Amasyanın Tarihi Eserleri Nelerdir

Amasya ilinin tarihi yerleri
Amasyanın tarihi yerleri, eserleri
Amasya ili tarihi eserleri

Amasya Kalesi




Şehri savunmak için en elverişli yer olan Harşena Dağı üzerinde kurulmuştur Kale içi kesme taş, sur duvarları moloz taştan yapılmış olup sekiz savunma kademesine sahiptir Erken Tunç Çağı’ndan (MÖ 3200) itibaren Osmanlı sonuna kadar savunma amaçlı kullanılmıştır

Kaleköy Kalesi

Amasya-Tokat Karayolu’nun 24 km’sinden kuzeye ayrılan stabilize yolun 4km’sinde bulunan Kaleköyü’nün kuzeyindeki kayalık alan üzerinde bulunmaktadır

Roma Dönemi’nde bölgeden geçen kervan yolunun güvenliğini sağlamak amacıyla inşa edilmiştir

Gökçeli Kalesi

Amasya Göynücek İlçesi’nin 8 km kuzeybatısında, Gökçeli Köyü’nün yaklaşık bir km kuzeydoğusundaki kayalık üzerinde, Çekerek Vadisi’ne hakim bir mevkiide yer almaktadır Romalılar döneminde garnizon olarak kullanılmıştır

Baraklı Kalesi

Taşova İlçesi Özbaraklı Beldesi’nin güneyinde, yaklaşık 2 km uzaklıktadır Romalılar döneminde,
bölgeden geçen kervan yolunun güvenliğini sağlamak üzere inşa edilmiştir
Kral Kaya Mezarları ve Kızlar Sarayı

Helenistik Dönemde, Harşena Dağı’ nın güney eteklerindeki kalker kayalara oyularak, anıtsal boyutta mezar odası olarak yapılmıştır Antik Çağ yazarı Strabon, mezarların krallara ait olduğunu belirtmektedir Bu ören yeri içerisinde 15yy Osmanlı Dönemi’ne ait iki adet özel hamam yer almaktadır

Aynalı Mağara

Ziyaret Beldesi yolu üzerinde, Helenistik Dönem’e ait olup en iyi işlenmiş ve tamamlanmış anıtsal kaya mezarıdır İçerisinde mezar odası ve tavandan zemine kadar; kahverengi ve kırmızı boya ile yapılmış Hz Meryem ve On İki Havari tasvirlerinden oluşan Bizans Dönemi duvar resimleri bulunmaktadır Yeşilırmak vadisi içerisinde 25 civarında kaya mezarı bulunmaktadır

Ferhat Su Kanalı

Geç Hellenistik - Erken Roma dönemine aittir Antik Amasya Kenti’nin su ihtiyacını karşılamak üzere yapılmıştır Kayalar oyulup tüneller açılarak, yer yer duvar şeklinde tonozlu bir biçimde arazi eğimine göre, su terazisi sistemine uygun olarak yapılmıştır Bu durumuyla ünlü “Ferhat ile Şirin Efsanesi”’ne konu edilmiş olup, halk arasında “Ferhat Su Kanalı” olarak bilinmektedir

Kanalın Ferhatarası Mevkii’nde, karayoluna paralel olarak yaklaşık 2 kmuzunluğundaki bölümü görsel olarak izlenebilmektedir

Yassıçal Sunağı

Yassıçal Beldesi’nin 3 km güney batısında, Erbaa–Horoztepe’den Zela (Zile) Kenti’ne uzanan Antik Roma Yolu üzerinde yer almaktadır

Geç Helenistik-Erken Roma dönemlerinde dini törenlerin yapıldığı kutsal alandır Etrafı “Temenna Duvarı” ile çevrili olup ortasında “Altar” (sunak) bulunmaktadır Ancak günümüzde sadece yıkık çevre duvarlarını görmek mümkündür Halk arasında “Büyük Evliya Tepesi” olarak anılmaktadır

Fethiye Camii

Fethiye Mahallesi’nde yer almaktadır Kilise ıken Danışmendli Fetih Gazi 1116 yılında camiye çevirtmiş Değişik dönemlerde tamir görmüş olan yapıya 1883 yılında (İncezade) Hacı Mehmet Arif tarafından minare ilave edilmiş, 1939 depreminden sonra yeniden onarılmıştır

Burmalı Minare Camii

Dere Mahallesi’nde yer almaktadır Selçuklu Sultanı II Gıyasettin Keyhüsrev zamanında, Vezir Ferruh ve kardeşi Haznedar Yusuf tarafından (1237-1247) tarihleri arasında yaptırılmıştır 1590 da deprem ile, 1602 de yangın sonunda hasar gören bina onarım görmüş, daha önce ahşap olan minare burmalı olarak yapılmıştır

Ahşap minberi kitabeli olup Mahkeme Camii olarak da bilinmektedir

Çilehane Camii

Sofular Mahallesi’nde, Pirler Parkı karşısındadır Yakup Paşa tarafından 1413 yılında yaptırılmış olup mescit, türbe ve çile hücrelerinden oluşmakta olan bir Halveti Tekkesi'dir

Gümüşlü Camii

Gümüşlü Mahallesi'nde olup ilk defa Gümüşlüzade Taceddin Mahmut Çelebi tarafından 1326 yılında yaptırılmıştır

Kare plân şemasına sahip olan eser, ahşap kubbe ile örtülüdür

Bayezıd Paşa Camii

Kunç Köprü’ nün kuzey doğusundadır Çelebi Mehmed devrinde, Amasya Valisi Bayezid Paşa tarafından 1414 yılında yaptırılmıştır

Ters T plan şemasına sahip zaviyeli camilerdendir Son cemaat mahalini çevreleyen mermer üzerindeki geometrik süslemeler, dikkat çekici özelikleri arasında yer almaktadır

Yörgüç Paşa Camii

Gökmedrese Mahallesi’ndedir Sultan II Murad’ın vezirlerinden Atabey Abdullah Oğlu Yörgüç Paşa tarafından 1428 yılında yaptırılmıştır

Ters T plan tipinde olan eserin, dış duvarları kesme taştandır Giriş cephesi kemerlerinde kırmızı ve beyaz mermer geçmeler yapının görünümüne ayrı bir güzellik katmıştır

II Bayezid Külliyesi

Sultan II Bayezıd adına 1486’da Amasya Valisi Şehzade Ahmet tarafından; cami, medrese, imaret, türbe, şadırvan ve çeşmeden ibaret külliye olarak yapılmıştır 15yüzyılın son çeyreğinde yan mekanlı camii mimarisinin gelişmiş bir örneğidirYapının kuzeyinde altı adet sütunun taşıdığı kemerler üzerine beş kubbeli son cemaat yeri ve içeride ise mihrap ekseni üzerinde büyük ve geniş bir kemer açıklığı ile birbirine bağlanmış arka arkaya iki kubbeyle örtülü dikdörtgen bir mekan ve buraya açılan üçer kubbeli yan mekanlardan ibarettir

Mihrap, minber ve taç kapısı genel olarak sade olup beyaz mermerden özenli biçimde yapılmıştır İhtişamlı taç kapısı, kitabesi, silmeleri, statikleri ile zarif ve özenlidir Ayrıca ahşap pencere kanatları, 15 yy ahşap kündekari tekniğinin en güzel örneklerindendir

Caminin batısında,

Yapı günümüzde İl Halk kütüphanesi olarak kullanılmaktadır

Caminin doğusunda, Bugün, esas fonksiyonuna uygun olarak Amasya Valiliği Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’nın aşevi olarak faaliyet göstermektedir

Her iki minare hizasında bulunan yaşlı çınar ağaçlarının külliye ile yaşıt olduğu tahmin edilmektedir

Mehmet Paşa Camii

Mehmet Paşa Mahallesi’nde Pirinççi Caddesi üzerindedir

Kitabesine göre, Sultan II Bayezid’in vezirlerinden Hızır Paşa Oğlu Mehmet Paşa tarafından 1485 yılında yaptırılmıştır

Caminin sade mimarisinin aksine mermerden çok sanatlı biçimde işlenmiş minberi mermer işlemeciliğinin seçkin örneklerindendir

Caminin ahşap kapı kanatları halen Amasya Müzesi’nde teşhir edilmektedir

Şamlar (Ayas Ağa) Camii

Şamlar Mahallesinde bulunmaktadır Sultan II Bayezid’ın Kapı Ağası Ayas Ağa tarafından 1495 yılında yaptırılmıştır Kare planda ve tek kubbeli olan caminin beden duvarları moloz taştan örülmüştür Cami avlusunu üç taraftan medrese odaları çevirmektedir

Hatuniye Camii

Hatuniye Mahallesinde bulunmaktadır Sultan II Bayezid’in hanımı ve Şehzade Ahmet’in annesi Bülbül Hatun tarafından 1510 yılında yaptırılmıştır

Şirvanlı (Azeriler) Camii

Bayezid Paşa Mahallesi'ndedir Karabağlı Şeyh Hacı Mahmut Efendi tarafından Azerbaycan’ın Şirvan kentinden toplanan yardımlarla 1876 yılında başlanmış ve 1895 te bitirilmiştir

Kare planda olan caminin kuzey cephesinde dört sütunlu ve üç kemerli son cemaat yeri bulunmaktadır Caminin doğusunda yine kare planlı fakat camiden daha küçük ve camiye bitişik türbe bulunmaktadır Türbede Mir Hazma Nigari medfun bulunmaktadır

Kara Mustafa Paşa Camii

Merzifon ilçesinin Gazi Mahbup Mahallesi'ndedir1666 tarihinde yapılmıştır Tümüyle dikdörtgen plânda olan asıl ibadet mekânı iki bölümden oluşmuştur Tek kubbeli ana bölüme, kuzeyde kubbe ağırlığı, üç kemer ve iki paye üzerine bindirilmiş, böylece kuzey duvarı geriye alınarak, mekan boyuna olarak genişletilmiştir Payeler arasında kalan kısımlardan orta bölüm yarım kubbeli büyük bir niş halinde, yanlar ise birer küçük kubbe ile örtülerek, esas ibadet mekânı ile birleştirilmiştir Orta kısımdaki nişin yüksekliği yanlara göre daha yüksek tutulmuş ve tek düzelik ortadan kaldırılarak iç mekana değişik bir görünüm getirilmiştir Asıl ibadet mekanının üzerini örten büyük kubbenin geçişi köşe trompları ile sağlanmıştır

Dış cephesi, tamamıyla kesme taştan yapılmıştır İbadet mekanının üzeri büyükçe bir kubbe ile örtülüdür Sekizgen kubbe kasnağının köşe boşlukları yine sekizgen ağırlık kuleleri ile desteklenmiş ve estetik açıdan bir bütünlük sağlanmıştır

1900’lü yıllarda sekizgen planda yapılan şadırvanın kalem işi süslemeleri Zileli Emin tarafından yapılmış olup, süslemelerde eski İstanbul tanımlanmıştır

Gök Medrese

Amasya Valisi Seyfettin Torumtay tarafından 1267 yılında yaptırılmıştır Cami, türbe ve medrese fonksiyonlu tipik Selçuklu eseridir Kümbet üzeri mavi (turkuaz) çinilerle süslendiği için külliyeye Gök Medrese adı verilmiştir

Haliliye Medresesi

Gümüşhacıköy İlçesi, Gümüş Beldesi’nde yer almaktadır Çelebi Sultan Mahmed’ in Gümüş Madeni Emirliği’ne tayin ettiği Halil Paşa tarafından 1415 yılında yaptırılmıştır Dikdörtgen avlunun etrafını ahşap ve sivri kemerli, düz tavanlı revaklar çevirmekte olup, arka kısımlarda medrese odaları ve dershaneler sıralanmaktadır

Çelebi Mehmed Medresesi ve Saat Kulesi

Merzifon İlçesinde bulunmaktadır Yıldırım Bayezid’in oğlu Çelebi Mehmed tarafından 1414 yılında yaptırılmıştır

Selçuklu Medrese mimarisinde olduğu gibi dört eyvanlı ve kare plânlı olarak yaptırılmıştır Giriş kapısı üzerinde yer alan Saat Kulesi ise Amasya Mutasarrıfı Ziya Paşa tarafından 1865 yılında ilave ettirilmiştir

Küçük Ağa Medresesi

Şamlar-Ayas Ağa Caminin bitişiğinde, Danışmendlilerden Melik Gazi tarafından ilk defa cami, mektep ve medreseden oluşan küçük bir külliye olarak yapılmış, yıkılınca 1495 yılında II Beyazid’in Kapu Ağası Hüseyin Ağa tarafından onarılmıştır

Büyük Ağa Medresesi

Sultan II Bayezıd’ın Kapı Ağası Hüseyin Ağa tarafından 1488 yılında yaptırılmıştır Selçuklu mezar anıtlarında görülen sekizgen plân şeması, ilk defa bu medresede uygulanmıştır

1308-1309 yılında İlhanlı Hükümdarı Sultan Muhammed Olcaytu ve hanımı İldus Hatun adına yaptırılmıştır Dikdörtgen planlı, açık avlulu, eyvanlı, kenarlarda tonoz örtülü mekanları bulunan tipik bir Selçuklu medrese plân şemasına sahip bir tıp medresesidir Taç kapı giriş detaylarıyla ünlüdür

Burası bir taraftan eğitim yapılırken diğer yönden hastaların tedavi edildiği, cerrahi müdahalelerle öğrencilere ameliyatların gösterildiği, uygulamalı öğretim yeri olmuş, sonraki zamanlarda ruh hastalarının da tedavi merkezi haline gelmiştir Günümüzde belediye konservatuar olarak kullanılmaktadır

Halifet Gazi Türbesi

Danişmend Emiri Halifet Gazi adına 1146 yılında yaptırılmıştır Sekizgen planlıdır Halifet Gazi’nin mezarı üzerinde Roma Dönemi’ne ait eros figürlü, akroterli ve girland bezemeli bir mermer lâhit bulunmaktadır

Cumudar Türbesi

Anadolu Nazırı Şehzade Cumudar için 1250 yılında, kare taban üzerine sekizgen planlı, kesme taş duvarlı olarak yaptırılmıştır Burmalı Minare Camii bitişiğindedir

Torumtay Türbesi

Amasya Valisi Seyfeddin Torumtay tarafından 1278 tarihinde, dikdörtgen planda iki katlı olarak kesme taştan yaptırılmıştır Güney cephesi taş işçiliğinin en güzel örneklerini sergilemektedir Gök Medrese karşısındadır

Hamdullah Efendi Türbesi

Pirler Parkı güney-batı ucundadır 1847 yılında yaptırılmıştır Kare planlı, tek kubbeli, kubbeye geçişler troplu, kapı ve pencere söveleri düzgün kesme taş, duvarları ise moloz taş tekniği ile yapılmıştır

Pir Sücaeddin İlyas Türbesi

Yukarı Pirler Türbesi adıylada tanınan türbe, Pirler Parkı içerisindedir Gümüşlüzâde Ahmet Bey tarafından 1486 yılında yaptırılmıştır

Pir Sücaeddin İlyas, damadı Pir Celaleddin Abdurrahman, torunu Pir Hayreddin Hızır Çelebi ve bunların aile efrâdı yatmaktadır