Şırnak İli Genel Bilgiler, Kulturu İle Turizm

GENEL BİLGİLER




Yüzölçümü: 6904 km²




Nüfus: 264220 (1990 geçici sonuç)




İl Trafik No: 73




Şırnak, Güneydoğu Anadolu bölgesinde Suriye ve Irak sınırlarındadır Cudi Dağı antik kent ve Mağrası görülmeye değer yerlerdendir


İLÇELER:




Şırnak ilinin ilçeleri; Beytüşşebap, Cizre, Güçlükonak, İdil, Silopi ve Uludere'dir




Cizre: İnanç Turizmi bakımından en zengin ilçedir Hz Nuh Türbesi ve Mem-u Zin Türbesinin ilçe merkezinde olması ilçenin önemini bir kat daha artırmıştır




İdil: Geçmiş zamanlarda halkın çoğunluğu Hıristiyan ve süryaniler oluşturmaktaydı Halen bir kaç Süryani Köyü olup Kiliseler mevcuttur




NASIL GİDİLİR?




Türkiye'nin her yerinden karayolu ile ulaşım mümkündür




GEZİLECEK YERLER




Cudi dağı, Kasrık Boğazı ve Cizre ilçesindeki Hz Nuh Türbesi, Mem-u Zin Türbeleri görülebilecek yerlerdir




COĞRAFYA




İlin, Suriye-Irak sınırlarına yakın olan kesimleri hariç, hemen hemen tamamı dağlarla kaplıdır Dağlık kesimlerinde gür bir bitki örtüsü yoktur Vadi yamaçlarından başlayarak 2000 m yükseltiye dek, yer yer meşe ağaçlarının hakim olduğu görülmektedir Orman kuşağı 2000 m yükselti kuşağından sonra da bodur ağaçlar ve otsu bitkilerle kaplı, 3000 m kuşağında ise, karlarla kaplı kuşak gelmektedir Doğal yapısı nedeniyle çok fazla yabani hayvan çeşidine rastlanmaktadır




Şırnak ilinde iklim yörelere göre farklılık göstermektedir İlin yüksek kesimlerinde, Doğu Anadolu'nun sert kara iklimi, diğer kesimlerde ise karasal iklim hakimdir




TARİHÇE




Osmanlı döneminde köy olan Şırnak, 1927 yılında Siirt'e bağlı ilçe, 1990 yılında ise il olmuştur

Eğitim ve Kültürün Gelişimi

Şırnak ilinde okuma ve yazma bilen nüfusun oranı 1990 yılında erkek nüfus için %63,84 ve kadın nüfus için %16,93 iken, bu oran 2000 yılında (14 den yukarı yaş grubu itibariyle) erkeklerde %82,57’e kadınlarda %35,82’ye yükselmiştir Şırnak ilinde okuma ve yazma bilen nüfusun oranı 1990 yılında %42,05 2000 yılında %62,31 olmuştur Bu oranlardan da anlaşılacağı üzere, Şırnak iline ait okur-yazarlık oranı, Türkiye ve bölge ortalamasının hayli gerisindedir

İlde son yıllarda eğitim alanında önemli mesafeler alınmasına rağmen, hala birçok sorun devam etmektedir Şırnak’ta bir tarafta nüfus artışı, diğer tarafta terör olaylarının neden olduğu göçler, eğitimin fiziki kapasitesini olumsuz yönde etkilemiştir Fakat fiziki altyapının iyileştirilmesi, okul öncesi eğitimin yaygınlaştırılması, yatılı ilköğretim okullarının etkinleştirilmesi, öğretmenevi yapımları ve yaygın eğitim gibi çalışmalar sonucu, eğitim ve öğretim alanında önemli mesafeler kat edilmiştir

Temel, Orta ve Yükseköğretim Alanındaki Eğitim Kuruluşları

2004-2005 öğretim yılı itibarı ile ilimizde; 9 Anaokulu ( 92 derslik ), 234 İlköğretim (1405) derslik, 8 Yatılı İlköğretim Bölge Okulu (112 derslik ), 21 lise ile dengi okul (244 derslik ) ve 1 Yüksek Okul olmak üzere 272 eğitim kurumu ve 1853 derslik bulunmaktadır

Öğrenci Sayıları

Okul öncesi : 3305

İlköğretim okulları :80432

Lise ve dengi okulları : 8379

Toplam 116 öğrenci bulunmaktadır

Şırnak ilinde 2004-2005 yılı derslik başına 50 öğrenci düşmektedir

Öğretmen Sayıları

Sınıf öğretmeni : 1257

Branş öğretmeni : 482

Anasınıfı öğretmeni : 123

TOPLAM : 1862

İlimiz genelinde son yıllarda, okullaşma oranı yükselmektedir Gerek Milli Eğitim Bakanlığının, gerekse Şırnak İli ve İlçelerini Geliştirme Vakfı Başkanlığınca yapılan derslikler, öğretmen evleri ve malzeme temini sonucu, İlimizde hem eğitim- öğretim kalitesi yükselmiş, hem de 8 yıllık kesintisiz ilköğretimin başarılı bir şekilde uygulanması sağlanmıştır 2004-2005 yılı eğitim-öğretim yılında ilimiz genelinde 1525 sınıf öğretmeni norm kadrosu 1257 öğretmen mevcudu vardır 268 sınıf öğretmeni ihtiyacı bulunmaktadır 1692 branş öğretmenliği norm kadrosu bulunurken, bunların 482’i dolu, 1210’u boştur Yine, 278 okul öncesi öğretmeni norm kadrosu bulunurken, bunların 123’ü dolu, 155’i boştur Kısacası il genelinde 3495 öğretmen norm kadrosu bulunurken bunların 1862 si dolu 1633 boştur

Kitapevleri, Sinema, Tiyatro, Spor ve Folklor Faaliyetleri

Şırnak merkezde ve Cizre İlçemizde 1’er adet halk kütüphanesi mevcut olup çalışmalarını sürdürmektedir Ayrıca her okulumuzda öğrencilere hizmet veren okul kütüphaneleri bulunmaktadır İl genelinde sinema ve tiyatro bulunmamaktadır, Şırnak İl Merkezinde kültür sitesi inşaat çalışması devam etmektedir

Yüksek Öğrenim

İlimizde Dicle Üniversitesine bağlı bir Meslek Yüksekokulu bulunmaktadır Meslek Yüksekokulu 1995 yılında eğitim ve öğretime açılmıştır Yüksekokulun bünyesinde makine, elektrik ve muhasebe bölümü olmak üzere üç bölüm mevcuttur Temel hedef teknik piyasada aranan ve ihtiyaç duyulan ara insan gücü yetiştirmektir Yüksekokulumuz kadrosunda mevcut Akademik iki (2) İngilizce, iki (2) makine ve iki (2) Elektrik okutmanı olmak üzere toplam altı (6) kişi görev yapmaktadır Muhasebe Programında kadrolu olarak 1(bir) Muhasebe öğretmeni bulunmakta bunun dışında dışarıdan 3 öğretmen sözleşmeli olarak bu programın derslerine girmektedir Ayrıca, Makine bölümünde 27, Elektrik bölümünde 69 ve Muhasebe bölümünde 44 olmak üzere toplam 140 öğrenci öğrenim görmektedir

Spor


Stadyumlar Şırnak Merkez , Cizre ve Silopi ilçelerinde bulunmaktadır Cizre İlçesinde bulunan Kapalı Spor Salonu 1500 kişilik ve olimpik özeliklere sahiptir Ancak yapım hatası ve bakımsızlık nedeniyle kullanılmamaktadır Türkiye’nin diğer illerinde olduğu gibi Şırnak İlimizde de en büyük ilgi futbol dalındadır Ancak basketbol, voleybol, boks, tekvando, masa tenisi ve atletizm alanlarında da faaliyetler bulunmaktadır Ancak profesyonel anlamda sadece futbol dalında kurumsallaşılmıştır Türkiye Profesyonel 2 lig B kategorisi C grubunda bulunan Cizrespor ve ile Türkiye Profesyonel 3 lig 1 grubunda bulunan Şırnakspor ilimizin başlıca futbol takımlarıdır İlimizde, 110’u atletizm, 135’i boks, 325’i basketbol, 64’ü masa tenisi, 83’ü veleybol, 18’i halkoyunu ve 144 hentbol olmak üzere toplam 879 lisanslı sporcu mevcuttur

Şırnak ili sahip olduğu zengin tarihi, kültürel kaynakları ve doğal değerleri ile turistik açıdan önemli cazibelere sahiptir Turizm sektöründeki gelişmenin yeterli düzeyde olmadığı ilde, turizm ve rekreasyon tesisleri de nitelik ve nicelik olarak istenilen düzeyde gelişmemiştir İl genelinde yer alan tarihi eserler, doğal güzellikler ve turistik olarak görmeye değer diğer yerler, yeterli altyapı bulunmaması ve turistik yatırımların yeterli olmaması nedeniyle gerektiği gibi değerlendirilememektedir İlin turizm merkezlerinin başında Nuh Tufanı sonucu, Hz Nuh Gemisinin konduğuna inanılan Cudi Dağı gelir Cudi Dağında HzNuh (AS) ın gemisine ait mıt denilen büyük çiviler ve tahta kalıntıları mevcuttur Bu olayı Kuran’ ı Kerim’ de doğrulanmaktadır Kasrik Beldesindeki Gutilerden kalma köprü, taştan yontulmuş sulama kanalı, ata binmiş adam resmi, Besta Meryem Kaplıcaları, Cizre İlçesindeki Hz Nuh Türbesi, Mem-u Zin Türbesi, Kırmızı Medrese, İsmail Ebul–İz Müzesi ve Birca Belek Kalesi; Güçlükonak İlçesindeki Fenikelerden kalma Finik Kalesi ve meşhur Hista Kaplıcaları ile Firheşin Yaylası ile İdil İlçesindeki Merkez Cami ve Süryanilerden kalma çok sayıda kilise bulunmaktadır İl merkezi ve bağlı İlçelerinde iki adet turizm belgeli tesis mevcuttur Şırnak ilinin sosyo-ekonomik yapısının değerlendirilmesi sonucunda, ilde ileriye dönük gelişme perspektifleri içerisinde turizm sektörünün önemli bir potansiyele sahip olduğu ve potansiyelin iyi bir şekilde değerlendirilmesi sonucunda il turizm gelirlerinin önemli boyutlara ulaşabileceği söylenebilir

Müzeler ve Ören Yerleri

Babil,Asur ,Med,Guti,Selçuklu,Osmanlı,Rum ,Arap,Emevi,Abbasi dönemlerine ait Arkeolojik ve etnografik eserlerin bulunduğu,büyük fizikçi ve 60 makine mucidi İsmail Ebul-iz El Cezeri Müzesi Cizre ilçesinde bulunmaktadır

Finik Ören Yeri

Cizre’ye yakın bir noktada bulunun Damlarca ve Eskiyapı köyleri arasında Finik Ören Yeri İÖ4000 yıllarına aittirDağlık bir bölgede yer alan kentte saray,zindan,sarnıç yerleri ve beyaz kalker taştan oyulmuş çok sayıda mağara ev bulunmaktadırFinik Kalesinin Kuzeyinde ^Borzana Sitiya” adı verilen yerde kayaya işlenmiş bir kadın kabartmasıylaköyün kuzeydoğusunda yan yana duran bir kadın ve bir erkek kabartması bulunmaktadır

Şah Ören Yeri

Cizre’nin Kuzeydoğusunda,Çağlayan köyündeki Şah Ören Yeri,Cudi dağının en sivri noktasının eteğindedirYerleşmenin kuzeyi,doğusu ve batısı tamamiyle dağlıktırBu dağlık kesimlerde Düşe,Çeko,Hırabe,Kayzer,Hırd kale harabeleri yer almaktadır

Babil Ören Yeri

Cizre’nin 20Km Güneybatısında Suriye sınırı üzerindeki Kebeli köyünde yer alan Babil Ören Yerinin çevresi dikdörtgen biçiminde surlarla çevrilidirDış kaleyi oluşturan bu surlarda yaklaşık 30 adet burç vardırİç kale ise daire biçimindedirSurlar yontulmamış bazalt kayalardan,yapılar ise beyaz kalker taştan yapılmıştır

Kasrik Ören Yeri

Şırnak-Cizre karayolunun 30Kmsi üzerinde yer alan Kasrik Ören Yeri,Guti ler döneminde “Sazirka” olarak anılmaktaydıBir boğaz içinde yer alan yerleşmede ,tarihi su bentleri,heykeller ve kent kalıntıları bulunmaktadırCizre ve Finik Beylerinin bu yöreyi yazlık olarak kullandıkları bilinmektedir

Bazebde Ören Yeri

Cizre’nin 2 Km doğusunda Dicle Nehri kıyısında yer alan Bezebde Ören Yerizamanla Dicle Nehri yatak değiştirdiği için Suriye topraklarında kalmıştırİlk çağlara ait kent kalıntıları ve ünlü bir köprüsü vardır

Cizre Kalesi

MÖ4000 yıllarında Guti İmparatorluğu tarafından Cizre Surları ile Cizre Kalesi yaptırılmıştır360 oda ve 3 katlı olarak yaptırılmıştır

Cizre Ulucami

639 yılında kiliseden camiye çevrilmiştirAbbasi döneminde onarıma alınmıştır1160 yılında Cizre emiri Baz Şah’ın oğlu Emir Ali Sencer tarafından büyük onarıma alınmış olup,minaresi 1156 yılında dört köşe şeklinde yapılmıştırCizre Ulucami tokmakları fizikçi ve sanat adamı İsmail Ebul-iz El Cezeri tarafından yapılmıştır

Cizre Mir Abdal Camii

1437 yılında Cizre Beyi Emir Abdullah (Abdal) İbn Abdullah İbn Seyfeddin Boti tarafından yaptırılmıştırÜstü kubbelidirCizre surları üzerindedirBazalt siyah taştan yapılmıştırMem-u Zin türbeleri bu mescide yapışık bölümün alt kısmındadır

Cizre Nuh Peygamber Camii

Tufan olayından bu yana insanlığın ikince babası olan Nuh Peygamber (AS)kendi adıyla anılan bu camide yatmaktadırNuh peygamberin mezarı alt bodrum katındadır

Cizre Kırmızı Medrese

Cizre Beyliği döneminde IIHan Şeref Bey tarafından XIVYüzyılda yaptırılmıştırMedresenin içi avlulu olup,doğusunda batısında ve kuzeyindi dersaneler,yemekhane ve öğretmen lojmanları bulunurMihrabı beyaz taştan olup,282x378 ölçülerindedirMedrese Cizre’ye özgü kırmızı tuğlalardan örüldüğü için Kırmızı Medrese denilir

Yasef Köprüsü(Cizre Köprüsü)

1164 yılında Zengi Devletinin veziri Cemaleddin İsfehani tarafından ikinci kez onarılmıştırKöprü Cizre Surlarının 2Km mesafede olmakla beraber o zamanki Cizre’nin bir mahallesi içindedir12 adet burç üzerinde 8 gezegen kabartması bulunurKöprünün üzerinde Ashabikehf (Uyuyanyatırlar) adları yazılıdırİnsan ve hayvan figürleri ile süslüdür

Mehmet Ağa Kasrı

Cizre Dağkapı Mahallesinde Bayırağa sokakta bulunurBir kısmı siyah bazalt taştan,bir bölümü de beyaz kalker taştan yapılmıştırHamidiye Binbaşısı Fettah Ağa tarafından yaptırılmıştır

Cudi Dağı

Pek çok gezgin,tarihçi ve yorumcunun yapıtlarında Nuh’un Gemisi’nin Cudi dağı üzerinde durduğu yazılmaktadırNuh’un mezarının Cizre’de bulunması Şırnak’a bir zamanlar Şehr-i Nuh denmesi,Cizre Surlarının gemi biçiminde olması da buna kanıt olarak gösterilmektedir
Ayrıca yüce kitabımız Kur’an-ı Kerimin Hud suresinin 44ayeti açıkça Tufan-Nuh Gemisinin Cudi Dağı’nda durduğunu yazmaktadır

Yayla Turizmi

Beytüşşebap ilçesinde bulunan Faraşin yaylası görülmeye değer bir yerdir

Dağ ve Doğa Yürüyüşü

Cudi dağı,Şahköy çağlayanı,Herekol dağı,dağ ve doğa yürüyüşü yapmaya elverişli alanlardır

Akarsu Turizmi
(Kano-Rafting)

İlin en önemli akarsuyu olan Kızılsu,Habur ve Hezil çaylarının beslediği Dicle Nehri,akarsu turizmine elverişlidir

Sportif Olta Balıkçılığı

Kızılsu Çayı’nda sportif olta balıkçılığı yapılmaktadır

Bitki İnceleme

Cudi dağı floristik açıdan önemli bölgelerden biri olmakla birlikte henüz yeterince araştırma yapılamamıştır