Visual Basic 6.0(Açıklamalı Anlatım)

Programlama


"yazılım nedir?" gibi sorulara, "bilgisayarın donanım kısmına yaşam veren komutlardır" gibi yanıtlar verilir Burada vurgulanan; eğer bilgisayarda bir işi yapacaksak, onu gerçekleştirmek için program yazmamız gerekir Örneğin, derslerimizin kayıtlarını ve notlarımızı tutmak istiyorsak ya da müşterilerimizin kayıtlarını tutmak istiyorsak bir programa gereksinimimiz var Bunu Microsoft Excel gibi bir program aracılığıyla da yapabilirsiniz Ancak program yazabilmek, bu işler için özel bir çözüm ya da uygulama geliştirmek anlamına gelir İşte bu nedenle da yazılım yerine daha çok uygulama geliştirme (development) terimi kullanılır




Buradan "programı nasıl yazacağız?" sorusu akla gelir Program, öncelikle bir işletim sistemi ya da platform için yazılır Örneğin Windows XP için yazılan bir program Linux işletim sisteminde çalışmayacaktır Platformun ardından programın yazılacağı dil seçilir Örneğin Visual Basic ya da C++ gibi Bu diller, bizim program yazmamızı sağlarlar Bizim anlaşılabilir şekilde program geliştirmemizi ve geliştirdiğimiz programı bilgisayarın doğrudan çalıştırabileceği makine diline çevirirler İşte, kabaca bu sürece programlama denir



A Program Nedir?



Bir program bilgisayara ne yapması gerektiğini söyleyen bir dizi komuttur Bilgisayarlar işlemlerin kendi anlayacağı dilde (makine dili) açıkça yazılmasını isterler Ancak bu işlemlerin makine dilinde bir programcı tarafından yapılması yerine programlamanın yapısal biçimde bir dil aracılığıyla yapılmasını ve daha sonra çevrilerek bilgisayara anlatılması işlemini programlama dilleri üstlenirler Bu çevirme işlemine derleme (compile) ya da yorumlama (interpriting) denir



B Nesneye Dayalı Programlama



Nesneye dayalı programlama (object-oriented programming-OOP), program geliştirmek için kullanılan bir teknolojidir OOP terimi değişik anlamlar taşımakla birlikte sağladığı standartlarla bileşen (component) programlamasını kolaylaştırmaktadır Visual Basic özünde nesne-temelli bir programlama dilidir Çok sayıda nesne hazır olarak Visual Basic içinde bulunur programcılar bu nesneleri kullanarak program yazarlar



OOP (Object-Oriented Programming) üç prensipe sahiptir: encapsulation, inheritance, ve polymorphism Bu terimlere kısaca bir bakalım:



Encapsulation nesne hakkındaki bilgiler ve işlemler anlamına gelir Metot ve özellik olarak adlandırdığımız bu işlemler bir nesnenin niteliklerini ve işlemlerini ortaya koyar Örneğin bir arabanın rengi, büyüklüğü gibi özellikleri



Inheritance (miras, etkilenme) sözcüğünün anlamı ise bir nesnenin başka bir nesne üzerine (bir üst nesneden etkilenerek) kurulmasıdır Örneğin bir arabanın parçalardan oluşması ve parçanın da arabanın tam nesnesinden etkilenmesi gibi



Polymorphism ise belli bir işlemin (metodun) birçok nesne tarafından kullanılmasıdır



C Olay-Temelli Programlama



Nesne temelli programlama gibi bir programlama teknolojisi olmamakla birlikte; adından söz edeceğimiz bir yaklaşım da olay temelli programlamadır Bu terim daha çok kullanıcıyla iletişim kuran programlar geliştirme anlamına gelir Kullanıcının fare tıklaması, klavyeden yazı yazması ya da neden olduğu diğer işlemler birer olay olarak algılanır ve programın işleyişi ona göre yönlenir



Olay-temelli programlama (event-driven programming), klasik programlamanın aksine kullanıcıların işlemlerine (yapacakları hareketlere) göre programın yanıt vermesi temeline kurulu bir programlama sistemidir Visual Basic ile geliştireceğimiz programlar için çoğunlukla olay temelli denilebilir




II Microsoft Visual Basic



Visual Basic (VB olarak da anılır) Microsoft tarafından geliştirilmiş modern bir programlama ortamıdır Visual Basic'in bir programın yazılıp çalıştırılmasından öte, program geliştirmek için çok sayıda araca sahip olması; kullanıcı arabiriminin tasarlanması, hataların giderilmesi, veritabanı yaratmak, gibi gelişmiş özelliklere sahiptir




Visual Basic ile farklı düzeylerde (konularda) programlar geliştirilebilir Visual Basic ile küçük bir işlemler için program geliştirilebileceği gibi, profesyonel programlar, veritabanı uygulamaları ve hatta Internet uygulamaları bile geliştirmek mümkündür Örneğin bir cari hesap, stok, satış, imalat vb uygulamaları, oyun programı vb




Visual Basic'in sahip olduğu araçlar:

• Kullanıcı ara birimi geliştirmek için çok sayıda kontrol
• Programı derleme ve hata bulmaya yönelik çok sayıda araç
• Değişik veritabanlarına erişim
• Diğer uygulamaların fonksiyonlarını kullanmayı sağlayan Active X™ teknolojisi
• Uygulamanın EXE dosya olarak üretilebilmesi ve dağıtılması
• Raporlama araçları
• Veri yapısı araçları

Visual Basic ile neler yapabiliriz?

• Basit ve genel amaçlı uygulamalar
• Şirketler için geliştirilen özel uygulamalar
• Ticari programlar, satış sistemleri, veritabanı uygulamaları
• Ticari amaçlı paket programlar
• Web uygulamaları

A Bir Visual Basic Programının Kısımları



Bir programı belli kısımlardan oluşur Bunların en basit olarak şu şekilde ele alabiliriz:

• Kullanıcı arabirimi
• Bilgi işleme (hesaplamalar)
• Bilgi saklama (veritabanı işlemleri)
• Raporlama işlemleri

Kullanıcı arabirimi bir programın ekranını oluşturur Diğer bir deyişle kullanıcıların bilgi girdiği etkileşimli ekranlardır Bunlara form diyeceğiz



Bilgi işleme kısmı, programın yapacağı hesaplamaları ve işlemleri kapsar Bu daha çok programın mantığı olarak adlandırılır



Veritabanı işlemleri, bildiğiniz gibi birçok uygulama için çok önemlidir Yine aynı şekilde raporlama da bilgilerin yazıcıdan ya da ekrandan alınmasını sağlar



B VB 60'ı Başlatmak



Visual Basic 60’ın Windows işletim sistemleri üzerine kurulması ile birlikle Visual Studio 60 program grubu ya da Visual Basic 60 program grubu Start menüsünde Programs grubunda yer alır Visual Basic’i başlatmak için bu seçenek üzerine tıklanır




B Çalışma Ortamı



Visual Basic 60'ın başlatılmasıyla birlikte, önce yazılacak programın (projenin) türü sorulur Bu varsayım olarak (yaygın olarak) EXE olarak seçilir Ardından programlama ortamı ekrana gelir



Visual Basic 60 ortamı özellikle program birimlerinin düzenlenmesi için çok sayıda bölüme sahiptir Bu bölümler aracılığıyla programın tasarımı yapılır ve kod yazılır



Visual Basic çalışma ortamı programın arabiriminin geliştirilmesi bakımından bir tasarım zamanı (design time) program geliştirme ortamıdır Örneğin bir formun ya da bir kontrolün özellikleri, özellik tablosundan düzenlenebilir Form ve diğer kontroller seçilerek özellikler (Properties) tablosundan renkleri vb bütün özellikleri düzenlenebilir




Project Penceresi



Yeni bir Visual Basic programına bir proje (project) olarak başlanır Bir projeye (uygulama) başlamadan önce geliştirilecek programın türü seçilir Varsayılan proje türü Standard EXE dir Standard EXE program, EXE dosya olarak çalışabilir bir programı yaratmak anlamına gelir




Tablo: Proje tipleri



Standard EXENormal bir Visual Basic projesiActiveX EXEActiveX kodu yaratma ActiveX DLL ActiveX bileşini yaratma ActiveX Control ActiveX kontrolü yaratmaVB Application Wizard Bir Visual Basic uygulamasını adım adım yaratırVB Wizard Manager Sihirbaz yaratmayı sağlar Data ProjectServer veritabanlarına ulaşmak için yaratılan veritabanı projesiIIS Application Internet Information Server uygulaması yaratır Addin Add-in nesneleri yaratırActiveX Document Dll ActiveX belgesi DLL olarakActiveX Document EXEActiveX belgesi EXE olarakDHTML Application Dynamic HTML (DHTML) teknolojisi Microsoft Internet Explorer içinde yer alacak sayfalar yaratırVB Enterprise Edition Co…Visual Basic Enterprise Edition özellikleri
Open düğmesine tıklayarak ya da seçilen proje türüne çift tıklayarak yeni bir projeye başlanır
Çalışma Ortamı




Proje penceresiyle birlikte bir form ekrana gelir Projenin başlangıç adı Project1, formun başlangıç adı ise Form1 dir



Çalışma ortamının üst tarafında Visual Basic 60'ın menü çubuğu ve standart araç çubuğu yer alır Ortamın sol tarafında araç kutusu (toolbox) yer alır Ortada ise proje penceresi ve içinde bir form durur



Ortamın sağ tarafında ise proje içindeki formları, modülleri ve diğer bileşenleri gösteren Project penceresi bulunur Onun altında Properties (Özellikler) penceresi yer alır



Çalışma ortamındaki ana sahne formdur Programcı formu kullanıcının karşına gelecek ekran gibi düşünür ve tasarlar Bu tasarımda ise yapılan ana işlem kontrolleri form üzerine yerleştirilmesidir



Formlar



Hemen hemen her Visual Basic uygulamasında bir form bulunur Form üzerine denetimler ve grafikler eklenerek uygulama geliştirilir Her bir form aynı zamanda form tasarımının yapıldığı bir alandır




Formlar uygulamanın (programın) kullanıcı arabirimini oluşturur Visual Basic kontrollerinden (components) istenilen kontroller form üzerine fare ile yerleştirilerek uygulamanın arabirimi oluşturulur



Örneğin bir bilgi giriş ekranı form olarak yaratılır:



ADI: [metin kutusu]
ADRESİ: [metin kutusu]
NUMARASI: [metin kutusu]

Bu arabirim üzerinde metin kutuları (textbox), komut düğmeleri (command buttons) gibi veri-işlem elemanları yer alır Ardından istenilen olaylara göre kodlar yazılarak programın yazılması sağlanır




Kontrollerİşte kullanıcı arabirimini hazırlamak için formlar üzerine veri girişi için metin kutusu (text box), bir işlemi başlatmak için komut düğmesi (command button) gibi birimler yerleştirilir Bu veri-işlem birimlerine kontrol (control) denir Bu kontroller, Visual Basic ortamında yer alan araç kutusundan seçilerek kullanılır



Araç Kutusu (Toolbox)

Görsel programlama ortamlarında görsel kontrollerin çizilmesi için zengin bir araç kutusu kullanılır Visual Basic araç kutusunda programın tasarımı sırasında kullanılmak üzere çok sayıda aracı içerir



Araç kutusunda yer alan standart kontroller:


Standart kontrolİşlevi PictureBoxResim kutusu: Bitmap, Icon, Gif resimlerin gösterilmesini sağlarLabel Etiket:Sadece bilgi vermek ya da görüntü olarak form üzerinde durur Genellikle metin kutularının adlarını göstermek için kullanılırTextBox Metin kutusu:Veri girişi için kullanılan bir kontroldür Hemen hemen bütün programlarda kullanıcılardan veri girişi, değiştirme yapması gereken alanlar gerekir İşte metin kutusu bu amaçla kullanılırFrame Çerçeve: Kontrolleri gruplamak için kullanılırCommandButton Komut düğmesi:Bir işlemin başlatılmasını sağlar Genellikle fare ile üzerine tıklanarak kullanılır CheckBox İşaret kutusu:Bir seçim yapmayı sağlarOptionBox Seçenek kutusu:Seçim yapmayı sağlar ComboBoxAçılan kutu:ListBox Liste: Birçok elemanı liste biçiminde göstermek için kullanılır HScrollBarYatay kaydırma çubuğu: Yatay olarak kullanılan kaydırma çubuğuVScrollBarDikey kaydırma çubuğu: Dikey olarak kullanılan kaydırma çubuğuTimer Zaman saati: Zamanın takip edilmesini sağlar DriveListBox Sürücü listesi: Sistemdeki sürücüleri listelerDirListBoxDizin listesi: Sistemdeki dizinleri (klasörleri) listeler FileListBoxDosya listesi: Bir dizin içindeki dosyaları gösterir ShapeŞekil: Şekil çizmeyi sağlar Line Çizgi: Düz çizgi çizmek için kullanılır ImageResim gösterme: Sadece resimileri göstermek için kullanılırDataData: Verileri göstermek için kullanılır OLEOLE:

Form Üzerine Bir Kontrol Yerleştirmek

Bir Visual Basic programının kullanıcı arabirimi form üzerine yerleştirilen kontroller ile tasarlanır Bir kontrolün form üzerine yerleştirilmesi için şu işlemler yapılır:


[*]Araç kutusundan istenilen araç üzerine tıklanır Örneğin Text Box[*]Form üzerinde istenilen bir yere gelinir ve kontrolün sol üst köşesi yerleştireceğiniz yere fare ile tıklanarak sürükleyin ve kontrol yerleştirilir
Uygulama

Visual Studio 60 ya da Visual Basic 60 programını bilgisayarınıza yükleyin

Visual Basic 60'ı başlatın

İlk proje türünü EXE olarak seçin

Çalışma ortamını tanıyın:

Araç kutusundaki kontrolleri form üzerine ekleyin Kaldırın

Kontrollerin özelliklerine bakın

Kontroller üzerinde çift tıklayın Ekrana gelen kod penceresini inceleyin

Gözden Geçirme