Tanzanya Cumhuriyeti

Tanzanya






Coğrafi Verileri





Konum: Doğu Afrika'da, Hint Okyanusu kıyısında, Kenya ile Mozambik arasında yer alır

Coğrafi konumu: 6 00 Güney enlemi, 35 00 Doğu boylamı

Haritadaki konumu: Afrika

Yüzölçümü: 945,087 km²

Sınırları: toplam: 3,402 km

Sınır komşuları: Burundi 451 km, Kenya 769 km, Malavi 475 km, Mozambik
756 km, Ruanda 217 km, Uganda 396 km, Zambiya 338 km

Sahil şeridi: 1,424 km

İklimi: Kıyıda tropikal yüksek arazilerde ılıman iklim görülür

Arazi yapısı: Sahilde ovalar, merkezde platolar, kuzey ve güneyde yükseklikler yer alır

Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Hint Okyanusu 0 m
en yüksek noktası: Kilimanjaro 5,895 m

Doğal kaynakları: Hidro enerji, kalay, fosfat, demir, kömür, değerli taşlar, altın, doğal gaz, nikel

Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %3 daimi ekinler: %1 otlaklar: %40 ormanlık arazi: %38 diğer: %18 (1993 verileri)

Sulanan arazi: 1,500 km² (1993 verileri)

Doğal afetler: Su baskınları, kuraklıklar

Coğrafi not: Kilimanjaro Afrika'nın en yüksek noktasıdır



Nüfus Bilgileri


Nüfus: 36,232,074 (Temmuz 2001 verileri)

Nüfus artış oranı: %261 (2001 verileri)

Mülteci oranı: -064 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)

Bebek ölüm oranı: 7941 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)

Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 5198 yıl, Erkeklerde: 5104 yıl, Kadınlarda: : 5295 yıl (2001 verileri)

Ortalama çocuk sayısı: 542 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)

HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %809 (1999 verileri)

HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 13 milyon (1999 verileri)

HIV/AIDS - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 140,000 (1999 verileri)

Ulus: Tanzanyalı

Nüfusun etnik dağılımı: Afrika yerlileri %99, diğer %1

Din: Hıristiyan %45, Müslüman %35, yerel inançlar %20

Diller: Kiswahili veya Swahili (resmi), Kiunguju (Zanzibar'da), İngilizce (resmi), Arapça (Zanzibar'da yaygındır), diğer yerel diller

Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler toplam nüfusta: %678 Erkekler %794, Kadınlar: %568 (1995 verileri)



Yönetimi




Ülke adı: Resmi tam adı: Tanzanya Cumhuriyeti kısa şekli : Tanzanya

Yönetim biçimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet

Başkent: Darüsselam

İdari bölümler: 25 bölge; Arusha, Dar es Salaam, Dodoma, Iringa, Kagera, Kigoma, Kilimanjaro, Lindi, Mara, Mbeya, Morogoro, Mtwara, Mwanza, Pemba North, Pemba South, Pwani, Rukwa, Ruvuma, Shinyanga, Singida, Tabora, Tanga, Zanzibar Merkez/Güney, Zanzibar Kuzey, Zanzibar Kent/Batı

Bağımsızlık günü: 26 Nisan 1964 (İngiltere Krallığından)

Milli bayram: Birleşme Günü (Tanganyika ve Zanzibar), 26 Nisan (1964)

Anayasa: 25 Nisan 1977

Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: ACP (Afrika - Karayip - Pasifik Ülkeleri), AfDB (Afrika Kalkınma Bankası), C, CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), EADB (Doğu Afrika Kalkınma Bankası), ECA (Birleşmiş Milletler Afrika Ekonomik Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G- 6, G-77, IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), MONUC (BM Kongo Operasyonu), NAM, OAU (Afrika Birliği Teşkilatı), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), SADC, UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNMEE (BM Etyopya-Eritre Misyonu), UPU (Dünya Posta Birliği), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)

Birleşik Tanzanya Cumhuriyeti: Doğu Afrika’da bir ülke Tanzanya Nisan 1964’te Tanganika ve Zengibar adlı iki bağımsız devletin birleşmesinden meydana gelmiştir Başkenti Dodoma'dur En büyük kenti aynı zamanda eski başkent olan Darüsselam'dır 945,090 km² (30 sırada) lik yüzölçümü olan ülkenin nüfusu 35922000'dir (1994 - tahmini) Resmi dili İngilizce ve Swahili'dir Resmi para birimi Tanzanya Şilini olan ülkede İslamiyet, Hıristiyanlık ve Putperestlik dinleri yaygındır Tanganika, kuzeyde Kenya, Uganda, kuzeybatıda Rwanda ve Burundi, batıda Kongo, güneybatıda Zambiya, güneyde Malawi ve Mozambik, doğuda Hint Okyanusu ile çevrilidir Zengibar Tanganika’nın kuzey kıyısında 40 km uzaktaki Zengibar ve Pemba adalarından meydana gelmiştir Tanzanya 1° ve 11°46’ güney enlemleriyle 29°36’ ve 40° 28’ doğu boylamları arasında yer alır


Tanzanya Tarihi




Sekizinci yüzyılda Tanzanya’ya Araplar gelerek İslamiyeti yaydılar Arkeolojik çalışmalar 10 asırda kıyıda Arap şehirlerinin olduğunu doğrulamaktadır 1499’da Vasco de Gama, Hindistan’a yolculuk yaparken Zengibar’ı keşfetti Sonraki iki asırda Portekiz İmparatorluğu, Doğu Afrika’nın ticaret şehirlerinin çoğunu kontrolü altında tuttu On sekizinci yüzyıl başlarında Umman Arap Sultanlığı kıyıya seferler yaparak Pemba ve Kilwa şehirlerini zaptetti 1840’ta Umman Hükümdarı Seyyid Said ibni Sultan, sarayını Zengibar’a taşıdı On dokuzuncu asrın büyük bölümünde Zengibar, ülkede fildişi ve köle ticaretini elinde tutan kuvvetli bir Sultanlık halindeydi





1885’te Tanganika, Almanya’nın yönetimi altına girdi İngiltere 1890’da Zengibar’ı himayesi altına aldı Tanganika Birinci Dünya Harbinin sonuna kadar Alman Doğu Afrikası’nın bir parçası olarak kaldı 1919 Versailles Antlaşmasıyla Alman Doğu Afrikası bölündü Tanganika Milletler Cemiyetinin İngiltere tarafından yönetilen bir mandası oldu 1946 yılından itibaren Birleşmiş Milletlerin gözetiminde İngiltere tarafından idare edilen bir memleket haline geldi




Tanganika’da bağımsızlık hareketleri 1954’te Tanganika Afrika Milli Birliği Partisi kurulmasıyla başladı 9 Aralık 1961’de Tanganika bağımsızlığını kazanarak bir sene sonra cumhûriyet idaresine geçtiğini ilan etti 10 Aralık 1963’te İngiltere Zengibar’a bağımsızlık verdi Bir ay sonra ihtilalle Arap Sultanlığı devrilerek cumhûriyet ilan edildi 26 Nisan 1964’te Doğu Afrika’daki Tanganika Cumhûriyeti ve Tanganika kıyısının yakınındaki Zengibar Ada Cumhûriyeti birleşerek Birleşik Tanzanya Cumhûriyeti adını aldı 1977 yılında Tanganika ve Zengibar’ın yönetici partileri birleşti





1980’de genel seçimler yapıldı Cumhurbaşkanı Nejerere 1985’te kendi isteğiyle görevinden ayrıldı Yerine geçen ve halen Cumhurbaşkanı olan Ali Hassan Mwinyi ekonomik yönden batıya açılma politikası güttü (1994 Ocak)



Fiziki Yapı

Tanganika üç farklı bölgeye ayrılır: Kıyı bölgesi, doğudaki alçak yayla bölgesi ve jeolojik bir fay (çöküntü) olan büyük bir vadiyle bölünen merkezi yüksek yayla Tanganika’nın deniz seviyesinden ortalama yüksekliği 900 m’dir Öncelikle sınırda olmak üzere ülkede bazı yüksek dağlık araziler bulunur 5894 m yüksekliğe erişen kuzeydeki Kilimanjaro Dağı, Afrika’nın en yüksek noktasıdır Ülkede üç tane büyük göl vardır: Malawi, Tanganika ve Victoria gölleri


İklim



Tanzanya’da tropikal bir iklim hüküm sürer Fakat sıcaklık adalarda muntazam deniz meltemleri sayesinde mutedildir Tanganika kıyısı bol yağış alır Kıyının kuzey kısmında yıllık yağış ortalaması 1500 mm3tür Kıyı bölgesi aralıktan marta kadar kuzeydoğu istikametinde, mayıstan ekime kadar güneybatı istikametinde esen muson rüzgarlarının tesiri altındadır İç kesimde iki yağışlı mevsim olmasına rağen, güneyde Tukuyu gibi yılda 2500 mm3 yağış alan dağlık bölgeler hariç, yağış bol değildir Yağış miktarının yılda 760 mm3ün altında olduğu merkezi yaylanın çoğu kısımlarında kuraklık yaygındır


Doğal Kaynakları


Değişik iklim bölgeleri, ülkede çok çeşitli bitkilerin yetişmesine imkan vermektedir Kıyıda mangrov bitkileri ve palmiye, merkezi yaylada çalı ve boabap ağacı ve Kilimanjaro Dağında Alp Dağlarına mahsus bitkiler bulunur Diğer Doğu Afrika ülkelerinde olduğu gibi Tanganika’da bol miktarda vahşi hayvan vardır Ülkenin kuzeybatı kısmındaki Serengeti Ovaları, Afrika’da en çok vahşi hayvan bulunduran yerlerindendir Ülkede bulunan başlıca hayvanlar ceylan, zebra, yaban sığırı, fil, habeş maymunu ve gergedandır Ülkenin yeraltı zenginlikleri elmas, altın, maden tuzu, kalay ve mikadır


Nüfus ve Sosyal Hayat


35922000 nüfuslu Tanzanya halkının % 10’u şehirlerde yaşar Ülkenin en önemli şehri 2500000 (2003) nüfuslu eski başşehir Darüsselam’dır Nüfûsun büyük çoğunluğu Bantu olarak bilinen Afrikalılardan meydana gelmiştir Ayrıca ülkede az sayıda Arap, Hintli, Pakistanlı ve Avrupalı vardır

Tanzanyalıların büyük çoğunluğu kabileler halinde yaşar En kalabalık kabile Victoria Gölü civarındaki Sukuma’dır Diğer büyük kabile grupları Nyamwezi, Haya, Makonde, Ha, Chagga, Gogo, Nyakyusa, Hehe ve Masai’dir Nüfusun büyük çoğunluğu Swahili dilini konuşur, İngilizce resmi dilidir

Ülke nüfûsunun % 33’ü Müslüman, % 44’ü Hıristiyan, kalanı putperesttir İslamiyet Zengibar ve Tanganika kıyısına asırlar önce gelmiştir On dokuzuncu yüzyılda iç kesimde yayılmıştır Hıristiyanlık 1840’tan itibaren misyonerler tarafından Tanzanya’ya getirilmiştir

Tanzanya’da halkın % 60’ı okuma-yazma bilmektedir 3500 kadar talebe Darüsselam’daki üniversitede, Uganda’daki Doğu Afrika Üniversitesinde ve yüksek teknik okullarda, yüksek tahsil yapmaktadır Ülke hala orta dereceli öğretimde ve üniversitede yabancı öğretmenlerden istifade etmektedir


Siyasi Hayat


Tanzanya’da ülke siyasi hayatına tek parti hakimdir Devlet ve hükümet başkanı parti konferansından aday gösterilerek halk tarafından seçilerek göreve gelir Bu makam için sadece bir aday gösterilir Diğerleri için iki veya daha fazla aday gösterilebilir İki yardımcı başkan vardır Bunlardan birincisi aynı zamanda Zengibar’ın başkanıdır Kabine bakanları Millet Meclisinden seçilir Tanzanya 24 idari bölgeye ayrılmış olup, bunların 20’si Tanganika’da, 3’ü Zengibar’da 1’i Pempa’dadır Ülkenin idari yapısında çok sayıda yabancı devlet görevlisi vardır Bunların çoğu teknik, sağlık ve sivil havacılıkla ilgili görevlerdedir Tanzanya Birleşmiş Milletlere, Afrika Birliği teşkilatına ve İngiliz Milletler Topluluğuna üyedir


Ekonomi


Tanzanya ekonomisi, esas itibariyle tarıma dayalıdır Merkezi yaylada yetişen başlıca yiyecek bitkileri: Buğday, akdarı, manyok ve mısırdır Kıyıda ve Zengibar’da pirinç yetiştirilir Başlıca ticaret bitkileri sisal keneviri, pamuk, kahve, çay ve tütündür Zengibar dünyanın ana karanfil kaynağıdır

Ülkede sanayi ürünleri azdır İmalat tekstil, sabun, ayakkabı, traş bıçağı, tekerlek, buğday ürünleri ve toz kahveyle sınırlıdır Ülkede bir petrol rafinerisi vardır

Önceden çoğunlukla Avrupalılar ve Asyalılar tarafından yürütülen imalat ve ticaret, giderek hükümet kontrolü altına girmektedir Çoğu pazarlama ve üretim faaliyetleri, şimdi hükümet organları tarafından ele alınmaktadır Tanzanya, dış ticaretinin çoğunu İngiltere, Batı Almanya ve Japonya ile yapar Kahve, sisal keneviri, pamuk, karanfil, hayvan derisi, çay ve balmumu, ayrıca elmas ve altın gibi birkaç maden ihraç eder Başlıca ithal malları makinalar, yakıtlar, motorlu araçlar ve kimya ürünleridir

Tanzanya’da merkezi demiryolu Darüsselam’dan kuzeybatıda Tanganika Gölü kenarındaki Kigoma Uji’ye kadar uzanır Bir kol Victoria Gölü kenarındaki Mwanza’ya gider Diğer ana demiryolu hattı Tanga Limanından, kuzeybatıda Arusha’ya kadar uzanarak Tanganika merkezi demiryolu hattı ve Kenya’daki diğer demiryollarıyla irtibatlanır Başlıca limanlar Darüsselam, Mtwara ve Tanga’dır Karayolları, çoğu yerleri ana demiryolu hattına bağlayan çevre yolları halindedir Havayolları ülkenin içinde gerekli olan ulaşımı sağlar Darüsselam ve Kilimanjaro’da milletlerarası havaalanları vardır


Milli Marşı