Şanlıurfa / Harran

HARRAN
HARRAN

Şanlıurfa'nın 44 kilometre Güneydoğusundadır Her yıl binlerce yerli ve yabancı turist tarafından ziyaret edilen tarihi Harran Kenti, kendi adiyle anılan Harran Ovası merkezinde kurulmuştur
Tevrat'ta Haran olarak geçen yerin burası olduğu söylenilir, İslam tarihçileri kentin kuruluşunu Nuh Peygamber'in torunlarından Kaynan'a veya İbrahim Peygamber'in kardeşi Aran'a (Haran) bağlarlar 13yüzyıl tarihçilerinden ibn Şeddad, Hz İbrahim'in Filistin'e gitmeden önce bu şehirde oturduğunu yazmaktadır Bu nedenle Harran'a Hz İbrahim'in kenti de denildiğini, Harran'da İbrahim Peygamberin evinin, adım taşıyan bir mescidin, onun otururken yaslandığı bir taşın varolduğunu söylemektedir 2000 Yılı Sayımına Göre nüfusu 56258'dir


Harran adına ilk defa, Kültepe ve Mari'de bulunan MÖ II bin başlanna ait çivi yazılı tabletlerde "Har-ra-na" veya "Ha-ra-na" şeklinde rastlanılmaktadır Kuzey Suriye'de bulunan Ebla tabletlerinde ise Harran'dan "Ha-ra-na" olarak bahsedilmektedir MÖ II binin ortalarına ait Hitit Tabletlerinde, Hitit'lerle Mitanni'ler arasında yapılan bir anlaşmaya Harran'daki Ay Tanrısının (Şin) ve Güneş Tanrısının şahit tutulduğu belirtilmektedir
Bu tarihi belgelerden anlaşıldığına göre, Harran adı 4000 yıldan beri değişmeden günümüze kadar gelmiştir Harran adı, Sümerce ve Akatca "Seyahat-Kervan" anlamına gelen "Haran-u" ftan gelmektedir Bazı kaynaklar bu' kelimenin kesişen yollar veya çok şiddetli sıcak anlamına geldiğini de kaydetmektedirler
Gerçekten de Harran, Kuzey Mezopotamya'dan gelerek batı ve kuzey batıya bağlanan önemli ticaret yollarının kesiştiği bir noktada bulunmaktadır Bu özelliğinden dolayı Harran, Anadolu ile sıkı ticaret ilişkileri bulunan Asur'lu tüccarların da önemli uğrak yerlerinden biri idi Anadolu'dan Mezopotamya'ya Mezopotamya'dan da Anadoluya olan ticaret binlerce yıl Harran üzerjnden yapılmıştır Bu da burada zengin ve köklü bir kültür birikiminin oluşmasına neden olmuştur
Harran; Ay, Güneş ve gezegenlerin kutsal sayıldığı eski Mezopotamya putperestliğinin (Sabiizm) Önemli merkezi olması yönüyle önlü idi Bu nedenledir ki Harran'da Astronomi ilmi çok ilerlemiştir
Urfa'nın Hıristiyanlığın en önemli merkezlerinden biri haline gelmesine karşılık, Asur, Babil ve Hitit devirlerinden beri Harran'da süre gelen Sabiizm varlığım MS XI yüzyıla kadar sürdürebilmiştir Bu nedenle Hıristiyanlar Harran'a Putperest şehri anlamına gelen "Hellenopolis" adım vermişlerdir Dünyadaki üç büyük felsefe ekolünden birisi "Harran ekolü"dür Harran'da bir çok büyük bilgin yetişmiştir Devrin, en büyük Matematikçilerinden, Tabiplerinden ve Yunan filozoflarının eserlerini Arapça’ya çevirenlerden 821 doğumlu Sabit bin Kurra, dünyadan ay'a olan uzaklığı doğru olarak hesaplayan Battani (Avrupalılar Albetegni veya Albatanius derler), Yunan filozoflarının maddenin bölünebilen en küçük parçasının (atom) parçalanamaz olduğuna dair iddialarım kabul etmeyen, oysa bölünmez kabul edilen bu parçanın müthiş bir enerji ile parçalanarak Bağdat gibi bir şehri yıkabileceğini söyleyen ve böylece Atom'un mucidi sayılan Cabir bin Hayyan, Din bilgini Şeyhülislam ibni Teymiye Harran'daki okullarda yetişmiş dünyaca ünlü bazı alimlerdir
Emevi hükümdarlarından II Mervan, Harran'ı devletin başkenti yapmıştır Emevilerin Asya bölümü 750 yılında Abbasîlere yenilerek Harran'da sona ermiştir Abbasi hükümdarı Harun Reşit zamanında kurulan "Harran Üniversitesi" dünyada büyük bir ün kazanmıştır
Fatimiler, Zengiler, Eyyübiler ve Selçuklular gibi İslam Devletlerinin yerleşmelerine sahne olan Harran, 1260 yılı başlarında Moğollar tarafından işgal edildi 1270 yılında Moğollar burayı ellerinde tutamayacaklarım anlayınca Harran'ın Camiini, surlarım ve kalesini yakıp yıkarak kenti tahrip ettiler Bundan sonra Osmanlı Döneminde dahi Harran eski parlak günlerine bir daha dönemedi
Harran, Cüllab ve Deysan ırmaklarının suladığı bir ovada kuzey Mezopotamya'da kurulmuştur Harran ovası bir ağ gibi su kanalları ile örülmüş bir tarım sahası idi 1184 yılında Harran'ı ziyaret eden seyyah İbni Cübeyr, burasının gölgelik ve ağaçlık olduğunu, çeşitli meyve ve sebzelerin yetiştiğini yazmaktadır Uzun süren bir kuraklık sonucunda da harap olduğunu söylemektedir 13 yüzyıla ait seyahatnamelerde Harran'da 4 medrese (Üniversite), bir hastahane, 1 düşkünler yurdu ve 8 hamamın bulunduğundan söz edilmektedir
Bu gün Cüllab ve Deysan ırmakları kurumuş olduğundan, Harran sudan ve yeşilden mahrum bir ovanın ortasında 5000 yıllık tarihi île ayakta durmaktadır Tipik evleri, höyüğü, kalesi, şehir surları ve çeşitli mimari kalıntıları, geceleyin gök yüzünde pırıl pırıl yıldızları ile turistlerin büyük ilgisini çekmektedir ******* Barajı ve Urfa Tünelleri vasıtasıyla Harran Ovasına akıtılacak olan Fırat Nehri, Harran'ı tarihteki yeşil ve verimli günlerine kavuşturacaktır
3392 sayılı kanunla 1961987 tarihinde ilçe' merkezi olmuştur İl merkezine 44 km mesafededir 76 köyü vardır 1990 Genel Nüfus sayımına göre ilçenin nüfusu 27592'dir