Osmanlı Tarihi Ders Notları

Toplumların geçmişteki faaliyetlerini, toplumlar arasındaki münasebetleri yer ve zaman göstererek, sebep sonuç ilişkisi içinde inceleyen bilime tarih denir

Tarihin gözlemi, deneyi ve tekrarı yapılamaz

BİR OLAYIN TARİH OLABİLMESİNİN ŞARTLARI

1-Zamanı bilinmeli
2-Yeri bilinmeli
3-Sebebi bilinmeli
4-Sonucu bilinmeli
5-Olay zamanda yayılma yapmalı
6- Olay mekanda –yerde yayılma yapmalı

OSMANLI DEVLETİ’NİN KURULUŞU


Osmanlılar Oğuzların Bozok kolunun Günhan soyunun Kayı boyunun Karakeçili aşiretine mensupturlar
Kayı Boyu, 1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’ya geldi
Kayı, güç ve kudret demektir
Kayıların damgası, iki ok arasında gerilmiş bir yaydır
Kayılar, IAlaeddin Keykubat döneminde Ankara Karacadağ’a yerleştirildiler
Kayılar, bir süre sonra Söğüt’ü kışlak, Domaniç’i yaylak olarak kullanmaya başladılar Bu dönemde Kayıların başında Ertuğrul Gazi bulunuyordu
Osmanlılar 1299 yılında Osman Bey tarafından kurulmuştur

OSMAN BEY DÖNEMİ:( 1281-1326)

Amacı: Bursa’yı ele geçirmek

KOYUNHİSAR SAVAŞI (Bafeon Savaşı)


Tarihi: 1302
Tarafları: Osmanlılar X Bizans
Sebep: Bizans’ın Osmanlı ilerleyişini durdurmak istemesi
Sonuç: İzmit yolu Türklere açıldı
Önem: İlk Osmanlı-Bizans savaşıdır

OSMANLI DEVLETİ’NİN KISA ZAMANDA GELİŞMESİNİN NEDENLERİ

1-Kurulduğu bölgenin uç bölgesi olması ve Moğol baskısından uzak bulunması
2-Topraklarının tek elden yönetilmesi (Merkezi yönetim)
3-Fetih hareketleri için gerekli kuvveti kolayca bulabilmeleri
4-Başarılı bir yerleşim siyaseti izlemeleri
5-Yönetimin gelişme döneminde tamamen Türklerin elinde olması
6-Anadolu Türk beylikleri arasındaki mücadelelere başlangıçta katılmamaları
7-Hıristiyan Bizans’a karşı gaza ve cihat duygusuyla hareket etmeleri
8-Kuruluş devri hükümdarlarının üstün özelliklere sahip kişiler oluşu


ORHAN BEY DÖNEMİ (1326-1362)


Amacı: Balkanlara yayılmak (Orhan Bey, babasının Bizans’a karşı yürüttüğü yayılma siyasetini aynen devam ettirdi)
*Orhan Bey döneminde Bursa fethedildi ve beyliğin merkezi oldu İpek sanayinin merkezi olan Bursa’nın fethi ile hazineye önemli bir gelir kaydedildi

MALTEPE ( PELEKANON) SAVAŞI


Tarihi: 1329
Taraflar: Osmanlı X Bizans
Sebep: 1-Bizans’ın Osmanlıların İznik kuşatmasını sonuçsuz bırakmak istemesi 2- Bizans’ın Türk kuvvetlerinin İstanbul Boğazı’na yaklaşmalarını önlemek istemesi
Sonuç: İznik yolu Türklere açıldı

OSMANLILARIN RUMELİ’DEKİ İSKAN SİYASETİ (İstimalet politikası)

1-Fethedilen bölgelere Anadolu’dan Türk göçmenler yerleştirildi Bundaki amaç göçmenleri yerleşik hayata zorlamak ve fethedilen yerlerin Türkleşmesini sağlamaktı Bu göç gönüllü ve sürgün olmak üzere iki şekilde gerçekleştirildi
2-Göçmenler, iskan yerlerine yakın bölgelerden seçilirdiİklim şartlarının aynı olmasına dikkat edilirdi
3-Göçmen aileler seçilirken özellikle anlaşmazlık içinde olan ailelerden birisi seçilirdi Bundaki amaç kan davalarını engellemekti
4-Göç eden ailelere toprak verilir ve bir süre vergi alınmazdı Göç edenler yeni yerleşim yerlerini terk edemezlerdi
5-Fethedilen yerlerdeki yerli halktan ayaklanma çıkarma ihtimali olanlar başka yerlere göç ettirilirdi
6-Bir yerden göçmen alınırken o yerin üretim ve düzeninin bozulmamasına dikkat edilirdi
7-İstimalet sisteminin amacı fethedilen yerlerde Türk nüfusunu arttırmak ve Türk kültürünü yaymaktı

Osmanlılara kendi isteği ile katılan beylikler: Karesioğulları, Germiyanoğulları
Osmanlılara ilk katılan beylik: Karesioğulları

Osmanlılara son katılan beylik:Ramazanoğulları
Osmanlıları en çok uğraştıran beylik: Karamanoğulları

KARESİ BEYLİĞİ’NİN OSMANLILARA KATILMASININ ÖNEMİ

1-Karesi beyliği Osmanlıların aldığı ilk beyliktir
2-Karesi donanması ve donanma komutanları Osmanlıların emrine girdi
3-Karesi donanması ile Osmanlılar Rumeli’ye geçtiler

ÇİMPE KALESİ :

Çimpe kalesi Osmanlıların Rumeli’deki ilk askeri üssüdür Çimpe Kalesi Bizans’ın Osmanlı yardımlarına karşı Osmanlılara verdiği bir hediyedir Bizans impÇimpe’yi geri almak için para teklif ettiyse de Osmanlılar vermediler

IMURAT ( HÜDAVENDİGAR) DÖNEMİ ( 1362-1389)


Amacı: Balkanlara kesin olarak yerleşmek

SAZLIDERE SAVAŞI
Tarihi: 1363
Taraflar: Osmanlı X Bizans + Bulgar ittifak güçleri
Sebebi: Osmanlıların Edirne’yi fethetmek istemesi
Sonuç: 1- Edirne alındı 2- Bizans’ın Bulgar ve Sırplarla olan bağlantısı kesildi 3-Balkanlarda fetih yolları açıldı 4-Gümülcine ve Filibe alınarak Çatalca’ya kadar ulaşıldı


SIRP SINDIĞI SAVAŞI


Tarih:1364
Taraflar: Osmanlılar X Haçlılar ( Sırp, Bulgar, Eflak, Bosna, Macar beyleri)
Sebep:1-Osmanlıların pirinç ekimi ile meşhur Filipe’yi ele geçirmeleri 2- Haçlıların Türkleri Rumeli’den atmak istemeleri3-Edirne’nin Osmanlılara teslim olması
Sonuç: 1-Balkanlardaki Türk ilerleyişi devam etti 2-Balkanlardaki Macar etkisi kırıldı 3-Bulgar kralı Osmanlı egemenliğini ve Osmanlılara vergi vermeyi kabul etti
Önemi: 1-İlk Osmanlı-Haçlı savaşıdır 2- Savaş sonunda Osmanlılar’ın başkenti Bursa’dan Edirne’ye taşındı

ÇİRMEN SAVAŞI


Tarih: 1371
Taraflar: Osmanlı X Birleşik Sırp kuvvetleri
Sebep: 1-Türkleri Balkanlardan atmak 2-Bulgar krallığının Osmanlı hakimiyetinden kurtulmak istemesi3-Osmanlıların Makedonya’yı ele geçirmek istemesi
Sonuç: 1- Makedonya yolu Türklere açıldı2-Sırp kralı Osmanlı hakimiyetini tanıdı

PLOŞNİK BOZGUNU


1387 yılında Şahin Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetleri Ploşnik’te Sırp ve Boşnak kuvvetleri tarafından imha edildi Ploşnik Bozgunu IKosova Savaşı’nın sebebidir

IKOSOVA SAVAŞI


Tarihi: 1389
Taraflar: Osmanlı X Haçlılar (Sırp, Boşnak, Macar, Eflak, Arnavut, Leh, Çek kuvvetleri)
Sebep: Haçlıların Ploşnik bozgununda Osmanlıları yenmesi onlara cesaret vermişti
Sonuç: Balkanların Türk toprağı olduğu ispatlandı
Önemi:1-IKosova Savaşı Balkanlarda tutunabilmek için yaptığımız savaşların en büyüklerindendir 2-IMurat savaş meydanını gezerken bir Sırplı tarafından şehit edildi 3-IMurad’ın oğlu Bayezid, bu savaşta gösterdiği ustalık ve çabukluk sebebiyle Yıldırım unvanını aldı 4- Savaş Balkan Yarımadası’nın geleceğini belirlemiştir


IBAYEZİD ( YILDIRIM ) DÖNEMİ (1389-1403)


Amacı: Anadolu’da Türk birliğini kurmak

*Yıldırım Bayezid devrinde Osmanlılar ilk kez İstanbul’u kuşattılar Yıldırım İstanbul’u 2 kez kuşatmış, sonuç alamamıştır
*Yıldırım Bayezid devleti içinde bulunduğu güç durumdan kurtarmak ve ekonomik gelişmeyi sağlamak için Venedik tüccarlarına imtiyazlar (kapitülasyonlar) verdi Hayatı boyunca Venedik tüccarlarını himaye etmeyi kabul etti Ayrıca Venedikliler Osmanlı topraklarında serbestçe ticaret yapacaklar ve vergi vereceklerdi
*Yıldırım Bayezid, savaş meydanında padişah olan ilk ve son Osmanlı padişahıdır
*Yıldırım Bayezid, düşmana esir düşen ilk ve son Osmanlı padişahıdır

İSTANBUL KUŞATMASI - 1391


Sebep: Yıldırım Bayezid, Bizans imparatoru Manuel’den İstanbul’da bir Türk mahallesi kurulmasını, bir cami yapılmasını ve Osmanlılara ödenen verginin arttırılmasını istedi, imparator bu istekleri kabul etmeyince İstanbul’u kuşattı
Sonuç: İmparator Yıldırım Bayezid’in isteklerini kabul edince kuşatma kaldırıldı
Önemi: Osmanlıların ilk İstanbul kuşatmasıdır

(İstanbul 17 kere Yunanlılar, Romalılar ve Latinler, 7 defa Araplar ve 5 defa da Osmanlılar tarafından kuşatıldı Kuşatmaları yapan Osmanlı padişahları: 1 ve 2 kuşatma: Yıldırım Bayezid, 3 kuşatma: Musa Çelebi, 4 kuşatma: IIMurat, 5 kuşatma: Fatih Sultan Mehmet)

ANADOLU HİSARI (GÜZELCE HİSAR)


1397 tarihinde Yıldırım Bayezid tarafından İstanbul Boğazı’nı denetlemek ve İstanbul kuşatmalarında Bizans’a Karadeniz’den yardım gelmesini engellemek amacı ile yaptırılmıştır

NİĞBOLU SAVAŞI


Tarihi:1396
Taraflar: Osmanlılar X Haçlılar (Macar kralı komutasındaki Haçlı ordusu)
Sebep: 1-Osmanlıların İstanbul’u kuşatmaları 2-Osmanlıların Bulgar krallığına son vermiş olmaları3-Ege’de Osmanlı donanmasının Venedik çıkarlarına zarar vermesi 4-Osmanlıların Bosna ve Arnavutluk’a yerleşmesini engellemek 5-Osmanlı sınırlarının Macaristan’a kadar dayanması
Sonuç:1-Eflak ve Boğdan beyleri Osmanlı hakimiyetini kabul ettiler 2-Vidin Bulgar krallığına son verildi 3-Macaristan içlerine kadar akınlar yapıldı 4-Haçlıların elindeki kaleler geri alındı5- Bulgaristan tamamen Osmanlı topraklarına katıldı
Önemi:1-Savaşta çok fazla ganimet elde edildi Bu ganimetle Osmanlılar bir çok eser inşa ettirdiler Bursa Ulu Cami bunlardan biridir 2-Savaş sonunda halife Yıldırım Bayezid’e Anadolu Sultanı unvanını verdi (Sultan-ı İklim-i Rum) 3-Osmanlı Devleti’nin İslam dünyasında ünü arttı

Osmanlı-Karaman rekabetinin ana sebebi:

İki devletin de kendilerini Türkiye Selçuklularının mirasçısı saymaları bu rekabetin ana sebebidir



ANADOLU’DA SİYASİ BİRLİĞİN KURULMASI İÇİN SAVAŞMADAN YAPILAN ÇALIŞMALAR

1-IMurat, Germiyanoğlu Süleyman Şah’ın kızı ile oğlu Yıldırım Bayezid’i evlendirdi Devlet Hatun çeyiz olarak Kütahya, Tavşanlı, Emet ve Simav’ı getirdi 2-IMurat kızını Karamanoğlu Alaeddin Ali Bey ile evlendirdi 3-IMurat Hamitoğullarından Akşehir, Beyşehir, Seydişehir, Yalvaç ve Isparta’yı 80 bin altın karşılığında satın aldı 4- Sivas hakimi Kadı Burhanettin ölünce Sivas halkı şehri Osmanlılara teslim etti

ANKARA SAVAŞI


Tarih: 28 Temmuz 1402
Taraflar: Yıldırım Bayezid X Timur
Sebep: 1-Yıldırım Bayezid ile Timur arasındaki üstünlük mücadelesi 2-Yıldırım Bayezid’in doğuya doğru genişlemesi Timur’un hoşuna gitmemişti 3-Y Bayezid’in Elbistan ve Malatya’yı alması ile Memlukler ile arası açılmıştı, Timur bu iki Türk devletinin gergin anından yaralanmak istedi 4-Çin seferine çıkmak isteyen Timur, arkasında Osmanlılar ve Memlukler gibi güçlü rakipler bırakmak istemiyordu 5- y:Bayezid’in ele geçirdiği Anadolu beyliklerinin beyleri beyliklerini yeniden ele geçirmek için Timur’dan yardım istiyorlardı 6- Timur, İran, Irak ve Azerbaycan’ı elegeçirerek Osmanlılar ile komşu olmuştu

Bahane: Celayir hükümdarı Ahmet Celayir ile Karakoyunlu hükümdarı Kara Yusuf Timur’dan kaçarak YBayezid’e sığındılar Timur bu hükümdarların kendisine iade edilmesini veya öldürülmesini istedi YBayezid, Timur’un isteklerini yerine getirmeyince Timur, bu durumu savaş sebebi saydı

Savaşı etkileyen olay: Savaş sırasında önce sağ kanattaki Kara Tatarların, sonra sol kanattaki Anadolu askerlerinin Timur’un tarafına geçip Osmanlılara saldırması savaşın kaderini değiştirmiştir

Ankara Savaşı ile ilgili YBayezid’in hataları: 1- Malatya’yı ele geçirerek Memlukler ile arasını açması ve savaş sırasında Memluklerden destek alamaması 2- Savaşı dağlık bölgede kabul etmemesi Timur’un fillerle donatılmış ordusunun dağlarda şansı olamazdı 3-Ankara’ya geldiğinde Timur’un ordusunun hazırlıksız olduğunu gördüğü halde saldırmaması Timur’un ordusuna toparlanmak için fırsat vermesi

Sonuç:1-Bizans’ın alınması 50 yıl gecikti 2-Osmanlıların Balkanlardaki ilerleyişi durdu Arnavutluk boşaltıldı 3-Yıldırım Bayezid tarafından kurulan Anadolu birliği bozuldu Çünkü Timur Anadolu beyliklerine bağımsızlıklarını geri verdi 4-Timur, Osmanlı topraklarını Yıldırım’ın oğulları arasında paylaştırdı Böylece Osmanlı Devleti parçalandı5-Yıldırım Bayezid Timur’a esir düştü Esarete dayanamayıp kısa sürede öldü6- Osmanlı Devleti’nin gelişmesi 50 yıl gecikti 7-Fetret devri başladı 8-Anadolu’nun doğusunda güçlenen Akkoyunlular, Osmanlıları tehdide başladılar 9- Ankara Savaşı’ndan sonra Bizans, İstanbul’da bulunan Müslümanların bir kısmını şehid etti, bir kısmını şehirden çıkardı, camileri tahrip etti





FETRET DEVRİ ( 1402-1413)

Yıldırım Bayezid’in Ankara Savaşı’nda Timur’a yenilmesi ile başlayan ve Çelebi Mehmet’in hükümdar olmasına kadar geçen 11 yıllık saltanat karışıklığına Osmanlı tarihinde Fetret devri adı verilir
Fetret devrine Timur’un Osmanlı ülkesini Yıldırım Bayezid’in oğulları arasında paylaştırması sebep olmuştur

ÇELEBİ MEHMET DÖNEMİ (1413-1421)


Amacı:Anadolu birliğini yeniden sağlayarak devleti güçlendirmek
*Çelebi Mehmet Osmanlı Devleti’nin ikinci kurucusu sayılır

İLK DENİZ SAVAŞI


Tarih:1416
Taraflar: Osmanlı X Venedik
Sebep: Venediklilerin Osmanlı gemilerine düşmanca saldırıda bulunmaları
Sonuç: 1-Çalı Bey komutasındaki Osmanlı donanması yenildi 2- Savaş sonunda yapılan antlaşmaya göre Venedikliler Osmanlı topraklarında diğer milletlerden daha fazla ticaret yapacaklar, buna karşılık Osmanlı gemilerine saldırmayacaklardı

ŞEYH BEDREDDİN İSYANI


Tarih:1420
Sebep: Çelebi Mehmet, kardeşi Musa Çelebi’nin kazasker tayin ettiği Şeyh Bedreddin’i görevinden alınca isyan başladı
Sonuç: Şeyh Bedreddin yakalandı, Serez’de yargılandı ve idam edildi
Önemi: Osmanlı Devleti’ndeki ilk dini isyandır

ŞEHZADE MUSTAFA ÇELEBİ İSYANI (Yıldırım Bayezid’in oğlu)


Tarih:1420
Sebep: Timur, Yıldırım Bayezid’in oğlu Mustafa Çelebi’yi Ankara Savaşı sonunda yanında Semerkand’a götürmüştü Timur’un ölümü üzerine Mustafa Çelebi geri döndü ve tahta çıkmak isteği ile isyan etti
Sonuç: Mehmet Çelebi’ye yenilen Mustafa Çelebi, Bizans’a sığındı Mehmet Çelebi Bizans ile bir antlaşma yaptı ve Mustafa Çelebi’yi serbest bırakmaması şartıyla Bizans’a her yıl yüz bin akçe ödemeyi kabul etti
*Mustafa Çelebi’nin Yıldırım’ın oğlu olmadığını iddia edenler ona Düzmece adını verdiler Bu sebeple isyanın diğer bir adı da Düzmece Mustafa isyanıdır ( IIMurad döneminde Bizans destekli Mustafa Çelebi yeniden isyan ederek Edirne’ye gelmiş ve padişahlığını ilan etmiştir 1422’de yakalanan Mustafa Çelebi hanedandan olmadığı ilan edilerek öldürülmüştür)

IIMURAT DÖNEMİ (1421-1444/ 1446-1451)


Amacı: Balkanlarda Osmanlı aleyhine bozulan dengeyi yeniden sağlamak
*IIMurat, kuruluş döneminin son padişahıdır
*IIMurat, Türkçe’ye çok önem vermiştir Devletin resmi kayıtları IIMurat’tan itibaren Türkçe tutulmuştur

İSTANBUL KUŞATMASI

Tarih: 1422
Sebep: IIMurat, Çelebi Mehmet’in oğlu Mustafa Çelebi’yi tahta çıkarmak isteyen Bizans’ı cezalandırmak istedi
Sonuç: 50 gün süren kuşatmayı, II Murat, Mustafa Çelebi’nin Bursa’yı kuşatması üzerine kaldırmak zorunda kaldı

ŞEHZADE MUSTAFA OLAYI ( Çelebi Mehmed’in oğlu)


Tarih: 1422
Sebep: Çelebi Mehmed’in oğlu Şehzade Mustafa tahta geçmek için Bizans ve Anadolu beyliklerinin desteği ile ayaklandı
Sonuç: 1423’te İznik’te yakalanarak öldürüldü


EDİRNE-SEGEDİN ANTLAŞMASI


Tarih:1444
Taraflar:Osmanlı- Macar+Sırp
Maddeleri:1-Bulgaristan’daki Osmanlı egemenliği tanınacak2-Sırp despotluğu tekrar kurulacak ve Osmanlılara vergi verecek 3-Eflak beyliği Macar egemenliğinde kalacak, Osmanlılara vergi vermeye devam edecek 4-Tuna nehri taraflar arasında sınır olacak 5-Antlaşmanın süresi 10 yıldır
En önemli maddesi: İki taraf birbirleriyle 10 yıl savaşmayacaklar( IIMurad bu maddeyi antlaşmaya koyarak tahtı 12 yaşındaki oğlu IIMehmed’e bırakmak istiyordu 10 sene sonra IIMehmed savaşacak yaşa gelecekti)

VARNA SAVAŞI


Tarih:1444
Taraflar: Osmanlı X Haçlılar (Macar, Erdel, Eflak, Leh, Venedik, Sırp, Alman)
Sebep: Osmanlı tahtına 12 yaşındaki IIMehmed’in geçmesi 2- Haçlıların Avrupa’nın güneydoğusunu Türklerden korumak istemesi 3- Edirne-Segedin Antlaşması’nı papanın onaylamaması üzerine geçersiz sayılması 4-İstanbul’u Osmanlılardan korumak
Sonuç:1-Hıristiyanların Osmanlıları Avrupa’dan atma ümitleri sona erdi 2- Bizans’ın kaderi belirlendi 3-Balkanlarda 500 yıl sürecek Osmanlı hakimiyeti başladı, Rumeli’de kesin olarak Türk egemenliği sağlandı4- Varna Savaşı’ndan önce IIMurad ikinci kez tahta çıktı







IIKOSAVA SAVAŞI


Tarih:1448
Taraflar:Osmanlı X Haçlılar ( Macar, Erdel, Eflak, Alman)
Sebep: Haçlılar Varna yenilgisinin izlerini silmek istediler 2- Türk düşmanı HunyadiYanoş’un Macar kralı olup Haçlıların yardımı ile Osmanlılara saldırmak istemesi


Sonuç1-Avrupalı ülkeler saldırıdan savunmaya geçtiler Haçlılar bir daha Türklere saldırmaya cesaret edemediler (1683 tarihine kadar) 2-Bu zafer Türklerin kesin olarak Balkanlara yerleşmesini sağlamıştır3-Eflak yeniden Osmanlılara tabi oldu 4-Bulgaristan ve Kuzey Yunanistan Osmanlı yönetimine girdi Bu bölgelere Anadolu’dan getirilen göçmenler yerleştirildi ve özellikle Bulgaristan hızla Türkleşti


IIMEHMET DÖNEMİ (FATİH) (1451-1481)

Amaçları: 1-İstanbul’u fethetmek 2-Anadolu’yu bir yönetim altında birleştirmek3-Karadeniz ticaret yoluna hakim olmak
*Fatih, Yükselme döneminin ilk padişahıdır
*Fatih döneminde ilk Osmanlı altın parası basılmıştır

İSTANBUL’UN FETHİ (6 NİSAN-29 MAYIS 1453)

İstanbul’un fethinin sebepleri:1-Bizans, Osmanlıların Rumeli’den Anadolu’ya,Anadolu’dan Rumeli’ye asker geçirmelerine engel oluyordu2-Bizans, Avrupa devletlerini, Anadolu beyliklerini ve Osmanlı şehzadelerini Osmanlılar aleyhine kışkırtıyordu 3-Rumeli’de kesin hakimiyet için İstanbul’un fethi şarttı4-Osmanlı padişahları devleti Rumeli’de Edirne’den, Anadolu’da Bursa’dan yönetiyorlardıİstanbul’un fethi ile tek merkezden yönetim sağlanacaktı 5-İstanbul kara ve deniz yollarının üzerinde bulunması sebebiyle ticari önem taşıyordu 6-İstanbul Hıristiyanlar için önemli bir dini merkezdi

Osmanlı Devleti’nin fetih için yaptığı hazırlıklar
1-Bizans’a deniz yoluyla gelebilecek yardımları önlemek amacıyla Anadolu Hisarı’nın karşısına Boğazkesen adı verilen Rumeli Hisarı yapıldı 2- Bizans’ın İstanbul dışındaki toprakları alınarak batı ile bağlantısı kesildi 3- Surları aşmak için yürüyen tekerlekli kuleler yapıldı 4- Kuşatmayı denizden desteklemek için 400 gemiden oluşan donanma hazırlandı 5-Edirne’de büyük toplar döküldü ( Bunların en büyüğü şahi topudur) 6-Aşırtma gülleler atacak havan topları yapıldı 7-Avrupa’dan gelecek saldırılara karşı Mora ve Balkanlara kuvvet gönderildi

Bizans’ın hazırlıkları:
1-İmparator XI Konstantin, Katolik ve Ortodoks kiliselerini birleştirmek istedi Böylece papanın yardımıyla Avrupa devletlerinin desteğini sağlamak istiyordu 2- Haliç’in girişi kalın zincirlerle ve eski gemilerle kapatıldı 3- Halk silahlandırılıp surlar tamir edildi 4-Grejuva (Rum ateşi) adı verilen bir silah geliştirildi

İstanbul’un fethinin Türk tarihi açısından sonuçları:
1-Osmanlı Devleti için yükselme dönemi başladı 2-İstanbul Osmanlı Devleti’nin başkenti oldu 3-Boğazlar Osmanlı hakimiyetine girdi 4-Karadeniz ticaret yolu Osmanlıların eline geçti 5-Türklerin Avrupa’ya yerleşmeleri hızlandı6- II Mehmet, Fatih unvanını aldı 7-Osmanlıların Rumeli ve Anadolu’daki toprakları bütünleşti 8- Osmanlıların İslam dünyasındaki saygınlığı arttı

İstanbul’un fethinin dünya tarihi açısından sonuçları:
1-Şehirleri çevreleyen surların toplarla yıkılacağı anlaşıldı Avrupalı krallar derebeylerinin şatolarını toplar ile yıkarak Ortaçağ feodalite rejimine son verdiler 2-İpek ve baharat yolları Türklerin eline geçince Avrupalı denizciler başka deniz yolları aramak zorunda kaldılar ve coğrafi keşifler başladı 3-1058 yıllık Doğu Roma İmparatorluğu’nun yıkılmasıyla Roma imparatorluğu tarihe karıştı 4-İstanbul’un fethinden sonra İtalya’ya kaçan bilginler orada Rönesans hareketini başlattılar 5- İstanbul’un fethi Ortaçağ’ın sonu, Yeniçağ’ın başlangıcı olarak kabul edildi

MORA’NIN FETHİNİN SEBEBİ:
1-Mora’da Bizans imparatorunun akrabaları vardı İleride Bizans üzerinde hak iddia edebilirlerdi 2-Mora, Osmanlıların İtalya’ya yapacakları seferlerde askeri üs olarak kullanılabilirdi

FATİH’İN BATI SEFERLERİ:
Sırbistan, Mora, Eflak, Boğdan, Bosna, Hersek, Arnavutluk, İtalya, Atina

FATİH’İN DOĞU SEFERLERİ:
Amasra, Sinop, Trabzon, Karamanoğlu koprakları ( Konya ve çevresi), Akkoyunlu toprakları (Doğu Anadolu, Erzincan bölgesi), Candaroğlu toprakları ( Kastamonu ve çevresi), Kırım

*Fatih, Mora ve Trabzon’u alarak Bizans’ın yeniden dirilme umutlarını sona erdirmiştir

FATİH DÖNEMİNDE ELE GEÇİRİLEN ADALAR:
Gökçeada, Taşoz, Bozcaada, Limni, Midilli, Semadirek, Eğriboz ,Zenta, Kefalonya, Ayamavra adaları fethedildi Rodos kuşatıldı ise de alınamadı

16 YIL SAVAŞLARI

Tarih: 1463-1479
Taraflar: Osmanlı X Venedik
Sebep: Osmanlıların Ege adalarını ele geçirmeleri Venedik’in doğu ticaretine zarar veriyordu
Sonuç: 16 yıl süren savaş sonunda Eğriboz başta olmak üzere bir çok ada ele geçirildi ve Venedikliler ile barış yapıldı Antlaşma ile Venedik Osmalı sularında ticaret yapma ve İstanbul’da balyos (elçi) bulundurma hakkı kazandı

OSMANLI-MEMLUK İLİŞKİLERİNİN BOZULMA SEBEPLERİ:
1-Osmanlıların Memluk hakimiyetindeki Dulkadiroğullarının iç işlerine karışmaları 2-Osmanlıların Memluklardan Hicaz su yollarının tamiri için müsaade istemeleri
3-Memlukların Dulkadir beyi Şahsuvar Bey’i öldürmeleri
Sonuç: Fatih, Memluklar üzerine sefere çıkmaya karar verdiyse de Gebze yakınlarında ölünce sefer yarıda kaldı

OTLUKBELİ SAVAŞI

Tarih:1473
Taraflar: Fatih SM X Akkoyunlu Uzun Hasan
Sebep: Akkoyunlu Uzun Hasan’ın Osmanlılara karşı kullanmak üzere Venediklilerden ateşli silahlar almak istemesi
Sonuç:Akkoyunlu Devleti yıkılma sürecine girdi
Önemi: Osmanlılar Anadolu’daki en büyük rakiplerinden birini ortadan kaldırmıştır

İTALYA SEFERİ (OTRANTO SEFERİ)

Tarih:1480
Taraflar: Osmanlı X Napoli Krallığı
Sebep: Roma’yı fethetmek
Sonuç: Fatih’in ölümüyle sefer yarıda kaldı

KIRIM’IN OSMANLILARA KATILMASININ ÖNEMİ:

Fatih: 1-Karadeniz ticaret yolunun güvenliğini sağlamak, 2-Moskova Prensliği’nin güneye yayılmasını engellemek, 3-Ceneviz ticaretine son vermek için Kırım’ı Osmanlılara bağlamak istedi
Kırım’ın Osmanlılara katılması ile: 1-Karadeniz bir Türk gölü haline geldi 2-Karadeniz kıyılarındaki doğu ticaret yolları Osmanlıların eline geçti 3-Osmanlılar Eflak ve Boğdan’ı doğudan kontrol etmek imkanına kavuştular

FATİH KANUNNAMESİ:
Fatih Kanunnamesi, sadrazam Karamani Mehmet Paşa tarafından hazırlanmıştır
Hükümdar devletin bekası için kardeşlerini katledebilir Bu kanunname sayesinde Osmanlılar 600 sene varlıklarını devam ettirebilmişlerdir

*Fatih’in ölüm haberi Roma’ya ulaşınca İtalya’da toplar atılıp, günlerce şenlikler yapıldı Papa, bütün Avrupa kiliselerinde üç gün çanların çalınıp şükür ayinleri yapılmasını emretti

IIBAYEZİD ( VELİ, SOFU) (1481-1512)
Amacı: Devletin iç düzenini sağlamak

*Hayatta iken tahtı oğlu Yavuz Sultan Selim’e bırakmak zorunda kalmıştır
*II Bayezid döneminde Karamanoğulları’na kesin olarak son verilmiştir

CEM OLAYI’NIN ÖNEMİ:
Fatih öldüğünde büyük oğlu Bayezid Amasya ( Veliaht sancağı), küçük oğlu Cem ise Konya valisi idi
Fatih döneminde devşirmeler ile Türk kökenli devlet adamları arasında nüfuz mücadelesi başladı Mücadeleyi devşirmeler kazandı
Devşirmeler IIBayezid’i, Türkler Cem’i destekliyorlardı
Ağabeyi ile savaşan Cem Sultan sırasiyle Memluklara, Karamanoğullarına ve Rodos şövalyelerine sığındı Şövalyeler Cem Sultan’ı Papa’ya teslim ettiler
Memlukler, Cem Sultan sayesinde Osmanlıların içişlerine karışabileceklerdi
Karamanoğulları, Cem Sultan sayesinde beyliklerini yeniden kurabileceklerdi
Rodos şövalyeleri, yaşadığı sürece Cem Sultan için IIBayezid’den büyük paralar aldılar
Papa, Cem Sultan’ın komutasında Türkler üzerine bir Haçlı seferi düzenleyecekti Papa buna karşılık Cem Sultan’a Osmanlı padişahlığını teklif etmiştir Bu teklifi Cem Sultan kabul etmeyince Papalık tarafından zehirlenerek öldürülmüştür (1495)
Cem Olayı sonunda Devşirme yöneticiler IIBayezid’i tahtta tutarak Türk yöneticileri yönetimden uzaklaştırmayı başardılar Bu durum devletin son bulmasına kadar devam etti


BOĞDAN SEFERİNİN ÖNEMİ:
Balkan toprakları ile Kırım arasındaki karayolu bağlantısı sağlanmış ve Karadeniz’in bütün batı sahili ele geçirilmiştir

OSMANLI- MEMLUK İLİŞKİLERİNİN BOZULMA SEBEPLERİ:
1-Memluk sultanı Kayıtbay’ın Cem Sultan’ı desteklemesi 2-Memlukların Dulkadir ve Ramazanoğlu topraklarına saldırması 3-Hindistan hakimi IIMahmut Şah’ın Osmanlılara yolladığı hediyelere Memlukların el koyması savaşı kaçınılmaz hale getirmiştir
Sonuç: IIBayezid döneminde Çukurova bölgesinde Memlukler ile yapılan savaşlar 6 yıl sürdü( 1485-1491)taraflar birbirine üstünlük sağlayamayınca anlaşma yapıldı Osmanlı Devleti savaşta aldığı Adana ve Tarsus’u Hicaz bölgesinin vakıf toprağı olduğu için geri vermeyi kabul etti

OSMANLILAR İÇİN ANADOLU’DAKİ 3 BÜYÜK TEHLİKE
1-Timur (Ankara Savaşı)
2-Uzun Hasan (Otlukbeli)
3-Şah İsmail (Çaldıran)

ŞAH İSMAİL’İN AMACI:
Şii mezhebinin taraftarlarını çoğaltarak Anadolu’yu ele geçirmek

ŞAHKULU İSYANI:
Tarih: 1511
Sebep: Şahkulu, Şah İsmail’in amacını gerçekleştirmek için isyan etti
Sonuç: Osmanlı kuvvetleri isyanı güçlükle bastırdı
Önemi: Osmanlı kuvvetleri isyanı güçlükle bastırınca IIBayezid siyasi otoritesini kaybetti ve oğulları arasında taht mücadelesi başladı

BURAK ADASI SAVAŞI

Tarih: 1499-1502
Taraflar: Osmanlı X Venedik
Sebep: Venedikliler Mora halkını Osmanlılara karşı isyana teşvik ediyorlardı
Sonuç: İnebahtı, Modon, Koron ve Navarin kaleleri Osmanlılara geçti
Önemi: 1-İnebahtı’nın alınması ile Osmanlılar Adriyatik Denizi’nde önemli bir askeri üs elde ettiler 2-Osmanlılar topu ilk defa denizde tabiye aracı olarak kullandılar

II BAYEZİD’İN MÜSLÜMAN VE YAHUDİLERE HİZMETİ


İspanya’daki Müslüman ve Yahudiler büyük bir baskı altındaydılar IIBayezid, Kemal Reis idaresindeki bir donanmayı İspanya’ya yolladı Donanma Müslümanları Kuzey Afrika’ya, Yahudileri Selanik ve İstanbul’a taşıdı (1505)


ISELİM DÖNEMİ (YAVUZ) (1512-1520)

Amacı:1- Bütün Türk ve Müslümanları Osmanlı bayrağı altında toplamak 2- İran’ı ele geçirip Türkistan’a ulaşmak

*Unvanı: Hadimül-haremeyn (Mekke ve Medine’nin koruyucusu)

KARIŞTIRAN SAVAŞI

Tarih: 1512
Taraflar: II Bayezid X Yavuz Sultan Selim
Sebep: Şehzade Selim babasını tahttan indirerek padişah olmak istiyordu
Sonuç: Yavuz Sultan Selim savaşı kaybetti Ancak IIBayezid, Selim’i destekleyen Yeniçerilerin ayaklanması üzerine 1512’de tahtı Sultan Selim’e bırakmak zorunda kaldı (Yavuz kardeşleri Ahmet ve Korkut’u öldürttüğü için ikinci bir Cem Olayı yaşanmadı)

ÇALDIRAN SAVAŞI


Tarih: 1514
Taraflar: Yavuz SS X Şah İsmail (Safeviler)
Sebep:Şah İsmail’in Şii mezhebini Osmanlı topraklarında yaymak istemesi
Sonuç:1-Doğu Anadolu Osmanlı idaresi altına girdi 2-Dulkadiroğlu beyliğine son verildi ve toprakları Osmanlı hakimiyetine girdi 3-Tebriz-Halep, Tebriz-Bursa ipek yolu Osmanlı kontrolüne geçti 3- Şah İsmail hazinesini bırakarak kaçtığı için Osmanlılar büyük ganimet elde ettiler 4-Şiiliğin Anadolu’da yayılması geçici olarak önlenmiştir
Önemi: 1- Savaş Osmanlı ateşli silahlarının üstünlüğünü göstermiştir 2- Yeniçeriler ilk defa padişahın otağını kurşunlamışlardır Amaçları padişahı savaştan vazgeçirmekti Yeniçeriler kendilerini Şii Bektaşi olarak adlandırıyor ve Şiiler üzerine sefer yapmak istemiyorlardı

TURNADAĞ SAVAŞI

Tarih: 1515
Taraflar: Yavuz Sultan Selim X Dulkadiroğulları
Sebep: Yavuz Sultan Selim Çaldıran seferine giderken Dulkadiroğulları kuvvetlerinin yanında yer almasını istemiş, Dulkadiroğulları bu teklifi kabul etmemişlerdi
Sonuç: 1-Dulkadiroğulları toprakları Osmanlılara katıldı 2-Osmanlılar Memlukler ile komşu oldular
Önemi: Anadolu Türk birliği kesin olarak sağlanmıştır

MISIR SEFERİ


1-MERCİDABIK SAVAŞI
Tarih:1516
Taraflar:Osmanlılar X Memlukler
Sebep: 1-İslam dünyasının liderliği için Yavuz Sultan Selim halifeliği Memlukler’denKansu Gavri’nin adaletsiz yönetimi yüzünden Memluk halkı Osmanlılardan yardım istemişti 3- Hint Okyanusu’ndaki Portekiz korsanları İslam’ın kutsal şehirlerine saldırıyor ve Memlukler buna karşı bir tedbir almıyorlardı 4-Mısır alınırsa Baharat yolu Osmanlıların eline geçecek ve Avrupa ülkeleri ekonomik yönden Osmanlılara bağlanacaktı almalıydı 2-
Sonuç: 1-Suriye, Filistin ve Lübnan Osmanlıların eline geçti 2-Mısır yolu Osmanlılara açıldı 3- Ramazanoğulları Osmanlılara katıldı 4- Kansu Gavri öldürüldü

2-RİDANİYE SAVAŞI:
Tarih:1517
Taraflar: Osmanlı X Memlukler
Sebep: Yavuz Sultan Selim’in Memluklere son darbeyi vurmak istemesi
Sonuç: Kahire fethedildi ve Memluk Devleti sona erdi

MISIR SEFERİ’NİN SONUÇLARI:

1-Mısır, Suriye, Filistin,Lübnan ve Hicaz bölgesi Osmanlı topraklarına katıldı 2- Kutsal emanetler, Mekke ve Medine’nin anahtarları Osmanlılara teslim edildi Halifelik Osmanlılara geçti (Osmanlı padişahları 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması’na kadar bu unvanı kullanmadılar) 3- Baharat ticaret yolu Osmanlılara geçti (Ancak coğrafi keşiflerin yapılmasından dolayı Osmanlılar Baharat yolundan istedikleri gibi faydalanamamışlardır) 4-Mısır seferi sonunda Osmanlı hazinesi tamamiyle doldu 5-Venedikliler Kıbrıs için Memluklere verecekleri vergiyi bundan sonra Osmanlılara ödemeye başladılar 6- Mısır’ın fethi ile Kuzey Afrika seferleri için önemli bir üs elde edildi 7-Yavuz, savaştan sonra halife ve akrabalarını idari tedbir olarak, alim ve şeyhleri medreselerde yararlanmak üzere İstanbul’a getirdi
Önemi: 1-Halifelik Osmanlılara geçti 2- Mısır seferi ile Osmanlı ateşli silahları ile hiçbir devletin boy ölçüşemeyeceği anlaşıldı

*Yavuz Sultan Selim şir-i pençe (aslan pençesi) adı verilen bir çıban sebebiyle ölmüştür


ISÜLEYMAN DÖNEMİ ( KANUNİ) (1520-1566)

Amacı:1-Avrupa krallarını dize getirmek 2-Akdeniz’de Osmanlı hakimiyetini sağlamak
*Unvanı, Kanuni, muhteşem ve büyüktür
*Osmanlı tahtında en uzun kalan padişahtır
*16yy ortalarında Roma Germen İmparatoru Şarlken, Akdeniz ve Orta Avrupa’da Osmanlıları tehdit ettiği için Kanuni, Batıya yönelmiştir
*ISüleyman’ın ilk kanunu, YSS zamanında İran üzerinden yapılan ipek ticareti yasağını kaldırmasıdır

İÇ İSYANLAR

Canberdi Gazali İsyanı: Memluk kumandanlarından Canberdi Gazali Memluk Devleti’ni yeniden kurmak için Şam’da isyan etti ise de isyan bastırıldı
Ahmet Paşa İsyanı: Sadrazam olması gerekirken Mısır valiliğine atanmış ve burada isyan etmiştir İsyan bastırıldı
Kalenderoğlu İsyanı: Maraş civarında çıkan dini karakterli bir Şii isyanıdır Bu isyana tımarlarının ellerinden alınmasını bahane eden Dulkadiroğlu sipahileri de katılmıştır İsyan bastırılmış, Kalenderoğlu İran’a kaçmıştır
Baba Zünun İsyanı: Vergilerinin ağırlığını bahane eden Baba Zünun Yozgat (Bozok)’ta isyan ettiyse de isyan bastırılmıştır

BELGRAT’IN FETHİ

Tarih: 1521
Sebep: Avrupa üzerinde baskı kurabilmek ve siyasi-askeri gelişmelere anında müdahale edebilmek için Macaristan’ın önemli bir kalesi olan Belgrat’ın fethi gerekliydi
Sonuç: II Murat, Belgrat’ı kuşattı ancak alamadı Fatih, Sırbistan seferinde Belgrat hariç bütün Sırbistan’ı fethetti (1459) Kanuni, II Murat, Fatih ve IIBayezid’in kuşatıp alamadığı Belgrat’ı, 1521’de Tuna’dan ve karadan kuşatarak fethetti
Önemi: 1-Belgrat Orta Avrupa’ya yapılacak seferler için önemli bir üs olmuştur
2-Macaristan yolu Türklere açıldı 3-Belgrat’ın fethiyle Osmanlılar Balkanlarda kesin olarak hakimiyet kurmuş oldu

MOHAÇ MEYDAN MUHAREBESİ


Tarih: 29 Ağustos 1526
Taraflar: Osmanlılar X Macarlar
Sebep: Pavia Savaşı’nda Alman İmparatoru Şarlken’e esir düşen Fransız kralı Fransuva’yı kurtarmak 2- Kanuni Fransuva’yı kurtararak Avrupa’daki Haçlı birliğine Fransa’nın katılmasını engellemek istemiştir
Sonuç: 1-Macaristan’ın tamamı ele geçirildi ve Avusturya ile Osmanlı Devleti arasında tampon bir Macar krallığı kuruldu 2-Madrit Antlaşması ile IFransuva serbest bırakıldı 3- Mohaç Meydan Muharebesi’nde Macar ordusunun tamamı imha edildiği için Macaristan’da Türklerin karşısına çıkabilecek bir güç kalmadı 4- Macar Kralı II Lui savaş meydanında öldü
Önemi: Macaristan Osmanlı Devleti’ne bağlı bir krallık haline geldi

IVİYANA KUŞATMASI


Tarih:1529
Taraflar: Osmanlılar X Macarlar
Sebep: Yanoş Zapolya’nın Macar kralı olmasını Avusturya arşidükü Ferdinad’ın istemiyordu ve Ferdinand, Budapeşte’yi( Budin) ele geçirdi
Sonuç: Budapeşte geri alındı ama Ferdinand ordusu ile ortada yoktu Bu sebeple Osmanlı ordusu Viyana’yı kuşattı Ancak ordu, kuşatma için hazırlıksız gelmişti ve kış mevsimi yaklaşmıştı Bu sebeplerden dolayı IViyana kuşatması başarısız olmuştur

ALMAN SEFERİ
Tarih: 1533
Taraflar: Osmanlılar X Avusturya
Sebep: Avusturya kralı Ferdinand, Macar kralı olmak için tekrar Budapeşte’yi kuşattı
Sonuç: 1-Avusturya ve Almanya içlerine kadar giren Osmanlı ordusunun karşısına Ferdinand veya Şarlken çıkmadığı için ordu geri döndü 2- İstanbul barışı ile savaş durumu sona erdirildi


İSTANBUL BARIŞI


Tarih:1533
Taraflar: Osmanlılar-Avusturya
Önemi: 1-Avusturya kralı protokol bakımından Osmanlı sadrazamına denk olacaktır 2- Ferdinand, Yanoş’un Macar kralı olmasını kabul etti 3-Ferdinand, Osmanlılara yılda 30 bin duka altın vermeyi kabul etti
*İstanbul Barışı ile Macaristan 2’ye ayrıldı 1 kısım Osmanlı Devleti’nin korumasında Yanoş’a, 2 kısmı vergi vermek şartı ile Ferdinand’a bırakılmıştır
(Ferdinand, Macar krallığı için yaptığı savaşlar hep başarısızlıkla sonuçlanınca Alman imparatorunun tavsiyesi ile Osmanlılar ile anlaştı Osmanlılar:1-Osmanlı-Safevi ilişkileri bozulmuştu Kanuni İran seferine çıkmak istiyordu 2- Macaristan seferleri Osmanlılara pahalıya mal olduğu için Avusturya ile anlaştılar)

MACARİSTAN SEFERİ:
Tarih: 1541
Taraflar: Osmanlılar X Avusturya
Sebep: Avusturya kralı Ferdinand, Macar kralının ölümü üzerine yeniden Macaristan’a saldırdı
Sonuç:Macaristan üçe ayrıldı Bir kısmı Ferdinand’a, 2 kısmı Budin Beylerbyilği adı ile Osmanlılara, 3 kısmı da Erdel krallığı adı ile Yanoş’un oğlu Sigismund’a bırakıldı

MACARİSTAN SEFERİ

Tarih: 1543
Taraflar: Osmanlılar X Avusturya
Sebep: Ferdinand, Osmanlılara bırakılan Macaristan topraklarını istedi, isteği kabul edilmeyince Budin’i kuşattı
Sonuç: Osmanlılar Estergon ve İstolni-Belgrat kalelerini fethetti Antlaşma ile savaş sona erdi

ERDEL SEFERİ:
Tarih: 1551
Taraflar: Osmanlı X Avusturya
Sebep: Ferdinand, Erdel’in iç işlerine karışıyordu
Sonuç:Osmanlılar Erdel ve Macaristan’da bir çok kaleyi aldılar Ferdinand 1562’de barış isteyince yeniden antlaşma yapıldı

ZİGETVAR SEFERİ


Tarih:1566
Taraflar:Osmanlı X Avusturya
Sebep: Ferdinand’ın ölümü ile yerine geçen oğlu Maksimilyan 1562 antlaşmasını tanımadı ve vergisini göndermemeye başladı
Sonuç: Zigetvar Kalesi fethedildi
Önemi: Zigetvar seferi Kanuni’nin 13 ve son seferidir

KAPİTÜLASYONLAR ( İMTİYAZAT-I MAHSUSA) (OSMANLI-FRANSIZ TİCARET ANTLAŞMASI) (AHİDNAME) (UHUD-I ATİKA)

OSMANLI-FRANSIZ İLİŞKİLERİ

*Kanuni, IFransuva’yı Mohaç Meydan Muharebesi ile Şarlken’den kurtarmıştı Kanuni böylece hem Hıristiyan birliğini parçalamış, hem de Avrupa’da kendisine bir müttefik bulmuştu
*Osmanlı-Fransız ittifakı ve Kanuni’nin Macaristan, Alman seferleri, IViyana kuşatması Avrupa’da Türkler aleyhine dini bir heyecanın ortaya çıkmasına sebep olmuştu Bu gelişmeler karşısında Fransa, Osmanlılara karşı iki yüzlü bir siyaset izlemeye başladı

FRANSA KAPİTÜLASYONLARI NİÇİN KABUL ETTİ

1-Avrupa’da kendisine karşı oluşturulan cephede sırtını Asya’da Osmanlılar gibi güçlü bir devlete dayamak istiyordu 2-Fransa Şarlken’e karşı Kanuni’ye güvenmek istiyordu

OSMANLILAR KAPİTÜLASYONLARI NİÇİN VERDİLER


1-Kanuni, Şarlken’in Avrupa’da kendisine karşı kuracağı bir Haçlı ordusunda Fransa’nın bulunmasını engellemeye çalışıyordu 2-Kanuni Fransızları Akdeniz limanlarına çekerek Akdeniz ticaretini canlandırmak istiyordu 3-Kanuni, Katolik mezhebini savunan Şarlken’e karşı, Şarlken ve Papa’nın ortadan kaldırmak istediği ve Fransa’da gelişen Protestan mezhebini güçlendirmek istedi Böylece Hıristayan birliği bozulmuş olacaktı

Kapitülasyonlar Kanuni ile Fransuva’nın yaşadığı sürece geçerliydi Ancak IIMahmut döneminde kapitülasyonlar sürekli hale getirildi Osmanlı Devleti kapitülasyonlar yüzünden Avrupalı tüccarların açık pazarı haline geldi Her alanda Osmanlıların geri kalmasını sağlayan kapitülasyonlar 1923 Lozan Antlaşması ile kaldırılmıştır

OSMANLI-RUSYA MÜNASEBETLERİ


16yy ortalarında Rusya, Osmanlıların önemsemediği bir devletti Bu tarihlerde Rusya, Osmanlıların bir eyaleti olan Kırım Hanlığı’na yıllık vergi veriyordu
Çar Fedor zamanında Moskova Patrikliği’nin kurulması, Osmanlı-Rus ilişkileri açısından çok önemlidir Çünkü İstanbul Patrikhanesi’nden ayrılan Rusya bundan sonra Ortodoksların koruyucusu rolünü üstlendi ve bunu Osmanlı Devleti’ne karşı bir devlet politikası haline getirdi
Rusya, IVİvan’ın Çar olmasından sonra güçlü bir devlet haline geldi Ancak Çar İvan Osmanlı Devleti ile çatışmaya girmedi

AVRUPA DEVLETLERİNE OSMANLILARIN ETKİSİ


*Türklerin Rumeli’ye geçişi Avrupalı devletleri değiştirdi Bu tarihe kadar sürekli birbirleri ile savaşan Avrupalı devletler, bundan sonra birleşerek Osmanlılara karşı Haçlı orduları kurdular Ancak Haçlı ordularının sürekli yenilmesi ve Osmanlı Devleti’nin Avrupalı devletlere ekonomik ayrıcalıklar vermesi bu birliği zaman zaman bozdu
1-Venedikliler Haçlı ittifakına girmek istemedi
2-Rusya ile Almanya arasında paylaşılma tehlikesi yaşayan Lehistan, Osmanlı Devleti ile dostluk kurmak zorunda kaldı
3-Fransa kapitülasyonlar yüzünden Haçlı ittifakına katılmadı
4-Avusturya ve Almanya üzerine düzenlenen seferler ile bu devletlerin güçlenmesine fırsat verilmedi
5-Macaristan Osmanlı topraklarına katıldı

İRAN SEFERLERİ


Tarih: 1533, 1548, 1553,1577
Taraflar: Osmanlı X Safeviler
Sebep: Safevilerin Kanuni’nin batı seferlerini fırsat bilip Anadolu’ya saldırmaları
Sonuç İran seferleri Amasya Antlaşması ve Ferhat Paşa Antlaşması ile son bulmuştur

AMASYA ANTLAŞMASI


Tarih:1555
Taraflar: Osmanlılar X Safeviler
Maddeleri:Doğu Anadolu, Azerbaycan, Tebriz ve Bağdat Osmanlılar’da kaldı
Önemi: Osmanlılar ile Safeviler arasındaki ilk antlaşma

DENİZLERDE GELİŞMELER

RODOS’UN FETHİ

Tarih:1522
Sebep: Rodos’u ellerinde bulunduran StJean şövalyeleri Mısır, Suriye ve Anadolu arasındaki deniz taşımacılığını devamlı engelliyorlardı
Sonuç:Rodos fethedildi ve şövalyeler Malta adasına yerleştirildi
Önemi: 1-Mısır, Suriye deniz yolunun güvenliği sağlandı 2-Rodos’un fethinde ilk kez havan topları kullanıldı

PREVEZE DENİZ SAVAŞI


Tarih: 28 Eylül 1538
Taraflar: Osmanlı X Haçlılar ( Barbaros Hayrettin Paşa X Andrea Doria)
Sebep: Akdeniz’de Osmanlı hakimiyetini sağlamak
Sonuç:1-Şarlken’in Akdeniz’deki üstünlüğü sona erdirildi 2-Akdeniz bir Türk gölü haline geldi
Önemi: Preveze Deniz Savaşı’nın tarihi olan 28 Eylül ülkemizde Türk Denizcilik Günü olarak kutlanmaktadır

HİNT DENİZ SEFERLERİ


Tarih:1538-1553
Taraflar: Osmanlılar X Portekizliler
Sebep: 1-Portekizliler Basra Körfezi’ni kapatarak Baharat yolunu değiştirmişlerdi Bu durum Osmanlı ekonomisine büyük zarar veriyordu 2- Portekizliler Müslüman tüccarlara zarar veriyorlardı
Sonuç: 1-Seferler başarısız olmuştur Bunun sebebi Osmanlıların okyanuslara dayanıklı büyük gemilerinin olmayışı ve komutanlar arasındaki anlaşmazlıklardır 2-Osmanlılar, Kızıldeniz, Basra Körfezi, Arabistan, Habeşistan ve Doğu Sudan’a hakim olmuş, Yemen, Aden, Sudan ve Maskat, Eritre Osmanlı yönetimine girmiş ancak Portekizlileri Hint Okyanusu’ndan çıkaramamışlardır

CERBE DENİZ SAVAŞI


Tarih: 1560
Taraflar: Osmanlılar X Haçlılar
Sebep: Haçlıların Türkleri Kuzey Afrika’dan atmak istemeleri
Sonuç: Batı Akdeniz’de ve Kuzey Afrika’da Türk üstünlüğü kesinleşti
Önemi: Cerbe Deniz Savaşı, Preveze Deniz Savaşı’ndan sonra Osmanlıların Akdeniz’de kazandıkları en büyük deniz savaşıdır

II SELİM DÖNEMİ (SARI SELİM) (1566-1574)

Amacı: IISelim’in veziriazamı Sokollu Mehmet Paşa savaş yapmayıp, devleti güçlendirmek ve yenilikler yapmak istiyordu
*IISelim’in unvanları Sarı ve Sarhoş’tur
*II Selim ordunun başında savaşa gitmeyen ilk padişahtır
*IISelim, şehzadelerin sancağa gitmeleri usulünü kaldırdı ve şehzadeler için sarayda hapis hayatı başladı

YEMEN İSYANI

Tarih: 1568
Sebep: Yemen’deki ailelere verilen bazı imtiyazların geri alınması üzerine isyan çıktı
Sonuç: Özdemiroğlu Osman Paşa isyanı bastırdı
Önemi: Yemen, isyanların en çok görüldüğü yerdir Çünkü merkeze çok uzaktır

ENDONEZYA SEFERİ ( AÇE SEFERİ) (SUMATRA SEFERİ)
Tarih: 1568-1569
Sebep: Açe Sultanlığı Osmanlılardan asker ve silah yardımı istedi
Sonuç: Açe Sultanlığı’na giden Osmanlı kuvvetleri bir daha geri dönemediler

KIBRIS’IN FETHİ

Tarih:1571
Taraflar: Osmanlı X Haçlılar
Sebep: Anadolu, Suriye, Mısır arasındaki deniz yolunun güvenliği ve Doğu Akdeniz’e Osmanlıların tam hakimiyeti için Kıbrıs’ın fethi şarttı
Sonuç:1-Osmanlılar Doğu Akdeniz’e hakim oldular 2- Güney kıyılarımızın güvenliği sağlandı

İNEBAHTI SAVAŞI


Tarih: 1571
Taraflar: Osmanlı X Haçlılar
Sebep: Osmanlıların Kıbrıs’ı fethetmeleri
Sonuç: Haçlı donanması, İnebahtı’da demirli bulunan Osmanlı donanmasını yakarak imha etti
Önemi: Savaş sonunda Avrupalı devletlerde Osmanlıların da yenilebileceği fikri ortaya çıkmıştır


SOKOLLU MEHMET PAŞA’NIN KANAL PROJELERİ


1-Süveyş kanalı ( Bu kanal açılabilseydi Baharat yolu işlerlik kazanacak ve Ümit Burnu yolu önemini kaybedecekti)
2-Don Volga Kanalı ( Bu kanal açılabilseydi Osmanlılar Karadeniz’den Hazar Denizi’ne geçebilecek ve Orta Asya Türkleri ile yakından ilişkiye girilebilecekti)
3-İznik-Sapanca kanalı ( Bu kanal açılabilseydi İstanbul Boğazı’nın trafiği rahatlatılabilecekti)

III MURAD DÖNEMİ (1574-1595)


*IIIMurad döneminde 1579’da Sokollu Mehmet Paşa’nın (1564-1579) bir suikast sonucunda öldürülmesi ile Osmanlılarda Duraklama dönemi başladı
*IIIMurad, Duraklama döneminin ilk padişahıdır

LEHİSTAN’IN OSMANLI TOPRAKLARINA KATILMASININ ÖNEMİ:

Osmanlı Devleti’nin hakimiyeti Baltık Denizi kıyılarına kadar ulaştı(1575)

VADİÜ’S-SEYL SAVAŞI (KASRÜ’L-KEBİR)


Tarih: 1578
Taraflar: Osmanlılar X Portekizliler
Sebep: Kuzey Afrika’da Osmanlıların işgal edemediği bir tek Fas kalmıştı
Sonuç:Kuzey Afrika tamamen Osmanlı hakimiyetine girdi Ancak Fas, sadece Osmanlı himayesine alınmış, doğrudan devlete bağlanmamıştır
Önemi: Osmanlı sınırları Atlas Okyanusu’na ulaşmıştır
*1580 yılında İngilizlere Osmanlı ülkesinde ticaret yapma imtiyazı ( kapitülasyon) tanındı

ÇILDIR SAVAŞI

Tarih:1578
Taraflar: Osmanlı X Safeviler
Sebep: Osmanlılar Kırım ile doğudan karayolu bağlantısı kurmak istiyorlardı Böylece Rusya’nın güneye inmesi önlenecekti
Sonuç:Çıldır Ovası’nda Safeviler mağlup edildi ve Tiflis Osmanlıların eline geçti

MEŞALELER SAVAŞI

Tarih:1583
Taraflar: Osmanlı X Safeviler
Sebep: Kafkasların tamamiyle ele geçirilmek istenmesi
Sonuç: Safeviler ile savaşlar 1590’a kadar sürdü 1590’da Ferhat Paşa Antlaşması ile Safevi –Osmanlı savaşları sona erdi

FERHAT PAŞA ANTLAŞMASI


Tarih:1590
Taraflar: Osmanlılar –Safeviler
Maddeleri: Tebriz, Karabağ, Gürcistan, Dağıstan ve Şirvan Osmanlılara bırakıldı
Önemi: Bu antlaşma ile Osmanlılar doğudaki en geniş sınırlarına ulaşmışlardır

OSMANLI-AVUSTURYA SEFERLERİ


Tarih: 1593
Taraflar:Osmanlılar X Avusturya
Sebep: Bosna ve Macaristan sınırında çeteler halkı rahatsız etmekteydi Bu çeteler Bosna valisi Telli Hasan Paşa’yı öldürünce IIIMurat Avusturya’ya savaş ilan etti
Sonuç: IIIMurat öldüğü için savaşı IIIMehmet devam ettirmiştir ( Haçova Meydan Muharebesi)

III MEHMET DÖNEMİ (Eğri fatihi) (1595-1603)

*Anadolu’da sancak beyliği yaparak yöneticilik tecrübesi kazanan son Osmanlı padişahıdır

HAÇOVA MEYDAN MUHAREBESİ

Tarih:1596
Taraflar: Osmanlı X Avusturya
Sebep: III Murad döneminde başlayan Avusturya seferlerinde Estergon ve Vişegrad kaleleri Avusturya’nın eline geçmişti
Sonuç: 1-Haçova, Osmanlıların zaferle sonuçlanan son meydan muhaberesidir 2- Savaş sırasında IIIMehmet kaçmak istedi ise de hizmetlilerin ( aşçılar, seyisler vs) düşmana saldırması ile savaş kazanılmıştır Bu sebeple savaşın diğer bir adı da aşçılar- kepçe savaşıdır

FEODALİTE (Derebeylik)

Feodalite, Ortaçağ Avrupasının yönetim şeklidir
Merkezi yönetimin zayıflaması sonucu Avrupa’da soylular kendilerini korumak adına şatolar yaptırıp, şövalyeler tuttular ve kralları dinlememeye başladılar
İstanbul surlarının büyük toplar ile yıkıldığını gören Avrupalı krallar büyük toplar döktürdüler ve derebeylerinin şatolarını yıkarak feodalite rejimine son verdiler

COĞRAFİ KEŞİFLER


Sebepleri: 1- Doğu ülkelerinin zenginliği ve Avrupalıların bu zenginliğe ulaşma istekleri 2- Efsane ve hurafelere inanmayan cesur gemicilerin yetişmesi 3- Türklerin İstanbul’u fethederek Karadeniz ve Akdeniz’i bir Türk gölü haline getirmeleri 4- Coğrafya bilgisinin artması 5- Bilim ve teknik alanında ilerleme 6- Pusulanın bulunuşu

AMERİKA’NIN KEŞFİ


Kristof Kolomb devamlı batıya gidilirse Hindistan’a varılacağı görüşündeydi 1492’de bu amaçla yola çıktı ve Bahama adalarına vardı Burasını Hindistan sandı Ancak 1507’de Americo Vespuci buranın yeni bir kıta olduğunu açıkladı ve yeni kıtaya Amerika adını verdi

Bartelmi Diyaz yakalandığı bir fırtına sonucunda Fırtınalar Burnu’nu ( Ümit Burnu) dolaşarak Hindistan’a vardı
Macellan 1519’da dünyanın yuvarlak olduğunu ispatlamak için Amerika’nın güneyindeki Macellan Boğazı’nı dolaşarak Filipinler’e kadar geldi Burada ölünce seyahati Del Kano tamamladı

Coğrafi keşiflerin sonuçları: 1- Keşiflerden en çok yararlanan Portekiz ve İspanya ele geçirdikleri yerlerde sömürge imparatorlukları kurdular 2- İpek ve Baharat yolları değişti Akdeniz limanları önemini kaybetti Atlas Okyanusu kıyısındaki şehirler önem kazandı 3- Keşfedilen yerler yağmalandı Avrupa’da hayat seviyesi yükseldi Avrupa’da zengin burjuva sınıfı ortaya çıktı 4- Sömürgeler Avrupa sanayinin pazarı ve hammadde kaynağı haline geldi 5- Avrupa’dan keşfedilen yerlere göçler oldu 6- Keşifler sonunda şehirleşme başladı 7-Deniz taşımacılığı sayesinde zengin bir sınıf ortaya çıktı Bunlar kültür ve sanat hareketlerini desteklediler Böylece Rönesans’ın yayılması hızlandı 8- Avrupalılar Amerika ve Afrika yerlilerine tam bir soykırım yaptılar Böylece Amerika’da Kamçılı Medeniyet kuruldu 9-Dünyanın yuvarlak olduğu anlaşıldı 10- Bilinmeyen bitki ve hayvanlar keşfedildiMısır, tütün, patates, domates, portakal, vanilya, kakao Amerika’dan Avrupa’ya ; pamuk, şekerpancarı, kahve ve yoğurt Avrupa’dan Amerika’ya taşındı11- Sömürgelerden getirilen altın ve gümüş gizlice Osmanlı pazarlarına sokuldu, böylece Osmanlılarda ilk enflasyon başladı12- Osmanlı gümrük gelirleri azaldı Azalan gelire karşı Osmanlılar yeni vergileri artırdılar Bu da ülkede ayaklanmalara sebep oldu

RÖNESANS ( Yeniden doğuş)


XV ve XVI Yüzyılda Avrupa’da düşünce, sanat ve bilimde görülen değişme ve ilerlemelere Rönesans adı verilir
Rönesans, insanın Ortaçağ bilgisizliğinden kurtularak hür, tenkitçi bir kişilik kazanmasını sağlamıştır
Rönesans önce İtalya’da başladı Çünkü İtalya:
1-Roma İmparatorluğu’nun mirası üzerine kurulmuştu
2-Akdeniz kültürüne sahipti
3-İstanbul’un fethinden sonra bilginler İtalya’ya kaçmışlardı

RÖNESANS’I HAZIRLAYAN SEBEPLER


1-Eski Roma ve Yunan medeniyetinden kalma eserlerin okunması, incelenmesi
2-Matbaanın bulunması ile eski eserlerin basılması, yeni düşüncelerin hızla yayılması
3-Coğrafi keşifler sonrasında Avrupa halkının zenginleşmesi ve sanat-edebiyattan zevk alan insanların doğması
4-XV ve XVI Yüzyılın dahiler yüzyılı olması
5-İtalya’da düşünür ve sanatçıları koruyan Medici adı verilen kişilerin bulunması

(Hümanizm:Eski Yunan ve Roma edebiyatını inceleyen kişilere Hümanist, bu eserlerin incelenmesine Hümanizm adı verilir)

RÖNESANS’IN SONUÇLARI

1-Skolastik düşünce (Kilisenin değişmez kuralları) yıkıldı, yerine gözleme ve deneye dayalı düşünce yerleşti
2-Eserler yerli dillerde yazıldığından milli diller gelişti ve milli edebiyatı doğuracak şartlar olgunlaştı
3-İncil yeniden incelendi Sonuçta Reform hareketleri başladı
4-Avrupalılar her alanda ilerleme sağladılar Teknik gelişmeler hızlandı
5-Bilimde elde edilen gelişmeler endüstrinin doğmasına sebep oldu
6-Yeni ve orijinal eserler meydana getirildi
7-Rönesans mimarisi adı verilen yeni bir tarz gelişti

REFORM

Reform, Hıristiyanlığı asli şekline çevirmek için XVI Yüzyılda Katolik mezhebinde yapılan düzeltme ve değişikliklerdir Reform sonunda Protestanlık mezhebi ortaya çıkmış ve laik eğitim sistemine geçilmiştir

REFORM’UN SEBEPLERİ

1-Katolik kilisesinin bozulması (Papazlar İncil’de olmayan kavramları halka uyguluyorlardı Aforoz, engizisyon, endülüjans gibi)
2-Matbaanın etkisi ( İncil çok sayıda basıldı Okuma yazma bilenlerin sayısı arttı İncil, Latince’den Almanca, Fransızca ve İngilizce’ye çevrildi Bunları okuyanlar uygulamalar ile İncil’in birbirine uymadığını gördüler)
3-Rönesans’ın etkisi (Rönesans hareketleri sonucu dini hayatta serbest düşünce ortaya çıktı Özgür düşünce ile kilisenin İncil ile bağdaşmayan uygulamaları acımasızca eleştirildi

REFORM’UN YAYILMASI

Almanya’da Martin Luther Papa’ya karşı isyan etti Luther’e göre İncil tercüme edilebilirdi, ibadet için rahiplere gerek yoktu vs Bu açıklamaları üzerine Luther, Papa tarafından aforoz edildi Luther, aforoz belgesini halkın gözü önünde yaktı Ve ölüme mahkum edildi Ancak Alman prensleri Luther’i sakladılar ve bu süre içinde Luther İncil’i Almanca’ya çevirdi Şarlken bu yeni mezhebin yayıldığı yerle sınırlı kalmasına ve daha fazla yayılmamasına karar verdi Halk bu kararı protesto etti ve böylece yeni mezhebin adı Protestanlık oldu
Şarlken 1555 Augusburg ( Ogusburg) antlaşması ile Protestanlığı tanıdı
Fransa’da Kalvin Kalvinizm’i kurdu 1572’de Bartolomeus (Bartelmi) gecesinde 40 bin Kalvenist öldürüldü Mezhep çatışmaları Fransa’da 1598’de Nant Fermanı ile son buldu
İngiltere kraliçesi I Elizabeth Anglikan kilisesinin görüşlerini kabul etti Kalvinizm mezhebi İngiltere’ye Anglikanizm olarak girdi
Kalvinizm, İskoçya, Norveç ve Danimarka’da da yayıldı Bu ülkelerde yaşayan Protestanlara Presbiteryen adı verilir

REFORM’UN SONUÇLARI

1-Avrupa’da mezhep birliği bozulduKatolik ve Ortodoks mezheplerine Protestanlık, Kalvinizm ve Anglikanizm eklendi
2-Papalara ve din adamlarına güven ve bağlılık azaldı
3-Protestanlığı kabul eden ülkelerde kiliselerin mallarına el kondu
4-Katolik kilisesi Protestanlık mezhebi karşısında kendisini düzeltme gereği duydu Hıristiyanlık dünyasının en büyük cemiyeti olan Cizvit Tarikatı kuruldu Bu tarikat deniz aşırı ülkelerde Hıristiyanlığı yaymaya çalıştı
5-Laik eğitim sistemine geçildi
6-Kilisenin devlet üzerindeki baskısı kalktı Din ve devlet işleri birbirinden ayrıldı

AVRUPA’DAKİ GELİŞMELERİN OSMANLI DEVLETİ’NE ETKİLERİ
COĞRAFİ KEŞİFLERİN ETKİSİ
Coğrafi Keşifler sonucu İpek ve Baharat yolları önemini kaybetti
İspanyolların Amerika’yı keşfinden sonra çok miktarda altın ve gümüş Avrupa’ya taşındı Bunların kaçak yollarla Osmanlı ülkesine girmesi Osmanlı parasının değer kaybetmesine ( enflasyon) sebep oldu Devlet gelirleri azaldı Devletin azalan gelirlerini yükseltmek için vergileri artırması ülkede toplumsal huzursuzluklara sebep oldu

AVRUPA’DAKİ GELİŞMELER KARŞISINDA OSMANLI DEVLETİ’NİN TUTUMU

Osmanlı düşünürleri Coğrafi keşiflerin sonuçlarını görmüşler ve bu konuda dönemin yöneticilerini uyarmışlardır
Avrupa’daki gelişmelerin uzağında kalınması sonucu Osmanlı Devleti XVII Yüzyıldan itibaren Avrupa karşısında geri kalmaya başladı
Osmanlılar XV Ve XVI Yüzyıldaki Avrupa’daki gelişmelerden etkilenmediler Bu gelişmeleri Hıristiyanlıkla aynileştiriyorlardı ( Gavur icadı) Gelişmeler Hıristiyanlık inancı ile eşdeğer görüldüğünden itibar görmemiştir
Aynı yüzyılda Osmanlılarda Mimar Sinan, Fuzuli, Baki gibi sanatçılar da yetişmiştir
Osmanlılar XV Ve XVI Yüzyıllardaki gelişmelerden yararlanamadılar ve Duraklama dönemine girdiler



DURAKLAMANIN SEBEPLERİ


1-XVIIyüzyılda göreve gelen bazı padişahların yeteneksiz ve güçsüz kişiler oluşu 2- Devlet adamlarının da yeteneksiz ve güçsüz kişiler oluşu ve devlet adamlarının göreve iltimas ile getirilmesi 3- Toprak yönetiminin bozulması 4-İlmiye teşkilatının bozulması 5-Medreselerin bozulması 6- Askeri teşkilatın bozulması 7- Uzun süren savaşlar sonucu güvenliğin bozulması 8-Maliyenin bozulması 9-Üretimin azalması 10-Tımar sisteminin bozulmasına paralel olarak tarım ve hayvancılığın gerilemesi 11-Paranın değerinin azalması12-Avrupa’daki bilim ve teknik gelişmelerine kayıtsız kalınması 13-Yeterince genişlemişken, daha fazla fetih hareketlerine girişilmesi 14- Avrupalıların Osmanlılara karşı Haçlı birlikleri oluşturması15- Osmanlı Devleti’nin sömürge kurmaması16-Sokollu Mehmet Paşa’nın ölümü
Duraklama dönemi: Sokollu Mehmet Paşa’nın 1579’da ölümünden 1683 IIViyana Kuşatması’na kadar geçen döneme Osmanlı tarihinde Duraklama dönemi adı verilir

IAHMET DÖNEMİ


*IAhmet padişahlığın Osmanlı soyunun ekber ve erşed( büyük ve aklı başında olan) olanına geçmesine karar verdi Böylece padişahların kardeşleri de tahta çıkabildiler
*IAhmet Sedefkar Mehmet Ağa’ya Sultanahmet Cami’ni yaptırtmıştır

NASUH PAŞA ANTLAŞMASI

Tarih: 1612
Taraflar: Osmanlı-İran
Maddeleri: 1-Ferhat Paşa Antlaşması ile alınan yerler İran’a bırakıldı( Tebriz, Karabağ, Gence, Gürcistan ve Luristan) 2-İranlılar her yıl 200 yük ipek verecekler ( 1 yük: 100 bin akçe)

ZİTVATOROK ANTLAŞMASI

Tarih: 1606
Taraflar:Osmanlı-Avusturya
Maddeleri: 1-Eğri, Kanije, Estergon Osmanlılarda kalacak 2- Avusturyla her yıl ödediği 30 bin düka vergiyi vermeyecek 3- Osmanlı Devleti tarafından Avusturya kralına Roma imparatoru denecek Böylece Avusturya kralı protokol bakımından Osmanlı padişahına eşit sayılacaktı
Önemi:1- Osmanlı padişahı ile Avusturya kralı protokol bakımından eşitlendi 2- Zitvatorok Antlaşması Osmanlı Devleti’nin çöküşünün ilk aşamasıdır 3-Avusturya’nın Macaristan için ödediği vergiyi kaldırması, bu yerlerin şeklen terk edildiğini göstermektedir

BUSSA BARIŞI

Tarih: 1617
Taraflar: Osmanlı-Lehistan
Maddeleri:1-Kırım Tatarları ve Lehistan Kazakları saldırılarda bulunmayacaklar 2-Lehistan eskiden olduğu gibi Osmanlılara vergi verecek

***I Ahmet ve II Osman’dan sonra IMustafa tahta çıktı Şeyhülislam Esat Efendi,” Şuuru yerinde olmayanın hilafeti caiz olmaz” diye fetva verince tahttan indirildi

II OSMAN DÖNEMİ ( GENÇ OSMAN)
*IIOsman, Osmanlı tarihinde ayaklanma sonucu öldürülen ilk padişahtır
*Yenilik hareketlerine girişen ilk Osmanlı padişahı

SERAV ANTLAŞMASI

Tarihi:1618
Taraflar: Osmanlı- Safeviler
Maddeleri: 1- Amasya Antlaşması ile belirlenen sınır geçerli olacak 2-Kars ve Ahıska kaleleri Osmanlılarda kalacak 3-İran her yıl Osmanlılara 100 yük ipek verecek

HOTİN SEFERİ

Tarih:1621
Taraflar: Osmanlı-Lehistan
Sebep: Lehistan’ın Boğdan’ın iç işlerine karışması
Sonuç: Hotin antlaşması imzalanarak savaş sona erdi Bu antlaşmayla Boğdan yine Osmanlı egemenliğine girdi
Önemi: IIOsman Hotin kalesi önünde savaşmayan Yeniçeri Ocağı’nı kaldıracağını açıkladı Bu kararı onun öldürülmesi ile sonuçlanmıştır

IV MURAD DÖNEMİ

* IV Murad döneminde 1633’te İstanbul’da büyük bir yangın çıktı İstanbul’un % 20’si yandı Bu sebeple IV Murat yangınlara sebep olduğu gerekçesi ile tütün ve içki içilmesini yasakladı Tebdil-i kıyafet ederek ( kıyafet değiştirerek) İstanbul’u gezer ve yasağa uymayanları cezalandırırdı

REVAN SEFERİ

Tarih:1635 Taraflar: Osmanlı-İran
Sebep: Musul ve Kerkük’ün İran’ın eline geçmesi
Sonuç:Revan fethedildi

BAĞDAT SEFERİ

Tarih:1638 Taraflar: Osmanlı-İran
Sebep: İran’ın Revan’ı alması
Sonuç: Bağdat yeniden Osmanlılara katıldı ve IV Murad Bağdat fatihi oldu

KASR-I ŞİRİN ANTLAŞMASI

Tarih: 1639
Taraflar: Osmanlı-İran
Maddeleri:1-Azerbaycan ve Revan İran’a bırakılacak 2- Bağdat ve Musul Osmanlılarda kalacak
Önemi: 1-Bu antlaşma Türk İran sınırının çizilmesinde etkili olmuştur 2-Antlaşma İran ile Osmanlılar arasında 150 yıl süren savaşları sona erdirmiştir

IİBRAHİM DÖNEMİ (DELİ İBRAHİM)
*Iİbrahim Osmanlı tarihinde öldürülen ikinci padişahtır

IV MEHMED DÖNEMİ ( AVCI)
*IVMehmed döneminin ünlü sadrazamları: Köprülü Mehmet Paşa, Köprülü Fazıl Ahmet Paşa, Tarhunca Ahmet Paşa ve Merzifonlu Kara Mustafa Paşa

UYVAR SEFERİ

Tarih:1663
Taraflar: Osmanlı X Avusturya
Sebep: Avusturya Erdel halkını Osmanlılara karşı isyana teşvik ediyordu
Sonuç: Vasvar Antlaşması ile savaşa son verildi

VASVAR ANTLAŞMASI

Tarihi:1664
Taraflar: Osmanlı-Avusturya
Önemi: Erdel Osmanlı Devleti’ne bağlı kalmaya devam etti


BUCAŞ ANTLAŞMASI

Tarih:1672
Taraflar: Osmanlı-Lehistan
Önemi: Osmanlıların batıda toprak kazandıkları son antlaşmadır

IIVİYANA KUŞATMASI (1683)
Sebebi: Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Viyana’yı alırsa Kanuni dönemindeki güçlü duruma dönüleceğine inanıyordu
Sonuç: Viyana alınamadı
Viyana’yı alamamamızın sebepleri: 1-Viyana’nın savunmaya müsait oluşu2- Askerin yiyecek sıkıntısı çekmesi 3- Askere Viyana’yı yağmalama izni verilmemesi 4- Kırım Hanı Murat Giray’ın Merzifonlu Kara Mustafa ile arası açık olduğundan Haçlı ordusunun Tuna nehrini geçmesine izin vermesi
Önemi:1- Viyana bozgunundan sonra Osmanlılar savunmaya çekildiler Bu savunma 1922 Sakarya Meydan Muharebesi’ne kadar sürdü 2- Viyana bozgunundan sonra Avrupalı devletler ( Avusturya, Venedik, Malta, Lehistan ve Rusya) Kutsal İttifak’ı kurdular ve Osmanlılara hep beraber saldırmaya başladılar

II SÜLEYMAN DÖNEMİ

*IVMehmet’in tahttan indirilmesi sonucu Osmanlı tahtına çıktı 4 yıllık saltanatı boyunca Lehistan, Venedik ve Avusturya savaşları devam etti

IIAHMET DÖNEMİ


SALANKAMEN BOZGUNU
Tarih: 1691
Taraflar: Osmanlı X Avusturya
Önemi: 1-Sadrazam Köprülü Fazıl Mustafa Paşa şehit düşünce Osmanlı ordusu bozguna uğradı 2-Avusturya Temeşvar hariç Osmanlıların Macaristan topraklarını ele geçirdi

IIMUSTAFA DÖNEMİ

*Dedesi Kanuni’yi örnek almak istedi Bu sebeple 3 kez Avusturya seferine çıktı Seferlerde yenilince bir daha başka sefere çıkmadı

KOYUN ADASI SAVAŞI

Tarih:1695
Taraflar:Venedik X Osmanlılar
Sebep: Haçlıların Sakız Adası’nı kurtarmak istemesi
Sonuç: Venedik donanması yenilgiye uğradı Sakız Adası Osmanlıların eline geçti

ZENTA BOZGUNU

Tarih:1696 Taraflar: Osmanlı-Avusturya
Önemi: Zenta Bozgununda Osmanlı ordusu Avusturya ordusu tarafından imha edilmiştir Osmanlılar Zenta bozgunu sonucu Karlofça ve İstanbul Antlaşmalarını imzalamışlardır

KARLOFÇA ANTLAŞMASI

Tarih:1699 Taraflar: Osmanlı- Avusturya, Venedik, Lehistan
Maddeleri: 1-Temeşvar v Banat dışında bütün Macaristan Avusturya’ya 2-Ukrayna ve Podolya Lehistan’a3- Mora ve Dalmaçya kıyıları Venedik’e bırakıldı 4-Antlaşma 25 yıl sürecek ve Avusturya’nın garantisi altında bulunacak
Önemi: Osmanlı Devleti’nin toprak kaybettiği ilk antlaşma (Macaristan’ın kaybedilmiş olması antlaşmanın en ağır maddesidir)

İSTANBUL ANTLAŞMASI

Tarih:1700
Taraflar: Osmanlı-Rusya
Önemi: Ruslar Azak Kalesi’ni alarak Karadeniz’e açıldılar

EDİRNE VAKASI

Tarih: 1703
Sebep: Şeyhülislam Feyzullah Efendi’nin akrabalarını yüksek devlet görevlerine getirmesi
Sonuç:İstanbul’da büyük bir isyan çıktı IIMustafa tahttan indirilerek yerine IIIAhmet tahta çıkarıldı

İÇ İSYANLAR

1-İstanbul isyanları
2-Celali isyanları
3-Eyalet isyanları

İSTANBUL İSYANLARI

Sebepleri:
1-Yeniçeri ağalarının ve saray kadınlarının yönetimi olumsuz etkilemeleri
2-Yeniçeri ocağına askerlikle ilgili olmayan kişilerin alınması
3-Yeniçerilerin cülus bahşişi (tahta geçme ikramiyesi) almak için sık sık padişah değiştirmek istemesi
4-Ulufelerin ( üç ayda bir alınan maaş) zamanında verilmemesi
5-Ulufelerin değeri düşük ( ayarı düşük) akçe ile ödenmesi
6-Devlet adamlarının Yeniçerileri kışkırtması

*İstanbul isyanları II Osman, IVMurat ve IVMehmet dönemlerinde yaşandı İsyanlar sonucunda IIOsman Yeniçeriler tarafından öldürüldü IV Murat döneminde 17, IVMehmet döneminde Vaka-yı Vakvakiye Olayı sonucunda 30 devlet adamı Yeniçeriler tarafından idam edildi

CELALİ İSYANLARI

Sebepleri:
1-Eyaletlerdeki yöneticilerin adaletsiz davranması
2-Haksız dirlik dağıtılması
3-Vergilerin artırılması
4-Askerden kaçanların Anadolu’da eşkıyalık yapması
Sonuç: Celali isyanları şiddetle bastırılmıştır
*Celali isyanlarına bu ismin verilmesinin sebebi isyanları Yozgat’ta Celal adlı birinin çıkarmasıdır

EYALET İSYANLARI

Sebep: Merkezi otoritenin zayıflaması
Sonuç: İsyanlar sonucunda bazı eyaletler Osmanlılardan ayrılarak yarı bağımsız hale geldiler

XVII ISLAHATLARININ AMACI VE ÖZELLİKLERİ

Amaçları:
1-Devlete eski gücünü kazandırmak
2-Yönetimi, orduyu ve maliyeyi düzeltmek
Sonuçları:
1-Yapılan ıslahatlar toplumun tümünü kapsamadığı için başarılı olamadı
2-Olayların sebeplerine inilmek yerine olaylar şiddetle ortadan kaldırılmak istendiği için ıslahatlar başarılı olamadı
3-Islahatçılar öldüğünde ıslahatlar durduğu için reformlar kalıcı olamadı
4-Duraklama devri ıslahatları devletin ilerlemesini sağlayamadı ama gerilemesini bir süre geciktirdi

ISLAHATÇILAR

KUYUCU MURAD PAŞA
*Celali isyanlarını şiddetle bastırmıştır

IIOSMAN

1-Başkenti İstanbul’dan Anadolu’ya taşımak istiyordu
2-Bozulan Yeniçeri Ocağı’nı ortadan kaldırarak yeni bir ordu kurmak istedi
3-Kıyafette değişiklik yapmak istedi
4-Şeyhülislam’ın fetva dışındaki tüm yetkilerini kaldırmak istedi
5-Saraydaki görevlileri ve Yeniçerileri Türkleştirmek istiyordu
6-Saraydan evlilik yerine saray dışından evlendi

IV MURAT

1-Çeşitli devlet adamlarından gerilemenin sebeplerini rapor halinde hazırlamalarını istedi Koçi Bey hazırladığı raporla gerilemenin sebeplerini ve çözüm yollarını izah etti
2-Şiddete dayanan bir disiplin elde etti Tütün ve içki yasağı getirdi

TARHUNCU AHMET PAŞA

1-İlk bütçeyi yaptı
2-Kişilerin ellerindeki devlet mallarına el koydu
3-İltizam sistemine ( peşin vergi) işlerlik getirdi

KÖPRÜLÜ MEHMET PAŞA

1-Yönetimde ihmali görülen devlet adamlarını cezalandırdı
2-Osmanlı Devleti’ni yükselme dönemindeki gücüne ulaştırdı

KÖPRÜLÜ FAZIL AHMET PAŞA

1-Orduyu düzenledi
2-Topçu sınıfını güçlendirdi
3-Bütçe açığını gidermeye çalıştı

KÖPRÜLÜ FAZIL MUSTAFA PAŞA

1-Halka ağır gelen vergileri kaldırdı
2-Devlet işlerine çabukluk kazandırdı
3-Baruthaneyi kurdu
4-Halkın devlete olan bağlılığını artırdı

AMCAZADE HÜSEYİN PAŞA

1-Vergileri halkın ödeme gücüne göre düzenledi
2-Yerli mallarının kullanımına önem verdi
3-Paranın değerini yükseltmeye çalıştı

III AHMET DÖNEMİ

*IIIAhmet’in çağdaşı Rus Çarı IPetro: 1-Rusya’yı büyük bir devlet haline getirmek, 2-Karadeniz’e inmek, 3-Kırım’ı ele geçirmek, 4-Balkanlardaki Ortodoksları himayesine almak,
5-Lehistan üzerinde hakimiyet kurarak Baltık Denizi’ne açılmak istiyordu
IPetro ile başlayan bu Rus politikası Osmanlı-Rus savaşlarının ana sebebidir

PRUT SAVAŞI

Tarihi: 1710
Taraflar: Osmanlı X Rus
Sebebi: 1-Lehistan’ın Rus hakimiyetine girmesi, 2-Rusya’nın Balkanlardaki Ortodoksları Osmanlılara karşı isyana teşvik etmesi
Sonuç: Baltaca Mehmet Paşa Prut Antlaşması’nı imzalayarak savaşa son verdi

PRUT ANTLAŞMASI

Tarihi:1711
Taraflar: Osmanlı- Rus
Maddeleri: 1- Azak Kalesi Osmanlılara teslim edilecek ( Karadeniz tekrar Türk gölü haline geldi) 2-Ruslar İstanbul’da daimi elçi bulundurmayacaklar 3-Ruslar Lehistan’ın iç işlerine karışmayacaklar
Önemi: Prut Antlaşması, II Viyana Kuşatması’ndan sonra Kutsal İttifak’a indirilen ilk darbedir Ancak Ruslar antlaşma şartlarına uymamışlardır

1716 OSMANLI –AVUSTURYA SAVAŞI

Sebep: Osmanlı Devleti Venedik’e ait Mora’yı alınca, Karlofça Antlaşması’nın garantör devleti olan Avusturya Osmanlılara Mora’dan çekilmesi için ültimatom verdi Osmanlı Devleti de Avusturya’ya savaş ilan etti
Sonuç: Savaş Pasarofça Antlaşması ile son buldu

PASAROFÇA ANTLAŞMASI

Tarih: 1718
Taraflar:Osmanlı-Avusturya
Maddeleri: 1-Mora Osmanlılarda kalacak 2-Arnavutluk ve Dalmaçya kıyısındaki bazı kaleler Venedik’e bırakılacak 3-Temeşvar, Belgrat, Banat, Kuzey Sırbistan, Eflak’ın batısı ( Oltu ırmağına kadar) Avusturya’ya bırakılacak
Önemi:1-Osmanlılar Macaristan’ı tamamen kaybetti 2-Pasarofça Antlaşması ile Osmanlı Devleti batıda, tarihinde uzun sayılabilecek bir barış dönemi yaşamıştır

İSTANBUL ANTLAŞMASI

Tarih:1724
Taraflar: Osmanlı-Rusya
Önemi:1-İran’ın Kafkasya’daki toprakları Rusya ile Osmanlı Devleti arasında paylaşıldı
2-Osmanlılar ile Ruslar arasında imzalanan ilk dostluk antlaşmasıdır

LALE DEVRİ

1718 Pasarofça Antlaşması’ndan 1730 Patrona Halil isyanına kadar geçen döneme Osmanlı tarihinde Lale Devri adı verilir
Osmanlı Devleti’nde Batılılaşma hareketi Lale Devri ile başlar
Eğlence dönemi olarak bilinen bu dönem, Avrupa’ya yakınlaşma dönemi olarak da kabul edilir
Dönemin padişahı III Ahmed ve sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa barış yanlısı kişilerdi
Lale Devri’nde:
1-Avrupa devletleri ile iyi ilişkiler içine girildi
2-İlk defa Avrupa’ya elçi gönderildi
3-Avrupalı devletlerin milli eğitim sistemleri kavranmaya çalışıldı
4-İbrahim Müteferrika ve Sait Efendi ilk Türk matbaasını kurdular (1727)
5-Tercüme kurulu oluşturularak bir çok eser Türkçe’ye tercüme edildi
6-İstanbul’da yangınları söndürmek için Tulumbacı Ocağı kuruldu
7-Yalova’da kağıt fabrikası kuruldu
8-Fransız mimarisi örnek alınarak bir çok eser inşa edildi(IIIAhmet Çeşmesi en güzel örneğidir)
9-Tarihi eserlerin yurt dışına çıkışı yasaklandı

PATRONA HALİL İSYANI

Tarih: 1730
Sebep: 1-Halktan ve esnaftan yeni vergilerin alınması 2-Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın akrabalarını yüksek devlet görevlerine getirmesi
Sonuç:1-IIIAhmet, Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’yı ve yakınlarını idam ettirdi 2-İsyancılar III Ahmet’i tahttan indirip yerine IMahmut’u padişah yaptılar 3-I Mahmut, Patrona ve adamlarını idam ettirdi (1731)
Önemi: Patrona Halil isyanı Lale Devri’ni sona erdirmiştir

IMAHMUD DÖNEMİ


AHMET PAŞA ANTLAŞMASI:
Tarih:1732
Taraflar: Osmanlı-İran
Önemi: Antlaşma Osmanlılarda sadrazam, İran’da Şah’ın değişmesine sebep oldu

NADİR ŞAH ANTLAŞMALARI

1-İSTANBUL ANTLAŞMASI

Tarih:1736
Taraflar:Osmanlı-İran
Önemi: Osmanlılar Nadir Han’ı İran şahı olarak kabul etti

2-KERDEN ANTLAŞMASI (II KASRI-I ŞİRİN ANTLAŞMASI)
Tarih:1746
Taraflar: Osmanlı-İran
Önemi:Kerden Antlaşması, Osmanlı-İran savaşlarına son verdi ve barış dönemini başlattı

OSMANLI- İRAN ANTLAŞMALARI

1-Amasya Antlaşması ( 1555) (Kanuni)
2-Ferhat Paşa Antlaşması (1590) (IIIMurad)
3-Nasuh Paşa Antlaşması (1612) (IAhmed)
4-Serav Antlaşması( 1618) (IIOsman)
5-Kasr-ı Şirin Antlaşması (1639) (IVMurad)
6-Ahmet Paşa Antlaşması (1732) (IMahmud)
7-Nadir Şah Antlaşmaları (1736) (IMahmud)
a)İstanbul Antlaşması (1736)
b)Kerden Antlaşması (1746)

İSTANBUL ANTLAŞMALARI

1-İstanbul Antlaşması-1533 (Osmanlı-Avusturya) (Kanuni)
2-İstanbul Antlaşması-1700 (Osmanlı-Rusya) (IIMustafa)
3-İstanbul Antlaşması-1724 (Osmanlı-Rusya) (IIIAhmed)
4-İstanbul Antlaşması-1736 (Osmanlı-İran) (IMahmud)
5-İstanbul Antlaşması-1913(Osmanlı-Bulgaristan) (V:Mehmed)

BELGRAD ANTLAŞMALARI

Tarih: 1739
Taraflar: Osmanlı-Avusturya, Osmanlı- Rusya
Maddeleri: 1-Avusturya Pasarofça Antlaşması ile aldığı yerleri geri verdi 2-Azak Kalesi yıkıldı, toprakları Osmanlı ile Rusya arasında sınır oldu
Önemi: 1-Belgrad antlaşmaları Osmanlıların 18 yüzyılda (Gerileme döneminde) imzaladığı son kazançlı antlaşmalardır 2-Belgrad antlaşmaları ile Karadeniz’in bir Türk gölü olduğu bir kez daha kabul edildi 3- Osmanlılar ittifakların önemini kavradı ve ilk kez İsveç ile ittifaka girdi 4-Anlaşmalarda arabuluculuk yapan Fransa kapitülasyonların daha da genişletilmesini ve süresiz hale gelmesini sağladı (1740)

IIIMUSTAFA DÖNEMİ


*Osmanlı tarihinde son cülus bahşişi IIIMustafa tahta çıkınca verilmiştir
*IIIMustafa döneminin en önemli devlet adamı sadrazam Koca Ragıp Paşa’dır

PANSLAVİZM

Rusya’nın, Balkanlardaki milletleri Slav ve Ortodoks propagandası ile Osmanlı’dan ayırıp önce bağımsız, sonra kendine bağımlı hale getirerek Akdeniz’e inme politikası
Panslavizm Küçük Kaynarca Antlaşması ile netlik kazandı
Panslavizm, başlangıçta başarılı oldu Balkan devletleri bağımsızlıklarını kazandı ancak Rusya’yı Akdeniz’e indirmediler

ÇEŞME BASKINI

Tarih:1770
IIIMustafa döneminde 1768’de başlayan Osmanlı-Rus savaşında Baltık denizinden kalkan bir Rus donanması İngilizlerin yardımıyla Cebelitarık boğazından geçerek Mora kıyılarına geldi Bunu fırsat bilen Mora Rumları ayaklandılar Osmanlılar isyanı bastırınca Rus donanması Çeşme’de demirli bulunan Osmanlı donanmasını yaktı

IABDÜLHAMİD DÖNEMİ

*IAbdülhamid, yabancı askeri uzmanların Müslüman olmaları şartı ile kıyafetleri konusundaki kısıtlamaları kaldırdı

KÜÇÜK KAYNARCA ANTLAŞMASI

Tarih:1774
Taraflar:Osmanlı-Rusya
Önemi:
1-Kırım bağımsız oldu Osmanlılar ilk kez Müslüman-Türk toprağını terketmek zorunda kaldılar Ayrıca Kırım kaybedilince Karadeniz Türk gölü özelliğini kaybetti
2-Rus ticaret gemileri Karadeniz ve Akdeniz’de serbest dolaşma hakkı kazandı Böylece Karadeniz Türk gölü olma özelliğini kaybetti
3-Ruslar Osmanlı yönetimindeki Ortodoksları koruma hakkını elde etti Böylece Osmanlıların içişlerine karışmaya başladı Ayrıca Panslavizmin uygulanması için zemin hazırlamış oldu
4-Osmanlı devleti ilk kez bir devlete Rusya’ya savaş tazminatı verdi
5-Rusya kapitülasyonlardan yararlandı
6-Ruslar İstanbul’da daimi elçi bulunduracaklardı

AYNALIKAVAK TENKİHHAMESİ

Tarih:1779
Taraflar:Osmanlı-Rusya
Önemi: Kırım’ın bağımsızlığı kesinleşti (Rusya 1783’te Kırım’ı işgal etti)

OSMANLI TARİHİNİN ÜÇ MEŞUM (UĞURSUZ ANTLAŞMASI)
1-Karlofça Antlaşması
2-Küçük Kaynarca Antlaşması
3-Sevr Antlaşması

III SELİM DÖNEMİ

*Osmanlı tarihinde isyan sonucu öldürülen 3 padişahtır

ZİŞTOVİ ANTLAŞMASI

Tarih:1791
Taraflar: Osmanlı-Avusturya
*Avusturya Osmanlıları yendiği halde Fransız İhtilali sebebiyle Osmanlılar ile antlaşmaya yanaştı

YAŞ ANTLAŞMASI
Tarih:1792
Taraflar: Osmanlı-Rusya
Önemi: Osmanlı Devleti Kırım’ın Rusya’ya ait olduğunu kabul etti Böylece Karadeniz Türk gölü olma özelliğini kesin olarak kaybetti

KARADENİZ

1-Karadeniz Kırım’ın fethi ile Fatih Sultan Mehmet zamanında Türk gölü haline geldi
2-Karadeniz’in bütün kıyılarının fethi IIBayezid zamanında tamamlandı
3-1700 İstanbul Antlaşması ile Azak Kalesi Ruslara verildi ve Karadeniz Türk gölü olma özelliğini kaybetti
4-1711 Prut Antlaşması ile Karadeniz tekrar Türk gölü oldu
5-1739 Belgrad Antlaşmaları ile Karadeniz’in Türk gölü olduğu bir kez daha kesinlik kazandı
6-1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ile Kırım bağımsız olunca Karadeniz Osmanlı hakimiyetinden çıktı
7-1779 Aynalıkavak Tenkihnamesi ile Osmanlılar Karadeniz’deki üstünlüklerinin yok olduğunu kabul etmiş oldular
8-1792 Yaş Antlaşması ile Karadeniz Türk gölü olma özelliğini kesin olarak kaybetti

GREK PROJESİ

Rusya ve Avusturya’nın Osmanlı Devleti’ni aralarında paylaşmak için hazırladıkları plan
Bu plana göre:
1-Eflak ve Boğdan’da Dakya Devleti kurulacak
2-Sırbistan, Bosna ve Hersek Avusturya’ya bırakılacak
3-Bizans imparatorluğu yeniden kurulacak ve başına IIKaterina’nın torunu Konstantin getirilecek
Plan doğrultusunda Avusturya Bosna’yı, Rusya Boğdan’ı işgal etti Ancak Fransız İhtilali’nin patlak vermesiyle Grek projesi gerçekleştirilemedi ve Avusturya Osmanlılarla Ziştovi Antlaşması’nı, Rusya Yaş Antlaşması’nı imzalamak zorunda kaldı

OSMANLI-FRANSIZ İLİŞKİLERİ

1-Osmanlı Fransız ilişkileri Fransa kralı Fransuva’yı Şarlken’den kurtarmak için Osmanlıların yaptığı Mohaç Meydan Muharebesi ile Kanuni döneminde başladı
2-Kanuni, Fransızlara kapitülasyonlar verdi
3-Belgrad antlaşmalarında arabuluculuk yapan Fransa kapitülasyoların süresiz hale gelmesini sağladı
4-Osmanlılar Fransız İhtilali’nden sonra kurulan Fransız yönetimini tanıdı
5-Fransa İngiltere’nin sömürgelerine göz dikti ve sömürgelerine giden yolu kesmek için Osmanlı yönetimindeki Mısır’ı işgal etti Ancak Napolyon ilk yenilgisini Nizam-ı CedidAkka’da aldı ve bölgeden çekildi askerlerinden
6-Fransa kapitülasyonlardan faydalanmakla birlikte Osmanlılar aleyhindeki bütün ittifaklara katıldı
7-Fransa Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika’daki topraklarına göz dikti ve Cezayir ve Tunus’u işgal etti
8-Balkan milletlerini Osmanlılar aleyhine kışkırttı
9-Yahudileri Filistin’de devlet kurmaya davet etti
10-Bütün bu gelişmeler karşısında Osmanlılar İngilizlere yanaştı ancak İngiltere’nin Mısır’ı işgali üzerine Osmanlılar yeniden Fransız yanlısı bir politika izlediler
11-IDünya Savaşı’nda Fransa İtilaf devletleri saflarında Osmanlılara saldırdı ve savaş sonunda Osmanlı topraklarını paylaşan ve işgal eden devletler arasına katıldı

EL-ARİŞ ANTLAŞMASI

Tarih:1801
Taraflar:Osmanlı-Fransa
Önemi:1-Mısır yeniden Osmanlı idaresine girdi 2-İngiltere sömürgelerini tehdit eden Fransa’yı etkisiz hale getirerek Akdeniz’de üstünlük sağlamayı başardı

TİLSİT ANTLAŞMASI

Tarih: 1807
Taraflar: Fransa-Rusya
Önemi:1-Fransa Osmanlı Devleti ile Rusya arasında arabuluculuk yapacak 2-Fransa Eflak ve Boğdan’ın Rusya’ya verilmesini sağlayacak

KALE-İ SULTANİYE ANTLAŞMASI

Tarih:1809
Taraflar: Osmanlı-İngiltere
Önemi:Tilsit antlaşmasına karşılık olarak İngiltere ile Osmanlı Devleti aralarındaki anlaşmazlıklara son vermeyi, siyasi, ticari ilişkilerini geliştirmeyi kabul ettiler

KABAKÇI MUSTAFA İSYANI

Tarih:1807
Sebep: 1-III Selim’in ıslahatlarını (Nizam-ı Cedid hareketi) Yeniçeriler, din adamları ve esnaf çıkarlarına uygun bulmadı 2-IIISelim Yeniçerilere Nizam-ı Cedid askerinin elbisesini giydirmek istiyor ve Yeniçerileri düzenli talime tabi tutmak istiyordu
Sonuç: 1-IIISelim Nizam-ı Cedid’i kaldırdı2-Asiler IIISelim’i tahttan indirip yerine IVMustafa’yı çıkardılar 3-İsyanı bastaran Alemdar Mustafa Paşa Kabakçı ve adamlarını öldürttü 4-IVMustafa, yeniden tahta çıkma ihtimali olan IIISelim’i öldürttü 5-Alemdar Mustafa Paşa IVMustafa’yı tahttan indirip yerine IIMahmud’u çıkardı
Önemi: Kabakçı Mustafa isyanı Nizam-ı Cedid dönemini ortadan kaldırmıştır

II MAHMUD DÖNEMİ

*Devlet memurlarının pantolon, ceket ve fes giymesini kanunlaştırdı
*Nizam-ı Cedid ordusunun Kabakçı isyanı ile ortadan kaldırılması üzerine Alemdar Mustafa Paşa Sekban-ı Cedid ordusunu kurdu Yeniçeriler bir isyan sonucu Alemdar Mustafa Paşa’yı öldürerek bu ocağa son verdiler
*IIMahmud döneminde divan teşkilatı kaldırıldı, yerine kabine sistemi getirildi
*1831’de ilk nüfus sayımı yapıldı
*Tımar sistemi kaldırıldı
*Takvim-i Vakayi adıyla ilk resmi gazete çıkarıldı

TİLSİT ANTLAŞMASI

Tarih: 1807
Taraflar: Fransa-Rusya
Önemi:1-Fransa Osmanlı Devleti ile Rusya arasında arabuluculuk yapacak 2-Fransa Eflak ve Boğdan’ın Rusya’ya verilmesini sağlayacak

SENED-İ İTTİFAK (1808)
*Sened-i İttifak ile ayanlar, merkezi otoriteyi kabul edecek ve yapılacak ıslahatları destekleyeceklerdi
Önemi: 1-Osmanlılardaki ilk demokrasi hareketidir (Çünkü padişah ilk kez yönetimde kendisinden başkalarının da söz sahibi olduğunu kabul etmiştir) 2-Osmanlıların eyaletler üzerindeki otoritesi yeniden kuruldu

KALE-İ SULTANİYE ANTLAŞMASI

Tarih:1809
Taraflar: Osmanlı-İngiltere
Önemi:Tilsit antlaşmasına karşılık olarak İngiltere ile Osmanlı Devleti aralarındaki anlaşmazlıklara son vermeyi, siyasi, ticari ilişkilerini geliştirmeyi kabul ettiler

BÜKREŞ ANTLAŞMASI

Tarih:1812
Taraflar: Osmanlı-Rusya
Önemi: Sırbistan’a ayrıcalıklar verildi

SIRBİSTAN İLE İLGİLİ ANTLAŞMALAR

1-BÜKREŞ ANT(Sırplar ayrıcalık kazandı) 2-AKKERMAN SÖZLEŞMESİ ( Sırbistan tam özerk) 3-EDİRNE ANT (Sırbistan’a geniş haklar verildi) 4- PARİS ANT ( Sırbistan Avrupa’nın garantisinde) 5- AYASTEFANOS ANT( Osmanlılar Sırbistan’ın bağımsızlığını kabul etti) 6- BERLİN ANT (Sırbistan bağımsız oldu ve sınırları genişletildi)

VAKA-YI HAYRİYE

Tarih:1826
Önemi: IIMahmut Yeniçeri kışlalarını topa tuttu Bu olay sonunda Yeniçeri Ocağı kaldırıldı
Tarih:1826
Önemi: IIMahmut Yeniçeri kışlalarını topa tuttu Bu olay sonunda Yeniçeri Ocağı kaldırıldı Yeniçeri Ocağı’nın yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye adlı yeni bir ordu kuruldu

NAVARİN BASKINI

Tarih: 1827
Taraflar: Osmanlı X İngiltere, Fransa, Rusya
Sebebi: Yunanistan’ın bağımsızlığını Osmanlılara kabul ettirmek
Sonuç: Müttefikler Navarin’de demirli bulunan Osmanlı ve Mısır donanmalarını yaktılar

EDİRNE ANT
Tarih:1829
Taraflar: Osmanlı- Rusya
Önemi: Yunanistan bağımsız oldu

MISIR MESELESİ

1-Osmanlı Devleti Mora isyanını bastırmak için Mısır valisi Mehmet Ali Paşa’dan yardım istedi Mehmet Ali Paşa Bu yardımına karşılık Mora’yı istedi Fakat Yunanistan bağımsız olunca Mora da onu katıldı ve Mehmet Ali Paşa Bu sefer Suriye valiliğini istedi 2-Osmanlılar Suriye’yi Mehmet Ali Paşa’ya vermek istemeyince Mehmet Ali Paşa saldırıya geçti ve Konya’ya kadar ilerledi 3-IIMahmut Mehmet Ali Paşa isyanına karşılık batılı devletlerden yardım istedi Cevap alamayınca Rusya’dan yardım istedi ve Rusya yardıma geldi 4-Rusya’nın Osmanlılara yardıma gelmesi üzerine batılı devletler Mehmet Ali Paşa ile Osmanlıları Kütahya Antlaşması ile barıştırdılar Mehmet Ali Paşa’ya Mısır, Girit, Suriye, Adana ve Cidde valilikleri bırakıldı 5-Osmanlı Devleti Rusya ile Hünkar İskelesi Antlaşmasını imzaladı ve Boğazlar sorunu ortaya çıktı 6- Kütahya Antlaşması iki tarafı da memnun etmemişti ve Mehmet Ali Paşa yeniden saldırıya geçti Mehmet Ali Paşa Nizip savaşında Osmanlıları yendi Batılı devletler bunun üzerine Londra Protokolü ile Mehmet Ali Paşa ve Osmanlıları barıştırdılar Mehmet Ali Paşa’ya Mısır babadan oğla geçmek şartıyla bırakıldı (1840)

KÜTAHYA ANTLAŞMASI

Tarih:1833
Taraflar: Osmanlı-Mısır valisi Mehmet Ali Paşa
Maddesi: Mehmet Ali Paşa’ya Mısır ve Girit valiliklerine ek olarak oğlu İbrahim Paşa’ya Cidde valiliği ile Adana muhassıllığı (vergi toplama hakkı) verildi

HÜNKAR İSKELESİ ANTLAŞMASI

Tarih:1833
Taraflar: Osmanlı-Rusya
Maddeleri:1-Osmanlılar saldırıya uğrarsa, masrafları karşılanmak üzere Rusya askeri yardımda bulunacak 2-Rusya saldırıya uğrarsa Osmanlı Devleti boğazları Rusya’nın savaştığı devletlere kapatacak
Önemi:Antlaşma ile Boğazlar sorunu ortaya çıkmıştır

BALTA LİMANI ANT
Tarih: 1838
Taraflar: Osmanlı-İngiltere
Önemi: Osmanlıların imzaladığı en ağır kapitülasyon antlaşmasıdır

ABDÜLMECİD DÖNEMİ


LONDRA KONFERANSI

Tarih:1840
Taraflar: İngiltere, Rusya, Avusturya, Prusya
Maddeleri: 1-Mısır hukuki yönden Osmanlılara bağlı kalacak, 2-Mısır yönetim olarak Mehmet Ali Paşa ve oğullarına bırakılacak, 3-Suriye, Girit ve Adana valilikleri Osmanlılara geri verilecek
*Abdülmecid 1841’de Mısır Fermanı ile Mısır’ın yönetim düzenini belirlemiştir

LONDRA ANTLAŞMASI-BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ

Tarih:1841
Taraflar: Osmanlı, İngiltere, Fransa, Prusya, Avusturya, Rusya
Sebep: Hünkar İskelesi antlaşmasının süresi 8 yıldı ve 1841’de bu sekiz yıl sona eriyordu Boğazlar meselesi batılı devletlerin istediği gibi çözülmeliydi
Sonuç:1-Boğazlar Osmanlı Devleti’nin egemenliğine bırakıldı 2-Boğazlar bütün savaş gemilerine kapatıldı
Önemi: 1-Boğazlar uluslar arası bir statü kazandı 2-Boğazlar sorunu ilk kez devletler arası bir konferansta görüşülmüştür

TANZİMAT FERMANI (GÜLHANE HATT-I HÜMAYUNU) (3 Kasım 1839)
Fermanla:1-Hıristiyan- Müslüman bütün vatandaşların eşitliği, can, mal ve namus güvenliği sağlandı 2-Mal edinme ve miras hakkı tanındı 3-Müsadere usulü kaldırıldı
Ferman sayesinde Osmanlı Devleti, batılı devletlerin desteğini sağladı ve Mısır meselesinin çözümü kolaylaştı


KIRIM SAVAŞI

Tarih: 1853-1856
Taraflar: Rusya X Osmanlı+İngiltere+Fransa+Piyomente
Sebep: Osmanlı ordusunun modernleştirilme çalışmaları Rus çarı INikola’nın hoşuna gitmemiş ve Osmanlı ordusu güçlenmeden önce saldırmayı düşünmüştü
Sonuç: Paris Antlaşması ile savaş sona erdi
Önemi: 1-Avrupalı devletler ilk bir savaşta Osmanlılara yardım ettiler Çünkü Rusya’nın Osmanlıları yıkarak topraklarına yerleşmesini istemiyorlardı 2-Bu savaş sırasında Osmanlı Devleti ilk kez dış borç aldı ( İngiltere’den)

PARİS ANTLAŞMASI:
Tarih:1856
Taraflar: Rus- Osmanlı+ İngiltere+Fransa+Avusturya+Sardunya
Önemi: Osmanlı Devleti bir Avrupa devleti sayıldı ve toprak bütünlüğü Avrupa devletlerinin garantisi altına alındı

ISLAHAT FERMANI (1856):
Fermanla: 1- Hıristiyan vatandaşların can ve mal güvenliği sağlanacaktı 2- Hıristiyanlara din ve eğitim özgürlüğü tanınacaktı 3- Gayrı müslimlerde devlet memurluğu ve askerlik yapabilecekti 4- Gayrı müslimler de taşınmaz mallar satın alabileceklerdi (ev gibi) 5-İltizam usulüne son verilecek
Islahat Fermanı Paris Antlaşması ile güvence altına alınmıştır

ABDÜLAZİZ DÖNEMİ

*İntihar eden ilk Osmanlı padişahıdır
*Avrupa’ya giden ilk Osmanlı padişahıdır
*Yavuz Sultan Selim’den sonra Mısır’a giden ilk Osmanlı padişahıdır

ŞARK MESELESİ-TÜRK MESELESİ

Şark Meselesi V Yüzyılda Huğ kavimlerinin Avrupa’ya gelişi ile başlar
Şark Meselesi 1815 Viyana Kongresi’nde Rus çarı Aleksander tarafından ortaya atılmıştır Avusturya, Rusya, Fransa, İngiltere arasında Osmanlı topraklarının paylaşılmasıdır
Şark meselesine göre:
1-Türkler Avrupa’dan atılmalı
2-Türkler Balkanlardan atılmalı
3-Türkler Anadolu’dan atılmalı
4-Mümkünse Orta Asya’ya dönmeleri sağlanmalıdır

V MURAT DÖNEMİ

*Abdülaziz’den sonra tahta çıkan VMurat akıl sağlığı bozulunca tahttan indirildi ve yerine IIAbdülhamit tahta çıktı

IIABDÜLHAMİD DÖNEMİ:
IIAbdülhamit Tanzimat’ın son, meşrutiyetin ilk padişahıdır İslamcı ve Alman yanlısı bir politika izlemiştir

TERSANE KONFERANSI

Tarih: 1876
Taraflar:Avusturya, Almanya, İngiltere, Fransa, Rusya, İtalya, Osmanlı Devleti
Önemi: 1-Konferansın toplandığı gün, Osmanlılar Kanun-i Esasi’yi yürürlüğe koyarak Meşrutiyet’i ilan ettiler 2-Katılımcı devletler Bosna-Hersek ve Bulgaristan’a bağımsızlık verilmesini isteyince konferans sonuç vermedi

IMEŞRUTİYET (1876-1878) (20 Mart 1877- 14 Şubat 1878)
IMeşrutiyet Meclisi ikiye ayrılıyordu: 1- Meclis-i Mebusan (Milletvekilleri, halk tarafından seçilirlerdi) 2-Meclis-i ayan (Devletin ileri gelenleri, padişah tarafından seçilirlerdi)
IMeşrutiyet Meclisi ilk Osmanlı anayasası olan Kanun-ı Esasi’yi uygulamıştır Bu anayasa padişahı yeniden açma şartı ile meclisi kapatma yetkisi veriyordu IIAbdülhamid, 1877-78 Osmanlı-Rus savaşındaki yenilgiyi bahane ederek meclisi kapatmıştır
IMeşrutiyet Meclisi’nde 44 Hıristiyan, 4 Yahudi, 71 Müslüman milletvekili ile padişahın atadığı 26 ayan vardı

1877-1878 OSMANLI- RUS SAVAŞI (93 HARBİ)
Sebep:Osmanlı Devleti Sırbistan ve Karadağ’a ayrıcalıklar verilmesini kabul etmiyordu
Sonuç: Ayastefanos (Yeşilköy) Antlaşması ile savaş sona erdi
Önemi: Bu savaş sırasında Kafkaslardan ve Balkanlardan Osmanlı topraklarına en büyük göç yaşanmıştır

BERLİN ANTLAŞMASI
Tarih:1878
Taraflar: Osmanlı+İngiltere-Rusya
Maddeleri: 1- Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız oldu 2- Bulgaristan üçe ayrıldı A)Bulgar Prensliği B) Makedonya C) Doğu Rumeli 3-Doğu Anadolu’da Ermenilerin oturduğu yerde ıslahat yapılacak 4-Bosna-Hersek hukuki olarak Osmanlılara bağlandı ve yönetimi bir süre için Avusturya’ya bırakıldı 5-Kars, Ardahan ve Batum Ruslara bırakıldı, Doğubeyazıt ise Osmanlılarda kaldı
Önemi: 1-Rusya ile imzalanan Ayastefanos Antlaşması’nı geçersiz kılmıştır 2-Osmanlıların başına Ermeni meselesini açmıştır (Rusya bundan böyle Akdeniz’e inmek için doğuda bir Ermeni devletinin kurulması için çalışacaktır İngiltere ise kendisine bağlı bir Ermeni devleti kurdurarak Rusya’nın Akdeniz’e inmesini engellemeye çalışacaktır) 3-Bu antlaşma Panslavizm akımının bir zaferidir 4- Berlin Antlaşması’nda arabuluculuk yapan İngiltere bunun karşılığı olarak Kıbrıs adasına yerleşmiştir

1885 İSTANBUL ANTLAŞMASI

Taraflar: Osmanlı-Mısır
Maddeleri:Osmanlı ve İngiltere hükumetleri Mısır’a birer yüksek komiser gönderecekler ve bu komiserler hidive yardımcı olacaklar
Önemi:İngiltere’nin Mısır’daki varlığı resmiyet kazandı

DÖMEKE MEYDAN SAVAŞI

Tarih: 1897
Taraflar: Osmanlılar X Yunanlılar
Sebep:Girit’in Yunanistan’a bağlanmak istemesi
Sonuç: Osmanlılar yendiği halde Batılı devletlerin isteği ile İstanbul’da bir antlaşma yapılarak savaşa son verildi

1897 İSTANBUL ANTLAŞMASI

Taraflar: Osmanlılar- Yunanlılar
Maddeleri:1-Osmanlılar Teselya’yı boşaltacak 2-Yunanistan savaş tazminatı verecek 3-Girit Osmanlı yönetiminde kalacak ancak padişahın atayacağı Hıristiyan bir vali tarafından yönetilecek
Önemi: Girit özerk hale geldi (IIMeşrutiyet’in ilan edildiği sıralarda Yunanistan Girit’i işgal etti ve adayı Yunanistan’a bağladı Balkan savaşları sonunda imzalanan Atina Antlaşması ile Girit Yunanistan’a bağlandı)

DÜYUN-I UMUMİYE
IIAbdülhamid döneminde Osmanlılar dış borçlarını ödeyemeyince Avrupalı devletler alacaklarına karşılık Düyun-ı Umumiye (Genel Borçlar) idaresini kurdular (1881) Başında alacaklı devletlerin bulunduğu idare tütün, ispirto, pul, tuz ve orman gelirlerine el koydular Böylece Osmanlılar ekonomik bağımsızlıklarını kaybettiler

ERMENİ MESELESİ


IIMEŞRUTİYET
IIMeşrutiyet’in IMeşrutiyet’ten tek farkı, IIMeşrutiyet meclisinde siyasi partilerin olmasıdır
*IIMeşrutiyet’in getirdiği karışıklık ortamında Bulgaristan bağımsızlığını ilan etti Avusturya Bosna-Hersek’i, Yunanistan Girit adasını kendi topraklarına kattığını ilan etti VIMehmet 1919’da Meclis-i Mebusan’ı kapattı

31 MART OLAYI (1909)
Sebep: Meşrutiyet’i ortadan kaldırıp, IIAbdülhamid’i tahttan indirmek
Sonuç: Hareket ordusu isyanı bastırdı IIAbdülhamid tahttan indirilerek VMehmet Reşad tahta çıkarıldı

VMEHMET DÖNEMİ (REŞAD)
*IDünya Savaşı’nın Osmanlı padişahıdır

TRABLUSGARB SAVAŞI
Tarih:1911-1912
Taraflar: Osmanlı X İtalya
Sebep: 1-İtalya kendisine sömürge arıyordu 2-Trablusgarb İtalya’nın tam karşısındaydı ve savunmasızdı ( Osmanlılar karadan yardıma gelemiyorlardı çünkü arada İngiliz işgalindeki Mısır vardı Donanmaları olmadığı için de denizden gelemiyorlardı)
Sonuç: Uşi Antlaşması ile savaş sona erdi

UŞİ ANTLAŞMASI
Tarih: 1912
Taraflar: Osmanlı- İtalya
Maddeleri: 1- Trasblusgarb ve Bingazi İtalya’ya bırakıldı 2- 12 ada Balkan savaşları sonuna kadar İtalya’ya bırakıldı ( İtalya bu adaları bize vermemiş 1947’de Yunanistan’a terk etmiştir)
Önemi: 1-Bu antlaşma ile Osmanlıların Afrika kıtasındaki varlıkları sona erdi 2- Bu savaştaki güçsüzlüğü görülen Osmanlılara Balkan devletleri saldırdılar

BALKAN SAVAŞLARI


IBALKAN SAVAŞI
Tarih:1912-1913
Taraflar: Osmanlı X Karadağ, Sırbistan, Bulgaristan, Yunanistan
Sebep: Balkan devletlerinin Osmanlıları Balkanlardan ve Rumeli’den atmak istemesi
Sonuç: Osmanlılar Midye-Enez çizgisinin batısındaki tüm toprakları kaybettiler(Edirne dahil)

LONDRA ANTLAŞMASI

Tarih:1913
Taraflar: Osmanlılar-Balkan devletleri
Maddeleri:1-Midye-Enez hattı Osmanlı Devleti’nin Trakya sınırıdır 2-Edirne Bulgaristan’a verildi 3-Girit Yunanistan’a verildi 4-Gökçeada ve Bozcaada dışındaki Ege adalarının durumu büyük devletlerin kararına bırakıldı

IIBALKAN SAVAŞI
Tarih:1913
Taraflar: Bulgaristan X Sırbistan, Yunanistan, Romanya
Sebep: IBalkan Savaşı sonunda Bulgaristan’ın çok toprak kazanması Balkan devletlerinin hoşuna gitmemişti Makedonya’nın paylaşılmasında Sırplar ile Bulgarlar anlaşamıyorlardı
Sonuç: 1-Bu savaşa katılmayan Osmanlılar savaş sırasında Edirne ve Kırklareli’yi geri aldılar 2- Savaş sonunda imzalanan antlaşmalarla Osmanlıların Balkanlardaki ve Ege denizindeki üstünlüğü sona ermiştir

BÜKREŞ ANTLAŞMASI

Tarih:1913
Taraflar: Balkan devletleri
Maddeleri: 1-Bulgaristan Dobruca’nın bir bölümünü Romanya’ya verdi 2-Selanik Yunanistan’a verildi 3-Manastır Sırplara bırakıldı
Önemi:Balkan savaşlarını sona erdiren antlaşmadır

İSTANBUL ANTLAŞMASI

Tarih:1913
Taraflar:Osmanlılar-Bulgarlar
Maddeleri:1-Edirne, Dimetoka, Kırklareli Osmanlılara; Kavala ve Dedeağaç Bulgaristan’a bırakıldı 2-Meriç nehri iki ülke arasında sınır kabul edildi

ATİNA ANTLAŞMASI

Tarih:1913
Taraflar: Osmanlı-Yunanistan
Maddesi: Osmanlılar Yanya, Selanik ve Girit’in Yunanistan’a ait olduğunu kabul ettiler(Yunanistan Ege adalarını da istedi, reddedildi, görüşmeler sırasında IDünya Savaşı çıktı, adalar sorunu Lozan Antlaşması’nda çözüldü)

DAĞILMAYI ÖNLEME ÇABALARI

1-OSMANLICILIK:
Din, dil, ırk ayrımı yapmadan Osmanlı topraklarında yaşayan herkesin Osmanlıyım demesini sağlamak Balkan savaşları ve Ermeni olayları bunun gerçekleşemeyeceğini gösterdi

2-İSLAMCILIK:
Bütün İslam ümmetini Osmanlı bayrağı altında toplama düşüncesi Arnavutların bağımsız olmaları, Arapların IDünya savaşı sırasındaki tutumları bunun gerçekleşmeyeceğini göstermiştir

3-TÜRK BİRLİĞİ (TURANCILIK)
Türkiye, Rusya, İran, Afganistan ve Çin’de yaşayan Türkleri bir bayrak altında toplayarak Turan adlı bir devlet kurma düşüncesi

4-TÜRKÇÜLÜK
Osmanlı Devleti’nde yaşayan Türkleri yönetimde ve sosyal hayatta hakim kılma düşüncesi

5-BATICILIK
Osmanlı Devleti’nin tek kurtuluşunun batıya ayak uydurmak olduğunu savunmak Batıcılara göre:1-Batının tekniği alınmalıdır 2-Batının tekniğinin yanında onu oluşturan kültür yapısı da alınmalıdır
*Bu beş düşüncenin ortak özelliği: Hiç biri Osmanlı Devleti’ni yıkılmaktan kurtaramamıştır

IDÜNYA SAVAŞI

Tarih:1914-1918
Tarafları: İtilaf devletleri ( İngiltere, Fransa, Rusya, İtalya) X İttifak devletleri (Almanya, Osmanlı Devleti, Avusturya-Macaristan, Bulgaristan)
Sebepleri: 1-IDünya Savaşı’nın en önemli sebebi İngiltere ile Almanya arasındaki ekonomik rekabettir 2-İngiltere: Sömürgelerini korumaya çalışıyordu 3-Almanya: İngiltere’nin sömürgelerine göz dikmişti 4-Fransa: Almanya’ya kaptırdığı sanayi bölgesi Alsas Loren’i geri almak istiyordu 5-Avusturya: Panslavizm tehlikesinden korunmaya çalışıp, Balkanlara yayılmaya çalışıyordu 6-Bulgaristan: Almanya ile Osmanlı Devleti arasında ulaşımı sağlamak için savaşa girmesi gerekiyordu 7-İtalya: Halkını doyurmak için verimli topraklara ihtiyacı vardı 8-Rusya: Sıcak denizlere açılmak istiyordu 9-Osmanlı Devleti: Savaşa girmesi için hiçbir nedeni yoktu Balkan savaşlarından yeni çıkmıştı Savaşa girerse Almanya Rusya’nın açacağı doğu cephesinde rahatlayacaktı Çünkü Rusya kuvvetlerinin bir kısmını Osmanlı cephelerine kaydıracaktı Ayrıca Almanya, Osmanlı topraklarında denetim kurarak İngilizlerin sömürgelerine giden yolu kapatmayı amaçlıyordu Osmanlı padişahlarının halifelik sıfatını da kullanarak Müslüman devletlerin savaşa girmesini sağlayacak ve boğazlar yoluyla Rusya’ya yardım gitmesini engelleyecekti Berlin-Bağdat demiryolu hattını kullanıp Musul-Kerkük petrollerinden de yararlanacaktı

Savaşın bahanesi: 24 Haziran 1914’te Avusturya veliahtı Sırbistan’ı ziyareti sırasında bir Sırplı tarafından suikast sonucu öldürüldüBu olaydan sonra Avusturya Sırbistan’a savaş açtı ve IDünya Savaşı başlamış oldu

IDünya Savaşı’nda Osmanlı cepheleri:
1-Kafkasya cephesi
2-Kanal Cephesi
3-Çanakkale Cephesi
4-Irak cephesi
5-Hicaz ve Yemen Cephesi
6-Suriye ve Filistin Cephesi
7-Galiçya Cephesi
8-Romanya ve Makedonya Cephesi

IDÜNYA SAVAŞI’NIN SONUÇLARI

1-Yenen ve yenilen devletler arasında barış sağlamak amacıyla Ocak 1919’da Paris’te bir konferans toplandı 2-Konferansta Fransa’nın amacı Almanya’yı bir daha savaş yapamayacak hale getirmekti 3-Konferansta en çok tartışılan devlet Osmanlı Devleti oldu 4-Yenilen devletler ile imzalanan antlaşmalar ile savaş sona erdi 5-Avrupa’nın ve dünyanın haritası yeniden çizildi 6-Bir çok devlet ve imparatorluklar yıkıldı, yeni devletler kuruldu

IDÜNYA SAVAŞI SONUNDA İMZALANAN ANTLAŞMALAR

VERSAY ANTLAŞMASI

Tarih:28 Haziran 1919
Taraflar:Almanya-İtilaf devletleri
Önemi:Almanya bu antlaşma ile büyük ölçüde toprak kaybetti ve bütün deniz aşırı sömürgeleri elinden çıktı Ayrıca antlaşma Almanya’ya büyük ekonomik yükümlülük getirdi

SAİNT GERMAİN (SEN JERMEN) ANTLAŞMASI

Tarih:10 Eylül 1919
Taraflar:Avusturya-İtilaf devletleri
Önemi:Avusturya, Macaristan,Çekoslovakya ve Yugoslavya’nın bağımsız birer devlet olmasını kabul etti Antlaşma Avusturya’ya büyük ekonomik yük getirdi

NEUİLLY (NÖYYİ) ANTLAŞMASI

Tarih:27 Kasım 1919
Taraflar: Bulgaristan-İtilaf devletleri
Önemi: Bulgaristan topraklarının bir kısmını Yunanistan ve Yugoslavya’ya bıraktı Bulgaristan’ın Ege Denizi ile bağlantısı kesildi Ayrıca savaş tazminatı ödeyecekti

TRİANON (TRİYANON) ANTLAŞMASI

Tarih:1919
Taraflar: Macaristan-İtilaf devletleri
Önemi:Macaristan topraklarının bir kısmını Çekoslovakya, Yugoslavya ve Romanya’ya bıraktı

*Bu antlaşmalarla Almanya, Avusturya, Bulgaristan ve Macaristan’da zorunlu askerlik kaldırıldı
MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI

Tarih: 30 Ekim 1918
Taraflar: Osmanlılar-İtilaf devletleri
Önemi: Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti fiilen sona erdirilmiş ve toprakları İtilaf güçlerince paylaşılmıştır

SEVR BARIŞ ANTLAŞMASI

Tarih:10 Ağustos 1920
Taraflar: Osmanlılar- İtilaf devletleri
Önemi:Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti fiilen sona erdi ancak Kurtuluş Savaşı başlamıştı Bu sebeple Sevr Antlaşması ölü doğmuş olarak kabul edilir

LOZAN ANTLAŞMASI

Tarih: 24 Temmuz 1923
Taraflar:Türkiye Cumhuriyeti-İtilaf devletleri
Önemi:Türkiye Cumhuriyeti kendisini parçalamak isteyen devletlere bağımsızlığını kabul ettirdi

OSMANLI KÜLTÜR VE UYGARLIĞI

OSMANLI DEVLET ANLAYIŞI

1-Eski Türk gelenekleri
2-İslam dininin devlet anlayışı
3-Hakim olunan topraklardaki toplumların devlet anlayışlarıdır

OSMANLI DEVLETİ’NDE TOPLUM
1-Askeri (Yönetenler)
2-Reaya (Yönetilenler)
olmak üzere iki kısma ayrılırdı

DEVLET (MERKEZ) YÖNETİMİ

*Osmanlı Devleti’nde yönetim mutlak monarşi ve teokratik bir özelliğe sahipti Padişahlar Yavuz Sultan Selim’den itibaren halife unvanını aldılar

*Fatih Sultan Mehmet çıkardığı kanunname ile padişah olan kişiye, rakip olan kardeşlerini öldürme yetkisi vermiştir Böylece yönetimde eski veraset sistemi ( devletin hükümdar ailesinin ortak malı sayılması) geleneği kaldırılmıştır

*IAhmet çıkardığı bir kanunla Osmanlı hanedanının ekber ve erşed olanının ( yani büyük ve aklı başında ) tahta geçmesine karar vermiştir Böylece tahta hükümdarın kardeşleri de çıkabilmişlerdir

HÜKÜMDARLIK SEMBOLLERİ

1-Hutbe
2-Sikke (Para bastırmak)
3-Davul (tabl)
4-Sancak
5-Tuğ
6-Kılıç kuşanmak

DİVAN-I HÜMAYUN

*Divan devlet işlerini görüşülüp karara bağlandığı, savaş ve barışa karar verildiği, büyük davaların ele alındığı bir kuruldu Bu günkü Bakanlar Kuruluna benzeyen divan, padişaha danışmanlık yaparlardı Divanda son söz yine padişaha aitti Divana Kuruluş döneminde padişahlar, daha sonra sadrazamlar başkanlık etmişlerdir Divan Topkapı Sarayı’nda Kubbealtı denilen yerde toplanırdı
Orhan Bey zamanında kurulan Divan-ı Hümayun, IIMahmut döneminde kaldırılmış, Avrupa’nın kabine usulü uygulanmaya başlanmıştır

DİVAN ÜYELERİ

1-Padişah
2-Vezir-i azam
3-Vezirler
4-Kazasker
5-Defterdar
6-Nişancı
7-Kaptan-ı Derya
8-Şeyhülislam
9-Reisülküttap

VEZİR-İ AZAM (SADRAZAM)
Padişahın mutlak vekili olan sadrazam, padişahtan sonra (maliye ve yargı dışında) tüm devlet işlerinden sorumluydu Padişahın mührünü (mühr-i hümayun) taşırdı Sadrazam konaklarına Paşa kapısı veya Babıali denirdi Sadrazam padişahın katılmadığı seferlere serdar-ı ekrem unvanı ile komutanlık yapardı
IIMahmut, sadrazamlığı kaldırarak yerine başvekalet makamını oluşturdu

VEZİRLER

Sancak beyliği ve beyler beyliğinde bulunan tecrübeli devlet adamlarından seçilirdi Vezirlerin sayısı Kuruluş Devri’nde en fazla üç iken, Yükselme Devri’nde yediye çıkarılmıştır Sadrazama yardımcı olurlardı En kıdemlisi sadrazam olurdu

DEFTERDAR

Maliye işlerine bakar, bütçeyi hazırlardı Fatih zamanında sayıları Anadolu ve Rumeli defterdarı olarak ikiye çıkarılmıştır

KAZASKER

Adalet ve eğitim işlerine bakardı Büyük davalara bakan kazaskerler, kadı ve müderrislerin atamalarını yaparlardı Yükselme döneminde, Anadolu ve Rumeli kazaskeri olmak üzere sayıları ikiye çıkarılmıştır

NİŞANCI

Padişah fermanlarını yazar, ferman ve beratların üstüne padişah tuğrasını çekerdiAyrıca tapu ve kadastro işlerini yürütürdü Fethedilen arazileri yazar, dirlikleri dağıtır ve bunları tapu defterlerine işlerdi

MÜFTÜ (ŞEYHÜLİSLAM)
16 yüzyıldan itibaren Divan üyesi oldu Devletçe yapılan işlerin, savaş, barış ve idam kararlarının dine (şeriata) uygun olup olmadığına kara verileceği zaman toplantılara katılırdı
Şeyhülislamlar padişah tarafından atanır ve ölünceye kadar makamlarında kalabilirlerdi
Padişah ve sadrazamlar şeyhülislamdan fetva almadan kimseyi idem ettiremezlerdi

KAPTAN-I DERYA

Yükselme döneminde Divan üyesi oldu Donanmadan sorumlu Deniz kuvvetleri komutanıdır

REİSÜLKÜTTAP

Önceleri Nişancıya bağlı iken 16 yüzyıldan sonra dışişleri ile ilgili yazışmalardan sorumlu olan Divan üyesi olmuştur

İSTANBUL’UN YÖNETİMİ

Başkentin idaresinden birinci derecede sadrazam sorumlu idi Güvenliğine Yeniçeri Ağası ve subaşılar, belediye hizmetlerine Şehir emini, adalet işlerine İstanbul kadısı bakardı

ÜLKE YÖNETİMİ

1-Eyaletler (Vilayetler) (Yöneticisi: Beylerbeyi)
2-Sancaklar (Yöneticisi: Sancak beyi)
3-Kazalar ve Köyler (Yöneticisi: Kadı)

Eyaletler üç bölüme ayrılır:
1-Merkeze bağlı yıllıksız eyaletler (Salyanesiz): Bu eyaletler dirlik sistemine göre has, zeamet, tımar olarak bölümlere ayrılmıştır
2-Yıllıklı eyaletler (Salyaneli): Bu eyaletlerin valilerine ve askerlerine salyane adı verilen maaş verilirdi Ayrıca bunların yıllık vergileri, iltizam usulüyle, mültezimler ( tahsildarlar) tarafından toplanırdı
Mültezim, devlete belli bir peşin para ödeyip, sonra devlet adına bir bölgenin vergisini toplayan kimsedir Bu tür eyaletlerden alınacak verginin daha önce devlet hazinesine yatırılmasına da iltizam denir
Salyaneli eyaletler dirliklere bölünmezdi
Başlıca salyaneli eyaletler Cezayir, Tunus, Trablusgarp, Mısır, Yemen, Habeş, Bağdat ve Basra’dır
3-Bağlı hükumet ve beylikler (İmtiyazlı eyaletler): Merkezden uzak olan bu eyaletlerin yöneticileri kendi halkından seçilir ve padişahın onayı ile atanırdı
Bu eyaletler iç işlerinde serbest, dış işlerinde Osmanlılara bağlıdılar Başlıcaları Eflak, Boğdan, Erdel, Lehistan, Kırım ve Hicaz’dır Bunlardan vergi alınır, gerektiğinde de bu eyaletler asker gönderirdi

TOPRAK YÖNETİMİ

Topraklar devlete aitti

MİRİ TOPRAKLAR (DEVLETE AİT TOPRAKLAR)
Kullanış amacına göre bölümlere ayrılırlar Başlıcaları:

1-DİRLİK:Gelirleri devlet hizmetleri veya atlı asker (tımarlı sipahi- cebeli) yetiştirmek şartıyla, komutanlara ve yüksek devlet memurlarına dağıtılan topraklardır Gelirlerine göre Has, Zeamet ve Tımar olmak üzere üç bölüme ayrılır
A)HAS: Yıllık geliri 100 bin akçeden fazla olan topraklardır Padişah ve ailesine, şehzadelere, divan üyelerine beylerbeyi ve sancak beylerine verilirdi Gelirinin her beş bin akçesi için (kılıç hakkı) Cebelü denilen bir atlı asker beslemek zorundaydılar
B)ZEAMET: Yıllık geliri 20 bin akçe ile 100 bin akçe arasında olan topraklardır Orta dereceli devlet memurlarına verilirdi
C)TIMAR: Yıllık geliri 0- 20 bin akçe arasında olan topraklardır Savaşlarda yararlılık gösteren sipahilere verilirdi

2-VAKIF ARAZİ: Bu topraklardan alınan vergiler cami, medrese, imarethane, hastane, kervansaray ve köprü gibi dini, eğitim-öğretim ve sosyal kuruluşlara ayrılırdı Satılamaz, devredilemezlerdi

3-MÜLK ARAZİ: Devlet hizmetinde ve askeri alanda üstün başarı gösteren kimselere devletin bağışladığı topraklardır Bunlar satılıp, miras bırakılabilir veya vakfedilebilirdi

4-OCAKLIK: Geliri kale muhafızları ve tersane giderlerine ayrılan topraklardır

5-YURTLUK: Sınır boylarındaki topraklar olup bu amaçla Türkmen boylarına verilirlerdi

6-MUKATAA: Geliri doğrudan doğruya veya mültezimler aracılığı ile devlet hazinesine giren topraklardır

7-PAŞMAKLIK ARAZİ: Vergi gelirleri padişahların kızları ve ailelerine bırakılan topraklardır

OSMANLILARDA ALINAN BAŞLICA VERGİLER

1-ÖŞÜR (AŞAR) : Müslümanlardan alınan toprak vergisidir
2-HARAÇ: Gayr-ı müslimlerden alınan toprak vergisidir
3-CİZYE: Hıristiyanlardan askerlik yapmadıkları için alınan can ve mal güvenliği (kafa) vergisidir
4-ÇİFTBOZAN VERGİSİ: Üst üste üç yıl toprağını işlemeyenlerden alınan vergidir
5-AĞNAM VERGİSİ: Koyun ve keçiden alınan vergidir
6-AVARIZ (TEKALİF-İ ÖRFİYE) VERGİSİ: Büyük felaketlerde ve savaş gibi olağanüstü durumlarda alınan vergidir

OSMANLILARIN BAŞLICA GELİR KAYNAKLARI

1-Halktan alınan vergiler
2-Gümrük, maden, orman ve tuzla gelirleri
3-Savaşlardan elde edilen ganimetlerin beşte biri
4-Bağlı beyliklerden ve yabancı devletlerden alınan vergi ve hediyeler

OSMANLILARIN BAŞLICA GİDERLERİ

1-Devlet memurlarına ödenen maaşlar
2-Kapıkulu askerlerine ödenen ulufeler (üç ayda bir verilen maaş) ve ulemaya (bilim adamlarına) ödenen maaşlar
3-Savaş masrafları ve donanma giderleri
4-Askerlere padişah değişiminde dağıtılan cülus bahşişleri (tahta çıkma ikramiyesi)
5-Bayındırlık ve imar faaliyetlerine harcanan paralar

PARA POLİTKASI


ORDU TEŞKİLATI

Osmanlı Devleti’nde ordu üç bölümden oluşmaktaydı

1-KAPIKULU ASKERLERİ: Merkezde ve sınır boylarındaki kalelerde oturan kapıkulu askerleri üç ayda bir ulufe denilen bir maaş ve her padişah değişiminde ise (Fatih’ten sonra) cülus bahşişi alırlardı
Kapıkulu askerleri başlangıçta savaş esiri olan Hıristiyan çocuklar arasından seçilerek yetiştirilirlerdi Ancak Ankara Savaşı’ndan sonra Çelebi Mehmet zamanında Devşirme Kanunu ile Hıristiyan halk arasından seçilmeye başlanmıştır Bu gençler yeteneklerine göre çeşitli askeri ocaklara ya da Enderun’a (saray okulu) gönderilerek sadrazamlık makamına kadar yükselme şansına sahip olmuşlardır
Kapıkulu askerleri, Piyadeler ve Süvariler olmak üzere iki kısımdan oluşurdu Piyadeleri, Yeniçeri Ocağı, Acemi Oğlanlar Ocağı, Cebeci Ocağı, Topçu Ocağı, Top Arabacıları Ocağı, Humbaracılar, Lağımcılar, Saka Ocağı ve Kapıkulu Süvarilerinden oluşmaktaydı Süvarileri ise, Sipahi, Silahtar, Sağ ulufeciler, Sol ulufeciler, Sağ garipler, Sol garipler oluştururdu

2-EYALET ASKERLERİ (TIMARLI SİPAHİLER): Merkeze bağlı eyaletlerde dirlik sahiplerinin beslediği atlı askerlerdir Bu askerlere cebelu adı verilirdi
Osmanlı ordusunun çoğunluğunu oluştururlardıHepsi atlı olup devletten maaş almazlardıMasrafları dirlik sahipleri tarafından karşılanırdı (Köylülerden alınan vergilerle)
Osmanlı dirlik sistemiyle, devlet hazinesinden para çıkmadan büyük miktarda ordunun (tımarlı sipahinin) yetiştirilmesini sağlamıştır Bu durum devletin ekonomik yükünü azaltmıştır
Eyalet askerlerinin tamamı Türklerden oluşurdu
Eyalet askerleri Akıncılar, Azaplar, Yayalar, Müsellemler,Yörükler, Deliler, Gönüllüler,Beşliler, Sakalardan oluşuyordu

3-YARDIMCI KUVVETLER: Savaş sırasında Osmanlı Devleti’ne bağlı devlet ve beyliklerden alınan kuvvetlerdirKırım, Eflak, Arnavutluk ve Boğdan kuvvetleri gibi

DONANMA : Osmanlı Devleti’nde ilk donanma faaliyetleri Orhan Bey zamanında Karesioğulları Beyliği’nin alınması ile başladı
Karadeniz Fatih döneminde ve Akdeniz Kanuni döneminde bir Türk gölü haline getirildi
Donanma başkomutanına Kaptan-ı derya denirdi Diğer komutanlara Reis, deniz askerlerine Levent adı verilirdi

MALİYE VE PARA

Osmanlıların en büyük gelir kaynağı toprak vergisiydi
Baharat ve İpek yolları Coğrafi keşifler sonucunda önemini yitirdi Osmanlılar bundan büyük ekonomik zarar gördü
Devletin en büyük gideri, ordu için yapılan harcamalardı

HUKUK SİSTEMİ

Osmanlılar kuruluşundan beri adalete büyük önem vermişlerdir Devlet içerisinde dini, mezhebi ve ırkı ne olursa olsun herkes kanun önünde eşit sayılırdı
Osmanlılarda iki tür hukuk uygulanırdı
1-ŞERİ HUKUK: Kaynağını İslam’dan alan şeriat kurallarıydı Ancak Osmanlılar bu hukuktaki bazı kuralları yumuşatarak uygulamışlardır
2-ÖRFİ HUKUK: Kaynağını Türk gelenek ve göreneklerinden alan hukuktur Özellikle Fatih Sultan Mehmet geçmişte yayınlanan tüm kanunları bir araya getirerek Kanunname-i Al-i Osman adında ilk örfi Osmanlı kanunnamesini oluşturmuştur Bu konuda Kanuni zamanında da büyük çalışmalar olmuştur
Normal davalara kadı’lar, yüksek devlet görevlileri arasındaki davalara ise kazaskerler bakardı Gayr-ı müslimlerin davaları kendi kilise ve havralarında çözümlenirdi

EKONOMİK HAYAT

Osmanlı ekonomisi büyük ölçüde tarım ve hayvancılığa dayanmaktaydı
Ekonomiyi canlı tutabilmek için Venedik, Ceneviz ve Fransız tüccarlarına imtiyazlar tanınmış, kervansaraylar ve karakollarla ticaret yollarının güvenliği sağlanmıştır
Selçuklulardan sonra Osmanlılarda da esnaf ve zanaatkarlar arasında dayanışmayı sağlamak için Loncalar kurulmuştur
Loncaların kuruluş amaçları:
1-Çırak-kalfa-usta anlayışı içinde zanaatkar yetiştirmek
2-Esnaf arasında birliği sağlamak
3-Kaliteli mal üretmek
4-Devlet ve esnaf arasında işbirliği sağlamak, kar oranlarını tespit etmek
5-Üyelerine kredi sağlamak
6-Muhtaçlara yardım yapmak
Babadan oğla geçen sanat anlayışı getiren Lonca sistemi, Sanayi İnkılabı’ndan sonra fabrikaların kurulmasıyla önemini kaybetmiştir