İnce Belin Buğusu | Tarladan Sofraya Çayın Öyküsü | Çay

İnce Belin Buğusu
Çay



Türk Usülü İnce Belli Cam Bardakta Çay




Çay, işlenmiş yapraklarının kaynatılmasıyla veya haşlanmasıyla içecek elde edilen bir bitki türüdür Çay çalısının bilimsel ismi Lat Camellia sinensisdir Çay, çalının yapraklarının fermantasyonu, ısıtılması, kurutulması ve bazen diğer meyve veya bitkilerle karıştırılması sonucu elde edilir Ülkemizde çay, sadece Gürcistan sınırından başlayan ve Fatsa'ya kadar uzanan alan içerisinde yetiştirilmektedir

Türkiye'de yaygın olarak çay, Doğu Karadeniz bölgesinden toplanan çay yapraklarından yapılan kırmızı renkteki içecek için kullanılır





Bir Çay Çalısı




Çayları birçok kritere göre sınıflara ayırmak münkün olmakla beraber; üç temel çay çeşidi vardır Bunlar, siyah çay, yeşil çay ve beyaz çaydır Bunların dışında, yetiştiği bahçe, yaprak boyutu, işleme yöntemi, fermantasyon yöntemlerine göre de sınıflara ayırmak mümkündür "Bitki çayı" terimi meyve ve bitkilerin işlenmesi ile elde edilen içecekleri kapsar Kuşburnu gibi bitki çaylarında gerçekte çay yaprakları yoktur Bazı bitkilerin aromaları çaylara eklenerek meyve ve bitki aromalı çaylar elde edilmektedir

Çay; tein, kafein, teofilin ve antioksidanlar için doğal bir kaynaktır İçinde bulunan mineraller nedeniyle kemik ve diş sağlığına faydalıdır Ancak neredeyse hiç karbonhidrat, protein ve yağ içermez, Şeker ya da diğer katkılarla tatlandırılır




Dünyada en önde gelen çay üretici ülkeleri şunlardır:



Çay Üreten Ülkeler



Hindistan, Sri Lanka, Çin, Türkiye, Kenya, Endonezya, Malawi, Vietnam




Kelime Kökeni Hakkında



Hazır Çay Demleme Poşetleri




Çay kelimesinin kökeni, anavatanı Çin'e dayanır Mandarin lehçesindeki ç'a ve Amoy lehçesindeki t'e çayın iki farklı söyleniş şeklidir

Batı dünyasında çayın ismi iki formu da kullanır Mandarin formu ilk defa 1559'de Portekizli tüccarlar tarafından kullanılmıştır Bu tüccarlar sayesinde Mandarin lehçesindeki ç'a Rusça'ya (çai), Farsça'ya (ça), Arapça'ya (şay) ve dilimize girmiştir Avrupa'da daha sonraları Hollandalı tüccarlar tarafından Amoy lehçesi yaygınlaştırılmıştır Bu sayede çay Batı dillerinde Amoy lehçesindeki 't'e kelimesinden türeyip, İngilizce'ye (tea), Fransızca'ya (the), İspanyolca'ya (te), Almanca'ya (tee) yerleşmiştir

Doğu dillerinde ise Mandarin formu daha yaygındır, Hintçe (çay) ve Japonca (cha) bu formu kullanılır Diğer bir kaynaga göre, çayın ilk yudumlanışı çok eskilere, MÖ 2737 yılına, Çin İmparatorluğu'na kadar dayanır Efsaneye göre Çin’in ilk imparatorlarından Shen Yung , çay bitkisinin tesadüfen sıcak suya düşmesine şahit olur İmparator, işte bu keşifle birlikte çayın büyüsüne kapılır ve yine efsaneye göre yedi yıl boyunca o bölgede kalarak sürekli çay içer




Tarihçesine Dair



Shen Yung



Çayın ilk yudumlanışı çok eskilere, MÖ 2737 yılına, Çin İmparatorluğuna kadar dayanır

Efsaneye göre Çin’in ilk imparatorlarından Shen Yung , çay bitkisinin tesadüfen sıcak suya düşmesine şahit olur

İmparator, işte bu keşifle birlikte çayın büyüsüne kapılır ve yine efsaneye göre yedi yıl boyunca o bölgede kalarak sürekli çay içer

Çayın Avrupa’da ilk söz edilişi ise binlerce yıl sonra, 1559 yılında gerçekleşir 1606 yılı ise çayın Avrupa’yla tanıştığı yıl olarak tarihe geçer 1635 yılından sonra, Hollanda ve Fransa, Avrupa’da çay tüketimine öncülük eden ülkeler olurlar

İlk demlik örneklerinin Çin’den Avrupa’ya ulaşması ise 1650 ’li yıllarda gerçekleşir





Peter Stuyvesant



Çayın Amerika’ya ulaştıran ise Peter Stuyvesant ’tır Bugün New York olarak anılan New Amsterdam ’a yerleşen Hollandalı koloniler, Amerika’nın ilk çay tiryakileri olarak tarihe geçerler Çaya bilimsel adının yani Camelia sinensis ’in verilişi ise 1753 yılına rastlar 1800’lü yıllarda, Avrupa ve Amerika’da yavaş yavaş çay endüstrisi boy göstermeye başlar





Thomas Lipton



Thomas Lipton’un ilk dükkânı da 1871 yılında, İngiltere / Glasgow ’da hizmete girer 1890 yılına gelindiğinde Thomas Lipton, Seylan ’da ilk çay tarlasını satın alır Hindistan’dan getirilen çay tohumları 1903 yılından itibaren Kenya ’da yeşermeye başlar

Amerika’da, sıcak havalarda çay satmakta zorlanan Richard Blechynden , çayı soğuk halde sunmayı akıl eder Amerika kökenli Ice Tea kavramı da işte bu tesadüfle doğar Poşet çayın keşfi ise 1908 yılında gerçekleşir

Üst sınıflara hitap eden pahalı bir içecek olmaktan uzaklaşarak gitgide herkes tarafından tüketilen bir içecek haline gelen çay, çeşitli yeniliklerle birlikte gelişmeye devam eder





Japon Çay Töreni



Günümüzde ise, bir yıl içinde dünyada tüketilen Lipton sıcak çaylarıyla tam 3 bin 660 adet olimpik yüzme havuzu doldurmak mümkün Dünyada en çok çay tüketen ülkeler arasında Türkiye’nin de yer aldığının da unutmadan altını çizelim 1900’lü yıllara kadar çayı tanımayan ve tam bir ’kahve tiryakisi’ olan ülkemizde bugün çay, sudan sonra en sık tüketilen içecek haline gelmiş durumdadırTürkiyede en çok çay üretilen il Rize'dir