İzmir Foçanın Tarihçesi - Foça’Nın Tarihi Eserleri

İzmir Foçanın Tarihçesi - İzmir Foçanın Gezilecek Görülecek Yerleri - İzmie Foça Hakkında Bilgi-İzmir Foça’nın Tarihi Eserleri







Foça’nın Tarihi Bilgileri
Foça (Phokaia) ; İon yerleşimlerinin en önemlilerinden biriydi Bugünkü batı uygarlığının temelleri, İÖ 6 yüzyıl’da İonya’da atıldı Dönemin İonya’sı felsefe, mimarlık ve heykeltraşçılıkta öncü olduPhokaia’lı Telephanes (İÖ 5yy) Pers saraylarını yapıtları ile donaymış bir heykeltraştı Theodoros (İÖ 4yy) ünlü bir mimardı İÖ 494 yılındaki “Lade Deniz Savaşı”nı yöneten komutan Dionysos Phokaia’lıydı Bu komutan da ismini mitolojinin en büyük kahramanlarından “Şarap Tanrısı” Dionysos’tan alıyordu
“Şarap Tanrısı” DionysosAdını; kenti çevreleyen adalarında yaşayan foklardan alan Phokaia, İÖ 11 yy’da Aiollar’ca kuruldu İon yerleşimi İÖ 9yy’da başladı Phokaialılar usta denizciydiler ; 50 kürekli & 500 yolcu alabilen tekneleri vardı Mühendislik konusundaki üstün zekaları ve denizcilikteki başarıları ile Ege, Akdeniz ve Karadeniz’e açılarak çok sayıda koloni kurdular Foçalılar’ın tarihte kurduğu kolonilerin en önemlileri : Kardeniz’de Amysos (bugünkü Samsun); Çanakkale Boğazı’ndaki Lampsakos (bugünkü Lapseki); Midilli Adası’nda Methymna (bugünkü Molyvoz); Güney İtalya’da Elea (bugünkü Velia); Korsika’da Alalia; Güney Fransa’da Massalia (bugünkü Marsilya), Nice ve Antibes ; İspanya’da Ampuria’dır Phokaialılar’ın denizcilikteki ustalığı, ticaret alanında da başarılı olmalarına olanak sağladı Phokaia, İonya’da, doğal altın-gümüş karışımı elektron sikkeyi ilk bastıran kentlerden biriydi


Ö546 yılında Persler’in tahrip ettiği ilk İon kentiydi Pers istilası ile kentin görkemli çağı sona erdi, halkın büyük bir çoğunluğu kenti terketti İÖ 334′te Büyük İskender’in Anadolu’ya ayak basarak Pers egemenliğini ortadan kaldırması; yeni bir dönemin başlangıcı oldu İskenderin ölümünden sonra sıra ile; Seleukoslar’ın, Bergama Krallığı’nın ve Romalılar’ın egemenliğine girdi Erken Hristiyanlık döneminde psikoposluk merkeziydi
Bugün Foça’nın bucağı konumunda olan Yenifoça’yı Cenevizliler kurdu ve buradaki şap madenini işlettiler
Foça 13 yy’da Türk Beyliklerinden Çaka Bey’in; daha sonra Saruhan Beylliği’nin yönetimindeydi Fatih Sultan Mehmet 1455′te Foça’yı Osmanlı İmparatorluğu topraklarına kattı 1867′de Foça ve bucağı Yenifoça birleştirilerek Manisa eyaletine bağlandı 15 Mayıs 1919′dan 11 Eylül 1922′ye kadar Yunanlılar’ın egemenliğindeydi Kurtuluş Savaşı’nda 11 Eylül 1922′de Atatürk Foça’ya girdi ve 11 Eylül Foça’nın kurtuluşu olarak kutlanmaya başladı


Ö 590-580 yıllarında yapımına başlanan İyon düzeyindeki tapınak türünün erken örneklerinden biridir Tüf taşından yapılmış sütunları, beşik çatı sistemini taşımaktadır Athena tapınağının kazısı 1998-1999 kazı sezonunda başlamış ve halen devam etmektedir Tapınak Phokaia’nın merkezinde ve şehre hakim bir konumdadır Ana girişi doğuya bakmaktadır Doğu yüzünün önünde de Athena’ya getirilen sunuların bırakıldığı bir sunak vardı Tapınağın çevresi güzel bir podyum duvarı ile çevrilmekteydi
Şu anki kazılarda bu podyum duvarının ortaya çıkarılması için çalışılmaktadır Podyum duvarının üzerinde pek çok tapınak mimari parçaları da buunmuştur Ayırıca Athena Kutsal Alanı 17 ve 18 yy’larda yaşam mekanı olarak kullanılmıştır Bu döneme ait pek çok mimari ve seramik buluntular da ele geçirilmiştir

Kybele Açıkhava Tapınağı: İÖ 580 yılına tarihlenen yapıda, çeşitli büyüklüklerdeki beş nişte tanrıça Kybele’nin heykelleri ve kabartmaları yer alıyordu Kayaya oyulmuş adak havuzuyla denizci fenerlerinin konulması için yapılan küçük nişler; denizden gelenlerin burada tapındıklarını gösteriyor Kutsal alanın yaslandığı kayalık üzerindeki sur duvarları, duvar yapımının dört ayrı dönemini göstermektedir Arkaik surlar, harçsız yapılmıştır Roma dönemi surlarında kireç harcı kullanılırken; Ceneviz ve Osmanlı dönemi surlarında kireç harcı, kum, tuğla parçası ve kiremit tozlarından oluşan Horasan Harcı kullanılmıştır
Athena’nın kökeni Babilli Kraliçe Izdar’a kadar gider Kybele Anadolu’nun tanrıçasıdır Kybele, Arkaik dönemden itibaren çok saygı görmüştür Yeldeğirmenli tepe ile İncir Adası’nda da kutsal alanlar vardır

Tiyatro: İÖ340-330 yıllarına tarihlenen tiyatro son dönem kazılarda bulunmuştur ANADOLU’NUN EN ESKİ TİYATROSUDUR Kazı iki ayrı bölümde yapılmıştır Birinci bölümde Analemna Duvarı iyi korunmuş bir halde ortaya çıkarılmış (4,5 m yüksekliğinde); ikinci bölümde 4 ayrı basamak bulunmuştur Basamaklarda Fuyte Oyta yazısına rastlanmıştır Buradan her mahallenin ayrı bir bölümde yer aldığı ortaya konmuştur İS 1yy’da seramik çöplüğü, 2yy’da Nekropolis (mezarlık) olarak kullanılmıştır Dayanıklı bir taş türü olmayan ve yörede Foça Taşı olarak anılan Tufa’dan yapılmıştır

Arkaik Duvar & Heredot Duvarı : Son dönemdeki kazılarda Foça’nın Arkaik dönemde 5 km uzunluğunda surlara sahip olduğu ortaya çıkmıştır Maltepe Tümülüsü tepesinde yapılan kazılarda İÖ590-580 yıllarına tarihlenen sur duvarları bulunmuştur Heredot bu duvarlardan sıkça bahsettiği için Heredot Duvarı olarak anılmaktadır Payanda duvarın yanında yer alan 4m genişliğindeki boşluğun kent kapısı olduğu saptanmıştırKazılarda çıkarılan Pers ok ve mızrak uçları, kırık amphoralar eski mancınık gülleleri İÖ546′da büyük bir savaş olduğunu göstermiştir Pers Komutanı Harpagos’un ordusuyla Phokaialılar arasındaki savaş, Harpagos’un zaferi ile sonuçlanmıştır

Dış Kale: 1698 yılında yapılan kaleden geriye pek birşey kalmamıştır İç kısımda Türk hamamının kalıntısı vardır

Mozaikler: Son dönemdeki kazılarda Arkaik, klasik, Helenistik ve Roma dönemine ait yerleşim katları ortaya çıkarılmıştır 1993′teki kazılarda çıkarılan İS5-4 yy’lara tarihlenen Roma dönemi villasının taban mozaiklerinden biri hasarsızdır Diğeri biraz ileride kısmen hasarlı olarak bulunmuştur Sağlam kısmı restore edilip İzmir Arkeoloji Müzesi’ne konmuşturTaş Ev: Foça’nın 7 km kadar doğusunda kuru bir dere yatağı kenarında, İÖ 4yy’a tarihlenen, Lydia / Lykia geleneğinde; Pers etkisi altında kalınarak yapılmış bir mezar anıttır

Alıntı