Çorum İlinde Halk Oyunları

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-10-2012

Kullanılan Sazlar

Çorum halk oyunlarının temel iki enstrümanı davul ve zurnadır

Oyunlar genellikle halay ve türkülüdür Oyunların bir kısmı sözlü, bir kısmı sözsüz, tabiat özlü (çekirge) ve aşk konulu (dillala, iğdeli gelin) oyunlar içerir Oyunlar genellikle disiplinli, bağlı ve dizi halinde oynanır Serbest oynanan oyunlar da vardır (dillala)

Çorum Halayı

6 erkek oyuncu tarafından davul, zurna eşliğinde oynanır Oyun 3 bölümdür:

Ağırlama

Türküsü:

Name de name yazdırdım

Sokuya aman aman

Her gelen geçen okuya aman aman

Eğilin de sunalar eğilin aman aman

Doğrulun da efeler doğrulun aman

Baştaki oyuncunun yerine gelmesi ile müzik değişir, ikinci kısım olan ikileme denilen bölüme geçilir

Türküsü:

Karşıda kürt evleri hele yandım

Yayılır develeri Elmasım hey

Oturmuş inek sağar hele yandım

Terliyor sinesi Elmasım hey

Diley diley o da mı yalan

Ben seni sevdim bu da mı yalan

Karşıda kavun yerler hele yandım

Otursak bizde yesek ne derler Elmasım

Şu şunu sevmiş derler Elmasım hey

Nakarat

Oyunun son bölümü olan yellendirme kısmına geçilir Müzik değişir Bu bölümde daha hızlı çalmaya başlar Oyunun hareketleri daha kıvraktır

Türküsü :

Sandık üstünde sandık

Tez sevdik tez usandık

Yanıldık meyil verdik

Seni bir adam sandık

İğdeli Gelin

Kız ve erkeklerin beraber oynadığı bir halk oyunudur Bir erkek bir kız olacak şekilde el ele tutuşan gençler bir halka oluşturur

Türküsü:

Kız pınar başında yatmış uyumuş yar

Ela gözlerini uyku bürümüş

Evvel küçücüktü şimdi büyümüş yar

Derdimin dermanı iğdeli gelin

İğdesin aldırmış sevdalı gelin

Türkü bitince davul zurna başlarDavul zurna susar, halka daraltılarak başka bir kıta söylenir :

Kız pınar başında testi doldurur yar

Testinin kulpuna şahin kondurur

Kız senin bakışın beni öldürür yar

Derdimin dermanı iğdeli gelin

İğdesin aldırmış sevdalı gelin

Dillala

Dillala oyunu 6 kız 6 erkekle oynanmakta ancak, aktif olarak oynayanlar 6 erkek ve bir kızdır Diğer kızlar figüran olarak arka planda ve hareketsiz durmaktadırlar

Çekirge

Yakın geçmişe kadar halkın geçim kaynağını genellikle tarım teşkil ederdi Ancak, çiftçinin en büyük korkusu ürün olgunlaşınca ortaya çıkan çekirge sürüsüdür Halk tüfek atıp, teneke çalarak, gürültü çıkarıp bu afeti uzaklaştırmaya çalışır Çorum halkı bu canlıdan o kadar bezmiştir ki bu oyunu oluşturup türküsünü yazmıştır

Oyun, davul zurna eşliğinde 6 kız, 6 erkekle oynanır Bir kız bir erkek olmak üzere, eller omuzlar üzerinde bir halka meydana getirilir Oyunun figürleri çekirgenin hareketlerine uygun şekilde düzenlenmiştir

Türküsü:

Çekirgeyi hayladılar yazıya

Ot kalmadı koyun ile kuzuya

Eğri butlu sivri butlu çekirge

Malımın ortağı mısın çekirge?

Canımın ortağı mısın çekirge?

Davul-zurna çalıp tekrar susunca oyuncular tarafından diğer bir kıta söylenmeye başlar:

Çekirgenin ayağında lalini (nalını)

Bende sandım kaymakamın gelini

Eğri butlu sivri butlu çekirge

Malımın ortağı mısın çekirge?

Canımın ortağı mısın çekirge?

Çorum’da Oynanan Diğer Halk Oyunları

Benli, Miço, Bediriş, Sarıkız

SEMAH

Semahlar dinsel niteliği ağır basan oyunlardır Törensel yapıya, kurallara uygun olarak gerçekleştirilen bir oyundur Esas olarak, deyiş eşliğinde (bağlama) sazla oynanır Semahlarda felsefi bir düşünce çağrışımı vardır, sanatlı deyişlerle söylenir

08-10-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Çorum İlinde Halk Oyunları Kullanılan Sazlar Çorum halk oyunlarının temel iki enstrümanı davul ve zurnadır Oyunlar genellikle halay ve türkülüdür Oyunların bir kısmı sözlü, bir kısmı sözsüz, tabiat özlü (çekirge) ve aşk konulu (dillala, iğdeli gelin) oyunlar içerir Oyunlar genellikle disiplinli, bağlı ve dizi halinde oynanır Serbest oynanan oyunlar da vardır (dillala) Çorum Halayı 6 erkek oyuncu tarafından davul, zurna eşliğinde oynanır Oyun 3 bölümdür: Ağırlama Türküsü: Name de name yazdırdım Sokuya aman aman Her gelen geçen okuya aman aman Eğilin de sunalar eğilin aman aman Doğrulun da efeler doğrulun aman Baştaki oyuncunun yerine gelmesi ile müzik değişir, ikinci kısım olan ikileme denilen bölüme geçilir Türküsü: Karşıda kürt evleri hele yandım Yayılır develeri Elmasım hey Oturmuş inek sağar hele yandım Terliyor sinesi Elmasım hey Diley diley o da mı yalan Ben seni sevdim bu da mı yalan Karşıda kavun yerler hele yandım Otursak bizde yesek ne derler Elmasım Şu şunu sevmiş derler Elmasım hey Nakarat Oyunun son bölümü olan yellendirme kısmına geçilir Müzik değişir Bu bölümde daha hızlı çalmaya başlar Oyunun hareketleri daha kıvraktır Türküsü : Sandık üstünde sandık Tez sevdik tez usandık Yanıldık meyil verdik Seni bir adam sandık İğdeli Gelin Kız ve erkeklerin beraber oynadığı bir halk oyunudur Bir erkek bir kız olacak şekilde el ele tutuşan gençler bir halka oluşturur Türküsü: Kız pınar başında yatmış uyumuş yar Ela gözlerini uyku bürümüş Evvel küçücüktü şimdi büyümüş yar Derdimin dermanı iğdeli gelin İğdesin aldırmış sevdalı gelin Türkü bitince davul zurna başlarDavul zurna susar, halka daraltılarak başka bir kıta söylenir : Kız pınar başında testi doldurur yar Testinin kulpuna şahin kondurur Kız senin bakışın beni öldürür yar Derdimin dermanı iğdeli gelin İğdesin aldırmış sevdalı gelin Dillala Dillala oyunu 6 kız 6 erkekle oynanmakta ancak, aktif olarak oynayanlar 6 erkek ve bir kızdır Diğer kızlar figüran olarak arka planda ve hareketsiz durmaktadırlar Çekirge Yakın geçmişe kadar halkın geçim kaynağını genellikle tarım teşkil ederdi Ancak, çiftçinin en büyük korkusu ürün olgunlaşınca ortaya çıkan çekirge sürüsüdür Halk tüfek atıp, teneke çalarak, gürültü çıkarıp bu afeti uzaklaştırmaya çalışır Çorum halkı bu canlıdan o kadar bezmiştir ki bu oyunu oluşturup türküsünü yazmıştır Oyun, davul zurna eşliğinde 6 kız, 6 erkekle oynanır Bir kız bir erkek olmak üzere, eller omuzlar üzerinde bir halka meydana getirilir Oyunun figürleri çekirgenin hareketlerine uygun şekilde düzenlenmiştir Türküsü: Çekirgeyi hayladılar yazıya Ot kalmadı koyun ile kuzuya Eğri butlu sivri butlu çekirge Malımın ortağı mısın çekirge? Canımın ortağı mısın çekirge? Davul-zurna çalıp tekrar susunca oyuncular tarafından diğer bir kıta söylenmeye başlar: Çekirgenin ayağında lalini (nalını) Bende sandım kaymakamın gelini Eğri butlu sivri butlu çekirge Malımın ortağı mısın çekirge? Canımın ortağı mısın çekirge? Çorum’da Oynanan Diğer Halk Oyunları Benli, Miço, Bediriş, Sarıkız SEMAH Semahlar dinsel niteliği ağır basan oyunlardır Törensel yapıya, kurallara uygun olarak gerçekleştirilen bir oyundur Esas olarak, deyiş eşliğinde (bağlama) sazla oynanır Semahlarda felsefi bir düşünce çağrışımı vardır, sanatlı deyişlerle söylenir