Beyingücünü Geliştirme *

Beyingücünü Geliştirme *

Beyingücü, zekâ, yaratıcılık ve öğrenme yeteneğiyle birleşmiş zihni yetenek olarak tanımlanabilir Beyin, kendini yenileyebilen yaşayan dokulardan yapılmıştır ve aynı kapasiteyle çalışan milyarlarca nörondan oluşmaktadır Bu yüzden bir bilgisayardan bile sonsuz derecede daha karmaşık bir yapıya sahiptir Beyin fonksiyonları öğrenmeyi, önseziyi, zihinsel açıklama yeteneğini, yaratıcılığı, zekâyı ve odaklanma ile konsantrasyonu içerir

Beyingücünü Geliştirme

Beynimizin hafızasını, yaratıcılığını ve zekâmızı kendi özgür irademiz ve bilinçli çabalarımızla güçlendirebiliriz Beynimiz sinir dokularından yapılmış olmasına rağmen - aynı bir kas gibi - kullanıldığında gelişebilir Bilim adamları beynin plastik özelliği - gelişebilme yeteneği - tarafından her geçen gün daha fazla büyülenmektedir Seksen yaşın üzerindeki insanlar bile zihni aktivitelerle yaşam kalitelerinde önemli ölçüde gelişmeler gerçekleştirebilirler

Kaliforniya-Los Angeles Üniversitesinde bilim adamları 20 ölünün üzerinde araştırmalar yaptılar Dendritleri (kaslar arasında iletişimi sağlayan ağaç benzeri yapılar) incelediklerinde fark ettiler ki dendritlerin boyları kişinin eğitim ve yaşam tarzıyla orantılı olarak uzunluk arz etmektedir Üniversite eğitimi almış olanlar ve zihni olarak aktif bir hayat tarzına sahip olanların dendritleri, daha az eğitim almış ve zihni olarak daha pasif bir hayat tarzı olanlardan daha uzundur Bu da gösteriyor ki, sinirler kişinin hayatı boyunca büyüyüp gelişebilirler

Fransız felsefeci ve matematikçisi Descartes (1596-1650) şöyle söylemiştir: "İyi bir zekâya sahip olmak yeterli değildir Esas mesele onu iyi kullanabilmektir" İçinde bulunduğumuz sürekli değişen bilgi toplumunda ortama başarılı uyum sağlama, zihnimizi öğrenme ve yaratıcılığı güçlendirmemize bağlıdır Bilgi mutluluğumuzun artmasına yardımcı olur Çünkü mutluluk genel olarak kariyer ve günlük yaşantımızda daha az stres altında olmamıza, daha fazla yolculuk ve boş zaman aktiviteleri sağlanmasına, daha fazla özerkliğe ve ekonomik güce bağlıdır Sevgi, rahat ve mutluluk dolu bir ortamda büyür Bu yüzden duygusal sağlığımız bile beyingücümüzü geliştirmemize bağlıdır

Beynimizi daha yoğun bir şekilde uyararak, farklı birşey gerçekleştiririz: Sinirler arası bağlantılar, yeni dendritler gelişti-rerek güçlenirler Bu fazladan bağlantılar beynimizin daha fazla çalışmasını, hafızamızın güçlenmesini ve Alzheimer hastalığı gibi hastalıklara karşı korunmamızı sağlar

Öğrenme ve Beyingücü

Gelişmiş bir özgüven ve özbilinç güçlü bilgi sermayesinden kaynaklanır Arkadaş sayımızın çokluğu ve çeşitliliği bile ilgi alanlarımızın ve tartışma konularının çokluğu ve çeşitliliği ile doğru orantılıdır Ayrıca bilgi gelecekteki politik, ekonomik ve tarihi eğilimleri görme yeteneğimizi güçlendirir

Dünyayı kavrama bir yap-boz oyunu gibidir ve ne kadar çok parçayı yerleştirebilirsek o kadar iyi görüntü elde ederiz ve böylece daha çok öğrenmek ve daha fazla parça yerleştirmek isteriz Daha fazla öğrendikçe, öğrenmeye devam etmeyi daha çok isteriz Bilginin artması bir çığ gibidir, çünkü bilgi öğrenimi daha başlar başlamaz kendi devinimini ve hızını kendi kazanır Bir ilk teşvik ve bu teşvikte azmetmek zorunludur Fakat bunların mükafatı da uzak değildir Devamlı kullanımla zihinler genç tutulur ve zihni olarak aktif insanlar daha uzun yaşama eğilimindedirler İdmanın vücudumuza olduğu kadar öğrenme de beynimiz için o kadar önemlidir Bu yüzden öğrenme süreci lise veya üniversiteden ayrılınca bitirilmemelidir

Öğrenciler akademik gelişimleri süresince önemli miktarda öğrenilecek ve ezberlenilecek bilgiyle karşı karşıya kalmaktadırlar Oysa çalışma hayatları sırasında, beynin kısıtlı kapasitesi olduğu ve yeni bilginin eskisiyle yer değiştireceği gibi bir yanlış varsayımla müfredat dışı konuları bile öğrenme ve okumadan uzaklaşırlar Beyin bilgiyi öğrenme, sınıflandırma ve hatırlama bakımından neredeyse sınırsız bir kapasiteye sahiptir Tek gerekli olan bir uyarımdır Nasıl ki bir atlet idman ve eğitimle gelişir, beyin de daha fazla kullandıkça şekillenir

Life Dergisinin Temmuz 1994 sayısındaki beyin üzerine yayımladığı makalede, beynimize idman yaptırmanın sağlığımız açısından vücudumuza idman yaptırma kadar önemli olduğu savunulmaktadır Minnesota'da yaşlı rahibeler üzerinde yapılmış bir araştırma, günlük olarak onlara sunulan zekâ oyunlarının onları daha sağlıklı, gençlik dolu ve Alzheimer ile onun gibi beyne zarar veren hastalıklardan nisbeten uzak olduklarını ortaya koymuştur Ayrıca onların mutlu, aktif ve doksanlarına kadar zihni olarak uyanık oldıkları ortaya çıkmıştır Araştırmacılar bunu beynin doğru uyarımları aldıktan sonra yeni bağlantılar kurabilme kapasitesine bağlamaktadırlar Düzenli zihni aktivite ile sağlık arasındaki bağlantı halen belirsiz olmasına rağmen, sinirsel uyarımın beyni ve vücudu dengeli, enerjik ve sağlıklı tutmakta direkt bir rolü olduğunu söyleyebiliriz Ayrıca zihni uyarımın fazlalığının daha et-kili ve uzun süreli faydalarının olduğu sanılmaktadır

Yeni zihni faaliyetler katılarak dendritlerimizi güçlendirebiliriz Yeni birşeyler öğrendiğimizde tüm beynimizi kullanır ve yeni beyin halkaları oluştururuz Fakat bir şey alışılmış hale geldiğinde beynimizin az bir parçasını kullanır ve gerisini çürü-meye bırakırız Beyindeki bu kaybı engellemek ve bu sayede yeni dendritler üretmek için beynin bu kısımlarının da uyarılması gerekmektedir Temmuz 1994'te Life Dergisinde yayınlanmış bir röportajda, UCLA Beyin Araştırmaları başkanı Arnold Sheible şöyle söylemektedir: "Önemli olan size yabancı olan konular içerisinde aktif olarak yer almaktır Zihni olarak zorlayıcı herhangi bir şey dendritlerin büyümesi için bir uyaran vazifesi görebilir; ki bu beyninizdeki kapasitelerin artması demektir

Bundan ayrı olarak makale düzenli beyin gelişiminde bir uyarıya dikkat çekmektedir Görünen o ki, yeni becerilerin oluşturulması sinirsel dendrit oluşumlarının artmasına yol açmasına rağmen, bu büyüme ve artış yeni beceri tamamen edinildiğinde durmakta ve yeni bağlantılar tekrar çürümeye gidebilmektedir Bu yüzden, yeni etkinliğin alışılagelmiş şekle dönüşecek kadar iyi edinilmemesi ve yeni şeylerin devamlı olarak öğrenilebilmesi için, beyin gelişi güzel ve fakat birbiriyle bağlantılı etkinliklere ihtiyaç duymaktadır Kısacası beynin sürekli olarak aktif tutulması ve çürümeden uzak kalması gerekmektedir

Fiziksel Aktivite ve Beyin Gücü

Fiziksel aktiviteler zihin gücünü geliştirir Egzersiz beyinde küçük kan torbacıklarının gelişmesini sağlamaktadır Yaş-lanma beynin daha az kan almasına yol açabilmektedir Yaşam boyunca yapılan egzersiz yaşlılıkla ortaya çıkan zihni kapasitenin düşüşünü engelleyebilmektedir Buna rağmen egzersizde de fazlaya kaçmaktan sakınılmalıdır

Stres ve Beyingücü

Stresin bir yan etkisi beyinde körelmedir Bu yüzden, stresi azaltan herşey beyingücünü artırır Beyingücü, zekâ, yaratıcılık ve öğrenme kabiliyetini geliştiren birçok yeni metot vardır Bu tür metotlar beyinde yeni bağlantıların oluşmasını sağlamaktadır Bu metotlara endorfinler gibi keyif ve neşe veren kimyasalları üreten derin trans ve meditasyon benzeri düşünce odaklı zihni durumlar eşlik etmektedir Böyle bir trans veya meditasyon durumuna derin ve odaklanmış bir dua sırasında kolaylıkla geçilebilir Rahatlatan ve sakinleştiren bir atmosfere ilahi söyleme, zikir veya kutsal metinler veya ilahi okurken girilebilir

Düşünsel içerikli bu durumlarla oluşturulan yeni patikalarla "tüm beynin kullanımı" gerçekleştirilerek beyin küreleri birbirine bağlanabilir ve eşzamanlı çalışmaları sağlanabilir Beyingücündeki gelişmeler öğrenme, önsezi, zihni açıklık, yaratıcılık, odaklanma ve konsantrasyon ile zekâyı kapsamaktadır Bu araştırma yukarıda belirtilen prensibe dayandırılarak ticari bir ürün üreten (Holosync) Centerpointe Institute tarafından desteklenmektedir

Stres aynı zamanda taşımakta olduğumuz yüklerle de ilgilidir Genellikle bizler hayatımızı tümüyle kontrol edebildiğimizi ve böylece çevremizdeki herşeyi de kontrol edebileceğimizi düşünürüz Bunun ise gerçekle uzaktan yakından alakası olmadığı için, sonuç olarak depresyonla birlikte stresle karşı karşıya kalırız Yine, kader inancı ile özgür irade arasında kurulmuş güzel bir denge bu stresten kurtulmamızı ve hafiflemiş ve manevi olarak rahatlamış bir hayat sürmemizi sağlar Said Nursi bu kavramı "Yirmi Altıncı Söz"de incelemektedir

Stresi yok etmesinin yanı sıra, sinir sisteminin düşünsel manevi etkinliklerle kendini yeniden düzenlemesi ile yeni ve daha yüksek seviyelere çıkması stres üstdüzey eşiğini yükseltir Bu noktada, bizi rahatsız eden ve işlevsel olmayan ve o ana kadar bitmek bilmez gibi görünen pek çok duygu ve davranış kaybolur Bu, zihin sağlığında derin ve heyecanlandırıcı bir değişikliktir: Öfke, korku ve üzüntüden kurtulmanın yanı sıra kendimize zarar veren davranışlardan, çocukluk travmalarından ve kendimizi kısıtlayan kararlardan kurtulmak Bunlardan kurtulduğumuzda daha iyi ilişkilerin gelişmesini bekleyebiliriz

Bu yüzden bu süreç "devirsel bir hareket" gibidir Zira, stresle baş etmede üstdüzey eşiği yüksek olan insanlar daha derin düşünsel manevi seviyelere ulaşmak isterler; aynen atletlerin belli bir mesafede ustalaştıktan sonra hedeflerini büyültmeleri gibi Bu yükselmiş derecelerde zihin genişler, büyür ve büyük ölçüde zihinsel özbilinci gerçekleştirir Belki de aynı zamanda daha derin düşünsel deneyimler gerçekleştirir

Sağlık ve Beyingücü

Hayatınıza yıllar eklemek ve yıllarınıza hayat katmak hep zorlayıcı olmuştur Yaşama oranının bazı gelişmiş ülkelerde yiyecek bolluğu, barınacak yerlerin olanaklı olması, sağlık şartlarının iyiliği gibi bazı faktörler sayesinde 30 yıl kadar artmış olması sebebiyle hayata yıllar eklemek bazılarınca bir ölçüde gerçekleştirilmiştir Fakat araştırmalar gösteriyor ki bir kişi dendrit üretimi ile çok daha zeki hale gelebilir

Öncelikle, araştırmalar hayat boyu egzersizin sağlığı iyi tutmanın bir yolu olduğunu söylemekteydi Şimdi bilimadamları beynin geliştirilebildiğini bildikleri için beyin egzersizleri her zamankinden daha önemli bir hale gelmiştir İnsanlık tarihi kadar eski bir tartışma olan "zihin mi beden mi?" tartışması böylelikle zihinden yana çözülmüş oldu

Bir grup araştırmacı kanıtlamıştır ki zihnin pozitif durumda olması ve hoş düşünceler sağlığımız için daha faydalı Sağlığa bu yeni zihinsel yaklaşım daha güçlü olmasının yanı sıra herhangi bir yan etkisi de yok Bu iddiayla aynı merkezdeki bulgular sadece eğitim alıyor olmanın bile yaşam süresine 10 yıl ekleyebileceği yolunda İşte bu yüzden National Geographic 1986 yılında çıkmış The Incredible Machine (Akıl Almaz Makine) adlı yaşlılığı tartışan kitabında John De Rosen'i tanıtmaktadır Ressam De Rosen 91 yaşında öldüğü haftaya dek resim yapmaya devam etmiştir Kitabın iddiası şöyle: "Bazı bilim adamlarına göre yerleşik ve durağan bir hayat tarzına geçiş sıhhi problemleri başlatıyor veya artırıyor ve yaşamı kısaltıyor Emekli insanlar üzerinde yapılan bir araştırmaya göre, 65 yaşın üzerindeki yetişkinler de en az genç öğrenciler kadar becerikli bir şekilde, yağlı boya gibi yaratıcı bir beceriyi kazanabilir Bu yüzden, bir işten emekli olmak, kişi yeni meşguliyetlerle desteklenmezse, hayattan emekli olmak anlamına da gelebiliyor

Zihni Süreçler ve Beyin Verimliliğinin Araştırılması

Bilim adamları geliştirdikleri yeni görüntüleme makineleri ile beynin bilgiyi nasıl kullandığını görmek için beynin içerisine bakıp zihni süreçlerin fotoğrafını çekebilmektedirler Her 100 milyar nöronun içerisinde alıcılar (dendrit), bir merkezi işlem birimi ve diğer nörona mesaj gönderimi için bir iletişim organı bulunmaktadır Bundan bir kaç yıl önce bilim adamları bu organların doğuştan itibaren kişilerde değişmez şekilde sabit olduğunu düşünüyorlardı Daha sonra, Einstein'ın beynini inceleyen ve önde gelen beyin araştırmacılarından olan Marion Diamond, Enriching Heredity (Zenginleşen Kalıtım)'ı yayınladı Orada araştırmacı, Einstein'ın beyninin kilit noktalarının fazla etkin olarak kullanılmasından dolayı dendritler bakımından zengin olduğunu ve bu yüzden insan beyninin kalıtımla sabit bir şekilde oluşmuş olmadığını iddia etmektedir

Her zaman için beynimizin oldukça az bir kısmını kullandığımıza inandırılmışızdır İlginçtir ki, bir insan ne kadar zeki ise, beyni de belli bir meseleyi çö-zerken o derece az o meseleye dahil olmaktadır Görünen o ki dendritler mümkün olan en kısa ve kullanışlı yolu kullanmaktalar ve dendritler ne kadar fazla ve uzun ise beynin sinirsel ağı içerisinde daha kısa çözüm yolları bulmaları daha olağan gözükmektedir Zihin bir meseleyi çözmeye başladığında, görünürde beynin büyük bir kısmı o meseleyle meşgul gibi gözükmektedir Halbuki, zeki bir beyin-zihin sistemi böyle bir meseleyi çözerken beynin çalışma alanlarını en uygun işlemi yapacak bölgeye indirgeyecektir Bu yüzden beynin geri kalan kısmı gürültülü sohbetler ya da sadece dinlenme gibi değişik meşguliyetleri yapmak üzere serbest kalmaktadır Daha az zeki bir zekâ sistemi gerekli olandan daha fazla beyni kullanmaktadır Bu, sinirsel ağda uygun beyin merkezleriyle yapılan hızlı ve etkili beyin işlemlemesinde kısıtlamalar ve duraksamalar ortaya çıkarabilir

Beynin etkinliği zeka (beyingücü) ile oldukça orantılı gözükmektedir Görünüşe göre daha az "hareketli kısım", daha az anlaş-mazlık ve gürültü-patırtı manasına geliyor Bu durum, sessizlik yanlısı beyinlerin çoğu zihni ve akli işlemleri çözmede daha iyi olduğunu öne süren meditasyon yanlısı araştırmaların bulgularıyla örtüşmektedir

Sonuç

Sonuç olarak, beyin-gücünün gelişmesi pek çok şeye bağlıdır: Günlük diet, fiziksel ve zihinsel egzersiz, duygusal durum, stres, kalıtım vs Sabit ve durağan değildir ve değişmeyle gelişmeye açıktır Bu yüzden kişi kendine uygun bazı teknikleri kullanarak beyin beyingücünü geliştirebilir Yeni tekniklerin ortaya çıkarılması ve var olanların pekiştirilmesi bilimsel araştırmalara hâlâ açık konulardır

Kaynak

The Fountain, Increasing Brainpower, October-December 2002, ISSUE 40

***

*Yazar: Alvin C Roseyard - İng Çev: Ülkü Küçükakın