İspanyol Gribi | Tüm Zamanların En Korkunç Hastalığı

İspanyol Gribi


Tüm Zamanların En Korkunç Hastalığı
İspanyol gribi veya İspanyol nezlesi, 1918 - 1920 yılları arasında H1N1 virüsünün ölümcül bir alt türünün yol açtığı grip salgınıdır İspanyol Gribi, 18 ay içinde 50 ile 100 milyonarası insanın (o dönemde yaşayan nüfusunun % 5'i) ölümüne sebep olarak insanlık tarihinde bilinen en büyük salgın olmuştur İspanyol Gribinin bir özelliği, zayıf, yaşlı ve çocuklardan çok, sağlıklı genç erişkinleri etkilemiş olmasıdır



Birinci Dünya Savaşı'nın son aylarında tüm dünyayı etkisi altına almış, hatta kimi tarihçilere göre dört yıl süren savaşın sona ermesinde önemli bir etken olmuştur




Türkçede 1918'den itibaren "İspanyol Nezlesi" deyimi kullanılmıştır Ancak son yıllarda kuş gribi salgını nedeniyle dünya basınında tekrar adından söz edilen hastalık, İngilizceden çeviri nedeniyle "İspanyol Gribi" olarak anılmaya başlanmıştır






Tarihçe
İspanyol nezlesi ilk kez 11 Mart 1918'de ABD'nin Kansas eyaletinde tespit edilmiştir Salgın 1918 Eylül - Kasım aylarında zirve noktasına ulaşmış ve Türkiye dahil tüm dünya ülkelerini etkilemiştir Hindistan'da 17 milyon kişi yani ülke nüfusunun % 5'i bu hastalıktan ölmüştür



ABD'de nüfusun yaklaşık % 28'i hastalığa yakalanmış ve 500,000 ila 675,000 kişi hayatını kaybetmiştir

Britanya'da 250,000, Fransa'da 400,000 kişinin öldüğü tahmin edilmektedir Fiji Adalarında nüfusun %14'ü iki haftalık bir süre içinde İspanyol Nezlesi'nden ölmüştür




Salgın İspanya'da başlamamıştır İspanyol nezlesi olarak adlandırılmasının nedeni, İspanya'nın Dünya Savaşı'nda yer almamış olması ve askeri sansür nedeniyle diğer Avrupa devletlerinde salgından söz edilmezken İspanyol basınının salgın konusunu ilk kez gündeme getirmiş olmasıdır

İspanyol Nezlesi vakalarına 1922 veya 1923'ten sonra rastlanmamıştır










Fikret Mualla (1903 - 1967) ve İspanyol Gribi
Cumhuriyeti’nin ilk kuşak ressamları arasında yer alan Fikret Mualla yaşamının çoğunu geçirdiği Paris’te Türk resminin önemli bir temsilcisi olmuş ve yapıtlarıyla buranın sınırsız sanat ortamında kendini kabul ettirmiştir Çocukluğu ve gençlik yılları Kadıköy, Bahariye çevresinde geçen Fikret Mualla’nın futbola olan tutkusu derslerinin önünde yer alınca, Düyun-u Umumiye mensubu olan babası Ekrem Bey tarafından, yatılı olarak Galatasaray Lisesi’nde eğitimini sürdürmesine karar verilmiştir
Fikret Mualla’nın Kadıköy, Saint Joseph’teki eğitimi böylelikle son bulmuştur Sanatçının Saint Joseph’teki eğitiminin hangi zaman dilimini kapsadığıyla ilgili net bir bilgi bulunmamakla beraber, Hadi Bara, Edip Hakkı Köseoğlu, Turgut Zaim gibi Türk sanatının önemli isimleriyle kurduğu dostlukların Saint Joseph yıllarında atıldığını biliniyor Galatasaray Lisesi’nde resim öğretmenleri sırasıyla Aslanyan ve Şevket Bey (Dağ) olmuştur




Galatasaray Lisesi’nde öğrenim gördüğü sıralarda, işgal altındaki İstanbul’da ikinci bir felaket olarak görülen İspanyol gribi Fikret Mualla’nın annesinin ölümüne neden olmuştur Bu hastalığı annesine bulaştıran kişi olduğu için Fikret Mualla gelişim çağında sürekli bir suçluluk duygusu yaşamıştır Babasının daha sonra yaptığı evliliği benimseyemeyen Fikret Mualla’nın içine düştüğü durumdan sıyrılabilmesi için ailesi tarafından İsviçre’ye mühendislik eğitimine gönderilmiştir Fikret Mualla, mütareke yıllarına rastlayan bu dönemde Zürih’te parasız kalmış ancak dönemin konsolosunun desteği ile sanat eğitimi almak üzere buradan Almanya’ya geçmiştir


Atatürk İspanyol Gribi Oldu mu?
Daha da ilginci, yeni yayınlanan bir kitapta Mustafa Kemal'in Samsun'a gitmeden önce İspanyol gribi geçirdiğine dair bir not var Bu hastalığı yaveri Cevat Abbas Gürer şöyle anlatıyor: "Samsun'a hareket hazırlığında idik Atatürk bir müddettir rahatsızdı Oldukça ciddi olan ve o zaman pek korkulan İspanyol nezlesini Beşiktaş'ta, Akaretler'deki evinde atlatmıştı"




(Prof Dr Metin Özata, 'Atatürk ve Tıbbiyeliler', Umay Yay, 2007, sayfa 196 Aktarılan kaynak: 'Sohbetler', Cemal Kutay, 1969, sayı 12, sayfa 32-33)



Ünlü Sanatçılar ve İspanyol Gribi
Dünyaca ünlü Türk ressamı Fikret Mualla, annesinin ölümünü, 1918 yılında kendisinin okuldan kapıp getirdiği "İspanyol nezlesi mikrobu", yani influenzaya bağlar l Dünya Savaşı'nın son yılında tüm Avrupa'yı etkileyen İspanyol nezlesine, evde ilk kendisi yakalanmıştı çünkü Annesine kendisinin geçirdiğine inanır Okullarda ne ölçüde salgın oldu, net olarak bilinmiyor



Ünlü şair ve öykücü Ziya Osman Saba (1910 - 1957) sekiz yaşında iken kendi sözleriyle "o zamanlar pek salgın ve ünlü olan İspanyol nezlesi"ne yakalanan annesini kaybetmiştir "İspanyol nezlesi" tanımı o dönem popüler olmuş, ünlülerin notlarına göre bunu söyleyebiliriz


Nazım Hikmet ve İspanyol Gribi




Biz ki İstanbul şehriyiz,
Seferberliği görmüşüz:
Kafkas, Galiçya, Çanakkale, Filistin,
vagon ticareti, tifüs ve İspanyol nezlesi
bir de İttihatçılar,
bir de uzun konçlu Alman çizmesi
914'ten 918'e kadar
yedi bitirdi bizi"
(Nazım Hikmet, Kuvayı Milliye Destanı)


Derleme