Yavuz Ve Muhyiddin Arabi

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

Yavuz ve Muhyiddin Arabi

Yusuf Yavuz

Yavuz Sultan Selim, 24 Ağustos, 1516 tarihinde “Mercidâbık” savaşını kazandıktan sonra Haleb’e girmiş, iki hafta sonra da oradan ayrılıp eylül ayı sonunda Şam’a ulaşmıştı

Buradan Mısır’a geçmeden önce de 15 Aralık’a kadar Şam’da kalmıştı

Yavuz Şam’da kaldığı sıralarda, Muhyiddin Arabî K

S

Hazretleri’nin (v

638/ 1240) bir kitabında geçen “Sin Şin’a girince Mim’in kabri ortaya çıkar” şeklindeki bir ifadeyi, büyük alim Kemal Paşazade ile birlikte incelemişlerdi

Burada “Sin”in Selim’e, “Şin”ın Şam’a, “Mim”in de Muhyiddin’e işaret olduğu kanatine varılmıştı

Yavuz Selim, Şam ve civarında bazı İslâm büyüklerinin kabirlerini ziyaret ediyordu

Çok saygı duyduğu Muhyiddin Arabî Hazretleri’nin yeri ise hiç kimse tarafından bilinmiyordu

Çünkü asırlar önce, eserlerini yanlış anlayıp karşı çıkan mutaassıp bazı Suriye alimlerinin de etkisiyle kabri harabeye çevrilip kaybolmuştu

Yavuz Selim, bir gece rüyasında Muhyiddin Arabî Hazretleri’ni kendisine şöyle derken görür: “Ya Selim! Senin gelmeni beklerdim

Safa geldin, hoş geldin

Mısır gazanı sana müjdelerim

Sabahleyin bir siyah ata bin

O seni bana götürür

Beni hâk-i mezelleten (horluk topragından) kaldır

Bana bir türbe, bir cami ve imaret yapıver

Yürü işin rastgele, Mısır fethi müyesser ola!”
Yavuz sabahleyin bir siyah ata biner

At gider, Salihiyye Mahallesi’nde bir çöplükte durup eşinmeye başlar

Orası açılınca büyükçe bir taş çıkar

Üzerinde Arapça olarak “bu Muhyiddin’in kabridir” yazısı görülür

Yavuz Selim orayı temizleterek kabri ortaya çıkarır

Yavuz, 22 Ocak 1517 tarihindeki Ridâniye Savaşı ve Mısır’ın fethinden dokuz ay kadar sonra, ekim ayında tekrar Şam’a gelir ve dört aydan fazla kalır

Bu süre içinde Şeyh’in kabrine türbe, yanına ise bir cami ve aşevi yaptırır

İlk cuma namazıyla da açılışını yapar

(5 Şubat 1518)

Seyahatname, 9/108, 258; Hammer: Büyük Osmanlı Tarihi 2/493, 525; İ

H

Uzunçarşılı: Osmanlı Tarihi, 2/284-295; Kronoloji, 2/27-47

Oğuldan Babaya Mektup
Kanuni Sultan Süleyman’ın hayatta kalan büyük oğlu Şehzade Selim Konya valisi, küçük oğlu Şehzade Bayezid de Amasya valisi iken saltanat kavgasına düşmüşlerdi

Savaşı kaybeden Bayezid İran’a sığınmış, fakat anlaşma gereği Kazvin’de hapsedilmişti (Şubat 1560)

İdam edilecegini anlayan ogul Bayezid, İran’dan babasına şu manzum ve dokunaklı mektubu göndermişti:

Ey serâser âleme sultan Süleymanım baba
Tende cânım cânımın içinde canânım baba
Bayezidin’e kıyar mısın benim cânım baba
Bî-günahım Hak bilür devletlü cânım baba

Enbiyâ serdefteri yani ki Ådem hakkı çün
Hem dahi Musa ile İsa vü Meryem hakkı çün
Kâinatın serveri ol Ruh-i Azam hakkı çün
Bî-günahım Hak bilür devletlü sultanım baba

Kim sana arz eyliye halim eyâ şah-ı kerim
Anadan kardaşlarımdan ayrılıp kaldım yetim
Yok benim bir zerre isyanım sana, Hak’dır alîm
Bî-günahım Hak bilür devletlü sultanım baba

Bir nice masûmum olduğun şehâ bilmez misin
Anların kanına girmekten hazer kılmaz mısın
Yoksa bu kulunla Hak dergâhına varmaz mısın
Bî-günahım Hak bilür devletlü sultanım baba

Hak Tealâ kim cihanın şâhı itmişdir seni
Öldürüp ben kulunu güldürme şâhım düşmeni
Gözlerim nuru oğullarımdan ayırma beni
Bî-günahım Hak bilür devletlü sultanım baba

Tutalım iki elim başdan başa kanda ola
Bu meseldür söylenür kim, kul günah itse n’ola
Bayezid’in suçunu bağışla kıyma bu kula
Bî-günahım Hak bilür devletlü sultanım baba

Osmanlı Tarihi Kronolojisi; 2/323-24

Serâser: baştanbaşa
Bî-gühanım: günahsızım
Serdefter: defterin başındaki
Şah-ı Ker’îm: cömert padişah
Şehâ: ey şah
Hazer: sakınma

Babadan Oğula Mektup
Kanunî Sultan Süleyman, isyankâr oglu Bayezid tarafından İran’dan gönderilen ve kendisini bağışlamasını dileyen acıklı manzum mektubuna karşılık, aynı vezin ve aynı vurgularla aşağıdaki şahane mektupla cevap vermiş ve onu affedebileceğini belirtmiştir

Fakat maalesef şehzade Selim taraftarlarının bastırmasıyla, Bâyezid Kazvin’de idam edilmiştir

(Eylül 1561)

Ey demâdem mazhar-ı tugyân-ı isyânim ogul
Takmıyan boynuna hergiz tavk-i fermânım ogul
Ben kıyar mıydım sana ey Bayezid-Hânım ogul
Bî-günahım dime, bari tevbe kıl cânım ogul

Enbiyâ vü evliyâ ervâh-ı azam hakkı çün
Nuh u İbrahim u Musa ibn-i Meryem hakki çün
Hatm-i âsâr-i nübüvvet Fahr-i Alem hakki çün
Bî-günahım dime, bari tevbe kıl cânım ogul

Neş’et-i Hakdır, übüvvet-râm olan olur kerîm
“Lâ tekul üf” kavlini inkâr eden kalır yetim
Taate isyana âlimdir Hudâvend-i Kerîm
Bî-günahım dime, bari tevbe kıl cânım oğul

Rahm-u şefkat zîb-i iman olduğun bilmez misin
Ya dem-i masumu dökmekden hazer kılmaz mısın
Abd-ı âzâd ile Hak dergâhına varmaz mısın
Bî-gühanım dime, bari tevbe kıl cânım oğul

Hak reayâ-yı mûtia râi itmiştir beni
İsterim mağlub idem ağnama zi’b-i düşmeni
Hâşâ-lillâh öldürürsem bî-güneh nâgeh seni
Bî-günahım dime, bari tevbe kıl cânım ogul

Tutalım iki elin başdan başa kanda ola
Çünki istigfar idersin biz de afv itsek n’ola
Bayezidim suçunu bağışlarım gelsen yola
Bî-günahım dime, bari tevbe kıl cânım oğul

Kronoloji, 2/324-25

Demâdem: sık sık
Mazhar-i tuğyan: taşkınlık yapmak
Hergiz: asla
Tavk-ı ferman: ferman gerdanlığı
Hatm-i âsâr-ı nübüvvet: Peygamberlik izlerinin sonu
Neş’et-i Hak: Hak’tan gelme
Übüvvet-râm: babaya itaatkâr
“Lâ tekul üf”: “Üf bile deme” (ayet meali)
Hudâvend-i Kerîm: Allahu Tealâ
Zîb-i İman: İman süsü
Abd-i âzâd: kurtulmuş kul
Reâya-yı mutî: İtaatkâr halk
Râi: çoban
Ağnam: Koyunlar
Zi’b-i düşmen: düşman kurt
Nâgâh: ansızın

08-02-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Yavuz Ve Muhyiddin Arabi Yavuz ve Muhyiddin Arabi Yusuf Yavuz Yavuz Sultan Selim, 24 Ağustos, 1516 tarihinde “Mercidâbık” savaşını kazandıktan sonra Haleb’e girmiş, iki hafta sonra da oradan ayrılıp eylül ayı sonunda Şam’a ulaşmıştı Buradan Mısır’a geçmeden önce de 15 Aralık’a kadar Şam’da kalmıştı Yavuz Şam’da kaldığı sıralarda, Muhyiddin Arabî KS Hazretleri’nin (v638/ 1240) bir kitabında geçen “Sin Şin’a girince Mim’in kabri ortaya çıkar” şeklindeki bir ifadeyi, büyük alim Kemal Paşazade ile birlikte incelemişlerdi Burada “Sin”in Selim’e, “Şin”ın Şam’a, “Mim”in de Muhyiddin’e işaret olduğu kanatine varılmıştı Yavuz Selim, Şam ve civarında bazı İslâm büyüklerinin kabirlerini ziyaret ediyordu Çok saygı duyduğu Muhyiddin Arabî Hazretleri’nin yeri ise hiç kimse tarafından bilinmiyordu Çünkü asırlar önce, eserlerini yanlış anlayıp karşı çıkan mutaassıp bazı Suriye alimlerinin de etkisiyle kabri harabeye çevrilip kaybolmuştu Yavuz Selim, bir gece rüyasında Muhyiddin Arabî Hazretleri’ni kendisine şöyle derken görür: “Ya Selim! Senin gelmeni beklerdim Safa geldin, hoş geldin Mısır gazanı sana müjdelerim Sabahleyin bir siyah ata bin O seni bana götürür Beni hâk-i mezelleten (horluk topragından) kaldır Bana bir türbe, bir cami ve imaret yapıver Yürü işin rastgele, Mısır fethi müyesser ola!” Yavuz sabahleyin bir siyah ata biner At gider, Salihiyye Mahallesi’nde bir çöplükte durup eşinmeye başlar Orası açılınca büyükçe bir taş çıkar Üzerinde Arapça olarak “bu Muhyiddin’in kabridir” yazısı görülür Yavuz Selim orayı temizleterek kabri ortaya çıkarır Yavuz, 22 Ocak 1517 tarihindeki Ridâniye Savaşı ve Mısır’ın fethinden dokuz ay kadar sonra, ekim ayında tekrar Şam’a gelir ve dört aydan fazla kalır Bu süre içinde Şeyh’in kabrine türbe, yanına ise bir cami ve aşevi yaptırır İlk cuma namazıyla da açılışını yapar (5 Şubat 1518) Seyahatname, 9/108, 258; Hammer: Büyük Osmanlı Tarihi 2/493, 525; İ H Uzunçarşılı: Osmanlı Tarihi, 2/284-295; Kronoloji, 2/27-47 Oğuldan Babaya Mektup Kanuni Sultan Süleyman’ın hayatta kalan büyük oğlu Şehzade Selim Konya valisi, küçük oğlu Şehzade Bayezid de Amasya valisi iken saltanat kavgasına düşmüşlerdi Savaşı kaybeden Bayezid İran’a sığınmış, fakat anlaşma gereği Kazvin’de hapsedilmişti (Şubat 1560) İdam edilecegini anlayan ogul Bayezid, İran’dan babasına şu manzum ve dokunaklı mektubu göndermişti: Ey serâser âleme sultan Süleymanım baba Tende cânım cânımın içinde canânım baba Bayezidin’e kıyar mısın benim cânım baba Bî-günahım Hak bilür devletlü cânım baba Enbiyâ serdefteri yani ki Ådem hakkı çün Hem dahi Musa ile İsa vü Meryem hakkı çün Kâinatın serveri ol Ruh-i Azam hakkı çün Bî-günahım Hak bilür devletlü sultanım baba Kim sana arz eyliye halim eyâ şah-ı kerim Anadan kardaşlarımdan ayrılıp kaldım yetim Yok benim bir zerre isyanım sana, Hak’dır alîm Bî-günahım Hak bilür devletlü sultanım baba Bir nice masûmum olduğun şehâ bilmez misin Anların kanına girmekten hazer kılmaz mısın Yoksa bu kulunla Hak dergâhına varmaz mısın Bî-günahım Hak bilür devletlü sultanım baba Hak Tealâ kim cihanın şâhı itmişdir seni Öldürüp ben kulunu güldürme şâhım düşmeni Gözlerim nuru oğullarımdan ayırma beni Bî-günahım Hak bilür devletlü sultanım baba Tutalım iki elim başdan başa kanda ola Bu meseldür söylenür kim, kul günah itse n’ola Bayezid’in suçunu bağışla kıyma bu kula Bî-günahım Hak bilür devletlü sultanım baba Osmanlı Tarihi Kronolojisi; 2/323-24 Serâser: baştanbaşa Bî-gühanım: günahsızım Serdefter: defterin başındaki Şah-ı Ker’îm: cömert padişah Şehâ: ey şah Hazer: sakınma Babadan Oğula Mektup Kanunî Sultan Süleyman, isyankâr oglu Bayezid tarafından İran’dan gönderilen ve kendisini bağışlamasını dileyen acıklı manzum mektubuna karşılık, aynı vezin ve aynı vurgularla aşağıdaki şahane mektupla cevap vermiş ve onu affedebileceğini belirtmiştir Fakat maalesef şehzade Selim taraftarlarının bastırmasıyla, Bâyezid Kazvin’de idam edilmiştir (Eylül 1561) Ey demâdem mazhar-ı tugyân-ı isyânim ogul Takmıyan boynuna hergiz tavk-i fermânım ogul Ben kıyar mıydım sana ey Bayezid-Hânım ogul Bî-günahım dime, bari tevbe kıl cânım ogul Enbiyâ vü evliyâ ervâh-ı azam hakkı çün Nuh u İbrahim u Musa ibn-i Meryem hakki çün Hatm-i âsâr-i nübüvvet Fahr-i Alem hakki çün Bî-günahım dime, bari tevbe kıl cânım ogul Neş’et-i Hakdır, übüvvet-râm olan olur kerîm “Lâ tekul üf” kavlini inkâr eden kalır yetim Taate isyana âlimdir Hudâvend-i Kerîm Bî-günahım dime, bari tevbe kıl cânım oğul Rahm-u şefkat zîb-i iman olduğun bilmez misin Ya dem-i masumu dökmekden hazer kılmaz mısın Abd-ı âzâd ile Hak dergâhına varmaz mısın Bî-gühanım dime, bari tevbe kıl cânım oğul Hak reayâ-yı mûtia râi itmiştir beni İsterim mağlub idem ağnama zi’b-i düşmeni Hâşâ-lillâh öldürürsem bî-güneh nâgeh seni Bî-günahım dime, bari tevbe kıl cânım ogul Tutalım iki elin başdan başa kanda ola Çünki istigfar idersin biz de afv itsek n’ola Bayezidim suçunu bağışlarım gelsen yola Bî-günahım dime, bari tevbe kıl cânım oğul Kronoloji, 2/324-25 Demâdem: sık sık Mazhar-i tuğyan: taşkınlık yapmak Hergiz: asla Tavk-ı ferman: ferman gerdanlığı Hatm-i âsâr-ı nübüvvet: Peygamberlik izlerinin sonu Neş’et-i Hak: Hak’tan gelme Übüvvet-râm: babaya itaatkâr “Lâ tekul üf”: “Üf bile deme” (ayet meali) Hudâvend-i Kerîm: Allahu Tealâ Zîb-i İman: İman süsü Abd-i âzâd: kurtulmuş kul Reâya-yı mutî: İtaatkâr halk Râi: çoban Ağnam: Koyunlar Zi’b-i düşmen: düşman kurt Nâgâh: ansızın