Tokat İlçelerindeki Kaleler

Niksar Kalesi (Niksar)


Tokat ili Niksar ilçesinde bulunan bu kale, Maduru ve Çanakçı dereleri arasındaki yüksek tepe üzerinde yapılmıştır Yapım tarihini belirten bir kitabesi bulunmamaktadır Bununla beraber, bu kalenin Roma döneminde yapıldığı, Bizans, Danişmentli ve Selçuklu dönemlerinde yapılan eklerle genişletilerek kullanıldığı bilinmektedir Ancak kaleden günümüze gelebilen duvarların hangi döneme ait olduklarını söylemek oldukça güçtür Bu arada bazı bölümlerinin Pontus döneminde yapıldığı da sanılmaktadır

Dış kalenin burçlarından biri üzerinde bulunan ve sonradan da Melik Gazi Türbesi’ne götürülen bir kitabede Selçuklu Sultanı Süleyman Şah’ın 1179 tarihinde yaptığı onarım belirtilmektedir Bu kitabenin mealen anlamı şöyledir:

“Bu imareti, El-Melikü’l-Kahir Rüknü’d-Devleti ve’d-Din Abû’l Muzaffer Süleyman Şah bin Kılıç Arslan –Allah o’nun yardımı ile aziz kılsın-‘ın emri ile (beş yüz) yetmiş dört yılı Zi’l-Hiccesinde Cemaleddin yapmıştır”

Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde bu kalenin doğu, batı ve güneyinde üç kapısı olduğunu, kale içerisinde ılıca, kuyu, 300 ev, ambar, cephanelik ve kiliseden bozma bir cami olduğunu belirtmiştir XIX yüzyıl kaynaklarında kalenin yedi kapısı olduğuna değinilmiştir Günümüzde bunlardan altı tanesinin yeri bellidir AGabriel kalenin birçok bölümünün XVIII yüzyılda yapıldığını belirtmiştir

Kale iç, orta ve dış olmak üzere üç bölümden meydana gelmiştir İç kalenin kuzeyi büyük ölçüde iyi bir durumda günümüze gelebilmiştir Orta ve dış kalenin doğu kısımdaki bölümleri ayakta kalabilmiş, batısı yıkılmıştır Ancak sağlam kalan duvarlar ise bugün evlerin arasında sıkışıp kalmıştır Kalenin ve sur duvarlarının yapımında moloz ve kesme taşlar kullanılmıştır Köşelerdeki bağlantılar ise tamamen kesme taştandır Kalenin Çanakçı Deresi yönündeki eğimli yamacında üç sıra halindeki dayanak duvarları görülmektedir Maduru Deresi’ne inen dik yamaçta ise yalnızca iç kalenin duvarları ayaktadır Bu duvarlar yuvarlak ve dört köşe burçlarla sağlamlaştırılmış ve zaman zaman da onarılmıştır




Zile Kalesi (Zile)

Tokat ili Zile ilçesinin merkezinde bir höyük üzerinde bulunan bu kale, Zile Ovası’na hâkim bir konumdadır Günümüzde kale içerisinde çevreye dağılmış durumda Roma ve Bizans dönemine ait mimari parçalar ve kitabeler bulunmaktadır Bunlara dayanılarak kalenin Roma döneminde MSIyüzyılda yapıldığı sanılmaktadır Bundan önce Seleukoslu Mithriadates’in burada bir şato yaptırdığı, bu şatonun yeraltı geçitleri ve askeri amaçlı yapılar olduğu bazı kaynaklarda yazılıdır

Kalenin h737 (1336) tarihli bir kitabeden; Ertena Beyi Alâeddin Bey zamanında onarıldığı ve buraya bazı ekler ile bir de zaviye yapıldığı anlaşılmaktadır

Kale kesme ve moloz taştan yapılmış, duvarları yuvarlak burçlar ile güçlendirilmiştir Ziya Paşa 1875 yılında buraya geldiğinde kale içerisinde askerlik şubesi ve bir de okul yaptırmıştır Ayrıca kalenin yuvarlak kemerli bir niş içerisindeki yine yuvarlak kemerli kapısının bulunduğu yerdeki kuleyi Saat Kulesine dönüştürmüştür



Turhal Kalesi (Turhal)

Tokat ili Turhal ilçe merkezine hâkim tepe üzerinde bulunan kalenin yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır

Kaleden günümüze çok az bir kalıntı gelebilmiştir Bunlar iki burç kalıntısı ile yeraltı geçitleridir Bunun dışında kaleye ait yapı malzemeleri kale eteğinde kurulan şehir için sökülmüştür