Sülemî?Nin Risaleleri -3-

Sülemî?nin Risaleleri -3-



Fütüvvet


Süfyan-ı Sevrî ks hazretlerine fütüvvetten (yiğitlik) soruldu:


? Dostların kusurunu affetmektir, dedi


Fütüvvetin gereklerinden biri de fetânın (fütüvvet sahibi kimse) şu beş şeyi nefsinde taşımasıdır: Eminlik, sıyanet (muhafaza), doğruluk, güzel kardeşlik ve içi düzeltmek Kim bunlardan birini terk ederse o adam fütüvvet şartları dışına çıkmış olur


Büyüklerden biri şöyle demiş: ?Kimde şu altı huyu bulursan onun tam fütüvvet içinde yaşadığına hükmet: Aza şükretmek, çok musibete sabretmek, cahil kimseyi yumuşaklıkla idare etmek, cimriyi cömertliğiyle terbiye etmek, yaptığı iyiliğe insanlardan karşılık istememek, daha önce yaptığı bir iyiliği yıkmamak?


Bir insanda şu üç huy birleşmedikçe o adamın mürüvveti (kişiliği, karakteri) tam olmaz: ?İnsanların ellerinde bulunanı ummaktan vazgeçer, duyup incindiği sözlere sabreder, kendi nefsi için sevdiğini başkaları için de sever?


Sufilerden birine:


? Fütüvvet nedir, denmiş de şöyle cevap vermiş:


? Hiç kimsenin kötülüğünü anmamaktır


Fütüvvet adabından biri de şudur: ?Bir konuk gelince önce onu buyur edip kendisine ikram etmeli, sonra yemek getirmeli, sonra güzel söz söylemeli, hatırını sormalıdır Baksana, İbrahim as selamdan sonra hemen konuklarına yemek getirirdi, Nitekim Yüce Allah buyurdu: ?O da: ?(Size de) selam? dedi ve hemen kızartılmış bir buzağı getirdi? (Hûd, 69) Hazırda ne varsa konuğa onu getirmelidir


Muhammed ibn Ali ks demiştir: ?Daha önce yaptığı iyilikleri hatırlayarak bu yaptığını da eski yaptıklarına katmayı düşünmek fütüvvete sığmaz Baksana, Firavun yaptığını anarak: ?Biz seni içimizde çocuğumuz gibi büyütmedik mi?? (Şuara, 18) dediği için kendisine fütüvvet verilmedi


Fütüvvetin esası daima bütün işlerinde ve sözlerinde iç ve dışın bir olması, yaptığı işlerle övünmeyi bırakmak, dinin gereklerini gözetmek, Sünnet?e uymak, Allah?ın buyruklarını tutmak ve yasaklarından kaçmaktır


? Doğruluk,

? Vefa,

? Cömertlik,

? Hayâ (utanma),

? Güzel huy,

? Kerem sahibi olmak,

? Dostlarla şakalaşmak,

? Kötü işlerden ve dostların kötülüğünü dinlemekten kaçınmak,

? Ahde vefa,

? Kinden, kötü düşünceden uzaklaşmak,

? Allah için sevmek, Allah için düşmanlık etmek,

? Mal ve mevkisini dostlardan esirgememek, onların başına kakmaktan vazgeçmek,

? İyileri sevmek, onlarla sohbet etmek ve benzeri şeyler hep fütüvvetin gereklerindendir


Allah?tan bize güzel ameller lutfetmesini, her iki cihanda bizi mutlu kılacak işlere sevk etmesini, vakitlerimizi zayi etmekle bizi cezalandırmamasını, rızasından bizi yoksun bırakmamasını niyaz ederiz O bize yakın ve duaları kabul buyurandır


Sufilerle Sohbet


Muhammed ibn Ahmed Bağdâdî ks şöyle dedi: ?Sufilerle sohbet etmek isteyen onlarla nefissiz, kalpsiz ve mülksüz bir biçimde sohbet etsin Çünkü insan dünya sebeplerinden birine baktı mı, o kendisini muradına ermekten alıkor?

Büyüklerden biri şöyle dedi: ?Arif fakirlerin (dünya varlığından kalbini arındırmış) sohbetiyle kul, arifler makamına erer?


Ebu Bekir ibn Dânyal Ermûnî, Ahmed ibn Abdullah Şerâyinî?yi rüyada görmüş, demiş ki:


? Hangi amelleri daha yararlı buldun?


? Tevhidden sonra fakirlerle sohbetten daha yararlı bir şey bulmadım, demiş


? Peki, hangi amel daha zararlıdır?


? Sufiler içinde nasipsiz durmak Çünkü eğer onlar beni irşad etmeselerdi ben mahvolurdum Onlar aleyhinde konuşmam, amelimi yok edecekti Fakat onların bilgelikleri sayesinde kurtuldum


İbrahim ibn Şeybân hazretlerinin şöyle dediği anlatılmıştır: ?Biz, katırım ve ibriğim diyenle sohbet etmezdik?

Cüneyd?in hocası Ebu Ahmed el-Kalânisî ks öyle demiş: ?Basra fakirlerinden bir topluluğun içine girdim, bana ikram ettiler, saygı gösterdiler Bir gün:


? Gömleğim nerede, dedim de gözlerinden düştüm?


Sufilerin Adabı


Sufilerin adabından biri de kaçırdıkları güzel ahlâka üzülmektir Vehb ibn Verd?in anlattığına göre Süfyân-ı Sevrî ks, bir defa çok ağladı, sebebi sorulunca dedi ki:


? Ağlıyorum, çünkü büyüdük, ömrümüz gitti, bununla beraber Allah?ın rızasına götürecek güzel ahlâk ile ahlâklanamıyoruz


Bir gün de Amr ibn Hamdan?ın yanına gittim, derin bir ah çekti:


? Ne oldu ey şeyh, dedim


? Uzun ömrümü düşündüm de, dedi, Allah ile buluşmaya yarar bir tek nefes bulamadım Nefsimi düşündüm, onda da salihlerin ahlâkından bir huy bulamadım Artık ben ah çekmeyeyim de kim çeksin!

Onların adabından biri de, açıkta yaptığında utanacağı bir şeyi gizlide yapmamaktır Zünnûn Mısrî şöyle dedi:


?Açıkta utanacağı bir şeyi gizlide yapan kimsenin izzet-i nefsi yoktur?


Mansur?dan işittim şöyle diyordu: ?Ebu Amr Dımeşkî?den işittim, Hâris el-Muhasibî şöyle demiş: ?İç dünyasında güzel amel eden kimsenin Allah zahirî hallerini de güzelleştirir Hem iç aleminde çalışan hem de görünür işlerini güzel yapana da Allah hidayet verir?


Yüce Allah: ?Bizim uğrumuzda mücahede edenleri biz yollarımıza iletiriz? (Ankebut, 69) buyurmuştur

Büyüklerden biri Sehl ibn Abdullah?ın şöyle dediğini anlatmıştır: ?Bu işin esası yüce Allah?a güvenmek, az yemek ve kaba insanlardan kaçmaktır?


Ebu Osman Hîrî?ye güzel amel yapanın kim olduğu soruldu Şöyle dedi:


? İç dünyasına güzel bakan, zahirinde Sünnet?i kullanan ve halka güzel zan besleyip kendi nefsine kötü zan besleyen kimsedir



Ali KAYA