İbn Mâce

Kutub-i Sitte'den kabul edilen "es-Sünen" isimli eserin müellifi Hicri üçüncü yüzyilin önde gelen hadis hafizlarindandir Ismi; Ebû Abdullah Muhammed b Yezid b Mâce el-Kazvim, Mevla Rabîa

Ibn Mâce adiyla meshur olan müellifin adinin menseî ihtilaflidir Bir rivayete göre Mâce dedesinin ismidir Tercih edilen görüse göre
Mâce babasinin ismidir Kelime farsça kökenlidir

Firûzâbâdî Kamusunda Mâce'nin babasina ait bir lakap oldugunu söylemistirIbn Mâce'nin isminin okunusu hadisçiler arasinda ihtilafli bir konudur Bazilari Ibn Mâceh seklinde okumuslar Bazi hadisçiler de Ibn Mâcete sekliyle söylemislerdir Türkçe'de kelimenin sonundaki yuvarlak te harfi okunmadigindan dilimizde bu hadisçinin ismi Ibn
Mâce olarak meshur olmusturIbn Mâce Kazvîn sehrinde H 209 yilinda dünyaya gelmistir H 273
yilinda Ramazan'in bitimine sekiz gün kala
Pazartesi günü vefat etmistir

Ibn Mâce dönemin önde gelen hadisçilerinden ders okumus ve hadis dinlemistir O'nun hocalari arasinda sunlari sayabiliriz: Muhammed b
Abdillah b Numeyr, Abdullah b El-Muaviye, Hisa m b Ammâr, Dâvud b Ruseyd, Ebûbekir b Ebi Seybe, Ibrahim b el-Münzir el-Hazâmî Bu saydigimiz âlimler dönemin meshur hadisçileri Ibn Mâce'nin önemli hocalaridir Ibn Mâce'nin hadis aldigi seyhlerin sayisi ise daha fazladir

Talebeleri arasinda su hadisçileri sayabiliriz:
Muhammed b Isa el-Ebherî, Ebû'l-Hasan el-Kattân, Süleyman b Yezîd el-Kazvînî, Ahmed b Ibrahim el-Kazvînî, Ishâk b Muhammed el-Kazvinî Bu talebeler Ibn Mâce'nin yüzlerce
talebesinden birkaç tanesidir (Zehebî, Tezkiretü'l-Huffâz, II, 183)

Dönemin Ilmî gelenegine uygun olarak Ibn Mâce çesitli beldelere ilim seyahatlari (rihle) yapmistir Irak, Basra, Kûfe, Bagdad, Mekke, Sam, Misir ve Rey beldelerini hadis Ilmini ögrenmek ve hadis
yazmak için dolasmistir Bu sehirlerdeki meshur hadisçilerle ve büyük âlimlerle görüsmüs, onlardan ilim almistir Ibn Hallikân O'nun hakkinda "hadis Ilminde imâm ve hadis ilimleri ile ilgili bütün disiplinlerde otorite sahibiydi" demistir (Ibn Hallikân, Vefâyâtu'l-A'yân, III, 407)

Ibn Mâce'nin tefsir ve tarih ilimlerinde de genis bilgisi vardir Kur'ân tefsiri ile ilgili bir eseri ve güzel bir tarih kitabi vardir (Ebü'l-Ferec Ibnu'l Cevzî, el-Muntazam, V, 90)

Sünen-i Ibn Mâce

Ibn Mâce'nin Sünen'i diger sünenler arasinda tertibinin güzelligi ve zevâidinin çoklugu ile temâyuz etmistir Ibn Mâce'nin en önemli
meshur eseridir Bu eserde hadisler fikih bablarina göre tertip edilmistirEserin mukaddime bölümünde ise sünnete ittibanin önemi bidat'tan sakinmanin geregi ve bu meselelere tealluk eden konularla ilgili hadisler bir araya getirilmiştir Bundan dolayi da "Sünen" grubundan kabul edilmistir

Ibn Mâce bu eserini telif ettiginde dönemin büyük hadis tenkitçisi Ebû Zur'a er-Razî'ye sunmustur Ebû Zur'a Sünen hakkinda sunlari söylemistir: "Bu kitap halkin eline geçerse mevcut hadis kitaplarinin çogunun yerini alacagini zannediyorum" Ibn Mâce'nin eserindeki
zayif hadisler için Ebû Zur'a "isnadi zayif olan hadIsleri n otuzu geçmeyecegini ümit ediyorum" demistir

Ibn Mâce'nin Sünen'inde 37 kitap, 1515 bab ve 4341 hadis vardir Bu rakam Sünen'in M Fuâd Abdulbakî'nin tahkîki ile basilan baskisindaki rakamlamaya göredir Sünen'de bulunan hadislerin 3002 tanesi Kütüb-i Sitte'nin diger bes kitabinda mevcuttur Bu bes eserde bulunmayip yalniz Ibn Mâce'nin eserinde bulunan zevâid'in
miktari 1339'dur Bu hadIsleri n sihhat derecesi de söyle tesbit edilmistir Ricali sika ve isnâdi hasen olanlar 199 tane, isnadi zayif olanlar 613 tanedir Münker, mekzûb veya isnadi çok fazla olmasi Sünen'in degerini artirmaktadir Belki de Dârimî (ö 255)'nin eserinin yerine Kütüb-i Sitte'nin altinci kitabi olmasinin en büyük sebebi Ibn Mâce'nin Sünen'indeki bu diger bes hadis kitabinda bulunmayan hadisleri n sayisinin çoklugudur

Ibn Mâce'nin eserini Kütüb-i Sitte'den Ilk kabul eden Imam Muhammed b Tâhir el-Makdisîdir Makdisî "Surutu'l-Eimmeti's-Sitte" isimli eserinde altinci eser olarak Ibn Mâce'nin eserini almis ve
bu dönemden sonra bu sekilde yayginlasmistir

Zehebî Ibn Mâce'nin eseri hakkinda "güzel bir kitaptirVâhi hadIsleri onun güzelligini gidermese daha iyi olurdu Ancak bunlar da fazla degildir" (Zehebî, age, II, 189)

Sünen'in meshur ravileri sunlardir: Ebu'l-Hasan el-Kattân, Süleyman b Yezid, Ebû Ca'fer Muhammed b Isa ve Ebû Bekr Hâmid el-Eherî'dir

Şamil İslam Ansiklopedisi