İffet Ve Haya..

M Ali KAYA insanda akıl, şehvet ve öfke olmak üzere üç temel duygu yaratmıştır İstikameti bu üç duygunun istikameti olan hikmet, iffet ve şecaate bağlamıştır İffet şehvet duygusunun istikametidir Helale arzusunun olması, harama arzusunun olmamasıdır İffetin ifratı fısk ve fücur, tefriti ise isteksizlik denen humuddur Yani ne helale ve ne de harama isteğinin olmamasıdır Şehvet menfaatleri celp etmek olduğu için yemek, içmek, giyinmek ve uyumak gibi güdülerin hepsi şehvete bağlıdır ve hepsinin de ifrat ve tefriti vardır İstikamet ise her birisinde orta yolu tutmaktır (İ İ’câz, 2006, s 45)

İffet, toplumda her türlü kötülükten ve insanın şahsiyet ve namusuna zarar verecek, töhmet ve zan altında bırakacak tavır ve durumlardan uzak durmak anlamına gelmektedir Peygamberimiz (sav) Hz Aişe’ye (ra) “Seni her nevi aşırılıktan ve sertlikten sakındırırım” (Buhari, Edeb, 38) buyurarak her konuda itidal ve istikamet üzere olmayı tavsiye ederek iffetli yaşamanın ölçüsünü vermiştir

İffetin zıddı olan iffetsizlik, her türlü kötülüğün açıktan yapılması ve hayâ duygusundan uzaklaşmaktır Nitekim peygamberimiz (sav) “Ahlaksız davranışlar aşırı ve açıktan yapılmadıkça kıyamet kopmaz” (Müsned-i Ahmed, 6:162) buyurarak kıyamet alametlerinden en önemlisinin namus ve iffet duygusunun kalkarak fuhşun açıktan işlenmesi olarak tarif etmiştir

İffeti korumak, namuslu ve hayâlı olmak yüce ’ın en önemli emirlerindendir Nitekim yüce Kur’ân-ı Kerimde “Evlenme imkanı bulamayanlar ’ın kendilerine lutfedeceği bir zenginlik ve genişlik verene kadar iffetlerini korusunlar” (Nur, 24:32) buyurur

Yüce ’ın insana hayır ve rahmet olarak verdiği duyguları yerli yerinde kullanmak ve yüzlerini ahrete çevirmek gerekir Bu duyguların başında “menfaatleri celbeden” ve bedenimize ait hazları oluşturan, yeme, içme, uyuma gibi insana ait ihtiyaçları düzenleyen “şehvet” duygusudur Bu duyguya sınır koymamak malların ve namusların payimal olmasına ve pek çok haksızlıklara sebep olduğu gibi, şehvet duygusunu tamamen yok etmek de insan nesline ve hayatına büyük zarar verir Bu nedenle fısk ve fücur haram olduğu gibi, şehevi duyguyu öldürmek demek olan “humud” da haramdır Ancak yüce ’ın dilediği ve yaratılış amacına uygun olanı “helale şehveti ve iştihasının olması, harama şehveti ve iştihasının” olmaması şeklindeki “iffet ve istikamet” üzere olmaktır Yani ’ın helal kıldığından istifade etmek, haram kıldığı şeylerden uzak durmaktır

İffetini ve namusunu korumak, ruhunu ve duygularını her nevi kötülükten muhafaza etmek, hatta gözünü, hayalini ve düşüncelerini şehveti tahrik edecek her nevi kötülüklerden uzak tutmak müslümanın vasıflarındandır Yüce “Irzlarını ve namuslarını koruyan erkek ve kadınlara mağfiret ve büyük mükafat hazırlamıştır” (Ahzab, 33:35) buyurur Ayrıca “Avret yerlerini koruyan cennetle mükafatlandırılacak olanlardır” (Meâric, 70:29-35) buyrularak edep yerlerinin koruyanların mükafatının cennet olacağı müjdelenmiştir

Peygamberimiz (sav) “Bir kadın beş vakit namazını kılar, Ramazan orucunu tutar, iffetini korur ve kocasına itaat ederse ona ‘Haydi cennetin istediğin kapısından içeri gir’ denilir” (Müsned-i Ahmed, 1:191) buyurur Yine peygamberimiz (sav) “Siz bana altı şeyi koruyacağınıza söz verin, ben de sizin cennete gireceğinize garanti vereyim Konuştuğunuzda doğru söyleyin, va’dettiğinizde yerine getirin, emanete ihanet etmeyin, günahlardan kaçarak iffetinizi koruyun, gözünüzü harama bakmaktan ve elinizi de harama uzatmaktan koruyun selametle cennete girin” (Müsned-i Ahmed, 5:323) buyurdular

İffeti korumak daha ziyade namusu korumaktır Nitekim peygamberimiz (sav) zinaya götüren vasıtaların tamamını sayarak şöyle buyurmuştur “Gözün zinası bakmak, kulağın zinası dinlemek, dilin zinası konuşmak, elin zinası tutmak, ayağın zinası yürümektir Nefis de zinayı ister ve arzu eder, üreme organı ya bunu gerçekleştirir veya reddeder” (Buhârî, İsti'zân 12, Kader, 9; Müslim, Kader, 20-21; Ebû Dâvûd, Nikâh 43) buyurmuşlardır

Peygamberimiz (sav) Kureyş gençlerine “Ey Kureyş gençleri! Zinadan uzak durarak iffetinizi koruyun, bilin ki iffetini koruyana cennet vardır” (Hâkim, Müstedrek, 4:398) buyurdular Peygamberimiz (sav) “İnsanı cennete ve cehenneme koyacak olanın dili ve edep yerini korumak” (Tirmizî, Birr 62; İbni Mâce, Zühd, 29) olduğunu da bize haber vermiş ve “ım! Senden hidayet, takva, iffet ve gönül zenginliği isterim” (Müslim, Zikr, 72) diye dua etmemizi öğütlemiştir