde gidin



Yazar : Timothy RVFOSTER