Koca Ragıp Mehmed Paşa

Koca Ragıp Mehmed Paşa

On sekizinci yüzyıl Osmanlı sadrâzamı Edip ve diplomat 1699da İstanbulda doğdu Babası Defterhâne kâtiplerinden Şevki Mustafa Efendidir Âilesi tarafından tahsil ve terbiyesine ihtimam (özen) gösterilerek, iyi bir eğitim ve öğretim gördü


Defterhâne kaleminde göreve başladıKeskin zekâsı ve kâbiliyeti sâyesinde kendini yetiştiren Râgıb Mehmed Efendi, kısa zamanda şöhret kazandı İranda yeni fethedilen toprakların tahriri için 1724te revan Vâlisi Ârifî Paşanın Mektupçuluğuna tayin edildi 1724ten 1733 târihine kadar, Tebriz Seraskeri Köprülüzâde Abdullah Paşanın maiyetinde Ordu-yı Hümâyûn Riyâsetî, Tebriz Defter Emâneti vekilliği, Revan Defterdârlığı, Hemedan riyâset Vakâleti, Bağdâd Defterdarlığı, İran-Safevî Şahı Nadir ile yapılan müzakerelerde Osmanlı Temsilcisi gibi vazifelerde bulundu


1733te İstanbula çağrılarak mâliye tezkireciliğine tâyin edildi 1736da önce Erzurum Seraskerinin maiyetinde Ordu Defterdarı ve Reisülküttablığı Vekilliğine, sonra da İran meselesinin iç yüzünü bildiğinden Nadir Şahın İstanbula gönderdiği elçilerle yapılan müzâkerelere katılarak, Cizye Muhâsebeciliği ile vazifelendirildi 1737de Sadrâzam Mektupçuluğuna tayin edildi Avusturya-Rusya temsilcileri ile görüşme yapan heyette vazife aldı 1739da Belgrad Seferi ve Antlaşmasında hizmetleri oldu Doğu ve Batı devletleri ile yapılan müzâkerelerde gösterdiği muvaffakiyet üzerine 1741de Reisülküttab tâyin edildi Bugünkü Dışişleri Bakanlığı mâhiyetinde olan Reisülküttablıkta üç yıl başkanlık yapan Koca Râgıb Paşa, 1744te vezirlik pâyesiyle Mısır Vâliliğine getirildi Mısır Vâliliği ardından 1748de Kubbe Vezirliği ve Nişancılık ile İstanbula çağrılıp Aydın Muhassıllığı verildi 11 Aralık 1756da Vezir-i âzam tayin edilinceye kadar; Sayda, Rakka ve Halep vâliliklerinde bulundu


Koca Râgıb Mehmed Paşa, Osmanlı Sultanlarından Üçüncü Osman Han (1754-1757) ve Üçüncü Mustafa Han (1757-1773) devirlerinde altı yıl Vezîr-i âzamlık yaptı 1758de Sultan Mustafa Hanın kızkardeşi Sâliha Sultan ile evlenen Paşa, Osmanlı Sarayına damat oldu Vezîr-i âzamlığı sırasında Sakarya-İzmit Kanalı projesi, harb gemileri ve Laleli Câmi inşâsı, yeni top dökümü ve orduda ıslahatlar yapıldı Mâliyeyi ıslah etti Bu devirde Avrupa siyâsî hâdiseler ile çalkalanırken Osmanlı Devletini bunlardan uzak tuttu Fransa ile İsveçin müttefiki Prusyanın Avusturya ve Rusyaya karşı ittifak teklifi, Osmanlı Devletinin durumu dikkate alınarak oyalandı Avrupa devletleri arasında (1756-1763) tarihleri arasında devam eden Yedi Sene Harbinde Osmanlı Devletini savaşın dışında tuttu Vefâtından sonra Osmanlı Devleti Rusya dâhil diğer Avrupa devletleriyle harp içine girdi


8 Nisan 1763te vefat eden Koca Râgıb Mehmed Paşanın kabri İstanbul Lalelide yaptırdığı kütüphanesinin bahçesindeki türbededir Koca Râgıb Mehmed Paşa; idârî ve devlet işlerinde sabırlı, temkinli ve çok dikkatli idi İleri görüşlü olup, işlerini tam yapar ve herkese iyi muamele ederdi Dünyâ siyâsetinin çok karışık bir devrinde vazife almasına rağmen, uzun zaman vezîr-i âzamlık vazifesinde kalması, kendini pâdişâhlara, devlet adamlarına ve ahâliye sevdirmesi iyi bir idâreci olduğunu gösterir Olgun, zekî, ilim, fazilet ve siyâset sâhibi idi İyi bir tahsil gördüğünden ilmi çok olup, şâirliği ve edipliği de vardı Nedim ve Şeyh Galipten sonra 18 asrın en önemli şâiridir Şiirleri sağlam ve âhenkli bir nazma, ağır başlı seçkin ve açık bir söyleyişe, insanı düşünce yoluyla saran hikmetli bir muhtevâ özelliğine sâhiptirler Şiirlerinin toplandığı Dîvân; diplomasi, siyâsî ve sosyal mevzuları ihtivâ eden Münşeat ve Tahkik ve Tevfîk; Arapça Sefinetür-Râgıb ile Arapça, Farsça ve Türkçe üç dilde birçok manzum ve nesir yazılarını ihtivâ eden Mecmûa adlı eserleri vardır Bunlarda Tahkik ve Tifik devrindeki Osmanlı-İran münasebetlerini anlatan târihî değeri olan bir eserdir


Şiirlerinden bir örnek:


Dil-hastelerün bilmedi sıhhat neye derler

Dârû-yı ifâkatla inâyet neye derler


Ser-tâbe-kadem gül gibi ol gûş-i hakîkat

Bülbülden işit nâliş-i hasret neye derler


Hem sînesi pür-dâğ u hem âvâzesi muhrik

Neyden bilinir sûz-ı mahabbet neye derler


Açıklaması: Gönlü hasta aşıklar, sağlığın ne olduğunu ve iyileşme ilâcının ne olacağını bilmediler Baştan ayağa kadar gül gibi gerçeğin kulağı ol da, hasret feryâdının ne olduğunu bülbülden işit Yanıp yakılmanın ne olduğunu göğsü yaralarla delik delik olan ve yanık sesli neye bakarak anla