Serebral Paralizi (Beyin Felci)

Hazırlayan: Yrd Doç Dr M Kerem, Hacettepe Üniveristesi

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yüksek Okulu


Serebral Paralizi (Beyin Felci) nedir?

Serebral Paralizi?nin (SP) literatürde bir çok tanımı vardır Ancak çok genel anlamıyla bir tanım yapacak olursak, doğum öncesi, doğum sırasında ya da doğum sonrası herhangi bir nedenle beynin hasar görmesi sonucu oluşan motor (ve bazı durumlarda mental) bozukluktur

SP adale tonusunda bozukluk, anormal postür (duruş bozukluğu) ve bozuk hareket görünümüyle karşımıza çıkar SP gelişimsel bir bozukluktur Motor fonksiyonlarda bozukluğun yanında, duyu bozukluğu (sensory disfonksiyon), nistagmus, strabismus (gözde kayma, titreme gibi bozukluklar), zeka geriliği (mental retardasyon), davranış bozuklukları, öğrenme güçlükleri, dil-konuşma bozuklukları ve ağız-diş problemleri de görülebilir


SP?nin tanımı ve tedavisinde önemli bir araştırmacı fizyoterapist olan Bobath, SP?yi "henüz gelişmemiş beyinde ortaya çıkan lezyonun santral (merkezi) sinir sistemi oluşumunu etkilemesi" olarak tanımlamaktadır

Beyinde motor bölgenin (kol-bacakların tam kullanımı, yürüme, yemek yeme, merdiven çıkma gibi günlük yaşamı sürdürmeye yarayan hareket yeteneğini sağlayan beyin bölgesi) gelişimi 7-8 yaşlarında tamamlanır Hamilelik döneminin başlangıcından 7-8 yaşlarına kadar beyinde oluşabilecek herhangi bir problem bu bölgenin fonksiyon bozukluğu olarak karşımıza çıkar Ortaya çıkan tablo ise Serebral Paralizi olarak adlandırılır


SP?de beyin hasarı ilerleyici değildir Fakat ortaya çıkan sorun ömür boyu devam eder


SP?nin görülme sıklığı

SP?nin görülme sıklığı hakkında çok net bilgiler olmamakla birlikte, ABD?de ölçülen oranlar dünya geneli için bir kıyaslama olanağı verebilir;


Amerika Serebral Paralizi Derneği?nin verilerine göre, ABD?de toplam nüfusun % 02?si (1000?de 2) SP?li Buna göre ABD?de yaklaşık 1000000 SP?li var Bu rakama her yıl 5000-7000 bebek ekleniyor


Ülkemizde ise bu konuda yeterli ve güvenilir bir istatistik olmamakla birlikte, toplam nüfus içerisindeki SP?li oranının % 166 (600?de 1) olduğu tahmin edilmektedir Buna göre Türkiye?de yaklaşık 700000 SP?li bulunmaktadır


Türkiye?de oranların fazla olması akraba evlilikleri, hamilelik döneminde geçirilen hastalıkların fazla olması ve bakım şartlarının yetersizliği, doğum şartlarının olumsuzluğu, bebek bakım hizmetlerinin yetersizliği, ilk çocukluk yıllarında bebeklerde bulaşıcı ve ateşli hastalıkların fazlalığı ve beslenme yetersizliği gibi nedenlere bağlanmaktadır





SP?nin Nedenleri

aDoğum öncesi nedenler:


Genetik durumlar

Hamilelik döneminde geçirilen enfeksiyonlar

Rubella, herpes

Fetal anoksi (Bebeğin anne karnında oksijensiz kalması; beyin kanamasına neden olur)

Plesentanın gelişim bozukluğu ya da erken ayrılması

Rh uyuşmazlığı (eritroblasis fetalis, hemolitik anemi, hiperbilurunemi)

Metabolik hastalıklar (diabetes mellitus, hamilelik toksemisi)

Gelişimsel bozukluklar (vasküler ya da iskelet yapıda)

Beslenme bozuklukları

Sigara, alkol ya da madde bağımlılığı

Annenin enzim veya L-Dopa tedavisi görmesi

Akraba evlilikleri

Annenin aldığı ilaçlar (Zorunlu hallerde, doktor kontrolü dışındakiler)

Hamilelik döneminde geçirilen tıbbi müdahaleler (Diş çekilmesi, operasyon, röntgen vb)


bDoğum sırasında oluşan nedenler

Zor doğum (Anoksi), plesentanın erken ayrılması, plesenta previa, uzayan doğum

İlaç sedasyonuna bağlı asfiksi nedeniyle beyin kan damarlarında kompresyon ve yırtılma

Prematüre (erken doğum), postmatüre (geç doğum)

Kordon komplikasyonları

Geliş anomalileri (makat doğum, ayaktan geliş)

Forseps ya da vakumla doğum


cDoğum sonrası (post-natal) nedenler

Düşük doğum kilosu

Vasküler hadiseler ve intrakranial hemoraj

Kafa travması

Ensefelopati

Toksik durumlar

Kardiak arreste bağlı anoksi

Nöbetler (Konvülzyon, epilepsi)

Tümör

Viral ve bakteriyal beyin enfeksiyonları

Sarılık (Hiperblirunemi)

Menenjit


Serebral Paralizi'nin Erken Teşhisi

İnsan sağlığının söz konusu olduğu tüm durumlarda olduğu gibi, SP?li vakalarda da teşhis ve ardından yapılacak tedavi için mutlaka bir uzman kuruluşa başvurulmalıdır Ancak bebekte ortaya çıkabilecek ilk belirtilerin aile tarafından da kolayca gözlenebileceği de unutulmamalıdır SP?li vakalarda fizik tedavi ve rehabilitasyonun başarısı için erken teşhis çok önemlidir

SP nasıl erken teşhis edilir?

Aileler bebeğin gelişiminde en ufak bir gecikme ya da sapma gördüğünde, ya da aşağıdaki belirtileri gözledikleri durumda derhal doktora başvurmalıdırlar

SP?nin habercisi olabilecek erken belirtiler

1 aylık bebekte;

Sürekli ağlama

Emme bozukluğu

Israrlı ve sürekli kusma

Çevresinden gelen uyarılara cevap vermeme

Havale (Konvülzyon)

2 aylık bebekte;

(yukarıdakilere ek olarak);

Bulunması gereken reflekslerin kaybı

Kaslarda aşırı sertlik ya da gevşeklik

3 aylık bebekte;

Gözde kayma, titreme

Bebeğin sırtüstü, baş ve topuklar üzerinde yay gibi sert bir şekilde durması

Bebeğin gülmemesi, annenin yüzüne bakmaması

4 aylık bebekte;

Baş kontrolünün olmaması

Gözde odaklaşmanın sağlanamaması

Elin ya da ellerin beş parmak içte kalacak şekilde yumruk halinde tutulması

Kaybolması gereken reflekslerin devam etmesi

8 aylık bebekte;

Dönme ve oturma aktivitelerinin olmaması

El-göz koordinasyonunun yokluğu

Tekme atarken iki bacağın da itilmesi

Bebeğin bacaklarını uzatarak oturduğu pozisyonda vücudunun öne eğilmesi, bacakların birbiri üzerine binmesi

10 aylık bebekte;

Emeklemenin olmaması ya da her iki ayağın birden çekilerek, sıçrar tarzda emekleme

Ayağa kalkmada zorluk

İsmi ile çağrılınca tepki vermemesi

Ağızdan salya akması

Verilen yiyeceği ağzına almaması ya da ağzına götürememesi

1 yaşındaki bebekte;

Tutunarak yürüyememesi

Parmak ucuna basarak yürüme

belirtileri gözlendiği durumlarda derhal doktora başvurmalıdır