Divriği Ulu Camii Ve Daruşşifası - Sivas

Divriği Ulu Camii ve Daruşşifası







Ulu Camii ve Darüşşifası, Selçuklu döneminde Mengüçlü Beyliğinden Ahmet Şah ve Melike Turan tarafından başkentleri Sivas, Divriği'de cami ile darüşşifa (hastane) yaptırılmıştır

Yapım tarihi 1228-1229'dur Caminin yapımında mimar ve sanatkar olarak Ahlatlı Hürremşah ve Tiflisli Ahmet çalışmıştır












Ahmet Şah, annesiyle camiyi yaptırıken eşi Turan Melik de camiye bitişik hastaneyi yaptırmıştır Ulucami'nin vakfiyesi 5 Temmuz 1243 tarihini taşımaktadır


Evliya Çelebi şöyle diyor: "Üstad, mermer, bu camiye öyle emek sarf edip, kapı ve duvarları öyle nakş bukalemun eylemiş ki, methinde diller kısır, kalem kırıktır…’’



Kuzey Taç Kapısı


















Ulucami ve darüşşifa Unesco nun Türkiyeden Dünya Mirasına kabul ettiği ilk mimari yapıdır


Dünya Miras Listesine Alınmış Tarihi : 06121985
Liste Sıra No : 358
Niteliği : Kültürel

Mimar : Hürremşah bin Mugis el-Hılati
Sanatçılar : Ahmed bin İbrahim el-Tiflisî (ahşap minber) Ahmed bin Muhammed (hattat ve nakkaş, 16yüzyıl)

Yaptıranlar
Cami : Ahmed Şah ibn Süleymah Şah ibn Şehinşah
Şifahane : Adil Melike Turan Melik









Güneş Kursu

Divriği Ulu Camisi ve Şifahanesi


Tarihi en az bilinen beyliklerden biri olan Mengücükoğulları dönemi yapısıdır Cami, şifahane ve türbeyi tek bir yapıda bütünleştiren bir erken dönem külliyesidir Yapılar, birbirlerinden bağımsız tipolojileriyle tek bir kompozisyon içinde erimeden, yan yana getirilmişlerdir Divriği Ulu Camii ve Şifahanesi, yapıldığı dönem açısından istisna oluşturan bezeme özellikleriyle dikkat çeker Özellikle portalleri, 13 yüzyıl sonunda bile rastlanmayan coşkun, barok karakterleriyle birer başyapıt olarak nitelenmektedirler













Cami

16 yüzyıl başındaki büyük depremde batı bölümü bütünüyle yıkılıp yeniden yapılmıştır Anadolu Selçuklu cami tipolojisinin en görkemli örneğidir Kıble duvarına dik uzanan beş sahınlı bir plan şemasına sahiptir Orta sahın daha geniştir Beşer bölümlü olan sahınlar, 16 sütun üzerine oturan değişik tipte tonoz ve kubbelerle örtülüdür Mihrap önü kubbesi, döneminin bazı camilerinde olduğu gibi burada da görülür Mihrap önü açıklığını izleyen tonoz örtülü ikinci açıklık adeta bir eyvan gibidir Bunun ardından aydınlık feneri ile mukarnaslı bir kubbe, ağır bir nervürlü tonozla süslenmiş bir giriş öncesi açıklığı gelir Orta sahın ve yan sahınlardaki bütün açıklıklar farklı bezemeli tonozlarla süslenmiştir Son derece hareketli bir iç mekân düzeni yaratılmıştır








Divriği Ulu Camii'ne bitişik olan Darüşşifa'nın (Şifahane) kapısı






Şifahane

Anıtsal bir yapı olmasına karşın camiye oranla çok daha yalındır Yapı tipi olarak kubbeli medreseler grubuna giren şifahane, ortada dört sütun üzerine üç paralel tonozla örtülü geniş orta mekân ve biri girişte olmak üzere, değişik yıldızlı tonozlarla örtülü dört eyvandan oluşmaktadır Ortaçağ medrese tipolojisinde özel bir yere sahiptir Üç eyvanlı ve revaklı açık medrese planının, avlusu örtülü bir örneği görünümündedir Dönemin medrese-şifahane yapıları içinde, ana eyvan dışında ikinci katı ayrıntılı olarak kullanan birkaç yapıdan biridir Üst katın hangi amaçla kullanıldığı kesin olarak anlaşılmamakla birlikte öğrencilere ayrılmış olduğu tahmin edilmektedir


Türbe

Yapının kurucusu Ahmed Şah ve ailesinin türbesi, o dönemde alışılageldiği üzere ana eyvanın kuzeydoğusundaki odada tasarlanmıştır Kare bir taban oluşturularak tromplar üzerinde sekizgen bir tambur üzerinde prizmatik bir külahla örtülmüştür







Sırası ile kapılar
1 – Kuzey Taç Kapısı
2 – Batı Taç Kapısı
3 – Darüşiffa’nın Kapısı
4 – Kuzey Taç kapısı

Bezeme özellikleri
Divriği Ulu Camii ve Şifahanesi'nin bezeme programı Türk ve İslam sanatı tarihinde çok özel bir yere sahiptir Bu ünik bezeme programı, taş işçiliğinin kusursuzluğu ve simgesel, ikonografik içeriği ile olağanüstüdür Kuzey Taçkapısı (Barok kapı) kapıyı dev bir çelenk gibi saran, alışılmamış figürlerle kozmik ağaç kavramını simgelemektedir Heykelsi yüksek rölyef teknikle işlenmiştir

Şifahane Kapısı (Gotik Kapı), tamamlanmamış olsa da aynı kusursuz işçilik burada da kendini gösterir Tasarım ve bezeme anlayışı açısından İslam mimarisinde benzeri yoktur

Batı Taçkapısı, bütünüyle geometrik bir düzenleme içerir Çift başlı kartal, tek yırtıcı kuş kabartmaları üsluplaşmanın olağanüstü başarılı örnekleridir


Kapı üstlerindeki kabartmalar ve sağ altta Dilek Kapısı'ndaki usta imzası






Dilek Kapısı









kaynak: http://wwwmimarlikmuzesiorg/

Batı Taç Kapısına güneş vurduğu zaman, kapıda oluşan gölge namaz kılan bir adam gölgesine benziyor Her güneş vurduğunda ortaya çıkan bu görüntünün, caminin yapımı aşamasında tasarlanmış olduğu söylenir





Melike Makamı














Çift başlı kartal Alaaddin Keykubat'ı -Anadolu Selçuklularını-, tek başlı kartal ise Ahmet Şah'ı -Mengücekleri- temsil ediyor Çift başlı kartal, başı dik ve azametli duruyor Tek başlı ise boynu bükük ve bir ayağı havada duruyor Bu durum Mengüceklerin Anadolu Selçuklularının tabiyetini kabul ettiklerini ifade ediyor









Darüşşifa'nın merkezindeki havuz (Havuzdan taşan fazla su, havuzun etrafındaki kare planlı kanaldan havuzun etrafını dolaşıp, daire çizerek yapıdan tahliye ediliyor )























Daruşiffa - Tonoz










Minber