Marmara Bölgesi'nin Önemli Yeryüzü Şekilleri Nelerdir?

Marmara Bölgesi'nin Önemli Yeryüzü Şekilleri Nelerdir?

Marmara Bölgesi





Marmara Bölgesi'nin Önemli Yeryüzü Şekilleri


Coğrafi Konumu

Marmara Bölgesi ülkemizin kuzeybatı köşesinde yer alır Ülke yüz ölçümünün %8,5'i ile altıncı büyük bölgemizdir Yaklaşık olarak 66000 km² alan kaplar Karadeniz, Marmara ve Ege olmak üzere üç denize komşudur İstanbul ve Çanakkale boğazları bu bölgede yer alır Hem Asya, hem de Avrupa kıtasında yer alır


Yeryüzü Şekilleri

Türkiye'nin ortalama yükseltisi en az olan bölgesidir Marmara Bölgesi'nin en önemli yükseltisini, güneyde Samanlı Dağları, Trakya kesiminde Karadeniz boyunca uzanan Yıldız Dağları ve güneydeki Uludağ oluşturur Bu dağlar orta yükseltidedir Bölgenin en yüksek dağı ise 2543 metre ile Uludağ'dır Bölgenin en önemli düzlükleri ise Trakya'daki Ergene Havzası, Anadolu yakasındaki Sakarya ve Bursa ovaları ile güneydeki geniş plato alanlarıdır

Yer şekillerinin sade olması nedeniyle ulaşım kolaydır Güney Marmara kıyıları girintili - çıkıntılıdır Erdek, Bandırma, Gemlik ve İzmit körfezleri önemli girintilerdir

Kapıdağ Yarımadası tombolo özelliği gösterir

Kuzey kıyıları dik yalıyarlardan (falezler) meydana geldiği için bu kıyılarda fazla girinti – çıkıntı yoktur Boğazlar, eski akarsu yataklarının daha sonra sular altında kalması ile oluşmuş ria tipi kıyı özelliği gösterir


Toprak Özellikleri

Trakya’nın kuzeyinde, Kocaeli Yarımadası’nda, Güney Marmara’nın doğusu ve güneyinde, asitli, koyu renkli ve organik madde bakımından zengin topraklar bulunur Ergene çayı havzası ile Güney Marmara Bölümü’ndeki ovalarda vertisol topraklar, Trakya’nın batısı Gelibolu ve Biga Yarımadası çevresinde ise rendzina adı verilen kireçli topraklar yer alır


Akarsu ve Gölleri

Sakarya'nın aşağı kesimi,Meriç nehri, Susurluk ırmağı,başlıca akarsuları oluştururlar Bölgenin yükseltisinin az olması, akarsuların akış hızını azaltır Bu nedenle bölge akarsularının enerji potansiyeli azdır Ayrıca akarsuların yatak derinliklerinin azlığı ve yüzey şekillerinin elverişli olmaması, baraj yapımını zorlaştırır Bu nedenle Marmara Bölgesi'nin, hidroelektrik üretimindeki payı azdır

Marmara Bölgesi'nin Anadolu yakasında yer alan akarsuları kıyıda delta oluşturamaz ÇünküDöküldükleri yerlerde kıyı akıntıları fazladır

Yatak eğimlerinin az olmasına bağlı olarak taşıdıkları alüvyonların büyük bir bölümünü alçak kıyı ovalarında bırakmışlardır

Bölgedeki Ulubat, İznik ve Sapanca gölleri tektonik kökenlidir Büyük ve Küçük Çekmece ve Durusu (Terkos) gölleri ise kıyı set gölüne örnektir


İklim ve Bitki Örtüsü

Marmara Bölgesi ikliminin en önemli özelliği bir geçiş iklimi karakteri göstermesidir Bölgeye ortalama 600 - 700 mm yağış düşmektedir Yıllık ortalama sıcaklığı ise 15-16 °C dir

Trakya'da karasal iklim özellikleri görülür Yıldız Dağları Karadeniz'in nemli havasının iç kısımlara girmesini engeller Balkanlar üzerinden gelen nemli hava kütlesi, nemini Balkan Dağları'nda bıraktığından, Trakya'ya nemden yoksun ve kuru olarak eserler

Balkanlar'dan gelen hava kütleleri Marmara Denizi üzerinden geçerken nem alır Bu nemi Güney Marmara kıyılarına taşır Dolayısıyla Güney Marmara'nın denizel iklime sahip olmasını sağlar

Yıldız Dağları'nın Karadeniz kıyılarına bakan bölümü hariç Trakya'nın tabii bitki örtüsü bozkırdır

Kocaeli platosunda bozulmuş Karadeniz iklimi görülür Yazlar Karadeniz iklimine göre daha sıcak, kışlar daha soğuktur Yazlar yağışlı olmakla beraber, maksimum yağış kışın düşer Bölgede Karadeniz kıyıları boyunca ormanlar görülür

Güney Marmara'da kışların ılık geçmesi zeytin yetiştirilen alanların yaygınlaşmasını sağlamış, yazların sıcak ve kurak geçmesi pamuk tarımını kolaylaştırmıştır

Bol yağış alan yerler ormanlarla kaplı iken, yağış miktarının azaldığı yerlerde stepler görülür Kuzey Marmara'da ormanlar, Trakya'da stepler, Güney Marmara'da ise maki bitki örtüsü yaygındır

Marmara Bölgesi Türkiye ormanlarının % 13'üne sahiptir Bölgeler arasında orman oranı bakımından 4 sırada yer alır


Nüfus ve Yerleşme

Bölge küçük olmasına karşın nüfusu en fazla olan bölgemizdir Nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının üstündedir

Kent nüfusu en fazla olan bölgemizdir Nüfusun özellikle yoğunluk kazandığı yer Çatalca - Kocaeli Bölümü'dür Sanayi sektöründe çalışan nüfusun en fazla olduğu bölgemizdir Diğer bölgelerden en fazla göç alan bölgemizdir

Bursa, tarım, sanayi ve turizmin geliştiği ülkemizin beşinci büyük kenti konumundadır Adapazarı, gelişmiş sanayisi ve verimli tarım alanlarıyla yoğun nüfusludur Balıkesir, Çanakkale, Edirne ve Tekirdağ orta nüfuslu kentlerdir Bölgede en seyrek nüfuslu bölüm Yıldız dağları bölümüdür Sebebi; yer şekillerinin engebeli olmasıdır


Tarım

Türkiye'de bölge yüzölçümüne göre, ekili - dikili alanın en fazla olduğu bölge Marmara Bölgesi'dir Buna yol açan faktör, arazinin fazla engebeli olmaması, düzlüklerin geniş yer kaplaması ve makineli tarımın yaygın olmasıdır Bölgede tarımın gelişmesinde ulaşım kolaylığı, sulamanın yaygınlığı, tüketici nüfusun fazla olması rol oynar

Bölgede aynı anda, üç değişik iklim tipinin görülmesi, tarım ürün çeşidini artırmıştır

Marmara Bölgesi'nde ekili dikili alanların oranının fazla olmasına karşın, bölgenin nüfusunun fazla olması diğer bölgelerden de tarım ürünü almasına neden olur

Bölgede yetiştirilen başlıca tarım ürünleri

Zeytin : Bölgenin özellikle Akdeniz iklimi etkisi altındaki güney kıyılarında yetiştirilir Özellikle Gemlik zeytinleri ülkemizin en kaliteli sofralık zeytinlerini oluşturur

Pamuk : Bölgede yaz yağışlarının azaldığı güney kesimde özellikle Balıkesir yöresinde yetiştirilir

Tütün : Bölgenin çeşitli yörelerinde üretimi yapılmakla beraber, kaliteli tütünler Adapazarı ovasında yetiştirilir

Ayçiçeği : Türkiye'de en yoğun olarak bu bölgede yetiştirilir Özellikle Trakya'nın iç kısımlarında Ergene Havzası 'nda yetiştirilmektedir

Şeker pancarı : Şeker fabrikalarının bulunduğu Alpullu, Adapazarı ve Susurluk çevresinde sulanabilen alanlarda üretilir

Buğday : Bölgenin hemen hemen her tarafında yetiştirilir Çeşitli endüstri bitkileri ile (özellikle şekerpancarı) nöbetleşe ekilirBölgeye düşen ortalama yağışın yeterli olmasından dolayı sulanamayan, topraklarda da ekimi yapılmaktadır

Pirinç : Ülkemiz pirincinin yarıdan fazlası bu bölgeden elde edilir Özellikle Ergene ve Meriç ırmağı çevresinde yetiştirilmektedir

Mısır: Özellikle Doğu Marmara ve Trakya'da yetiştirilmektedir

Bölgede çeşitli tarım ürünleri yetiştirilmesine hatta bazı ürünlerde önde olmasına karşın, diğer bölgelerden ürün alır Çünkü göçlerle nüfusu hızla artmakta, üretim yetersiz kalmaktadır

Meyvecilik: Bölgede meyvecilik çok gelişmiştir Özellikle Bursa çevresinde çilek, elma , armut, kiraz, şeftali ve kestane üretimi oldukça fazladır


Hayvancılık

Bölgede hayvancılık büyük ölçüde şeklindedir Ahır hayvancılığının gelişmesinde, tüketici nüfusun fazlalığı ve pazarlama sorununun çözülmüş olması gösterilebilir Bununla beraber bölgede yer şekillerinin ve iklim şartlarının elverişliliği de etkilidir Bölgede makineli tarımın yaygın olması mera ve otlakların daralmasına yol açmıştır

Bölgede ahır hayvancılığının yanında mera hayvancılığı da yaygındır Yıldız Dağları çevresi ile Tekirdağ, Balıkesir ve Çanakkale dolayında mera hayvancılığı yaygındır

İstanbul ve çevresinde Bursa , Gemlik, Bilecik çevresinde ipekböcekçiliği yapılmaktadır Ayrıca özellikle boğazlarda balıkçılık yoğun olarak yapılmaktadır Balıklar mevsime göre sıcak denizlerden soğuk denizlere, soğuk denizlerden sıcak denizlere göçerler Bu göçlerin yapıldığı boğazlar balıkçılığa elverişli alanları oluşturur


Sanayi

Ekonomik yönden en gelişmiş bölgemizdir Sanayi kesiminde çalışan işçilerin yarıya yakını, sanayi ürünlerinin üçte birinden fazlası bu bölgeden elde edilir Sanayinin en çok geliştiği bölgedir

Bölgede Sanayinin Gelişmesinde;
• Hammadde temininin kolay olması,
• Hinterlandının geniş olması,
• Ulaşım kolaylığı,
• İşgücünün fazla olması,
• Pazarlama kolaylıkları,
• Tüketici nüfusun fazla olması, etkili olan faktörlerdir

Türkiye'de üretilen enerjinin 1/3'ü Marmara Bölgesi'nde tüketilir Ülkemizin en büyük sanayi kuşağı bu bölgede İstanbul - Adapazarı arasında bulunmaktadır Bu hat üzerinde çok çeşitli iş kolları yer alır Türkiye'nin en gelişmiş ve işlek limanı, İstanbul limanıdır

Bölge Türkiye ekonomisine ticaret, ulaşım, turizm ve sanayi faaliyetlerinden elde ettiği gelirlerle büyük katkı sağlar En fazla vergi veren bölgemizdir


Yeraltı Kaynakları

Mermer :Marmara Adası ve Bilecik'te kaliteli mermer yatakları vardır

Bor mineralleri:Balıkesir (Bigadiç, Susurluk) Bursa arasında çıkarılmaktadır

Linyit Çanakkale ve çevresinde çıkarılır

Doğalgaz: Kırklareli (Hamitabat) çevresinde gaz çıkarılır


Turizm

Doğal güzellikleri ve tarihsel değerleri ile İstanbul, Bursa, Marmara kıyıları önemli turistik merkezlerdirÖzellikle Güney Marmara kıyılarında yaz turizmi gelişmiştir

Uludağ, yalnızca bölgenin değil, ülkemizin de en önemli kış turizmi alanıdır Marmara Bölgesi, turizmden en çok gelir elde eden bölgedir (%48)


Bölümleri

Yıldız Dağları Bölümü

Bölüm Karadeniz'in kuzeyinde Karadeniz'e paralel uzanan Yıldız Dağları'nı ve çevresini içine alır Ortalama yükseltisi 800 m civarındadır Karadeniz ikliminin etkisiyle bölümde daha çok yayvan yapraklı ormanlar yaygındır

Bölüm, Marmara'nın diğer bölümlerine göre işlek ulaşım yollarından uzakta yer alır Bundan dolayı bölgenin en seyrek nüfuslu bölümüdürBölümde ormancılık faaliyeti yapılır Bunun dışında küçükbaş hayvancılık görülür Dağ eteklerinde ahır hayvancılığı ve tarım yapılmaktadır Ancak, tarım yapılan yerler sınırlıdır Tarım, Yıldız Dağları'nın güney eteklerindeki plâtoluk alanlarda yapılmaktadır

Yerleşim merkezleri İstanbul'a doğru uzanan yolların üzerine kurulmuştur

Ekonomimize en büyük katkısı hayvancılık ve ormancılıktır

Ergene Bölümü

Bu bölümde özellikle kışın Balkanlar'dan gelen soğuk hava kütlelerinin etkisiyle kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları sıcak ve kurak olan karasal iklim şartları yaşanır Bundan dolayı tabii bitki örtüsü bozkırdır

Ekili - dikili alanların en fazla olduğu bölümlerden biridir Verimli topraklara sahip olması nedeniyle bir çok tarım ürünü bu bölümde yetiştirilir Bunların başında ayçiçeği, pirinç, şekerpancarı ve buğday gelir Özellikle ayçiçeğinin en fazla üretildiği bölümdür

Ahır hayvancılığı gelişmiştir

Türkiye'yi Avrupa'ya bağlayan kara ve demir yolları, bu bölümde yer alan Edirne'den Avrupa'ya açılır

Güney Marmara Bölümü

Bölgenin en yüksek yeri olan Uludağ bu bölümde yer alır

Bölümde, özellikle kıyı şeridinde Akdeniz iklimi görülür Buna bağlı olarak karakteristik bitki örtüsü makidir

Bölümdeki eğimli arazilerde ve kıyı kesimde zeytin yetiştiriciliği yaygındır İç kısımlarda ise şekerpancarı, tütün, ayçiçeği, pamuk gibi tarım ürünleri yetiştirilir

İpekböcekçiliğinin en fazla geliştiği bölümümüzdür

Bölümde nüfus, Bursa çevresi gibi verimli ovalarda toplanırken, bölümün batı kesiminin dağlık ve engebeli olmasından dolayı nüfus yoğunluğu azalmıştır

Bölümün en büyük şehri Bursa'dır Bursa, sanayi şehri olmakla birlikte aynı zamanda tarım ve turizm şehridir Yünlü, pamuklu ve ipekli dokumacılık gelişmiştir Oto montaj ve konservecilik gelişen diğer sanayi kollarıdır

Bölümde ayrıca seramik (Çanakkale), suni ipek (Gemlik), suni gübre (Bandırma) fabrikaları yer alır

Çatalca - Kocaeli Bölümü

Bölüm, Anadolu'yu Trakya'ya bağlayan yolların üzerinde iki yarımadadan oluşur Bu bölüm, aşınarak düzleşmiş platolardan meydana gelmiştir

Akdeniz ikliminin etkisi hakimdir Tabii bitki örtüsü maki ve ormanlardır

Marmara Bölgesi'nin en fazla nüfuslanmış bölümüdür Sanayileşmeye bağlı olarak

İstanbul ve İzmit birbirine bağlanmış durumdadır

Bölümde, tarım daha çok Aşağı Sakarya Ovası'nda yapılır Bu bölümde ayçiçeği, mısır, tütün, şekerpancarı gibi endüstri bitkilerinin tarımı yapılır

Ekonomik faaliyetlerin başında sanayi, ticaret, ulaşım ve bankacılık gelir

Bölümün (Aynı zamanda bölgenin ve Türkiye'nin) en büyük şehri İstanbul'dur Her türlü sanayi kolunun bulunduğu iç ve dış ticaretin yapıldığı, bütün ulaşım yollarının yoğun olarak kullanıldığı kültür ve ticaret merkezidir

Bölümün diğer bir sanayi şehri olan İzmit'te kâğıt, boru, lastik, petro-kimya ve otomotiv gibi çok çeşitli sanayi kolları gelişmiştir