Vitiligo Nedir ? | Nasıl Tedavi Edilir ?

Vitiligo Nedir ?
Nasıl Tedavi Edilir ?



Derimizde pigment üreten, dolayısıyla derimize rengini veren melanosit hücreleri vardır Çeşitli sebeplerden dolayı, bu melanositlerin hasar görmesi sonucu, pigment üretilemez Pigment yetersizliği sonucu deride, dağınık ve yama şeklinde sınırları belli olan beyaz alanlar (leke) oluşur Süt kadar belirgin bir beyazlıktırBu lekelerin büyüklükleri değişiktir; nokta kadar ya da 2-3 madeni para büyüklüğünde olabilir bu şekilde deride ortaya çıkan hastalığa vitiligo denir Vücutta en çok etkilenen yerler el, kol, bacak, yüzdür Genital bölgede de görülme sıklığı fazladır


Toplumda her yüz kişiden ortalama 15'inde vitiligo ortaya çıkar Kalıtsal faktörlerin (ailesinde bu hastalığa yakalanmış olanların olması) bu hastalığın ortaya çıkmasında etkili olduğunu söylemek mümkün Yapılan araştırmalar, ailesinde bu hastalık görülen kişilerin yüzde 25'inde vitiligonun görüldüğünü göstermiştir Deride beyazlık şeklinde kendini gösteren bir hastalık olduğundan, koyu renkli kişilerde daha belirgindir Ortaya çıkma yaşı değişkendir Hastaların yarısı 20 yaşından önce hastalığa yakalanmıştır



Vitiligo Niçin Ortaya Çıkar ?




Vitiligonun ortaya çıkış sebebi, deriye rengini veren melanosit hücrelerin azalması sonucu pigment üretilememesidir Bu hücrelerin niçin azaldığı kesin olarak bilinmese de bazı teoriler üretilmiştir Genlerde ortaya çıkan bazı bozukluklar, bağışıklık sisteminin bozulması sonucu vücudun melanositleri yıkması, bu hücrelerin kendi kendini yok etmesi gibi nedenler yüzünden melanositlerin azaldığı düşünülmektedir

Ayrıca hastalığın ortaya çıkmasında ya da daha da şiddetlenmesinde etkili olan bazı faktörler vardır Güneş yanması, stres, bazı hastalıklar ve çarpma gibi faktörler bu hastalıkta etkin rol oynar Tabiki kalıtsal faktörleri de unutmamak gerekir Aile öyküsünde bu hastalığın olması da bir risk faktörüdür

Vitiligonun Belirtileri ve Seyri


Vitiligonun belirtisi, deride yama şeklinde görülen beyaz lekelerdir Süt beyazı gibidir Bazı olgularda, vücudun tamamı beyazlar Bu beyaz alanlardaki kıllarda da beyazlaşma olabilir Koyu tenli kişilerin rahatlıkla farkettiği bu durum, açık tenlilerin de güneşte bronzlaşması sonucu dikkat çekecek düzeydedir Hastalığın şiddeti ve seyri herkeste aynı değildir Lekelerin olduğu yerde bazı esmerlikler olabilir Bunun nedeni hala o bölgede bir miktar pigment olmasıdır

Vitiligolu kişilerde pigment kaybı, hastalık ortaya çıktıktan bir süre sonra durur Yani pigment miktarı sabit kalır Sonra tekrar pigment kaybı ortaya çıkabilir ve bu şekilde devam eder Hastalık ilerler ve hasta eski rengine kavuşamaz Derinin renginin tamamen değişmesi yani vücudun tek renk olması hastalığın geçtiği anlamına gelmez Vitiligo devam etmektedir

Vitiligo Tanısı Nasıl Konur?

Vitiligonun tanısını koymak zor değildir Hastadan alınan bilgiler ve yapılan fiziki muayene sonucu vitiligo tanısı konabilir Bunun için cildiye uzmanına başvurmanız gerekir Fakat çok açık tenli kişilerde tanı koymak bazen zor olabilir Bu durumda kullanılan ışıklı bir cihazla tanı konur Yine bu da kolay ve ucuz bir yöntemdir


Vitiligo için herhangi bir kan ya da idrar tahlili gerekmez Fakat vitiligoyla beraber bazı hastalıklar görülebileceğinden bu durumun araştırılması için bazı tetkiklerin yapılmasında fayda vardır


Vitiligo Tedavisi


PUVA Tedavisi
Vitiligonun tedavisinde doktor tarafından uygulanan tedavi ile hastanın dikkat etmesi gereken bazı durumlar vardır Amaç; melanosit hücrelerinin çalışmasını normale döndürmektir Bunun için bazı ilaç ve kremler kullanılmaktadır Fakat son zamanlarda uygulanan en etkili yöntem lokal ultraviyole B (UVB) ışık tedavisidir Yeni ve gelişmiş bir yöntemdir B u ışık tedavisi sadece lekelerin olduğu bölgelere uygulanır Böylece vücudun diğer bölgelerinin oluşacak yan etkilerden korunması amaçlanır Bu tedavi için bir kaç seans yeterli olmamaktadır En az 10 seansta hastalığa cevap alınmaktadır Bu seanslardan sonra hasta normal yaşamını sürdürebilmektedir Haftada 2-3 seans uygulanır

Bunun dışında krem tedavisi uygulanmaktadır Fakat yüze uygulandığında dikkat edilmesi gerekir Çeşitli yan etkileri olabilir Ayrıca bazı ilaçlarla hastalığın ilerlediği durumlarda, lekelerin olmadığı bölgelerin de renginin açılarak, hastanın derisinin görünümü normal hale getirilmeye çalışılır





Vitiligo hastalarının güneşe dikkat etmesi gerekir Güneşe çıkarken yüksek koruyucu faktörlere ( en az 15 faktör ) sahip krem kullanılmalıdır Çünkü vitiligolu kişilerde güneşe karşı savunma mekanizması azalmıştır Sonuçta ortaya çıkacak güneş yanıkları, hastalığın şiddetlenmesine neden olur


Bu tedavilerin hepsi hastanın yaşı, maddi durumu, hastalığın şiddeti göz önüne alınarak yapılır Her hastaya aynı tedavi şekli uygulanmaz Tedavi sonucu elde edilen başarı genellikle yüz bölgesindeki lekeler içindir Eller ve ayaklar tedaviye geç yanıt vermekte ve düzelmesi gecikmektedir Zaten hastayı da en çok rahatsız eden yüz bölgesi olduğundan, tedaviyle sevindirici sonuçlar alınmaktadır

Beyaz Leke Hastalığı Vitiligo Yayılır mı?



Vitiligo ciltte renk açılmaları ve beyaz lekelenmelerle seyreden bir hastalıktır ve vücudun herhangi bir yerinde görülebilir Vitiligosu olan hastalarda bu lekelere aynı anda birçok yerde birden rastlamak mümkündür

Cilde rengini veren maddeye ‘Melanin’ denilir Vitiligo ise bu maddenin ciltte bulunmaması nedeniyle ortaya çıkar; melanini yapan ‘Melanosit’ isimli hücrelerin bir sebeple tahrip olması altta yatan sebeptir

Vitiligo, özellikle koyu renkli teni olanlarda daha dikkati çeken kozmetik problemlere yol açar Önümüzün yaz olması nedeni ile güneşe maruz kalan hastalarda normal alanlar koyulaşırken vitiligolu kısım açık renkli kalacağından aradaki renk farkı daha belirgin olacaktır

Vitiligo bir ülke nüfusunun yaklaşık %1-2’sinde bulunur Bu da Türkiye’de yaklaşık 700 bin ila 1,5 milyon hastanın bulunduğu anlamına gelir Çoğunlukla ilk belirtiler genç yaşlarda çıkar; hastaların %95’i 10-30 yaş arasında vitiligo tanısı alırlar Kadınlarda ve erkeklerde aynı sıklıkta görülmekle birlikte aile hikayesi önemlidir Ailesinde vitiligo olanlarda ve saçı erken beyazlamaya başlayanlarda hastalığın ortaya çıkma riski daha fazladır Bunun yanında insanın savunma sisteminin kendisine karşı reaksiyon verdiği bir otoimmun hastalığı olan kişilerde de risk yükselir

İlk başta cildin belirli bir bölgesinde aniden yama gibi renk kaybı olur Bunu uzun sessiz bir dönem izler Bu sırada, ortaya çıkan renk açılmasında ne ilerleme ne de gerileme vardır Daha sonra yine aynı şeyler birbirini takip ederek tekrarlayabilir Vitiligo daha çok cildin güneşe maruz kalan bölgelerini, ağız – burun gibi vücut deliklerinin etrafını ve kat yerlerini tutmayı sever Oluşan lekenin geri dönme olasılığı düşüktür

Melanosit denilen hücrelerin neden tahrip olduğunun kesin sebebi bilinmemektedir Bir ihtimal vücudun savunma sisteminin kendi melanositlerini yok ettiğidir

Vitiligo tedavisindeki temel amaç hastanın görünüşünü düzeltmektir Böyle bir tedavi 6-18 ay gibi uzun bir zaman almaktadır Hangi metodun kullanılacağı lekelerin yerine, sayısına ve yayılımına göre değişir Bunun yanında her tedavi yolunun tüm hastalarda işe yarayacağını söylemek mümkün değildir

Tıbbi tedavi için kortizon içeren kremlerin kullanılır yada ağızdan alınan ilaçlar ile mor ötesi ışınların birlikte kullanıldığı PUVA tedavisi uygulanır Buradaki amaç derinin tekrar renk pigmenti üretmesini sağlamaktır Başarılı sonuçlar alınsa da özellikle PUVA tedavisinde yan etki yaşamamak için uygulamanın dikkatli yapılması gerekmektedir

Vücudunun %50’sinden fazlası vitiligo olan hastalarda beyaz bölgelerin koyulaştırılması yerine koyu bölgelerin açılması da tercih edilebilmektedir Depigmentasyon denilen bu yöntemde cilde uygulanan ilaçlar ile derinin renk üreten hücrelerinin çalışması durdurulur Böylece cildin tamamı aynı rengi almış olur

Tıbbi tedavinin yanında cerrahi yöntemler de vitiligo tedavisinde kullanılmaktadır Bunlar arasında vücudun başka yerlerinden alınan derinin transferi, dövme ve renk üreten melanositlerin laboratuvar ortamında çoğaltılıp geri verilmesi sayılabilir

Bunların yanında hastanın kendi kendine uygulayacağı bazı metotlar tıbbi yada cerrahi tedaviye yardımcı olacaktır Vücudun geri kalan kısmının daha koy renk almasına engel olacak yüksek koruma faktörlü güneş kremleri yada leke kapatıcı yıkanınca çıkmayan makyaj malzemeleri görüntünün düzeltilmesinde kullanılabilir

Vitiligosu olan hastalar zaman zaman hastalıkları ile ilgili ruhsal desteğe ihtiyaç duyabilmektedir Bu yardım profesyonellerden yada aynı hastalıktan yakınanların kurduğu destek gruplarından sağlanabilir

Aile Hekimliği Uzmanı, Clinica Gayrettepe Tıbbi Direktörü

Dr Eren Eroğlu