Organik Kimya! |
03-18-2008 | #1 |
suskun
|
Organik Kimya!organik kimya Karbon Kimyası Organik Kimya ismini "organicus"tan almakta olup ifade ettiği anlam bizzat organlı sistemlerden esinlendirilmiştir 1828 yılında Friedrich Wohler'in üre 'yi sentezlemesine kadar sadece canlı organizmaların organik molekülleri sentezleyebileceği düşünüldüğü göz önüne alınırsa bu isim aslında hiç de anlamsız gelmemektedir Karbon Kimyası tanımı günümüzde organik kimya için çok yetersiz kalsa bile organik kimyanın temelinin karbon'a dayandığını ve karbon-karbon bağının en önemli yapıtaşı olduğunu göz önüne alırsak bu tanımın gayet yerinde olduğunu farkedebiliriz umarım Organik Kimyanın çalışma alanı için "karbon içeren her kimyasal değişim" dersek hiç de büyük konuşmuş olmayız Organik Kimyanın değerini ve kapsama alanını her geçen gün arttıracağını ise canlılarla (yaşayan organizmalarla) ilgili olduğundan ve onlar yaşadıkça -yine onlar için- hep yaşamak zorunda olduğundan anlayabiliriz ORGANİK KİMYA Biyokimya; canlı organizmaların kimyasal yapısını ve hayatın devamı boyunca canlının içinde meydana gelen olayları konu olarak alan ve inceleyen bir bilim dalıdır İlişkili olduğu bilim dalları:Kimya Organik kimya Fizyoloji Biyoloji Fizik ve benzeri bilim dalları Organik kimya;karbon bileşiklerinin kimyasıdırAncak C içeren her madde organik olmayabilir Gerek bitkisel gerekse hayvansal organizmaların yapı ve hayatlarını sürdürebilmeleri için gerekli olan klorofil,vitamin,hormon,enzim,koenzim,protein,yağ asidi ve karbonhidrat gibi pek çok bileşik organik yapıdadır Organizmadaki ¤¤¤¤bolik değişimler; anabolizma, katabolizma ,öğrenme, görme, solunum, üreme ve hatırlama gibi birçok fonksiyon organik kimyasal reaksiyonlar sonucu oluşurKimyasal terapide kullanılan birçok ilaç ta organik yapıdadır ORGANİK KİMYANIN TARİHÇESİ Jöns Berzelius(1779-1848) : ‘Organik’kelimesini ilk defa kullandı Scheele : Üzümden = Tartarik asit Elmadan = Malik asit Limondan= Sitrik asit Sütten = Laktik asit İdrardan =Ürik asiti elde etti Lavosier : Teraziyi kimyada ilk kez kullandı Lavosier – Liebig : Elementer analiz dönemini başlattılar ve ampirik formül kavramını otaya koydulur Frederich Wöhler (1828) : Amonyum siyanattan üreyi sentezledi (NH4)2SO4 + 2KCNO ®2NH4CNO + K2SO4 amonyumsülfat potasyum siyanat amonyum siyanat NH2 ısı | NH4CNO ® C=O NH2 Amonyum siyanat Üre ORGANİK BİLEŞİKLERLE İNORGANİK BİLEŞİKLER ARASINDAKİ FARKLAR Organik bileşikler genellikle yanıcıdırİnorganik bileşikler yanıcı değildir Organik bileşiklerin erime noktaları genellikle düşüktür(300oC’nin altındadır)İnorganik bileşiklerin ise genellikle yüksektir Organik bileşikler genellikle suda çözünmezler,inorganiklerin çoğu suda çözünürler Organik bileşiklerin çoğunun yapısı iyonik değildir,inorganikler ise iyonik yapıdadır Organik bileşiklerde izomerizm büyük rol oynarİnorganikler de izomerizm yoktur Organik bileşiklerin oluşumunda katalizörlerin rolü büyüktürFarklı katalizörler kullanılarak aynı maddelerden farklı bileşikler oluşturulabilir Organik bileşiklerle yapılan reaksiyonlar fazla ısı ve zaman gerektiriler ,inorganik bileşiklerin reaksiyonları daha hızlıdır Organik bileşiklerin dansitesi genellikle düşüktür Organik bileşikler ile inorganik bileşikler arasındaki bu farklılıklar karbon atomunun periyodik cetveldeki yerinden kaynaklanır Karbon atomunun elektron dağılımı:1s2 2s2 2p2 olduğuna göre 2p yörüngesinde iki tane elektron vardırKarbon diğer atomlarla her zaman dört bağ yapar HİBRİDLEŞME Karbon atomu 3 farklı hibridleşme yapar · sp3 hibridleşmesi · sp2 hibridleşmesi · sp hibridleşmesi sp3 hibridleşmesi:Karbon atomu 4 H(hidrojen) atomunun etkisi altında kaldığında sp3 hibridleşmesi yapar H ½ H ¾C¾H ½ H ¤¤¤¤n molekülü(eşkanar dörtlü oluşturur) sp2 hibridleşmesi:Karbon atomu bir başka atoma iki bağla bağlanmış ise sp2 hibridleşmesi yapmıştır Karbonun sp2 hibridleşmesi yaptığı bileşiklere örnekler: O ôô CH2 =CH2 H¾C¾H Etilen formaldehit Pi orbitali ve pi bağının özellikleri Pi orbitali iki lobludur ve bir düğüm içerir Diğer orbitaller gibi en fazla ters spinli iki elektron alabilir Karbon atomunun 2p orbitali sp2 orbitalinden daha yüksek enerjilidirBu nedenle pi bağları dış etkilere karşı sigma bağlarından daha duyarlıdır Pi orbitalleri sigma orbitalleri gibi silindirik simetriye sahip değildir Pi bağları çift bağlı atomları ve bu atomlara bağlı diğer atomları da sabit bir şekilde tutar sp hibridleşmesi:Bir karbon atomu asetilende olduğu gibi (CHºCH)olduğu gibi yalnızca iki başka atoma bağlanmışsa sp hibridleşmesi yapmıştır MAKROMOLEKÜLER YAPILARI BİRARADA TUTAN BAĞLAR İki atom veya atom grubu aralarındaki herhangi bir kuvvetle tutunuyor ve belirli uzaklıkta kalıyorsa bu kuvvete kimyasal bağ denir A)MOLEKÜL İÇİ BAĞLAR 1)İyonik bağlar 2)¤¤¤¤lik bağlar 3)Kovalent bağlar B)MOLEKÜLLER ARASI BAĞLAR 1)Van Der Waals çekimleri 2)Hidrojen bağları 3)Hidrofobik etkileşimler MOLEKÜL İÇİ BAĞLAR İYONİK BAĞLAR:Elektropozitif elementlerle (düşük iyonlaşma enerjili),elektronegatif elementler (yüksek elektron ilgili) arasında oluşurÖrnek;NaI,NaF,NaBr,NaCI,KCI,KI,KBr,LiCI,L iF ¤¤¤¤LİK BAĞLAR: ¤¤¤¤llerin iyonlaşma enerjileri çok küçük olduğundan , her bir ¤¤¤¤l atomu değerlik elektronlarını elektron bulutuna kolaylıkla verebilirlerBu elektron bulutu ile pozitif ¤¤¤¤l iyonları arsındaki elektriksel çekime ¤¤¤¤lik bağ denir KOVALENT BAĞLARElektronegatif atomlar arasında oluşur Elektronların hem tanecik hem de dalga karakteri vardır Kovalent bağ;iki atom çekirdeğini bir arada saran ve ters spinli iki elektron içeren bir ortak bağ orbitalidi POLAR KOVALENT BAĞLAR:Bazen kovalent bağı oluşturan ortaklanmış elekronlar iki atom çekirdeği tarafından eşit çekilmezler Bağın polarlığını etkileyen faktörler;atomların elektronegatiflikleri ( F>O>N>CI>Br>C>S>I>B) atomların polarlanabilme özellikleri atomların çapları Bir polar bağda elektron yoğunluğu dağılımı kısmi yüklerle belirtilird+ (kısmi pozitif) ve d-(kısmi negatif) şeklinde ifade edilir d+ d- +¾® H¾CI ya da H¾CI şeklinde gösterilebilir KOORDİNE KOVALENT BAĞLAR: Bir atomun iki elektron vererek oluşturduğu kovalent bağlara koordine kovalent bağ denirEn iyi örnek;kararlı bir molekül olan NH3’ün ortaklaşılmamış elektron çiftini,ortaklaşa kullanmak üzere hiç elektronu bulunmayan H+ iyonuna vermesi ve NH4+ iyonunu meydana getirmesidir H H ½ ½ + H ¾N: + H+ ¾¾® H¾N ¾H ½ ½ H H MOLEKÜLLER ARASI KUVVETLER A)VAN DER WAALS KUVVETLERİ: Beş türde olabilir 1)İyon-Dipol etkileşimi:NaF gibi iyonik bir katının H2O gibi polar bir çözücü içinde çözülmesi 2)İyon-Normal Molekül etkileşimi:İyon gibi yüklü bir tanecik soygaz atomu gibi yüksüz ve apolar bir moleküle yaklaştığında nötral atom veya molekülün elektron bulutunun şeklini değiştirirBu olaya etki ile elektriklenme denir 3)Dipol-Normal Molekül etkileşmesi:NaCI’ün CCI4 ‘te çözünmesi 4)London kuvvetleri(ani dipol-apolar molekül etkileşimi):apolar moleküller arasında oluşur 5)Dipol-dipol etkileşimi:su,klorofom,aseton ve hidrojenflorür gibi polar çözücülerde polar bileşiklerin çözülmesidir B)HİDROJEN BAĞLARI Elektronegatif atoma bağlı bir hidrojen atomu ile paylaşılmamış elektron çifti içeren bir başka elektronegatif atom arasındaki dipol-dipol etkileşimdirH bağları genellikle F,O,N,CI ve S gibi elektronegatif atomlar arasında oluşur Hidrojen bağları türleri: ½ ¾O¾H------:N¾ ½ ½ ¾O¾H------:O¾ ½ ¾N¾H------:N¾ ½ ½ ½ ¾N¾H------:O¾ Hidrojen bağının ayrışma enerjisi :5-10kcal/mol(30kj/mol) Kovalent “ “ “ :80-100kcal/mol(400kj/mol) Dipol-dipol “ “ “ :30kj/mol HİDROJEN BAĞININ ÖZELLİKLERİ · Hidrojen bağları bir bileşiğin kaynama noktasının yükselmesine neden olur CH3CH2O:-------H¾O: CH3 ½ ½ ½ H CH2CH3 : O¾CH3 Etanol Kn785 dimetil eter Kn-236 Hidrojen bağları bileşiklerin suda çözünürlüğünü artırır Büyük moleküllerin kendilerine özgü düzenli biçimlerinde tutulmalarını sağlarÖrneğin bitkisel ve hayvansal hücrelerin genetik materyali olan DNA molekülündeki baz çiftlerini hidrojen bağları bir arada tutarProteinlerin yapısındaki hidrojen bağları da molekülü düzenli bir şekilde tutar İZOMERİZM Aynı molekül formülü ile gösterilebilen iki veya daha fazla sayıda olabilen bileşiklere izomerler denir(konstitüsyonları aynı konfigurasyonları farklı bileşiklerdir)Bu nedenle izomer bileşiklerin kimyasal özellikleri de farklıdırİzomerlik;üçten daha fazla sayıda karbon içeren organik bileşikler için geçerlidir Üç tip izomerlikten sözedilebilir Zincir izomerliği:Molekül formülleri aynı,bağlanma düzenleri farklı bileşiklerdirİki şekilde olabilir · Zincir –dallanma izomerliği: Düz zincirli moleküllerin kaynama noktası daha yüksektirDallanma arttıkça kaynama noktası düşmektedir(Düz zincirli moleküllerde Van Der Waals çekimleri daha etkindir) · Zincir –halka izomerliği:C4H8 içeren çeşitli organik bileşikler: CH3 ½ CH2=CH-CH2-CH3 C=CH2 CH3-CH=CH-CH3 CH2¾CH2 CH2 ½ ½ ½ ½ CH¾CH3 1-büten CH3 CH2¾CH2 CH2 izobütilen 2-büten siklobütan metil-siklopropan ***Tautomerlik:Birbirine dönüşebilen özel bir yapı izomeridirAsidik alfa hidrojeni taşıyan karbonil bileşikleri tautomerler adıyla bilinen iki yapıda bulunabilirlerİki yapının birbirine göre farkı yalnızca çift bağın ve alfa (a) hidrojeninin yerinden kaynaklanırBunlar keto tautomer ve enol tautomer diye adlandırılırKarbonil bileşiğinin bilinen karbonil yapısı aynı zamanda onun keto tautomeridir O H O ½½ ½ ½ ¾ C¾C¾ Û ¾C=C¾ Fonksiyonel izomerlik:Atomların farklı dizilişleri farklı fonksiyonel grupların oluşmasına neden olur Bazı eterlerle alkoller CH3-O-CH3 dimetileter ile C2H5OH etil alkol izomer(C2H6O) Bazı aldehitlerle ketonlar CH3-CH2-CHO propiyonaldehit ile CH3-CO-CH3 aseton(C3H6O) Bazı esterlerle karboksilik asitler CH3-COOCH3 metilasetat ile CH3-CH2-COOH propiyonikasit(C3H6O2) izomerlerdir Steroizomerlik:Üç boyutlu izomerizmdirİkiye ayrılır · Geometrik izomerlik · Optik izomerlik Geometrik izomerlik:Çift bağ içeren bileşikler için geçerlidirCis-trans izomerizmi de denilebilirLatincede cis(Z) aynı , trans(E)farklı anlamındadır Cis-trans izomerlerin dipol momentleri farklıdır Cis izomerlerin kaynama noktaları daha yüksektir Optik izomerlik: Kendisinden veya çözeltisinden geçirilen polarize ışığın düzlemini çevirebilen bileşiklere optikçe aktif bileşikler denir İlk defa Fransız bilgini Pastör ‘ün incelemeleri sayesinde tartarik asitin monosodyum tuzunun optikçe aktif olduğu anlaşıldıDaha sonra Biot ,rasemik asitin tartarik asitle kimyasal açıdan aynı olduğunu ancak rasemik asitin optikçe inaktif olduğunu bulduPastör rasemik asitten iki farklı bileşik elde etti Bu bileşiklerden birinin polarize ışığın düzlemini sağa diğerinin sola çevirdiğini ve bu iki bileşiğin eşit oranda karıştırılması ile elde edilen karışımın optikçe inaktif olan rasemik karışım olduğunu keşfetti Ancak Pastör optikçe aktifliğin sebebini açıklayamadıHollanda’lı bir bilim adamı olan Vant Hoff bir bileşiğin optikçe aktif olabilmesi için molekülünde dört farklı grup taşıyan bir karbon atomunun olması gerektiğini açıkladı Molekülünde dört farklı grup taşıyan karbon atomuna asimetrik karbon atomuna asimetrik karbon atomudenir STEROİZOMER ÇEŞİTLERİ · Enantiyomerler:Birbirinin ayna hayali olan bileşiklerdirMoleküllerin D ve L şekilleri birbirlerinin enantiyomerleridirEnantiyomerlerin tüm fiziksel ve kimyasal özellikleri birbirinin aynıdır Tek fark polarize ışığı çevirme yönleri zıttır COOH COOH ½ ½ H ¾C¾OH OH¾C¾H ½ ½ CH3 CH3 D-Laktik asit L-Laktik asit H¾C=O H¾C=O ½ ½ H ¾C¾OH H ¾C¾OH ½ ½ HO ¾C¾H HO ¾C¾H ½ ½ H ¾C¾OH H ¾C¾OH ½ ½ H¾C¾OH HO¾C¾H ½ ½ CH2OH CH2OH D-Glukoz L-Glukoz · Diasteromerler:Birbirlerinin ayna hayali olmayan steroizomerlerdirMolekülde birden fazla sayıda asimetrik karbon atomu vardırDiasteromerlerin tüm fiziksel , kimyasal özellikleri ve polarize ışığı çevirme yönleri farklıdırEritrozlar ve triozlar diasteromerlerdir C¾OH C¾OH ½ ½ H¾C¾OH H¾C¾OH ½ ½ H¾C¾OH H¾C¾OH ½ ½ CH2OH CH2OH D-eritroz L-eritroz Diasteromerler Enantiyomerler C¾OH C¾OH ½ ½ OH¾C¾H H¾C¾OH ½ ½ H¾C¾OH OH¾C¾H ½ ½ CH2OH CH2OH D-treoz L-treoz Enantiyomerler Epimerler:Bir çeşit diasteromerlerdirBirden fazla asimetrik karbon atomu içeren moleküllerde sadece bir karbon atomuna bağlanan H ve OH gruplarının konfigürasyonları farklıdır Anomerler:Karbonhidrat epimerlerinin özel bir formudurAnomerik karbonda farklılık vardırAnomerik karbon aldehitlerde 1C ve ketonlarda 2C ‘durAldehitlerde 1C’na bağlı -OH molekül düzlemine göre aşağıda ise a , -OH grubu yukarıda ise b formu oluşur ORGANİK BİLEŞİKLERİN REAKSİYONLARI Organik bileşiklerde kovalan bağlar kırılmakta ve yeni kovalan bağlar oluşarak yeni bileşikler oluşmaktadırOrganik bileşikleri bu yönüyle iki gruba ayırabiliriz 1Simetrik (homolog) parçalanma: AB®A+B HCI®H+CI 2Heterolitik parçalanma: A ½ _ R1 ¾C¾R3 ¾¾® R1¾C¾R3 +A+ ½ ½ R2 R2 Karbonyum(yük karbon atomu üzerinde) A ½ + R1¾C¾R3 ¾¾® R1¾C¾R3 + A- ½ ½ R2 R2 Karbokatyon(yük iyon üzerinde) En kararlı karbokatyon 3 dereceden karbokatyondur(3>2>1) Organik reaksiyonlar; moleküldeki değişiklere göre dört ana gruba ayrılabilir 1)Yer değiştirme (substitüsyon )raksiyonları: Etilbromürün etilalkole dönüştüğü reaksiyon; CH3CH2Br + OH- ¾¾® CH3CH2OH + Br- Nükleofiller: (-) yüklü iyonlar Nötr iyonlar Polar iyonlar(H2O,CH3OH,CH3NH2) Organizmada ; esterifikasyon ,peptid bağı oluşumu nükleofilik yer değiştirme reaksiyonlarındandır Bazı gruplarda da elekron çifti noksandırBöyle gruplara elektron seven anl¤¤¤¤¤ gelen elektrofil denir Doymuş hidrokarbonların büyük çoğunluğu ve aromatik bileşikler yer değiştirme reaksiyonları verirler 2)Katılma reaksiyonları bağlarının kırılması ile moleküle atom veya gruplar katılabilirKatılma reaksiyonları doymuş hidrokarbonları doymamış hidrokarbonlardan ayırmada kullanılır Markovnikov kuralı:1869 yılında Vladimis Markovnikov ;hidrojen halojenürlerün alkenlere katılırken (H+)’nin hidrojen sayısı fazla olan karbona bağlandığını buldu Anti-Markovnikov kuralı:Ortamda O2 yada peroksit varlığında birincil alkilbromürler oluşurBu durumda HBr katılması iyonik yerine serbest radikal mekanizması ile olurSerbest radikallerin kararlılık sırası :3 >2 >1şeklindedir Br radikalinin oluşumu: ROOR ¾® 2RO RO +HBr ¾®ROH +Br Br Br radikalinin alkene katılması ½ CH3CH=CH2 + Br ¾®CH3CH2CH2 Aromatik olmayan halkasal doymuş hidrokarbonlarda katılma reaksiyonu verirler 3)Çıkarma (eliminasyon) reaksiyonları:Moleküllerin doymamışlık dereceleri artar CH3CH2CI + NaOH ¾® H2O + CI - + CH=CH Etilklorür Etilen 4)Çevrilme reaksiyonları:Molekülün karbon iskeleti ; molekülde bulunan bir atom veya grubun molekül içnde bulunan bir başka atoma göç etmesiyle değişirse böyle reaksiyonlara çevrilme reaksiyonu denir CH3 CH3 O CH3 ½ ½ ½½ ½ CH3 ¾ C¾C¾CH3 ¾¾® CH3¾C¾C¾CH3 +H2O ½ ½ ½ OH OH CH3 2,3 dihidroksidimetil bütan metil,izobütil keton Reaksiyona giren bileşiğin molekül formülü reaksiyon sonucu değişmezse çevrilme yerine çevrilmenin özel bir hali olan izomerizasyondan söz edilebilir CH3¾CºC¾CH3¾¾® CH3¾CH2¾CºCH 2-Butin 1-butin FONKSİYONEL GRUPLAR 1)ALKOLLER: Genel formül:R-OH’dırHidroksil grubu bir aromatik halkaya bağlanmış ise Bileşik bir alkol değil ,fenoldür Adlandırma:CH3OH CH3CH2CH2OH CH3CHCH3 IUPAC: ¤¤¤¤nol 1-propanol 2-propanol Birden fazla hidroksil grubu varsa; CH3CHCH2CH2OH CH3CH2CH2CHCHCH2OH ½ ½ ½ OH OH CH2CH3 1,3-butandiol 2,etil-1,3 hekzandiol Alkollerin sınıflandırılması: CH3OH CH3CH2OH (CH3)2CHOH (CH3)3COH Metil 1 2 3 CH3CH=CHCH2OH benzil ¾CHCH3 ½ bir allilik alkol OH bir benzilik alkol Elde edilişi: 1)Karbonhidratların fermantasyonu sonucu; C6H12O6 ¾¾® CH3CH2OH Glukoz etanol 2)Nükleofilik yer değiştirme reaksiyonkları sonucu; CH3CH2CH2Br + OH- ¾¾® CH3CH2CH2OH + Br- 3)Karbonil bileşiklerinin indirgenmesi sonucu: O OH ½½ ½ CH2CCH3¾¾®CH3CHCH3 aseton 2-propanol 4)Alkenlere su katılması sonucu: CH2=CH2 + H2O ¾¾® CH3CH2OH Etilen etanol 5)Grignard tepkimeleri sonucuR-MgX) -Formaldehit ile tepkimeden birincil alkoller: O ½½ R-MgX HCH ¾¾® RCH2OH ¤¤¤¤nal H2O,H+ 1 alkol - Diğer aldehitlerle tepkimelerinden 2 alkoller: R2-MgX R1CHO ¾¾® R1CHR2 Aldehit H2O,H+ ½ 2 alkol OH - Ketonlarla tepkimesinden 3 alkoller : R R-MgX ½ R1COR2 ¾¾® R1COH 3 alkol H2O,H+ ½ R2 2)ETERLER: Genel formül:R-O-R Adlandırma: IUPAC: CH3CH2OCH2CH3 CH3OCH2CH3 dietil eter etil metil eter Birden fazla alkoksil (RO-) grubu varsa yada daha öncelikle bir işlevsel grup olduğu zaman bir alkoksi- öneki kullanılır OH ½ CH3CH2OCH2CH2CH2CHCH3 CH3OCH2CH2OCH3 5-etoksi –2-pentanol 1,2 –dimetoksietan Elde edilişi:Birincil alkollerden elde edilebilirler H2SO4 CH3CH2OH CH3CH2OH ¾¾® CH3CH2OSO3H ¾¾® CH3CH2OCH2CH3 Etanol etilhidrojensülfat dietileter 3)KARBONİL GRUBU İÇEREN BİLEŞİKLER · ALDEHİTLER: O ½½ Genel formül:R¾C¾H şeklindedir Adlandırma: O O ½½ ½½ IUPAC : CH3CH CH3CHºCHCH Etanal 2-bütenal Elde edilişi: 1)Birincil alkollerin yükseltgenmesiyle: CrO3 RCH2OH ¾¾® RCHO piridin 2)Asit klorürlerin indirgenmesi ile: O ½½ LiAIH(OC(CH3)3)3 RCCI ¾¾¾¾¾¾® RCHO Katılma reaksiyonları: 1)Su ile tepkimesi: O OH ½½ H2O,H+ ½ R¾C¾H ¾¾¾® R¾C¾H tersinir tepkime ½ OH Diol veya hidrat 2)Alkol ile tepkimesi: O OH OR2 ½½ R1OH,H+ ½ R2OH,H+ ½ R¾C¾H ¾¾¾® R¾C¾H ¾¾¾®R¾C¾H tersinir tepkime ½ ½ OR1 OR1 Yarı asetal asetal 3)Grignard bileşikleri ile indirgenme tepkimeleri:Alkolleri oluştururlar(1,2,3) · Formaldehit ile Grignard bileşikleri primer alkolleri oluşturur · Diğer aldehitlerle Grignard bileşikleri sekonder alkolleri oluşturur · Ketonlarla Grignard bileşikleri tersiyer alkolleri oluşturur 4)Yükseltgenme tepkimeleri
__________________
'' Milli Benligini Yitirmis Uluslar Başka Milletlerin Avıdır !!!! '' Mustafa Kemal ATATÜRK |
|