Aspirin ..

Aspirin keşfedildiği günden bu yana tıp dünyasında şaşkınlık yaratıyor Her geçen gün yeni bir hastalığa iyi geldiği belirlenen 108 yıllık Aspirin’in gerçek öyküsü daha eski: Aspirin tam 3 bin 500 yıl önceye kadar gidiyor

Tıp tarihçileri 1897 yılını Aspirin’in doğum yılı olarak gösteriyor ancak insanlık tarihinin en iyi bilinen ilacının coşkulu öyküsü 3 bin 500 yıl önce başladı Yazılı kayıtlara göre MÖ 2’nci yüzyılda romatizma ve sırt ağrısı için kurutulmuş mersin ağacı yapraklarından enfüzyon yapılması tavsiye ediliyordu Bin yıl sonra tıbbın babası Hipokrat ateş ve ağrı için reçetesine söğüt ağacı kabuğundan ekstre edilen suyu yazdı Bu suda bulunan ve ağrıyı hafifleten madde salisilik asitti Orta çağda doktorlar Hipokrat’ın bu tedavisini unuttu ancak halk söğüdü seviyordu Bitkilere meraklı otacı kadınlar söğütlerin kabuklarını toplar kaynatır ağrı ve ateşten şikayeti olanlara verirlerdi

MELON ŞAPKALI KİMYAGER

Suskun dönem 1763’e kadar sürdü Bu tarihten sonra söğütten elde edilen salisilik asit etkin maddeli ilaçlar yazıldı hastalara Ancak tadı acı yan etkileri ağırdı Ağrılara iyi geliyor ancak kokusu ve yan etkileri daha da hasta ediyordu

Bu dertten mustarip biri de Bayer’de çalışan bilim adamı Dr Felix Hoffmann’in babasıydı Romatoid artrit (eklemlerin iç yüzlerini etkileyen iltihabi bir hastalık) yüzünden salisilik asitli ilaçlar kullanan baba Hoffmann yatalak olmuştu Dr Hoffmann tıp tarihinin en büyük buluşunu babasının acılarını dindirmek için yaptı; salisilik asiti asetilsalisilik asite (ASA) çevirdi Bayer iki yıl sonra 20’nci yüzyılın evrensel iksiri olarak adlandırılacak Aspirin’i üretmeye başladı Aspirin yoksulların satın alacağı kadar ucuz ve kolay bulunan bir ilaç oldu İnsanları grip salgınlarından korudu Ağrı kesici deyince akla Aspirin geldi

Harika ilaç 1971’e kadar bir sır olarak kaldı Aspirin’i herkes biliyor ama kimse anlamıyordu; vücuda etkisi hiç bilinmiyordu Aspirin’in ağrıyı nasıl etkilediğini Prof John R Vane buldu Bu Vane’e Nobel Ödülü ile Sir unvanı kazandırdı

Tıp bilimi doğal iyileşme sürecini desteklemek ve hastanın ağrısını gidermek için tedavi uygulamaktan oluşmaktaydı Ateşi düşürmek iltihabı iyileştirmek ve ağrıyı azaltmak ya da ortadan kaldırmak için prostaglandinlerin üretimini önlemek gerekiyordu

Aspirin’in yaptığı tam da buydu işte Bu bulgu Aspirin üzerine yapılan araştırmaları tetikledi Bugün yılda 500 Aspirin araştırması yayınlanıyor Araştırmalar ağrıya ve soğuk algınlığına iyi geldiği bilinen ilacın her geçen gün başka bir etkisini ortaya çıkarıyor

ASPİRİN’İN YOL HARİTASI ÇİZİLDİ

İngiliz bilimadamı Dr Derek Gilroy da 24 yıl sonra Aspirin’in başka bir etki mekanizmasını ortaya koydu Bayer’in düzenlediği ‘Uluslararası Aspirin Ödülü’nü bu yıl alan İngiliz bilim insanı Dr Gilroy ilacın etkin maddesi asetilasilik asidin (ASA) enflamasyonu (ateş ağrı şişlik ve kızarıklık) nasıl engellediğini açıklayarak aldı Gilroy Aspirin’in nitrik oksidin (NO) üretimini uyararak enflamasyonları engellediğini buldu Böylece 108 yaşındaki ASA’nın bugüne dek çok iyi bilinmeyen biyolojik etkisini açıklayan Gilroy’un bulgularının ASA’nın diğer endikasyonlarının bulunmasına hız kazandıracağı bekleniyor Bilim çevreleri buluşu 108 yıl sonra ASA’nın çok sayıdaki biyolojik aktivitelerinin sadece bazılarının incelenmiş olduğunu gösterdiğini belirtiyor ve Aspirin’in yol haritasının çizildiğini söylüyor

Mucizevi küçük beyaz ilaç

Halk arasında ‘Her derde deva’ olarak bilinen Aspirin etkileri:

Aspirin’in etkin maddesi ASA soğuk algınlığı ağrılarını hafifletiyor ateşi düşürüyor

Yüksek risk altındaki erkek ve kadınlarda kalp-damar hastalıklarından korunması için günde 75-120 mg ASA kullanmaları öneriliyor ABD’de 10 yaşından büyük çocuklara koruma amaçlı günde 75 mg Aspirin veriliyor

Kadınların yüzde 80’inden fazlasında görülen tekrarlayan gerilim tipi baş ağrılarını ASA’nın hızlı ve emniyetli bir şekilde hafifletiyor

Baş diş mafsal ağrıları iltihaplanma enfarktüs gibi birçok hastalığa karşı kullanılan ‘süper hap’ın her gün düşük dozda alındığında kanı sulandırarak pıhtılaşmayı önlediği ve bu nedenle kalp krizi riskini azalttığı kesinlik biliniyor

Beyin kanaması geçiren kişilerin iki hafta boyunca Aspirin almalarının da fayda sağladığı açıklandı

Yapılan araştırmalarda Aspirin’in bağırsak kanseri hatta akciğer kanseri tehlikesini de büyük ölçüde azalttığı ortaya çıktı

Tüm bunlara rağmen bilimadamları doktor kontrolü dışında sürekli ve fazla miktarda Aspirin alınmaması gerektiğine dikkat çekiyorlar Doktorlar fazla miktarda ve uzun süre alınan Aspirin’in bazı kişilerde mide ve bağırsak kanamasına yol açabileceğini gençlerde beyin ve karaciğerde tahribata sebep olabileceğini dile getirerek alerjik yan etkilerinin ortaya çıkabileceğini söylüyorlar

Aspirin’in koruyucu dozu tartışması
Aspirin’i nasıl almalıyız her gün mü yoksa gün aşırı mı? Ya miktarı ne kadar olmalı? Bugünlerde iki günde bir alınan ‘81 miligramlık’ Aspirin’in kalp ve damar hastalıklarından korunmanın en iyi yolu olduğu konuşuluyor Ancak doktorlar gün aşırı kullanıma sıcak bakmıyor Günaşırı kullanımın kafa karıştırabileceği ve doz atlamasına neden olunabileceğinden bazı hekimler tarafından her gün alınması öneriliyor