Atatürk'ün Telgraflarında Türk Dili

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-03-2012

1)İNGİLİZCE HECEYİ SADELEŞTİRME CEMİYETİNİN TEBRİKİNE VERİLEN CEVAP

(28

II

1929)
Heceyi Sadeleştirme Cemiyeti Glascow Şubesi Azalarına
Aziz Efendiler,
Türk alfabesinin sadeleştirilmesi hakkındaki tebrikinizi memnuniyetle aldım

Şurasını tecrübe ile zikredeyim ki, hece ve alfabe ıslahı, hakikaten çocukları müşkülâttan kurtaran onlara küçük yasta muvaffakiyet lezzetini tattıran en müessir vasıtadır

Yaşlı adamların sevinçleri ise daha aşikârdır

İnsanlar arasında kolay ve hevesli okumak vasıtasının temin edilmesi hem milli inkişafa hem de milletler arasında anlaşmağa çok hâdimdir

Centilmen hareket ve hissiyatınız beni çok mütehassis etti

Teşekkürlerimi ve yolunuzda muvaffakiyet temennilerimi beyan ederim Aziz centilmen Efendiler

Türkiye Reisicumhuru
Gazi Mustafa Kemal
HM: 1 Mart 1929

2)YENİ TÜRK HARFLERİNİN KABULÜNÜN ONUNCU YILDÖNÜMÜ DOLAYISİLE ÇEKİLEN TELGRAF

(9

VIII

1938)
Saffet Arıkan
Kültür Bakanı Ankara
Türkün kültür sahasındaki kabiliyetinin inkişafına temel olan harf inkılâbının onuncu yıl dönümü münasebetile gönderdiğiniz telgrafı memnuniyetle aldım Teşekkür eder ve milletimize kültür sahasında sonsuz başarılar dilerim
K Atatürk
Ulus: 11 Ağustos 1938

3)TÜRK DİLİ ARAŞTIRMA KURUMUNUN 3 KURULUŞ YILDÖNÜMÜ MÜNASEBETİYLE GÖNDERİLEN SAYGI VE TEŞEKKÜR TELGRAFINA CEVAP

12 Temmuz 1935
Türk Dili Araştırma Kurumu Genel Sekreterliğine,
Türk Dili Araştırma Kurumu’nun üç sene içinde yaptığı işler çok büyüktür Kurum içinde çalışan arkadaşlar bununla öğünebilirler Kamunuzu kutlular, tam başarılar dilerim
Reisicumhur
K

Atatürk
Ayın Tarihi, sayı: 20, 1935, s7

4)HARF İNKILÂBINDAN SONRA KARADENİZ HAVALİSİ MEBUSLARININ VAPURLA, YENİ HARFLERİ VATANDAŞLARA ÖĞRETMEK ÜZERE SEÇİM BÖLGELERİNE GİTMELERİ ESNASINDA ÇEKTİKLERİ TELGRAFA, CEVAP

(14

IX

1928)
Refit Paşa vapuru

Rize Mebusu Ali
Karahisar Mebusu Mehmet Emin
Kars Mebusu Ahmet
Artvin Mebusu Mehmet Ali
Giresun Mebusu Kâzım
Samsun Mebusu Râna
Tokat Mebusu Bekir Lütfü
Ordu Mebusu Recai
Samsun Mebusu Âdil

İdealist arkadaşlarım, Büyük milletimizi irşat için Karadenizin dalgaları sinesinde beni, aciz arkadaşlarınızı hatırladığınızdan çok müte-hassis oldum Cümleniz için millete nafi olmanızı temenni ederim Aynı dalgalar içinde sizi de karanlık gecenin milletimiz için nur saçan rehberleri olarak takip ediyorum Muvaffakiyet
Gazi Mustafa Kemal
Yücel Dergisi, cilt: VIII, sayı: 46, 1938, s 233

5)YENİ HARFLERİN TATBİKİ MÜNASEBETİYLE BAŞBAKANLIĞA GÖNDERİLEN YAZI

(21

IX

1928)
Başvekâlete
Yeni harflerin tatbikatını memleketin pek çok yerinde gördüm

Şehirlerde, köylerde, her yerde halk yeni harflerle okuyup yazmaya geçmiştir

Halk yeni yazının kolaylığından memnundur

Yalnız her yerde, şehirde ve köyde, memurda ve muallimde zihinleri karıştırıp şaşırtan, bağlama çizgisinin doğru olarak kullanılmasındaki endişe vaziyetidir

Bu sıkıntı harflerin kolaylığına, sevk ve neşeye dokunacak derecede kendini hissettirmektedir

Encümen esasen yeni harflerle yazıya başlanırken uzun kelimemizin hecelenmesini, seçilmesini kolaylaştıracak bir çare olmak üzere bağlamayı düşünmüş ve bağlamanın kalkmasını ileriye bırakmıştı

Yeni harflerin kabul ve taammümündeki tehalük ve sürat bu zamanın geldiğini gösteriyor

Bilâkis bağlama çizgisinin kalkması halkın öğrenmesini pek çok kolaylaştıracak ve şevklendirecektir

Bu sebeple ve halk içinde müşahedelerime güvenerek atideki esasları kabul etmek faydalı ve lâzım görülmüştür

1İstifham edatı olan “mi, mı, mu, mü” umumiyetle ayrı yazılır Meselâ: geldi mi? gibi fakat kendinden sonra gelen her türlü lahikalarla beraber yazılır, meselâ geliyor musunuz? ben miydim? gibi
2Rabt edatı olan “ki” ve dahi manasına olan “de, da” müstakil kelime olarak ayrı ayrı yazılır meselâ: Görüyorum ki sen de iyisin, gibi
3

Türk gramerinde bağlama işareti olan (-) kalkmıştır

Binaenaleyh fiillerin tasriflerinde ve isim ve sıfatların fiil gibi tasriflerinde lahikalar çizgi (-) ile ayrılmazlar, beraber yazılırlar

Meselâ: geliyorum, gideceksiniz, görecekler, yapmalıyım, gideyim, gidebilirim, söyleyesin, güzeldir, demirdir, gibi

Kezalik ile, ise, için, iken kelimelerinin muhaffetleri olan le, se, çin, ken şekilleri kendinden evvelki kelimeyle bitişik yazılır

Çizgi ile ayrılmaz meselâ: Ahmetle, buysa, seninçin, gelirken, gibi

Meselâ: mertçe, benimki, yarinki, hasta iyicedir, iyice anladım

4

Türkçede henüz mevcut olan farisi terkiplerden dahi bağlama çizgisi yoktur

Terkip işareti olan sadalı harfler (i) ilk kelimenin sonuna eklenir, meselâ: hüsnü nazar gibi

Şimdiye kadar tabı ve neşolunmuş muhtelif vesaitler bu esaslara göre derhal en seri bir surette tashih olunmak lazımdır

Gazi M Kemal
HM: 22 Eylül 1928

6) ÜÇÜNCÜ DİL BAYRAMI MÜNASEBETİYLE TEBRİK TELGRAFI

21

IX

1935
İbrahim Necmi Dilmen
Türk Dil Kurumu Genel Sekreteri, Dolmabahçe
Üçüncü Dil Bayramını kutlayan telgrafınızı aldım Türk Dil Kurumunun verimli çalışmasını ve bütün yurttaşların dil işlerine gösterdiği büyük ilgiyi sevinçle anarım Bayramınız kutlu olsun
Kemal Atatürk
Türk Dili T D K, sayı: 13 1935, s 1

7) ÖZ TÜRKÇE YOLUNDA BAŞARILARINDAN DOLAYI İSTANBULDA MİLLİ TÜRK TALEBE BİRLİĞİNE GÖNDERİLEN TELGRAF

(27

III

1933)
İstanbul’da Milli Türk Talebe Birliğine
Milli ülküye ulaştıran öz dil yolunda durmadan, şaşmaz büyük adımlarla yürümeğe verdiğiniz değerden dolayı sizi överim

Yürekten sevgiler çocuklarım

Reisicumhur
Gazi Mustafa Kemal
HM: 28 Mart 1933

8- DİL BAYRAMINI TEBRİK

(27

IX

I938)
Dolmabahçe, 27 IX 1938
Bay İbrahim Necmi Dilmen
Türk Dil Kurumu Genel Sekreteri,
Dil Bayramı münasebetiyle bana karşı gösterilen temiz duygulardan çok mütehassis oldum

Teşekkür eder, verimli çalışmalarınızda sürekli başarılar dilerim

K Atatürk
Türk Dili, T D K,sayı: 31-32, 1938

9) YENİ TÜRK HARFLERİNİN KABULÜ MÜNASEBETİYLE MAARİF VEKİLİNE VERİLEN CEVAP

(28

VIII

1928)
Ankarada Maarif Vekili Necati Beyefendiye cevaptır

Yeni Türk yazısını öğrenmek ve öğretmek hususunda memleketin her tarafında sarf edilen hummalı faaliyet ve mesaiye derin bir haz, ve memnuniyetle müşahede ediyorum

Bu işde herkesten büyük vazife ve mesuliyeti deruhte eden fedakâr ve çalışkan muallim arkadaşlarımızın işar buyurulun azimkâr kararları ayrıca baisi memnuniyet oldu

Muvaffakiyetler temenni ve cümlesine teşekkürler ve selamlarımın iblağını rica ederim

Reisicumhur
Gazi Mustafa Kemal
Ayın Tarihi: 1928, 53, s3669

10) YENİ HARFLERİN KABULÜ DOLAYISIYLA GEMLİK’TEN BİR KESİM ESNAFIN MEKTUPLARINA VERİLEN CEVAP

(28

IX

1928)
Gemlikte: Gazozcu Haydar, Tuhafiyeci Yahya, Zahireci İsmail, Bekir, Ali, Adil ve Hüseyin, zürradan Ethem, zeytinci Mustafa, Sait, bakkal Osman ve Halit Efendilere
C:
Okuma ve yazmayı bir haftada öğrenmek gayretini gösterdiğinizden memnun oldum, tebrik ederim

Arabî ve Farisi kelimelerde (k) ve (g) nin önlerine (h) gelmesi meselesiyle zihinlerinizi işgal ve teşviş etmeyiniz

Tesbit edilmekte olan lügat bunu arzınız veçhile halledecektir efendim

Reisicumhur
Gazi Mustafa Kemal
HM: 29 Eylül 1928

11) DİL BAYRAMINI TEBRİK

29

IX

1936
Bay İ

N

Dilmen
Türk Dil Kurumu Genel Sekreteri,
Dil Bayramını mesai arkadaşlarınızla birlikte kutluladığınızı bildiren telgrafı teşekkürle aldım

Ben de sizi tebrik eder ve Türk Dil Kurumuna bundan sonraki çalışmalarında da muvaffakiyetler dilerim

K

Atatürk
Türk Dili, T D K,sayı: 20, 1936,s

12) DİL BAYRAMINI KUTLAMA TELGRAFI

(29

IX

1937)
Bay İbrahim Necmi Dilmen
Türk Dil Kurumu Genel Sekreteri,
Dil Bayramı münasebetiyle Türk Dil Kurumunun hakkımdaki duygularını bildiren telgrafınızdan çok mütehassıs oldum Teşekkür eder, değerli çalışmalarınızda muvaffakiyetlerinizin temadisini dilerim
K Atatürk
Türk Dili (Belleten) T D K Sayı: 23-24

TÜRKÇE ÖĞRETMENLERİNİN ATATÜRK’E SAYGI TELGRAFI

Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Hazretleri’ne
İnkılâp Türkiye’sini kuran Büyük Dâhi’nin medeniyet ve kültürümüzün dönüm noktasını teşkil eden Harf ve Dil İnkılâbımızın bütün icaplarını mekteplerde tamamen tatbik edebilmek çarelerini aramak için bugün Ankara’da toplanan bütün memleket Türkçe muallimleri ilk vazife olarak kalblerinden gelen en derin tazimlerinin Büyük Kurtarıcı’ya iblâğı şerefini bendenize tevdi ettiler En büyük tazimlerimizle arza müsaraat eylerim, Efendim Hazretleri
2

8

1930
Maarif Vekili
Cemal Hüsnü
(Cumhuriyet : 381930, s3)

ATATÜRK’ÜN TÜRKÇE ÖĞRETMENLERİNE TEŞEKKÜRÜ

Maarif Vekili Cemal Hüsnü Beyefendi’ye
C Ankara’da toplanan Türkçe muallimlerimizin iblağ buyurulan hislerinden mütehassis oldum Pek yüksek ve vatanî vazifelerinde muvaffakiyet temenni ederim, efendim
3

8

1930
Reisicumhur
Gazi M

Kemal
(Cumhuriyet : 681930, s3)

08-03-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Atatürk'ün Telgraflarında Türk Dili 1)İNGİLİZCE HECEYİ SADELEŞTİRME CEMİYETİNİN TEBRİKİNE VERİLEN CEVAP (28 II 1929) Heceyi Sadeleştirme Cemiyeti Glascow Şubesi Azalarına Aziz Efendiler, Türk alfabesinin sadeleştirilmesi hakkındaki tebrikinizi memnuniyetle aldım Şurasını tecrübe ile zikredeyim ki, hece ve alfabe ıslahı, hakikaten çocukları müşkülâttan kurtaran onlara küçük yasta muvaffakiyet lezzetini tattıran en müessir vasıtadır Yaşlı adamların sevinçleri ise daha aşikârdır İnsanlar arasında kolay ve hevesli okumak vasıtasının temin edilmesi hem milli inkişafa hem de milletler arasında anlaşmağa çok hâdimdir Centilmen hareket ve hissiyatınız beni çok mütehassis etti Teşekkürlerimi ve yolunuzda muvaffakiyet temennilerimi beyan ederim Aziz centilmen Efendiler Türkiye Reisicumhuru Gazi Mustafa Kemal HM: 1 Mart 1929 2)YENİ TÜRK HARFLERİNİN KABULÜNÜN ONUNCU YILDÖNÜMÜ DOLAYISİLE ÇEKİLEN TELGRAF (9 VIII 1938) Saffet Arıkan Kültür Bakanı Ankara Türkün kültür sahasındaki kabiliyetinin inkişafına temel olan harf inkılâbının onuncu yıl dönümü münasebetile gönderdiğiniz telgrafı memnuniyetle aldım Teşekkür eder ve milletimize kültür sahasında sonsuz başarılar dilerim K Atatürk Ulus: 11 Ağustos 1938 3)TÜRK DİLİ ARAŞTIRMA KURUMUNUN 3 KURULUŞ YILDÖNÜMÜ MÜNASEBETİYLE GÖNDERİLEN SAYGI VE TEŞEKKÜR TELGRAFINA CEVAP 12 Temmuz 1935 Türk Dili Araştırma Kurumu Genel Sekreterliğine, Türk Dili Araştırma Kurumu’nun üç sene içinde yaptığı işler çok büyüktür Kurum içinde çalışan arkadaşlar bununla öğünebilirler Kamunuzu kutlular, tam başarılar dilerim Reisicumhur K Atatürk Ayın Tarihi, sayı: 20, 1935, s7 4)HARF İNKILÂBINDAN SONRA KARADENİZ HAVALİSİ MEBUSLARININ VAPURLA, YENİ HARFLERİ VATANDAŞLARA ÖĞRETMEK ÜZERE SEÇİM BÖLGELERİNE GİTMELERİ ESNASINDA ÇEKTİKLERİ TELGRAFA, CEVAP (14 IX 1928) Refit Paşa vapuru Rize Mebusu Ali Karahisar Mebusu Mehmet Emin Kars Mebusu Ahmet Artvin Mebusu Mehmet Ali Giresun Mebusu Kâzım Samsun Mebusu Râna Tokat Mebusu Bekir Lütfü Ordu Mebusu Recai Samsun Mebusu Âdil İdealist arkadaşlarım, Büyük milletimizi irşat için Karadenizin dalgaları sinesinde beni, aciz arkadaşlarınızı hatırladığınızdan çok müte-hassis oldum Cümleniz için millete nafi olmanızı temenni ederim Aynı dalgalar içinde sizi de karanlık gecenin milletimiz için nur saçan rehberleri olarak takip ediyorum Muvaffakiyet Gazi Mustafa Kemal Yücel Dergisi, cilt: VIII, sayı: 46, 1938, s 233 5)YENİ HARFLERİN TATBİKİ MÜNASEBETİYLE BAŞBAKANLIĞA GÖNDERİLEN YAZI (21 IX 1928) Başvekâlete Yeni harflerin tatbikatını memleketin pek çok yerinde gördüm Şehirlerde, köylerde, her yerde halk yeni harflerle okuyup yazmaya geçmiştir Halk yeni yazının kolaylığından memnundur Yalnız her yerde, şehirde ve köyde, memurda ve muallimde zihinleri karıştırıp şaşırtan, bağlama çizgisinin doğru olarak kullanılmasındaki endişe vaziyetidir Bu sıkıntı harflerin kolaylığına, sevk ve neşeye dokunacak derecede kendini hissettirmektedir Encümen esasen yeni harflerle yazıya başlanırken uzun kelimemizin hecelenmesini, seçilmesini kolaylaştıracak bir çare olmak üzere bağlamayı düşünmüş ve bağlamanın kalkmasını ileriye bırakmıştı Yeni harflerin kabul ve taammümündeki tehalük ve sürat bu zamanın geldiğini gösteriyor Bilâkis bağlama çizgisinin kalkması halkın öğrenmesini pek çok kolaylaştıracak ve şevklendirecektir Bu sebeple ve halk içinde müşahedelerime güvenerek atideki esasları kabul etmek faydalı ve lâzım görülmüştür 1İstifham edatı olan “mi, mı, mu, mü” umumiyetle ayrı yazılır Meselâ: geldi mi? gibi fakat kendinden sonra gelen her türlü lahikalarla beraber yazılır, meselâ geliyor musunuz? ben miydim? gibi 2Rabt edatı olan “ki” ve dahi manasına olan “de, da” müstakil kelime olarak ayrı ayrı yazılır meselâ: Görüyorum ki sen de iyisin, gibi 3Türk gramerinde bağlama işareti olan (-) kalkmıştır Binaenaleyh fiillerin tasriflerinde ve isim ve sıfatların fiil gibi tasriflerinde lahikalar çizgi (-) ile ayrılmazlar, beraber yazılırlar Meselâ: geliyorum, gideceksiniz, görecekler, yapmalıyım, gideyim, gidebilirim, söyleyesin, güzeldir, demirdir, gibi Kezalik ile, ise, için, iken kelimelerinin muhaffetleri olan le, se, çin, ken şekilleri kendinden evvelki kelimeyle bitişik yazılır Çizgi ile ayrılmaz meselâ: Ahmetle, buysa, seninçin, gelirken, gibi Meselâ: mertçe, benimki, yarinki, hasta iyicedir, iyice anladım 4Türkçede henüz mevcut olan farisi terkiplerden dahi bağlama çizgisi yoktur Terkip işareti olan sadalı harfler (i) ilk kelimenin sonuna eklenir, meselâ: hüsnü nazar gibi Şimdiye kadar tabı ve neşolunmuş muhtelif vesaitler bu esaslara göre derhal en seri bir surette tashih olunmak lazımdır Gazi M Kemal HM: 22 Eylül 1928 6) ÜÇÜNCÜ DİL BAYRAMI MÜNASEBETİYLE TEBRİK TELGRAFI 21 IX 1935 İbrahim Necmi Dilmen Türk Dil Kurumu Genel Sekreteri, Dolmabahçe Üçüncü Dil Bayramını kutlayan telgrafınızı aldım Türk Dil Kurumunun verimli çalışmasını ve bütün yurttaşların dil işlerine gösterdiği büyük ilgiyi sevinçle anarım Bayramınız kutlu olsun Kemal Atatürk Türk Dili T D K, sayı: 13 1935, s 1 7) ÖZ TÜRKÇE YOLUNDA BAŞARILARINDAN DOLAYI İSTANBULDA MİLLİ TÜRK TALEBE BİRLİĞİNE GÖNDERİLEN TELGRAF (27III1933) İstanbul’da Milli Türk Talebe Birliğine Milli ülküye ulaştıran öz dil yolunda durmadan, şaşmaz büyük adımlarla yürümeğe verdiğiniz değerden dolayı sizi överim Yürekten sevgiler çocuklarım Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal HM: 28 Mart 1933 8- DİL BAYRAMINI TEBRİK (27 IX I938) Dolmabahçe, 27 IX 1938 Bay İbrahim Necmi Dilmen Türk Dil Kurumu Genel Sekreteri, Dil Bayramı münasebetiyle bana karşı gösterilen temiz duygulardan çok mütehassis oldum Teşekkür eder, verimli çalışmalarınızda sürekli başarılar dilerim K Atatürk Türk Dili, T D K,sayı: 31-32, 1938 9) YENİ TÜRK HARFLERİNİN KABULÜ MÜNASEBETİYLE MAARİF VEKİLİNE VERİLEN CEVAP (28 VIII 1928) Ankarada Maarif Vekili Necati Beyefendiye cevaptır Yeni Türk yazısını öğrenmek ve öğretmek hususunda memleketin her tarafında sarf edilen hummalı faaliyet ve mesaiye derin bir haz, ve memnuniyetle müşahede ediyorum Bu işde herkesten büyük vazife ve mesuliyeti deruhte eden fedakâr ve çalışkan muallim arkadaşlarımızın işar buyurulun azimkâr kararları ayrıca baisi memnuniyet oldu Muvaffakiyetler temenni ve cümlesine teşekkürler ve selamlarımın iblağını rica ederim Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Ayın Tarihi: 1928, 53, s3669 10) YENİ HARFLERİN KABULÜ DOLAYISIYLA GEMLİK’TEN BİR KESİM ESNAFIN MEKTUPLARINA VERİLEN CEVAP (28IX1928) Gemlikte: Gazozcu Haydar, Tuhafiyeci Yahya, Zahireci İsmail, Bekir, Ali, Adil ve Hüseyin, zürradan Ethem, zeytinci Mustafa, Sait, bakkal Osman ve Halit Efendilere C: Okuma ve yazmayı bir haftada öğrenmek gayretini gösterdiğinizden memnun oldum, tebrik ederim Arabî ve Farisi kelimelerde (k) ve (g) nin önlerine (h) gelmesi meselesiyle zihinlerinizi işgal ve teşviş etmeyiniz Tesbit edilmekte olan lügat bunu arzınız veçhile halledecektir efendim Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal HM: 29 Eylül 1928 11) DİL BAYRAMINI TEBRİK 29 IX 1936 Bay İ N Dilmen Türk Dil Kurumu Genel Sekreteri, Dil Bayramını mesai arkadaşlarınızla birlikte kutluladığınızı bildiren telgrafı teşekkürle aldım Ben de sizi tebrik eder ve Türk Dil Kurumuna bundan sonraki çalışmalarında da muvaffakiyetler dilerim K Atatürk Türk Dili, T D K,sayı: 20, 1936,s 12) DİL BAYRAMINI KUTLAMA TELGRAFI (29 IX 1937) Bay İbrahim Necmi Dilmen Türk Dil Kurumu Genel Sekreteri, Dil Bayramı münasebetiyle Türk Dil Kurumunun hakkımdaki duygularını bildiren telgrafınızdan çok mütehassıs oldum Teşekkür eder, değerli çalışmalarınızda muvaffakiyetlerinizin temadisini dilerim K Atatürk Türk Dili (Belleten) T D K Sayı: 23-24 TÜRKÇE ÖĞRETMENLERİNİN ATATÜRK’E SAYGI TELGRAFI Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Hazretleri’ne İnkılâp Türkiye’sini kuran Büyük Dâhi’nin medeniyet ve kültürümüzün dönüm noktasını teşkil eden Harf ve Dil İnkılâbımızın bütün icaplarını mekteplerde tamamen tatbik edebilmek çarelerini aramak için bugün Ankara’da toplanan bütün memleket Türkçe muallimleri ilk vazife olarak kalblerinden gelen en derin tazimlerinin Büyük Kurtarıcı’ya iblâğı şerefini bendenize tevdi ettiler En büyük tazimlerimizle arza müsaraat eylerim, Efendim Hazretleri 281930 Maarif Vekili Cemal Hüsnü (Cumhuriyet : 381930, s3) ATATÜRK’ÜN TÜRKÇE ÖĞRETMENLERİNE TEŞEKKÜRÜ Maarif Vekili Cemal Hüsnü Beyefendi’ye C Ankara’da toplanan Türkçe muallimlerimizin iblağ buyurulan hislerinden mütehassis oldum Pek yüksek ve vatanî vazifelerinde muvaffakiyet temenni ederim, efendim 381930 Reisicumhur Gazi M Kemal (Cumhuriyet : 681930, s3)