Batı Nil Virüsü Hakkında Herşey

Geçen yıl Ä°sviçre’de bu yılda Yunanistan’da görülmeye baÅŸlayan,hatta Manisa’daki ölümlerinde nedeni olduÄŸu konusunda kuÅŸkular bulunan ‘Batı Nil virüsü(West Nile Virus)’ hakkında bilgi almak üzere Vera Pest Kontrol Servisi’nden böcek uzmanı Ziraat Yüksek Mühendisi Derya UlaÅŸoÄŸlu’na sorular yönelttik


Batı Nil virüsü nedir?
Ä°lk kez 1937 yılında Uganda’nın Batı Nil bölgesinde bir insandan izole edilen bir virüstür45-50 nm büyüklüğündeki bu virüs Flaviviridae familyasının Flavivirus cinsine aittirBu virüsün ana rezervuar (taşıyıcısı) kuÅŸlardırBu kuÅŸlardan kan emen özellikle sivrisinek ve keneler bu virüsü alarak insana ve diÄŸer bazı memelilere taşınmaktadır


Hangi ülkelerde görülmektedir? Bunlar nasıl yayılmaktadır?
Cezayir,Fas , Romanya,Fransa,Ä°talya,Çek Cumhuriyeti, Tunus,Rusya,Ä°srail’de görülmüştürAmerika’da is New York ÅŸehrinde 1999 yılında 62 vaka ile baÅŸlamış ve hızla diÄŸer eyaletlere yayılmıştırBaÅŸladığı yıl New York,New Jersey ve Connecticut’ eyaletlerinde 7 insan ,6 at ve yüzlerce kuÅŸ ölmüştürBunlar göçmen kuÅŸlarla yayılabildiÄŸi gibi uçak içinde ve eÅŸyalar arasında da taşınabilmektedir





İnsandan insana geçiş nasıl olmaktadır ?
Nadirde olsa kan ve organ nakli,hamile adından bebeğine,süt emziren anneden bebeğine geçebilmektedir





Isırıktan sonra belirtiler( inkübasyon süresi) nezaman başlamaktadır ?
Belirtiler 2-15 gün içinde çıkmaktadır Genel olarak 1-6 gündür




Bu virüse karşı aşı varmıdır?
Atlar için aşı geliştirilmiştirİnsan ve köpek,vsiçin yoktur


Amerika’da vaka sayısı nedir ?
2009 verilerine göre Amerika ve Kanada’da 30000 kiÅŸi bu virüsü almış, bunlardan 1000 kiÅŸi ölmüştürÖlüm oranı insanda ortalama % 3-15’dir;ancak atlarda ölüm oranı %30’lardadır

Hangi yaş grubu risk altındadır ?
Vakalar izlendiÄŸinde 50 yaÅŸ ve çok üzeri yaÅŸ grubu dağılımı mevcutManisa’da genç deÄŸilde orta yaÅŸ üstü insanların hastalanması dikkat çekicidirYine de tüm yaÅŸ grubu insanlar dikkat etmelidirÖrneÄŸin Amerika’da farklı yaÅŸ grubunda (örneÄŸin 6 yaÅŸ) nadirde olsa vakalar vardır




Ne tip belirtiler vardırTedavisi varmıdır ?
Bu virüse özgü spesifik belirtisi yokturAni baÅŸlayan ateÅŸ,kas aÄŸrısı,bulantı,yorgunluk,halsizlik,kızarıklÄ ±k,kusm a,Ä°shal ,nörolojik problemler,hafıza kaybıkoma,lenf bezlerinde ÅŸiÅŸme ,boyun tutulması,oryantasyon bozukluÄŸu,birbirine karıştırma durumu ,menenjit vsgörülebilir
Spesifik tedavisi yokturDestek tedavisi yapılmaktadır


Hangi sivrisinek ve kene türleri taşıyabilmektedir ?
Amerika’da 21 farklı sivrisinek türünün taşıdığı tespit edilmiÅŸtirÖzellikle ‘Culex pipiens’ çok önemli vektör olarak öne çıkmaktadırÖzellikle bu sivrisinek türünün kan emmek için kuÅŸları tercih etmesi de önemli faktördür


Hangi kanatlılar taşımaktadır ?
Karga,ördek , güvercin,martı başta olmak üzere çok çeşitli kuş türleri ve tavuk bu virüsü taşıyabilmektedir


DiÄŸer memelilerde durum nedir?
Koyun,hamsters,fare ve bazı maymun türlerinde görülürken domuz,köpek,tavşan virüse dayanıklılık gösterebilmekte hatta simptom bile oluşmamaktadırBuna rağmen çok sık olmasada belirti gösteren köpek ve kedi vakaları vardır



Manisa’da salgın gibi artış olmamasının bu virüs olasılığını olduÄŸu ihtimalini zayıflattığı söylendiSiz ne düşünüyorsunuz ?
Bana göre bu sayı artmasada ‘batı nil virüsü’ olmuÅŸ olabilirAmerika’daki verilerdeb bu sonuca ulaÅŸmak mümkünAmerika’daki verilerde Connecticut eyaletinde 1999-2009 yılları arasındaki vaka sayısı 69,sadece 2008 yılında 8 vaka varken,2003 yılında 17 vaka var2009 ‘da hiç görülmemiÅŸBu 69 kiÅŸinin üçü ölmüşBazı yıllar görülmese de yine sonraki yıllar vaka çıkabilir


Amerika’da bu virüse karşı ne tip çalışmalar yapılmaktadır?
Nitekim Amerika’da Connecticut Agricultural Experiment Station(CAES)’ 1998-2009 yılları arasında 17 million sivrisinek üzerinde test yapmışlardırSadece 2009 yılında 200,000 sivrisinek test yapılmıştırSivrisenekler kurulmuÅŸ tuzaklar ile yakalanmaktadır Bunlar her yıl rutin virüs testine tabi tutuluyorBu uygulama bizde de vakalar olmasa da baÅŸlamalıdır

Sivrisineklerin yaşam döngüsü nasıldır ? Temel özellikleri nedir?
Sivrisineklerin yaşam döngüsü yumurta,larva,pupa,ergin dönemlerinden oluşurİlk üç aşama sucul ortamda geçerken,ergin sivrisinek karada yaşar Ergin sivrisinek uçma yeteneğine sahiptir
Yumurta döneminden ergin olmaya kadar geçen süre 9-14 gündürErgin sinek 2-6 ay yaşar Bir sivrisinek dişisi bir defada türlere göre değişmekle birlikte 35-450 yumurta bırakabilirSivrisinekler yumurtalarını durgun suya bırakırlar(yosunlu,sığ sular,durgun sular,lağım ve kanalizasyonlar,bataklık ve taban suları,su birikintileri)


ÖNLEMLER :
a) Kullanılmış ve ıskarta lastiklerin arazinizde biriken durgun sularını boşaltın (örneğin lastik salıncak) Yada bekletmeden atınız

b) Arazinizde biriken kutular, plastik kaplar, seramik saksılar ya da benzer su biriktirmiş kapları atın yada içerisinde biriken suları çok sık bekletmeden düzenli dökün Saksı alt tabağında su birikintisi olmadığından emin olun yada delikli alt tabak kullanınızBitkilerle kaplanmış kapları gözden kaçırmayınız

c) Özellikle yapraklar vs olukları tıkayabilir Tıkanan çatı oluklarını yıllık olarak temizleyiniz Çatı olukları genelde göz ardı edilir, ancak bu alanlarda her mevsim milyonlarca sivrisinek üreyebilir

d) Plastik seyyar havuzları kullanmadığınızda ters çevirin Düzenli olarak kullanılmayan bir seyyar havuz sivrisinek yuvası haline gelir

e) El arabalarını ters çevirin ve kuş kablarında suların durgun halde birikmesini önleyiniz; aksi takdirde, sivrisinekler için ideal üreme ortamı oluşur Kuş kabları ve seyyar havuzlardaki suları her hafta değiştirin

f) Süs havuzlarını havalandırın,bakımını yapınız ya da balıkla doldurunuz (önerilen yada biyolojik larvasid (sineklerin larva dönemini öldüren) kullanınız Süs havuzları revaçta olmakla birlikte durgun su içermeleri durumunda ciddi bir sivrisinek tehdidi yaratabilir

g) Kullanılmayan yüzme havuzlarını temizleyip klorlayın Bir aylık tatile çıkan bir ailenin başıboş bıraktığı bir yüzme havuzu komşuların şikayetlerine yol açabilecek kadar sivrisineğin üremesiyle sonuçlanabilir Unutmayınız ki, yüzme havuzu kapaklarında biriken sularda bile sivrisinekler üreyebilir

h) Arazinizde biriken durgun suları ortadan kaldırmak için peyzajdan faydalanın Yaz aylarında 7- 10 gün üzerinde ortada olan tüm su birikintilerinde sivrisinekler üreyebilir

o) Çöp kutusu, branda ve suyu biriktiren kap ve oyuncaklardaki suları boşaltın

ı) Evcil hayvan ve büyükbaş hayvan su teknelerindeki suyu haftada iki kez değiştirin

i) Kapların altında su birikmeyecek şekilde delikler açın ya da suları tahliye edin

j) Drenaj delikleri sivrisineklerin üremesi için yeterli miktarda suyu toplar

k) Kesilen çimlerin yol kenarındaki oluklara ve toplama çukurlarına girmesine izin vermeyin, çünkü bu alanlar sivrisinekler için çok uygun üreme alanlarıdır

l) Yapay göletlerde durgun su oluÅŸmaması için uygun sirkülasyon sistemi kurunuzSinek larvalarına karşı hedef dışı canlılara ve insanlara toksik olmuyan biyolojik larvasid olan ‘Bacillus thuringiensis israelensis’ ,’Bacillus sphaericus’ belli aralıklar ile kullanılabilir

m) Durgun suların arazideki molozlar, derin batak ve deliklerde, çukurlarda, çöküntü alanlarında, korunmayan ve kullanılmayan kuyularda birikmesini önleyiniz,

n) Açılan kapı ve pencerelere sineklik yapılmalıdır;hatta Amerika’da bahçeli evlerde ana giriÅŸ kapısına yapılan ikinci kapının yarısı sinekliktirÄ°nsanlar daha çok bu kapıyı kullanmaktadırSineklik yaptırırken him boÅŸluk kalmadığına dikkat edinizSürgülü modeller uygudurFırçalı olanlar çabuk bozulabilirBuna raÄŸmen fırçalı olacaksa sıfır oturmalıdır ve hiç gözenek kalmamalıdır

o) Hem kene hemde sivrisineği aynı anda kovan repellent(kovucu) kullanılmalıdır

p) Sineklerin aktif olduğu saatlerde dışarı çıkmayınız

q) Bahçede ölü kuş görülürse çıplak elle dokunulmamalıdırEldiven ile iki ayrı kalın poşete koyarak ana çöpe atılmalıdırEldiven çamaşır suyu ile dezenfekte edilmelidir

r) Bahçede kuru yaprak,birikmiş çalılıklar toplanıp,atılmalıdır

s) Komşularında aynı tedbirleri almasını sağlayınız

t) Riskli alanlarda açık renkli,mümkün olduğunca kapalı giysiler giyilmelidir

u) Bahçe düzenlenirken su birikintisi olacak düzenlemelerden kaçınılmalıdır

v) Su giderlerindeki tıkanıklar durgun su oluşmaması için haftalık temizlenmelidir

y) Uçaklarda uçan sinek görülürse traplar ile öldürülmelidir