Yelken Sporu

İnsanların suyun kaldırma gücü ve rüzgardan yaralanması suretiyle başlayan yelken sporu, bugün popüler spor dallarından biridir Daha önceleri Hollandalı gemicilerin korsan gemilerini kovaladıktan sonra gayri ciddi olarak yelkenli gemilerle yaptıkları dönüş yarışları, 1639 yılında İngiltere'de Seamark Club adlı yelken kulübünün kurulmasıyla ciddiyet kazandı; ancak gelişimi 19 yy'ın ikinci yarısından itibaren hızlandı 1900 yılında Olimpiyat Oyunları'na dahil edilmesi de yelkenciliğe spor kimliği kazandırdı Henüz aynı tarzda teknelerin fazla olmaması nedeniyle, farklı tasarımdaki teknelerin eşit koşullarda yarışabilecekleri bir sınıflandırmaya yönelik "rating rule" denilen ölçme kuralları, 1906'da kabul edildi 1907 yılında ise "International Yacht Racing Union-IYRU-(Uluslar arası Yacht Yarış Birliği)"kurularak bu konuda otorite birliği sağlandı Merkezi Londra'da bulunan IYRU, dünyadaki en etkili ve en büyük yelken yarışı düzenleyen kuruluş oldu 4-16 Ekim 1907 tarihinde ilk kez bir yelken yarışı tüzüğü de IYRU tarafından, bu kuruluşa üye ulusal federasyonların katıldığı Paris Toplantısı'nda kabul edildi ve bu tüzük 4 yılda bir gözden geçirilerek zaman zaman değiştirildi

Yine diğer bir yelken yarış federasyonu olan "North American Yacht Racing Union-NAYRU-(Kuzey Amerika Yelken Federasyonu) ile IYRU arasında çıkan kural tartışması 29 Ekim 1949 tarihinde çözümlendi Şubat 1950 tarihinde birleşik bir tüzük hazırlandı ve yeni kurallarla yarışlar yapılmaya başlandı

IYRU'ya Türkiye de dahil olmak üzere 90'ın üzerinde üye ülke vardır Bunlar A-N arası harflerle isimlendirilmiş 14 grupta toplanırlar ve Permanent Committee'de temsil edilirler Türkiye "D" grubundandır Zaman zaman tekneler lehine kararlar almak görevi de yapan UYRU, sahibine gelir sağlamak amacıyla "teknelere reklam konulması"nı 1981 yılında kabul etmiştir


Kimler Yelken Yapabilir?

Yelken eğitimi için ideal yaş biraz "agu gugu" çağlarından başlıyor olsa da "eyvah geç kaldım!" diye üzülmeye gerek yok: Yelken eğitimi her yaşta alınabiliyor çünkü her yaş ve zevke hitap eden bir kurs bolluğu söz konusu

Yelkene ne kadar uygunsun?

Yelken sporuna başlamak istiyorsan bu sporun "olmazsa olmaz" ön koşullarını bir gözden geçirmelisin

• Denizi ve yelkeni seviyor musun?
• Yüzme biliyor musun?
• Ailen destekler mi?
• Mücadeleci bir ruha sahip misin?
• Zor koşullara dayanıklı bir yapıda mısın?
• Bir omurilik ve bel rahatsızlığın olmadığından emin misin?
• Yaş/boy/kilo dengen kabul edilebilir sınırlar içinde mi? (Üzülme; yelken birazcık fazla kilonun avantaj sağladığı birkaç spordan biri)

Temel yelken eğitimi

• Gençlere: Yelken kulüpleri bünyesinde yaz kurslarıyla veriliyor Temel eğitimin ardından bu spora yatkın, yarışçı ruha ve beceriye sahip olanlar ileri yelken teorisi kurslarıyla geliştirilip yarışlara hazırlanıyor

• Yetişkinlere: Hem kulüpler hem de özel kurslar tarafından veriliyor Yetişkinlere yönelik yelken eğitimi aynı zamanda içerik olarak Amatör Denizci Yeterlilik Belgesi; yeni adıyla Amatör Denizci Ehliyeti sınavına hazırlık niteliği taşıyan bir eğitim Genelde 15 saat teorik, 15 saat pratik deniz eğitimi sonrasında denizcilik hakkında temel öğretilere sahip olunuyor Daha sonra bol bol pratikle ustalık kazanılıyor

Hangi teknelerle yelken yapılabilir?

Yelken sporu; Centerboat ve Yacht olarak iki temel sınıfa ayrılıyor

Centerboat Sınıfı

• Optimist: 8-16 yaş grubu için olimpik temel yelken sınıfı

• Laser: 470, Radyal ve Standart olmak üzere üç değişik boy yelkenle yapılır 15 yaş üstü en az 60 kg ağırlığında olanların optimist sonrasında geçeceği; yüksek performans ve kondisyon gerektiren olimpik bir sınıf

• Europe: Optimist’ten sonra daha çok kadınların geçtiği olimpik sınıf

• Finn: Laser’den sonra geçilen sınıf Ağır kondisyon gerektiriyor Yapılı bir vücuda sahip olmak şart

• 420 / 470: İkili ekip sınıfı Ana yelken dışında önde flok yelken ve balon yelken tertibatı var Tecrübe, kondisyon ve ekip ruhu gerektirir Kız, erkek ve karma ekip olarak yarışılabilir

• Pirat: Yarış ve gezi olarak kullanılabilen, genellikle profesyonellere yönelik, iki kişi gerektiren bir sınıf Yetişkinlere yönelik yelken eğitimlerinde güvenle kullanılır Her yaş grubu yapabilir

• Dragon: Yacht sınıfındaki her türlü yarış ekipmanı bu sınıfta da mevcut Yacht’a göre çok daha fazla kondisyon ister 3 kişilik bir ekiple yarışılır Tecrübenin önem kazandığı bir sınıf

Yacht Sınıfı

Ülkemizde yaklaşık 5-15 metre arası teknelerin özel sınıflandırmaya tabi klasmanlarda ekip olarak yarıştığı bir sınıf Denizi seven, yelkene ilgi duyan fakat çeşitli nedenlerle bu spora zaman ayıramayan yetişkinlerin, kendilerine zaman ayırabildikleri oranda ilgilenebildikleri bir alan

Yelkencilik Ne Kazandırır?

• Akıl, fizik, güç ve doğa gücünün bir tekne üstünde bütünleşmesiyle yapılan yelken sporu, öncelikle kendini kontrol etme becerisini geliştirir

• Hızlı karar verme yeteneği kazandırır

• Ekip ruhunu öğretir

• Özgüven kazandırır

• Sosyal yaşamda liderlik vasıflarının kullanılmasını hızlandırır

• Fiziksel gücü artırır, dayanıklılığı üst seviyelere çıkarır

• Virütik hastalıklara karşı direnci yükseltir




Dikkat Edilmesi Gereken Sekiz Kural

• Emniyetini sağla: Her anlamda emniyet tedbirlerini almayı ve her seferinden gözden geçirmeyi prensip edin

• Denizden kork: Bilinçli bir denizci, denizden korkar Karşısında müthiş bir güç olduğunu bilir Hep denir ya; “denizle şaka olmaz!” Şakacı yönünü karaya sakla

• Can yeleği mecburi: Özellikle yelken yaparken can yeleğini giy

• Düzenli ol: İşi biten malzemeyi, mutlaka teknedeki yerine koy ki bir dahaki sefere bulabilesin

• Halatlarını topla: Halatları ortada bıraktığında, sen başka bir şeyle uğraşırken, halat ayağına dolanır ve düşersin

• Malzeme güvenliğini sağla: Büyük kamaralı teknelerde yelken seyrine çıkarken malzemelerini ortada bırakırsan dökülür ve tabak-çanak kırılır

• Direğini kontrol et: Direğinin yıpranıp yıpranmadığına sık sık bak Bir gün aniden kırık bir direkle karşılaşma!

• Partnerine özenli davran: Eşin ya da partnerin için yelken sporu ve buna bağlı yaşam biçimi cazip değilse dikkatli ol, her an terk edilebilirsin!





Yelkencilik Terimleri

Gerek kurslarda telaffuz edildiğinde anlamakta zorlanmamanız, gerekse cümle içinde kullanmanız için yatçılığın can damarını oluşturan birkaç terim

Aborda

Bir teknenin iskeleye veya bir diğer tekneye yanaşması

Alabanda

Bordanın iç kısmı veya dümenin 35° ye kadar basılması

Avara

Geminin yanaşık olduğu yerden ayrılması

Cıvadra

Teknenin baş tarafında, dışarıya doğru eğik olarak uzanan sabit aparat

Dümen Donanımı

Dümen yekesi ile dümen dolabı arasında kalan tel halat mekanizma, uskurlu şaft ve kolar ile bunların geçtikleri makaralı sistemin tümüne verilen isim

Firengi

Güvertedeki suyun denize akıtılabilmesi için bordaya açılan oluklu delikler

Mil [Deniz Mili]

1852 metreye denk gelen denizcilik ölçüsü

Orsaya Kaçmak

Bir yelkenli teknenin devamlı olarak baş tutamayıp rüzgar yönüne kaçması

Pruva

Bir teknenin, ön taraftan ileriye bakan yönü

Savlo

Sancak çekmek için kullanılan 1,5 burgatalık ince halat

Vira

Vidayı, cıvatayı, ırgat veya vinci çevirmek için verilen komut




Ehliyetiniz Var Mı?

Ehliyet yani, “Amatör Denizci Yeterlilik Belgesi” almak için önce İstanbul Fındıklı’da bulunan Liman Başkanlığı’na bir dilekçe ile başvurmalısın Dilekçenin amacı, bu belgeyi almak için açılan sınavlara katılmak isteğini belirtmek

Başvuru Sırasında Yanında Bulunması Gerekenler

• 4adet vesikalık fotoğraf (arkasına ad-soyad yazmayı unutma),
• Resmi tasdikli nüfus cüzdanı sureti,
• Resmi tasdikli diploma sureti,
• Sağlık Heyet raporu (dilekçe verilirken "amatör denizcilik yeterlilik belgesi sınavına katılmak üzere" ibaresi yazılacak),
• Savcılıktan ‘İyi hal kağıdı’,
• İkametgah ilmuhaberi,
• Yarım kapaklı dosya,
• Sarı dosya zarf

Dikkat, sınav var!

Yazılı sınavlar her ayın ilk pazartesi günü yapılıyor Yazılı sınavı geçenler bir hafta sonra sözlü sınava alınıyor Sınavlarda başarılı olanlar belgesine kavuşuyor Bu sınavlara hazırlanmak için gidilecek kurslar da var, okunacak kitaplar da Kendi bilgi ve becerisine güvenenler için kursa katılma zorunluluğu yok

Centerboat sınıfında yarışmak isteyenler için ehliyet ile ilgili her hangi bir koşul yok ama lisans zorunluluğu var

Eğitmenin Kim?

Yelken dünyanın en spesifik sporları arasında yer alır Eğitimsiz ve tecrübesiz bir kişi bu sporu öğretemez Bunun için;

• Eğitim verecek kişinin yelken geçmişi hakkında bilgi al Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü tarafından verilen antrenör belgesinin olup olmadığını sor

• Eğitim aldıktan sonra bu sporu devam ettirmen için sana ne gibi imkanlar sunabildiğine bak Bu çok önemli! Yelken eğitimini aldıktan sonra bu işi yapmak istediğin halde devam ettiremeyebilirsin




Yelkencinin Gardırobu

Yelken sporuna merak sardıysan, önce buna uygun kıyafetlerin olmalı Yazın fazla bir aksesuar gerekmez, sadece can yeleği yeterli olabilir Özellikle centerboat gibi suya yakın tekneler için bu çok gerekli Ama kış kıyafetlerinin yaşamsal önemi var Su geçirmez kumaştan yapılmış, patikli giysiler kış için ideal Boyun ve kol uçları esnek ama sıkı lastiklerle çevrili olduğu için içeriye su girmesini de engelliyor Sadece baş ve eller kıyafetin dışında kalıyor Breathable dediğimiz nefes alan kumaşlar, su geçirmediği gibi havayı dışarı da verebiliyor Bunların fiyatları biraz daha yüksek; 300 dolardan başlıyor, 1000 dolara kadar çıkabiliyor
Yacht kıyafetleri ile centerboat kıyafetleri farklı Yelkencilik ülkemizde henüz yeterli gelişimi sağlayamadığı için, yelken tekstili hâlâ dışa bağımlı O yüzden çoğu yabancı olan markalar arasından bütçe ve amaca uygun olanı seçmek gerek Yelkene ilgi duyanların sayısının artması nedeniyle bu sanayi kolunda önemli gelişmeler bekleniyor
Öncelikle, altı kaymayan ve patik adı verilen yumuşak bir ayakkabı gerekiyor Bu ayakkabılar, balıkadam giysilerinin kumaşından (neopren) yapılıyor Centerboat’larda ayaklar trapez kayışlarına takıldığı için, üstü biraz daha kalın, takviyeli patikler kullanılıyor Bunun dışında başka bir şey gerektirmiyor Bir şort ve tişört yeterli Profesyonel yarışçılar takviyeli trapezlik kullanıyor Bacaklarını teknenin dışına doğru uzun süre uzattıklarında, bu malzeme bacakların acımamasını sağlıyor
Gözlem ve tecrübe çok önemli! Başlangıçta malzeme kulüpler tarafından sunuluyor ancak deneyim kazandıkça malzemeler arasındaki farkı göreceksin Etrafı iyi gözlemlemek, kim ne kullanıyor, aralarında ne fark var gibi bilgiler kullananlardan öğrenilebilir Bir de tercihler çok önemli Aksesuarlar, tercihlere ve önceliklere göre çok çeşitlilik gösteriyor Her kullanıcı için çok farklı alternatif var



Tekne Almak Otomobil Almaya Benzemez

Yelkencilik öğrenmekte olan bir kişi, konumuna ve amacına uygun tekne seçimini ancak yelkenciliği ve denizi iyi tanıdıktan sonra yani süreç içersinde yapmalıdır

Gençler ve bireysel yelken yapmak isteyenler centerboat sınıfı tekneyle hızı ve coşkuyu yaşar, daha ileri yaş grupları ise genellikle bilgi, beceri ve amaca uygun; ya centerboat sınıfı ya da yacht sınıfı tekne sahibi olurlar Galeriden otomobil seçmekle tekne almak arasında önemli farklar vardır Arabayı kullanırsınız, tekneyi yaşarsınız
Tekne bir yaşam biçimidir Kendine özgü bir dile; yazılı kurallar dışında geleneksel örf ve adetlere sahiptir Bilgi, beceri, sezgi, paylaşımcı ruh gerektirir



Alıntıdır_

Yelken Sporu





Gerilmiş bir bez parçasına karşı esen rüzgâr, insan gücü olmaksızın bir tekneyi suyun üstünde taşıyabilir Bu gerçek, insanların en eski ve en önemli keşiflerinden biri olan yelkenin çalışma ilkesidir İnsanlar bu yolla hem ulaşım, hem de uzak ülkeler arasında ticaret yapma olanağı bulmuşlardır





Bir başka önemli buluş olmasaydı yelkenli tekneler dünya tarihindeki önemli rollerini oynayamayacaktı Bu buluş, teknenin rüzgârın önünde olduğu gibi rüzgâra karşı da gitmesini sağlayan, yelkeni sağa sola kaydırma tekniğidir Orsalama ya da tremolo adı verilen bu tekniğin geliştirilmesi teknelere, doğrudan rüzgâra yönelmemek koşuluyla rüzgârın yönü ne olursa olsun rotasını belirleyip koruyabilme olanağı vermiştir