Biyolojik Saat!

Biyolojik saat ve buna göre alışkanlıklarımız: Uzun bir yolculuğa çıkan kişi çok iyi bilir Saatlerin kayması doğal vücut ritmini altüst eder Gündüzleri insan kendini yorgun hisseder, baş ağrısından ve dikkat zayıflığından şikayetçi olur Ruh hali iniş çıkışlar gösterir Bu durumda insan yatma vaktini dört gözle bekler

Bunun nedeni şudur: Her insanda biyolojik bir saat vardır Tıpkı vücut ısısı, tansiyon, kalp frekansı, hormon miktarı gibi Bu saat vücut fonksiyonlarımızı idare eder Gündüzleri aktif olmamıza, geceleri de uyumamıza yardımcı olur Biyolojik saatin 24 saatlik periyodu sırasında üretilip ayrıştırılan proteinler, hayvanların davranışlarını düzenleyen vazopressin hormonunun salgılanması rol oynuyor
Örneğin acıya duyarlılık sabah saatlerinde yüksektir Gün ilerledikçe acıya duyarlılık azalır Kalp krizine yakalanma riski en çok sabahın ilerleyen saatlerine rastlanır Biyolojik ritmler, kadınların adet dönemleri gibi haftalara yayılabileceği gibi, aylara ve mevsimlere de yayılabilir Bir çok hayvan türü yılın belli mevsimlerinde göç eder ve yalnızca yılın belli zamanlarında çiftleşir Sabahın erken saatlerinde hormonlar ve nörotransmitterler bedeni uyanık duruma getirmek için etkinleşiyorlar Bazı enzimlerin döngüsü 24 saat boyunca % 400 değişkenlik gösterebiliyor Bağışıklık sistemimizin de günlük bir ritmi var Örneğin bakteriyel bir enfeksiyona yakalandığımız zaman ateşimiz genellikle öğleye doğru yükselir Virüse bağlı hastalıklardaysa akşama doğu ateş yükselmesi olur
Acıya dayanıklılık ve duyarlılığımız da gün içinde değişiklik gösteriyor Sabahın erken saatlerindeki diş ağrıları, öğleden sonraya göre dört kat daha güçlü oluyor
Gönüllü deneklerin 60 saat boyunca hiçbir şey yatırılmadan sürekli yattığı araştırmalarda iki tane 12 saatlik periyottan oluşan 24 saatlik ritmimizin yanı sıra, 4 saat süren ve gün boyunca tekrarlayan ikinci bir ritmimizin daha olduğu ortaya çıkmıştır Bebekler ve hayvanlarda olduğu gibi, gün boyunca 4 saatte bir denekleri uyku bastırdığı gözlenmiştir
Benden sıcaklığımızda da biyolojik saatte göre değişiklik göstermektedir Gün içinde biyolojik saatimiz hangi vücut sıcaklığını gerektiriyorsa zamanın akışını da ona göre algılıyoruz Vücut sıcaklığımızın yüksek olduğu zamanlarda zaman daha yavaş geçiyor Hasta yatağından ateşler içinde yatan birine birkaç dakika bile uzun gelebilir Oysa serin bir kır gezisinde zamanın farkına bile varmadan nasıl ilerlediğine tanık olur insan
Kısacası gün 24 saattir ve biz 24 kez değişiriz
Bunun sağlığınız ve kendinizi tümüyle iyi hissetmeniz açısından anlamı nedir? Biyologlar, doktorlar ve farmakologlar bu olağanüstü duruma kronobiyoloji adını veriyorlar

Öyleyse şimdi bir gün içinde vücut fonksiyonlarımızın nasıl değiştiğini görelim
0600: Kortizon salgılanmasıyla organizma uyanır Bu uyanma vücut için kendini yavaş yavaş kalkmaya hazırlama işaretidir Metabolizma hareketlenir ve o günün işleri için enerji ve protein hizmete hazır olur

0700: Vücut hala zayıf bir safhadadır Bu nedenle bu saatte spor yapmaktan kaçının Çünkü kalbe ve dolaşıma gereksiz yere yüklenilmiş olur Spor yerine güzel bir kahvaltı edin, çünkü sindirim organları bu saatte iyi çalışır: Karbonhidratlar bizim için yararlı olacak enerjiye çevrilir (geceleri ise yağa)

0800: Bu saat için en iyi zamandır, çünkü bezler fazla miktarda hormon salgılarlar Romatizması olanlar uzuvlarındaki ağrıyı gün boyu daha kuvvetli hissederler Sigara tiryakileri için de durum farklı değildir Kahvaltı sigarası damarları her zamankinden daha fazla daraltır ve zararlıdır Nikotinin insan sağlığına en fazla zarar verdiği saattir

0900 :Vücudun dinç, kuvvetli olduğu saattir Herhangi bir hastalık için iğne olacaksanız, bu en doğru zamandır İğnenin ateş ve şişme gibi yan etkileri ender olarak görülür Vücudumuz röntgen ışınlarına karşı daha dirençlidir Röntgen çekimi için en uygun zamandır

1000: Organizma şimdi faaliyete, harekete hazır durumdadır: Fazla enerjiktir, vücut en yüksek ısısına ulaşmıştır, verimliliğimiz en üst düzeydedir Kısa süre belleği iyi durumdadır İnsan yaratıcı ve dinamik olur Fakat dikkat edilecek nokta şudur: Saat on, on iki arası enfarktüs olaylarına sık rastlanır

1100 :Vücudumuzun tam formunda olduğu bir saattir Kalp ve dolaşım o kadar zinde durumdadır ki, yapılan muayenelerde kalpteki bir bozukluk gözden kaçabilir Verimli olmaya programlanmışızdır Sanki savaşa hazır durumda gibiyizdir Hazır cevabızdır ve özellikle hesap işleri, matematik ödevleri rahat ve iyi bir şekilde hiç zorlanmadan yapılabilir

1200: Vücudun dinlenmeye ihtiyacı vardır Dikkat azalır ve uyku basar Midedeki asit miktarı fazlalaşır (hatta bir şey yemesek bile), beyindeki kan azalır, çünkü kan sindirim organlarını desteklemesi için mide tarafından kullanılır Öğle uykusu uyuyabilen kişide istatistiklere göre enfarktüse yüzde 30 oranında az rastlanır

1300: Vücut formdan bir hayli düşmüştür Verimlilik gün ortalamasının % 20 aşağısındadır Bütün organlar en alt düzeyde çalışır Sadece safra, öğle yemeğini hazmettirmek için faaliyettedir

Kendimizi bitkin hissederiz, çünkü tansiyon ve hormon düzeyi düşmüştür Diş hekiminden korkan kişi doktordan bu saatte randevu almalıdır Çünkü bu saatte acıyı daha az hissederiz Lokal anestezi uzun süre devam eder (30 dakika) Sabahları bu süre 12 dakika, akşamları ise 19 dakikadır

1500:Yeni işlere hazır olun Enerjimiz geri gelmiştir, belleğimiz tam formundadır İkinci kez verimliliğe yaklaşırız, gerçi bu verimlilik sabahkinden azdır

1600:Spor faaliyetleri için en iyi saattir Tansiyon ve dolaşım çok iyi durumdadır Antrenmanlar için de en iyi zamandır Asit önleyici ilaçların etkisi bu saatte çok iyidir

1700: Organların faaliyeti üst düzeydedir Kuvvetimiz artar, oksijenin harcanması fazlalaşır Böbrekler ve mesane özellikle çok çalışır Tırnakların ve saçın en çabuk uzadığı zamandır Fakat mide ülseri olan hastalar için durum kritiktir Öğleden sonra geç saatlerde ve akşamın ilk saatlerinde midedeki asit miktarı fazlalaşır Saat 17'ye doğru mide kanamasından dolayı hastanelere gelenlerin sayısı artar

1800: Akşam yemeği için iyi bir saattir: Pankreas bu saatte özellikle aktiftir Karaciğer bile alkole karşı her zamankinden daha hoşgörülü ve dayanıklı sayılabilir

1900: Tansiyon ve nabız genelde bu saatte tembelleşir Bu nedenle; tansiyonu düşüren ilaçlar konusunda dikkatli olmalısınız Bu ilaçlar tehlikeli olabilirler Sinir sistemi üzerinde etkili olan ilaçların tesir derecesi de bu saatte oldukça fazladır

,

2000: Karaciğerdeki yağ düzeyi düşer ve harcanmış kan kalbe tekrar her zamankinden daha fazla akar Alerjisi olanlar ve astımlılar ilaçlarını bu saatte almalıdırlar Etkisi hemen görülür Antibiyotikler de az dozda alınsa bile etkileri en üst düzeyde olur

Sindirim organlarının günlük görevi sona ermiştir Davetleri sevenler dikkatli olmalıdırlar Yenen her şey midede sabaha kadar hazmedilmeden kalır Ve bu durum tehlikelidir Kalan yemekler bağırsak sahasındaki mukozaya hücum eder O yüzden bu saatte özellikle kilolu olanlar yemek konusunda dikkatli davranmalıdırlar

2200: Bu saatte vücudumuzun polisi akyuvarlar özellikle aktiftir Sayısı azaltılması gereken ilaçlar için bu çok elverişli bir saattir Bu ilaçlar yanlış zamanda alındığı takdirde enfeksiyon tehlikesi fazlalaşır Sigara içenler de son sigaralarını içmelidirler, çünkü bu saatten sonra vücut nikotin gibi zehirleri daha zor atar

2300: Organizma gün boyunca aktif bir şekilde faaliyet gösteren stres hormonu salgılamasını durdurur Bu saatte sakinleşiriz, rahatlarız, gevşeriz Tam dinlenme saatidir Metabolizmanın faaliyeti en alt düzeydedir Tansiyon, kalbin frekansı ve vücudun ısısı düşer Gebelerde doğum sancıları çoğu zaman bu saatte olur Çünkü sancıya neden olan hormonların salgılanması üst düzeydedir

2400: Uyuduğumuz sırada deri hücreleri durmadan çalışır Gündüzde olduğundan daha sık bölünürler İlk rüya safhası bu saatte başlar ve ilk yarım saat içinde rüya görmeye başlarız

0100: Verimliliğimiz en alt düzeydedir Bu saatte hala çalışanlar hata yaparlar, dikkat son derece azalır Çünkü vücut kendini uyumaya programlamıştır Kısa sürede en derin uykuya dalınır

0200: Araba sürenler bu saatte dikkatli olun Yolda olanlar arabayı çok dikkatli sürmelidirler Çünkü görme zayıflar, görünenlere karşı tepki yavaşlar Bu nedenle trafik kazaları da bu saatte olur Vücudumuz soğuğa karşı aşırı derecede hassastır Çabuk üşürüz Fakat derimiz acıya karşı fazla hassas değildir

0300: Bedensel ve ruhsal olarak karanlık bir safhadır bu Melatonin hormonunun salgılanması bizi tembelleştirir ve oldukça kararsız yapar İntihar edenlerin sayısı fazlalaşır

0400: Stres hormonundan enerji kazanırız Enfarktüs krizleri saat dört ile altı arasında özellikle fazladır Çünkü tansiyon oldukça fazla yükselir, kalp damarları çabuk gerilir Hamile kadınlar için de değişik bir durumdur bu Çünkü yapılan araştırmalara göre bebekler daha çok saat dört ile beş arası dünyaya gelir

0500:Bu saatte vücuttaki erkeklik hormonu çok fazla salgılanır Stres hormonunun konsantrasyonu bizi faaliyete geçirmiştir Bu hormon gündüz değerinin tam altı katına çıkar Yani hormon salgılaması en üst düzeye çıkmaya hazırlanmaktadır Vücudumuz harekete geçer, kaybolan enerji yeniden geri gelir Artık yeni bir güne başlamak için vücudumuz hazırdır

Kaynaklar:

1 Barinaga, M, The Clock Plot Thickens, Science, 1641999, 421-424
2 Caldwell, M, Mind Over Time, Discovery, 7/1999, 52-59
3 Nazlılkul, H, et al: Tamamlayıcı Tıp- Akupunktur , Nobel Tıp 2002 İstanbul
4 Weber, A, Günter P, Die Innere Uhr, Gen, 4/1999, 14-34