Kiralık Konak-Kitap İncelemesi-Kiralık Konak

KİTAP TANITIMI

1 GENEL BİLGİLER

Yazarın Soyadı: Karaosmanoğlu

Yazarın Adı : Yakup Kadri

Eserin Adı : Kiralık Konak

Yayın Evi : İletişim Yayınları

Basım Yeri : İstanbul

Basım Tarihi : 1922

Sayfa : 232




Yazar Hakkında Bilgi:

Yakup Kadri 27 Mart 1889’da Kahire’de doğduİlköğrenimini Fevziye Mektep-i İptidaisi’nde tamamlarRüştiyeye ikinci sınıfa kadar Manisa’da devam eden Yakup Kadri 1903’te İzmir İdadisi’nde okumaya başlar1905 yılında tekrar ailesi ile doğduğu topraklara,Mısır’a döner ve İskenderiye’deki Freres’ler Fransız Okulu’na kaydolur Ve bir yıl sonra ortaöğrenimini tamamlayarak mezun olurBaşlangıçta ilgiyle karşılanan Kadroda savunulan düşünceler zararlı bulunarak derginin imtiyaz sahibi Yakup Kadri,Tiran elçiliğine atanınca (1934) dergi de kapanırBunu Prag (1935),La Haye (1939),Bern (1942),elçilikleri izlerTahran elçiliğinden sonra (1949-51) emekli oluncaya kadar kalacağı Bern elçiliğine yeniden getirilecektir

1955’te emekli olunca yurda dönerek çeşitli dergi ve gazetelerde yazılarını sürdürdü27 Mayı’tan sonra Kurucu Meclis üyeliğine seçildi1961’de Manisa milletvekili oldu1957’de de Ulus gazetesinin başyazarlığını yüklenmişiti1962’de Atatürk ilkelerine ters düşüldüğünü ileri sürerek CHP’den istifa etti1965’ten sonra ise politikadan çekildiSon görevi Anadolu Ajansı Yönetim Kurulu Başkanlığıydı13 Aralık 1974’te Ankara’da öldü İstanbul’da,Beşiktaş’ta Yahya Efendi mezarlığında annesinin yanında yatmaktadır



ESERLERİ

Hikaye: Bir Serencam(1913), Rahmet(1923), Milli Savaş Hikayeleri(1947)


Roman:Kiralık Konak (1922),Nur Baba (1922),Hüküm Gecesi (1927),Sodon ve Gomore (1928),Yaban (1932),Ankara (1934),Bir Sürgün (1937),Panorama (2 cilt1953-54),Hep O Şarkı (1956)

Mensur Şiirler: Erenlerin Bağından (1922),Okun Ucundan (1940)

Anı: Zoraki Diplomat (1955),Anamın Kitabı (1957),Vatan Yolunda (1958),Politikada 45 Yıl (1968),Gençlik ve Edebiyat Hatıraları(1969)



2 ESERE AİT BİLGİLER

1Eserin Yazıldığı Dönem:


Eser Tanzimat’tan Meşrutiyete kadar olan , İstanbul’un ve Rodingot dönemi olarak ikiye ayrılmış dönemlerde yazılmıştır

2Eserin Gerçekçiliği:

Esre Meşrutiyet döneminde Türk insanlarında yaşanan değişikliği için bana göre gerçekçidirEserde Meşrutiyet sonrası Türk insanının batıya olan düşkünlüğünü bize aktarmıştırBence günlük hayattan alınmış ve toplumsal bir sorundan bahsetmiştir



CESERİN TEKNİK TAHLLİ

1Eserin Özeti

Kiralık Konak,Yaban’ın popülerliği bir yana bırakılırsa gerek içeriği,gerek kişilerin işlenişi,gerekse kurgusu bakımından Yakup Kadri’nin romanları arasında önemli yer tutarTürk romanının köşe taşlarından oluşu değerini günümüzde de koruması konu edindiği gerçekliğin değişik boyutlarda da olsa sürmesinden gelir Türk toplumunun tarihsel gelişim sürecinde ilk belirtileri onsekizinci görülen ve Tazimatla somutlaşan batılılaşma olgusuna bağlayabileceğimiz bir gerçekliktirBu Kiralık Konakla Yakup Kadri,altyapısından üstyapısına bir değişim sürecine giren Türkiye’de bu sürecin sonucu olan bir sorunsalı getirir gündemeZaman dilimi olarak da bu sorunsalın belirgin biçimde yaşadığı ikinci Meşrutiyet dönemini seçer Kiralık Konak bu açıdan bakılınca yapısal bir çözülüşün,toplumun bütün kesimlerine, hayata yansıyan bir çöküntünün romanıdır Gerçekten Naim Efendi’nin dramı, kimi zaman benliğine dek sarsılsa sonunda kendi içine kapanmayı seçse de toplumun gelişimine ayak uyduramayışından ya da değişmeye karşı direnmesinden gelmez Tersine, torunlarına duyduğu sevgi onu her şeye boyun eğmeye, bütün ayrılıkları kabullenmeye götürür Konağıyla birlikte parça parça dökülmeye, yok olmaya yazgılı bir sınıfın bireyidir o İşlevi bitmiştir Yapabileceği tek şey kendini zamanın akışına bırakmak eskiyle yeni, alaturkalıkla alafrangalık arsında, için için birinciden kafası ve yüreğiyle ikinciden yana tükenip gidecektir Arkamızda bıraktığımız mazinin son feryadı ve önümüzde hissettiğimiz uçurumun ilk ürpertisi olarak Toplumsal yaşantının alt üst olduğu bir dönemi kuşaklar arası çatışmayı odak alarak anlatır Yakup Kadri Batıya öykünme ve bu öykünmenin yarattığı topluma yabancılaşma olgusu, dünya görüşünün, buna bağlı olarak da yaşama biçiminin,

değişmesi, insanlar arası ilişkilerdeki yozlaşma romanın çatısını oluşturur Roman kişileri de bu çatı içinde ve sınıfsal konumlarıyla yansıtılır

Burada Yakup Kadri’nin, değişimi biri ötekinin içinden çıkan ev birbirine bağlı, birbirini izleyen aşamaların oluşturduğu bir süreç olarak toplumsal fonu ustalıkla çizdiğini söylemek gerekir Nitekim romanın baş kişilerinden Naim Efendi’nin tanıtımı hemen bu satırların ardından gelir Onu öteki kişiler izler Denilebilir ki Yakup Kadri romanını karşıtlar üzerine kurmuş, olayların ve kişilerin geliştirilmesinde çatışma olgusundan yararlanmıştır Temeldeki çatışma eski-yeni ,Doğu-Batı kavramlarıyla açıklanabilir kuşkusuz Belli bir sınıfın yaşama biçimindeki değişme, aileyi dağıtıp eskinin simgesi konağı kiraya çıkarttırırken seçeneği olan apartman dairesini getirir Naim Efendi’nin simgelediği sınıf çökerken de savaş koşullarını değerlendiren iş adamlarının oluşturduğu yeni bir sınıf türeyecektir Naim Efendilerin kalıntıları, Hakkı Celislerin cesetler üzerinde… Bütün değerleri, kutsal bilinen ilkelerin, insanlar arası ilişkileri maddeye dönüştürerek, metalaştırarak… Yakup Kadri’nin, anlattığı toplumsal çözülüşü yeni bir oluşumun geçiş evresi olarak aldığını, görünürdeki yozlaşmanın toplum yapısına ilişkin görünmeyen nedenlerini kavradığını söyleyemeyiz Eleştirinin ötesine geçemeyişi, olumsuzlamadan kurtulamayışı da buna bağlanabilir Ama yansıttığı toplumsal gerçekliğin doğruluğu da yatsınamaz İşte Kiralık Konak’ı önemli kılan bu
niteliği, gerçekliğe, bağlıdır Araştırmacılarca örnekleriyle kanıtlandığı gibi Seniha tipinin Madam Bovary’den alınmış olması da değerini eskitmez Nereden, nasıl esinlenilmiş olunursa olusun, önemli olan Türk toplumunun tarihsel gelişiminde yaşanan, bugün de etkilerini sürdüren bir gerçekliğin yansıtılmasıdır

2Eserin Kahramanlar

NAİM EFENDİ:Romanın baş kahramanıdırKışın konaklarda yazın yalılarda oturan kişilerden olan Naim Efendi diğer yalı ve konak sahiplerine benzemezDiğer yalı ve konak sahiplerine göre ne çok hesapsız, ne çok zengindi Babasından kalan serveti büyük bir ihtimamla koruyarak ona hiçbir şey eklemediistese ilave edebilirdi,çünkü senelerce devletin yüksek mevkilerinde bulunmuştu Naim Efendiyi huysuz ve insanlardan kaçan zannedenler yanılıyorduAksine Naim Efendi,eğlenceli meclisleri ve misafire ziyaretleri pek seven bir kişiliğe sahiptir

SENİHA:Naim Efendi’nin torunudur batıya fazla düşkündürbütün insanları alaycı bir tavırla karşılar ve alaycı bir kişiliğe sahiptirHer istediği yapılmasına rağmen hayatından sıkılır ve devamlı Avrupaya kaçmak isterFrenklerin asır sonu diye niteledikleri, geçmiş ve şimdiyle bağlarını kopararak geleceğin akımlarına bağlanan Seniha, içi de dışı gibi durmaksızın değişen, okuduğu yabancı dergilerde, tiyatro oyunlarında, romanlarda tanıdığı tipleri hayata geçirmeye uğraşan genç bir kızdır

FAİK BEY: Avrupa’nın birçok kentini dolaşmış, o hayatı tanımaktan da öte yaşamış bir geçtir Küçük yaşından beri Avrupa’da bulunduğu için bir frek zarafeti ve mahareti edinmişti, Batılı bir salon adamının bütün gösterişlerini özümsemiş, varlığına sindirmiştir Onunla karşılaştırıldığında beceriksiz, çiğ, züppece davranışlarıyla bayağılaşan yaşıtları arasında kolayca sivriliverir bu nedenle Ayrıca yorgun ve aynı zamanda hummalı bakışıyla da kadınların gözdesidir Biraz kumara düşkündür

SERVET BEY: Naim Efendi’nin damadıdır 45 yaşında bir züppeden başka bir şey değildir Alafranga hayat n sabahtan akşama kadar bin türlü garabet yapan bu adam, Büyük Hanım’ın vefatından sonra konağı kendi zevk ve heveslerine göre döşemiştir

NEFİSE HANIM: Naim Efendi’nin haremidir Romanın başlangıcında ölmüştür Nefise Hanım ölümünden önce konağın idaresinin tek sahibidir Nefise Hanım zamanında konağın bütün işleri yolunda giderdi

CEMİL: Naim Efendi’nin torunudur Henüz 20 yaşında olmasına rağmen bir çok tiryakilikleri vardır

HAKKI CELİS: Seniha’nın halazadesidir Şiire çok düşkündür Daha 17 yaşında olmasına rağmen bir çok şiiri dergi ve gazetelerde yayınlanmıştır

MADAM KRONSKİ: Nefise Hanım öldükten sonra babaları Servet Bey tarafından çocuklara dadılık yapmak için tutulmuştur

SELMA HANIM: Naim Efendi’nin kız kardeşidir Naim Efendi genelde önemli konularda onun bilgisine ve tecrübesine başvururdu

SEKİNE HANIM : Naim Efendi’nin kızıdır Sekine Hanım hiç bir yönden annesine benzemiyordu Tıpkı babası gibi çekingen, içinden titiz, tembel bir kadındı

3 Zaman

Meşrutiyet ve Tanzimat sonrası yazılmıştır

4 Mekan

İstanbul da bir konak çevresinde gelişen olayları anlatmaktadır



D DİL ve ÜSLUP

Romanın yazarının anlatımı ve dili biraz sıkıcı gelmişti ama sayfalar ilerledikçe anlatım akıcı dil ise sade bir hale geldi



E ROMAN HAKKINDAKİ YORUMUM

Kiralık Konak, Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun kuşaklararası çatışmayı işlediği önemli bir romanıYazar, bu romanında okuyucuya 3 kuşağı bir arada veriyor
Yaşlı kuşağı temsil eden Naim Efendi, eski bir Osmanlı beyefendisidirGeleneksel değerlere bağlı dürüst bir insandır

Naim Efendi'nin damadı Servet Bey ise orta kuşağı simgeliyorAlafranga bir yaşam tarzını benimseyen Servet Bey, savaş yıllarında yaşanan olumsuzluklardan etkilenmiş dejenere bir tip

Servet Bey'in kızı Seniha ise babasının etkisiyle büyümüş, hiçbir değere saygı duymayan şımarık bir kız

Yakup Kadri, Kiralık Konak'ta bu üç kuşağın kendi aralarındaki çekişme ve mücadeleyi Naim Efendi'nin eski konağıyla bütünleştirerek mükemmel bir biçimde okuyucuya aktarmış