İvriz Kaya Anıtı | Konya - Ereğli

Konya’nın Ereğli ilçesine 12 km uzaklıkta, İvriz Suyu’nun kaynak başındadır Geç Hitit dönemi eseridir Warpalavas’ın bereket tanrısı Santaj’a şükranı anlatılmaktadır






Dünyadaki ilk yazılı tarım anıtı ve dünya tarihindeki ilk yazılı kabartma kaya anıtı olma özellikleri var Önemi, buradan gelmekte Aramileşmiş, Geç Hitit dönemine ait en önemli sanat yapıtlarından MÖ727-742 yılları arasında, Kral Varpalavas tarafından yaptırıldığı tahmin edilmekte Yani; yaklaşık 2700 yıllık bir anıt 420 x 420 metre ölçülerinde, kaya zemin üzerine, kabartma tekniğiyle yapılmış

Aynı zamanda, Asur ve Frgy etkileri de görülmekte Tuvana krallığından, günümüze gelebilmiş bir eser Tuvana krallığı; başkenti Ereğli olan ve ön Hititler tarafından kurulan bir krallık

Anıtta; bölgenin kralı Varpalavas ile, Fırtına Tanrısı Tarhundas tasvir edilmiş Tarhundas; krala göre daha büyük ölçüde, ellerinde üzüm salkımı ve buğday başaklarını tutuyor Böylece, Tarhundas, aynı zamanda bolluk ve bereket tanrısı olarak da değerlendiriliyor






Tanrının karşısındaki kral ise, daha küçük ve dua eder durumda tasvir edilmiş Tasvirdeki objelerin giysileri; geç hitit sanatının özelliklerini yansıtmakta Özellikle: tanrı figürü; kuvvetli bir insan görünümünde Kol ve bacak adaleleri dikkat çekici Üzerinde: dizlerini açıkta bırakan, kısa kollu, vicuduna yapışık giysi var

Dönemin karakteristik özellikleri; madeni kemeri, uçları sivri ayakkabıları, üç sıra boynuzla bezeli başlığı, saç ve sakallar Kral Varsapalas ise; geometrik motifli ve püsküllü eteği olan uzun bir giysi ile, ucu saçaklı manto giymiş Başlığı: boncuk dizileri ile süslenmiş Kralın, iri boncuklu kolyesi, küpesi, bilezikleri de, arami takılarına benzemekte






Her iki figürün arasında bulunan, hiyeroglif yazıda: ” Ben hakim ve kahraman Tuvana Kralı Varpalavas; sarayda bir prens iken, bu asmaları diktim, Tarhundas onlara bereket ve bolluk versin” yazılı

Kral Varpalavas; yöredeki hitit ve luwi kökenli halk için, bu anıtı yaptırırken, tanrı ve kral ilişkilerini simgesel olarak gözler önüne sermiş Anadoludaki uygarlığın köklerinin ne kadar eski olduğu ve bu köklerin tarıma verdikleri önemin sanata yansıması açısından, anıtın önemi büyük Ayrıca, anıt 2700 yıl önce, burada yetiştirilen üzüm ve buğday hakkında bilgi vermesi bakımından ilginç Tüm bunların yanısıra, binlerce yıl önce, burada bir üzüm tarımı yapıldığı kesin

Bunun sonucu olarak ise; mutlaka şarap üretimi de yapılmış olabilir ve bu durumda, bugünkü şarap üretiminin, geriye dönük anavatanının belirlenmesi açısından, bu anıt bir simge olabilir Zaten; günümüzde, bir şarap markası tarafından, amblem olarak kullanılıyor












Bugün anıtın ön kısmındaki toprak parçasında, dikdörtgen şeklinde oyuk var Bunun sebebi ise; Anıtkabir’in yapımı sırasında, büyük kurtarıcımız Atatürk’ün mezarına, Türkiye’nin farklı yerlerinden toprak parçası götürülmesi sırasında, ivriz toprağından da, bu onurlu katılımın yapılmış olması imiş O kısım doldurulmamış ve halen öyle duruyor

Anıt bugün korumasız Sapan taşlarına, havalı tüfek saçmalarına ve fişeklere hedef olmuş durumda Ayrıca; doğal tahribat nedeniyle, derin çatlaklar oluşmuş Yağmur ve kar sularının biriktiği bu çatlaklar, donan suyun daha sonra erimesiyle, giderek genişlemekte

Anıtın, kar, yağmur suları ve dış etkenlerden korunması için, beton bir şemsiye ile kapatılması ve çevre düzenlemesi ile, anıtın tabanına akan gölet sularının izolasyonunun yapılması düşünülmüş






Ancak, bu beton şemsiyenin ayaklarının dikilebilmesi için, sanırım anıta Sit alanı olarak ayrılan alan yetmemiş Çünkü, bu alan, yanlızca anıtın önünden 5-6 metre kadar ilerisi Bir kısım alanın kamulaştırılması gerekli Ama, öğrendiğime göre, Valilik ile, bu alanın halen sahibi olan Teaş arasında yapılan yazışmalar sonucu, Teaşa ait olan bu bölümün kamulaştırılması için, Teaş tarafından olumlu cevap verilmemiş Ülkemizde, sahip olduğumuz birçok tarihi hazine gibi, dünya insanlık tarihi açısından son derece önemli olan bu kaya anıtını da mutlaka koruma altına almak gerek 2700 yıllık tarih yok olmak üzere Yok olduktan sonra ise, sorumluların kimler olduğunun hiçbir önemi yok bence

Biliyormusunuz ki, ülkemizde, birçok insanın yerini bile bilmediği bu anıt, her yıl binlerce yabancı turist tarafından ziyaret edilmekte Bunu, yani yabancı turistleri, yöreye gittiğinizde göreceksiniz Ama, yok olmak üzere Siz gittiğinizde göreceksiniz ama çocuklarınızın çocukları büyük olasılıkla, bu anıtı göremeyecek, bu tür dünya mirası anıtları göremeyecekler





Çünkü, yıkılacak, yıkılmak üzere Mısırda olduğu gibi, hani orada burnu olmayan sfenk heykeli varya, bizim anıtta, zaman içinde parça parça yokolacak Bu anıtın resmide, yanlızca bir şarap firmasının şarap etiketinde bir amblem olarak kalacak