Tokat Kalesi

Tokat Kalesi


Tokat il merkezinin kuzeybatısında, yöreye hâkim bir yükseklikte, kayalık alanda bulunan bu kalenin yapım tarihi kesin olarak bilinmemektedir Bununla beraber, MSV-VI Yüzyıllarda bu kalenin bilindiği kaynaklardan öğrenilmektedir Bu dönemde kale Eudoksia veya Dokeia olarak tanınıyordu Danişmentli Melik Ahmet Gazi tarafından 1074 yılında ele geçirilmiş, daha sonra Selçuklu ve Osmanlı egemenliğine girmiştir

Osmanlı tarihçileri bu kaleden birinci derecede “müstahkem mevkii” olarak söz etmişlerdir Timur ve Şah İsmail’in akınları sırasında da bu kale ele geçirilememiştir Ayrıca kalenin Çardak-ı Bedevi denilen zindanında Bizans İmparatoru ADiogenis başta olmak üzere birçok ünlü kişinin tutsak olduğu da yine kaynaklardan öğrenilmektedir Evliya Çelebi 1656 yılında Tokat’a gelmiş ve bu kaleden söz etmiştir:

“Kale yüksek bir tepe üzerinde, kesme taş ile yapılmış olup o kadar büyük değildir Etrafı burçlar ve kuleler ile süslenmiş olup, etrafında hendek yoktur Korkusuz bir surdur ki Samanyolu gibi göğe baş uzatmıştır Dört tarafı çok sarp olduğundan asla hendek olacak yeri yoktur Bütün etrafı şahin, kartal ve zağanos yuvaları, çeşitli rengârenk kayalardır Batıya bakan bir kapısı vardır Kalenin içinde dizdar evi, kethüda, imam, müezzin ve kale mehterhaneleri, cephane odaları, zahire ambarları, su sarnıçları, ceylan yolu adlı suyolları vardır ki tam 362 basamak taş merdivenle nehre inilir Batı tarafındaki ayar kayası bu kaleye havaledir Yıldırım Han Camii var diğerlerden bir şey yok Göğe kadar yükselmiş bir kale olmakla değme adam bir saatte çıkamadığından gece gündüz kapısı kapalıdır Bekçileri daima bekleyip, silahla hazır dururlar Çünkü aşağı şehir ahalisinin bütün kıymetli malları kalede muhafaza olunur Tokat’ın bütün suçlu ve katilleri burada mahpustur ki Kudüs-ü Şerif zindanında ve Acemlerin Kahkaha Kalesine benzer”


Günümüze Evliya Çelebi’nin sözünü ettiklerinden yalnızca duvarlar gelebilmiştir Kale, kesme taş ve moloz taştan yapılmıştır Selçuklu ve Osmanlı döneminde onarılmış, yeni yapılar eklenmiş, savunma ve gözetleme kuleleri yapılmıştır Kale iç ve dış duvarlar olmak üzere iki sıra surla korunmuştur Doğu-batı yönünde iki kaya grubu üzerinde yer alan kalenin takviye kuleleri ile burçları bulunuyordu Ancak depremler kuzey ve güney yöndeki duvarları bütünüyle yıkmıştır Yalnızca baş burç ile ayar kayası üzerindeki duvarlar sağlam kalabilmiştir

Kaleye kuzey yönündeki kayalara oyulmuş bir oyuktan girilmektedir İçeride erzak depoları, sarnıç, cephanelik, korunma amaçlı yapılar, emanet odaları ve bir de cami bulunuyordu Ancak günümüze bunlarla ilgili temel kalıntıları ve bazı tonozlar gelebilmiştir Dışarı ile bağlantıyı sağlayan basamaklı tünelin ağzı batı yönünde olup, günümüzde iyi durumdadır

Kalenin güney batısında kaya mezarlarına rastlanmıştır Büyük ihtimalle bu mezarlar Galatlara aittir
Akıncı Kalesi (Almus)

Tokat ili Almus ilçesi, Akarçay yakınında Tozanlı ve Kelkit vadilerine hâkim tepeler üzerinde kurulmuştur Garnizon kalesi niteliğindeki bu kaleden hemen hemen hiçbir kalıntı günümüze gelememiştir Yapım tarihini belirten kitabesi bulunmamakta olup, kaynaklarda da herhangi bir belgeye rastlanmamıştır Günümüze gelebilen kalıntılar kalenin moloz taştan yapıldığını göstermektedir