Bolivya’Nın Gökyüzüyle Buluşan Toprakları | Altiplano

Bolivya Altiplano'da Bir Dağ Manzarası



Altiplano,Peru'nun güneydoğusu ile Batı Bolivya'da Batı (Cordillera Occidental) ve Doğu-Andlar arasında (Cordillera Oriental) bulunan bir platodur

Altiplano ortalama 3600 m rakımda bulunur ve yaklaşık 170000 km² alana yayılır Altiplano'nun kuzeyinde dünyanın en büyük dağ gölü Titikaka Gölü bulunur Buradan başlayarak Altiplano 1000 km kadar güneye doğru uzanır








Titikaka Gölü Sahili



Güney Amerika’nın Altiplano’su ya da yüksek platosu bir “en”ler diyarıdır: Dünya’nın gemi seferlerine elverişli en yüksek gölünü Titicaca’yı ve en büyük tuz düzlüğünü Salar de Uyuni’yi barındırır Kuzey Arjantin’den Peru’nun düzlüklerine kadar uzanan bu buz ve ateş, rüzgâr ve tuz ülkesi, Tibet’ten sonra dünyanın en geniş dağ platosudur









Andlar’ın bulutları delen platosu, flamingoların yeraltı suları ile ısınan ve alglerle akik rengini alan gölet üzerinde kanatlandığı başka dünyaya ait bir diyar gibi görünüyor


Altiplano, Büyük Okyanus tabanı ile Güney Amerika anakarasının dünyayı sarsan çarpışması sonucu, iki sıra halindeki And Dağları’nın büyük bölümü düz, yüksek olan bir havzanın iki yanında yükselmesiyle meydana geldi Altiplano’nun güney ucuna doğru, Bolivya, Şili ve Arjantin’in buluştuğu yerde yüksek, sarp volkanlarda lavlar fokurdar; bu volkanların ayaklarının dibinde, bir zamanlar havzayı kaplayan büyük gölün kıyılarında, küçük çamur volkanları püskürür ve donmuş toprak boyunca tıslar









Ay ışığı, Uyuni tuz düzlüğündeki kaktüs ve fosilleşmiş alglerden oluşan bir kaya çıkıntısını aydınlatıyor 16 bin yıl önce bu toprakları büyük bir göl kaplıyordu Göl kuruyunca geriye 10 bin km2 ile dünyanın en büyük tuz havzası kaldı


Yeryüzünün belki de hiçbir yerinde, dünyanın insanoğlundan önceki geçmişini böylesine canlı bir biçimde gözler önüne serecek bir manzara yoktur Bir 4x4’ün içinde Uyuni’yi gözleri kamaştıran o tuzdan aynayı geçerken, zaman kavramı yok olur ve batan güneşin tam karşısından ay tüm ışıltısı ile yükseldiğinde, bu bembeyaz düzlükte sonsuzluk çok yakınınızdaymış gibi görünür









Vikunyalar yeni otlak bulmak için Uyuni tuz düzlüğünde ilerliyor Boyları yalnızca bir metre kadar olan bu hayvanların yumuşak tüyleri, İnka kraliyet ailesi için saklanırdı Soyu tükenme noktasına gelen tür şimdi koruma altında


Rüzgârların savurduğu bu geniş alanda yalnızca birkaç ağaç hayatta kalmış ve topraktan ancak birkaç ürün elde edilebiliyor Ama bu uçsuz bucaksız düzlükte çinçilalar, nazik toynaklı vikunyalar, alpakalar ve lamalar, meraklı tilkiler ve hiç umulmadık biçimde, bölgedeki geniş, bomboş tuz göllerinde güzel bir üreme alanı bulan büyük flamingo grupları yaşıyor Burada yaşayan insanlar da var, milyonlarcası, çoğu Uyuni ile Titicaca arasındaki geniş alanda İnka İmparatorluğu döneminde Qullasuyu diye anılan güneydoğu bölgesinde yaşıyor

Andlar’ın bulutları delen platosu, araçların parlak tuz düzlüğünde sürüklendiği başka bir dünyaya ait bir diyar gibi görünüyor


1825’te İspanyol boyunduruğundan kurtulunca Altiplano’nun büyük bir bölümünü içine alan yeni bir ülke kuruldu ve kurtarıcı Simón Bolívar’ın adı verildi Altiplano’nun altındaki yoğun jeolojik faaliyet Bolivya’ya olağanüstü zengin madenler bahşetti Efsanevi Potosí’deki tek bir dağdan çıkarılan gümüş, yüzyıllarca İspanyol tahtının masraflarını karşılamaya yardımcı oldu ve bazı ekonomistlere göre, eğer bu maden olmasaydı Avrupa’nın güç kazanmasını sağlayan zenginlik yaratılamazdı 20 yüzyıl başlarında yeni madenlerden elde edilen kalay dünyanın büyük bölümünde konserve sanayi için gerekli hammaddeyi sağladı ve I Dünya Savaşı yıllarında siperlerdeki askerlerin besin gereksiniminin karşılanmasına olanak verdi









Güneş kar örtüsünü buharlaştırarak, 6 bin metrelik Pomerape’nin zirvesi yakınındaki “nieves penitentes” (tövbekâr karlar) denilen sivri uçlu oluşumları şekillendiriyor Bolivya–Şili sınırı boyunca (böylesi yüksek irtifada) görülen soğuk ve kuru iklimde kar yağışı hafiftir


Altiplano bugün hâlâ bir zenginlik kaynağı Bir Amerikan şirketi olan Apex Silver Mines, on yıla yakın bir süre boyunca gerekli altyapıyı kurduktan sonra, şimdi bir başka dağdan, neredeyse tamamen gümüş, kalay ve kurşundan oluşmuş gibi görünen San Cristóbal’den cevher çıkarmaya hazırlanıyor Ve ABD’nin Potosí’de sahip olduğu bir diğer maden, San Bartolomé ise dünyanın en büyük saf gümüş kaynağı olabilir









Uyuni’deki tuz yığınları yakınlardaki bir işleme tesisine kamyonla taşınmayı bekliyor Bu uçsuz bucaksız havza ne kadar tuz barındırıyor? Tahminler on milyar tona kadar varıyor Bu kaynak Bolivya’nın kalay, gümüş, çinko ve doğal gazı da kapsayan geniş mineral zenginliğinin sadece bir örneği sayılır


Altiplano iklimi soğuk ve yarı kurak -kurakdır Yıllık ortalama sıcaklıklar batı kısmında 3 derece ile Titikaka Gölü kenarında 12 derece arasında oynar Yağışlar, güneybatıda 200 mm altında iken Titikaka Gölü'nde 800 mm üzerindedir Kar yağışı enderdir ve en çok Nisan ve Eylül arasında görülür









Laguna Colorada adlı kırmızı göl deniz seviyesinden 4 bin 200 metre yüksekte bulunuyor



Altiplano'nun iç kesimleri değişken nemli iklimli yüksek dağ bitki örtülü Puna'nın karakteristik özelliklerini gösterirken; kenar kesimleri Páramo'nun karakteristik özelliklerini taşır: yani, az sıcaklık değişmelerinde görece daha yüksek neme sahiptir









Altiplano’da rüzgârın aşındırıcı etkisi, kayaya modern bir heykel görüntüsü vermiş



Altiplano, bu bölge Senozoik zamanın (65 milyon yıl önce) başlarında Batı ve Doğu Kordiller dağ sırasına karşı güçlü bir şekilde çöktüğünde gelişir Böylece kilometrelerce kalınlığında tortul kayaçlar oluşur

Sol de Mañana’da (“Sabah Güneşi”), gökyüzünün rengini yansıtan kaynar çamur kazanları fokurdar, fısıldar ve kükürt kokulu buhar püskürtür Bu ilkel manzara flamingoların yaşadığı kırmızı göl Laguna Colorada’nın hemen güneyinde yer alıyor


Miosen (20 milyon yıl) Batı Kordiller'de volkanik aktivite egemen olur ki, bugün 6000 metre yüksekliği bulan stratovolkanlar oluşur Bugün hala Altiplano kıyısındaki sıcak buhar ve kükürt kaynakları, bu genç volkanizme delalet eder









“Paja brava” denilen yabanıl otların şal desenini andıran kıvrımları ender görülen fırtına bulutlarının altındaki Altiplano’yu süslüyor Kimi yerleri yılda yalnızca 25,5 santimetre yağış alan bu rüzgârlı bölgede yaşayabilen fazla bitki yok


2 Milyon yıl önce Pleistosen zamanın başından beri intermontan havzanın yükselmesi meysana gelir Altiplano'nun merkezi ve güneydeki küçük havzalarda geçen 30000 yılda büyük göller (Ballivián) görülür Bu zamana ait, 20 ile 70 metre derinliğe sahip tatlı su kaynakları, bugüne oranla daha yüksek yağış miktarına delalet eder Buzul Çağı sonu ve 10000 yıl önce Holosen zamanın başlangıcı, bariz bir iklim değişikliği meydana getirir Daha sıcak olmasına rağmen yağış miktarı geriye gider









Evcilleştirilmiş lamalar Uyuni tuz düzlüğünün kenarında, bir kaynaktan beslenen otlağa yayılmış Bu hayvanlar, İnkalar öncesi dönemden beri Altiplano’daki topluluklara besin ve yün sağladı, yüklerini taşıdı


Altiplano 10000 yıl önceki ilk yerleşimden beri eski yüksek kültürlere ait sulama teraslarının bulunduğu merkezi bir yerleşim bölgesi olmuştur

Bugün Altiplano'nun doğu kenarında Bolivya'nın büyük şehri La Paz vardır Şehir 3100 metredeki bir vadi kazanından dik yamaç boyunca 4000 metrede bulunan düzlüğe kadar uzanır Milyonluk şehir El Alto hemen plato sınırındadır Güneydoğuda büyük şehirler Oruro ve Potosí bulunur

Fotoğraflar: George Steinmetz