İmâm-I Rabbânî

İMÂM-I RABBÂNÎ

Hindistan'da yetişen en büyük velî ve âlim Âriflerin ışığı, velîlerin önderi, İslâmın bekçisi, müslümanların baştâcı, müceddid, müctehid ve İslâm âlimlerinin gözbebeğidir İnsanların îtikâd, ibâdet ve ahlâk husûsunda doğruyu öğrenmelerini, öğrendikleri bu bilgiler ile amel etmelerini sağlayan, insanları Allahü teâlânın rızâsına kavuşturmak için rehberlik eden ve kendilerine "Silsile-i aliyye" denilen İslâm âlimlerinin yirmi üçüncüsüdür İsmi, Ahmed bin Abdülehad bin Zeynel'âbidîn'dir Lakabı Bedreddîn, künyesi Ebü'l-Berekât'dır 1563 (H971) senesinde Hindistan'ın Serhend (Sihrind) şehrinde doğdu İmâm-ı Rabbânî ismiyle tanınmıştır İmâm-ı Rabbânî, Rabbânî âlim demek olup, kendisine ilim ve hikmet verilmiş, ilmi ile amel eden, ilim ve amel bakımından eksiksiz ve kâmil, olgun âlim demektir Hicrî ikinci bin yılının müceddidi (yenileyicisi) olmasından dolayı"Müceddîd-i elf-i sânî", ahkâm-ı İslâmiye ile tasavvufu birleştirmesi sebebiyle, "Sıla" ismi verilmiştir Hazret-i Ömer'in soyundan olduğu için ,"Fârûkî" nesebiyle anılmış, Serhend şehrinden olduğu için de oraya nisbetle, "Serhendî" denilmiştir Bütün bu vasıflarıyla birlikte ismi, İmâm-ı Rabbânî Müceddîd-i elf-i sânî Şeyh Ahmed-i Fârûkî Serhendî'dir

Babası ve dedelerinin hepsi, zamanlarının büyük âlimleri, sâlih ve fazîletli kimseleri idiler Babası Abdülehad Efendi din ve fen ilimlerinde yetişmiş, tasavvufta da en son mertebeye ulaşmıştı Gençliğinde ilmi yaymak, insanlara hizmet etmek, doğru yolu göstermek için seyahat ettiği sıralarda, Hindistan'ın meşhûr kasabalarından Skendere'ye gitmişti O memleketten asîl bir âileye mensûb sâliha bir hanım, firâsetiyle Abdülehad Efendinin mübârek bir zât olduğunu anlayıp, ona; "Kendi kucağımda terbiye edip büyüttüğüm, iffet ve ismet cevheri bir kız kardeşim vardır Böyle sâliha bir kızın sizinle nikâhlanmasını arzû ediyorum Bu ricâmı kabûl edeceğinizi umarım" diye haber gönderdi Abdülehad Efendi bir müddet düşündükten sonra teklifi kabûl edip, o kızla nikâhlandı Bu evliliklerinden İmâm-ı Rabbânî hazretleri doğdu (Bkz Abdülehad)

İmâm-ı Rabbânî hazretleri çocukluğunda şiddetli bir hastalığa tutulmuştu Evlerinde büyük bir üzüntü hâsıl olup, vefât edeceğini zannetmişlerdi O zamânın meşhûr velîlerinden ve Abdülkadir-i Geylânî'nin yolunun büyüklerinden Şâh Kemâl Kihtelî Kâdirî'ye götürüp duâsını istediler Şâh Kemâl Kâdirî, İmâm-ıRabbânî'yi görünce büyük bir hayranlıkla bakarak babasına; "Hiç üzülmeyiniz Bu çocuk çok yaşayacak, ilmiyle âmil, büyük bir âlim ve eşsiz bir velî olacak" demiş ve çocuğun elinden tutup, öpmüştü Muhabbetle sarılmalarından dolayı, Abdülkâdir-i Geylânî hazretlerinin feyzi ve nûru, mübârek vücûdunu kapladı

Şâh Kemâl Kâdirî, İmâm-ıRabbânî hazretleri hakkında çok güzel ve büyük müjdeler verdi İmâm-ıRabbânî yedi-sekiz yaşlarında iken Şâh Kemâl Kâdirî vefât etti

İmâm-ı Rabbânî hazretleri ilk tahsîline, babasından ders alarak başladı Babasından okuyup Arapçayı öğrendi Küçük yaşta Kur'ân-ı kerîmi ezberledi Sesi güzel olduğundan, Kur'ân-ı kerîmi bülbül gibi okurdu İlminin çoğunu babasından, bir kısmını da zamânının meşhûr âlimlerinden öğrendi Babasından ders aldığı sırada, çeşitli ilimlere âit küçük kitapları ezberledi Babasından aldığı dersleri tamamlayınca, Siyalkut şehrine gidip orada, Mevlânâ Kemâleddîn Keşmîrî'den ilim öğrendi Mevlânâ Kemâleddîn meşhûr âlim Abdülhakîm-i Siyalkûtî'nin de hocası olup, zamânının en yüksek âlimi idi Bâzı hadîs kitaplarını da Şeyh Yâkûb-ı Keşmîrî'den okudu Kâdı Behlûl-i Bedahşânî'den; hadîs, tefsîr ve bâzı usûl ilimlerinde icâzet, diploma aldı On yedi yaşında iken tahsîlini tamamlayıp, bütün ilimlerden icâzet aldı Tahsîli sırasında, Kâdîrî ve Çeştî büyüklerinin kalblerindeki feyz ve lezzeti babasından aldı Babası hayatta iken, talebelere ilim öğretmeye başladı

Bu sırada; Risâlet-üt-Tehlîliyye, Redd-i Revâfid, İsbât-ün-Nübüvve adlı eserlerini yazdı Edebiyâta çok meraklı olup, fesâhatı ve belâgatı, sür'at-i intikâli, zekâsının şiddeti herkesi hayrette bırakıyordu

Bu kadar ilmi ve herkesin üstünde olgunluğu, tevâzûsu ile birlikte kalbi, Ahrâriyye, Nakşibendiyye büyüklerinin aşkı ile yanıyor, bu yolda yazılmış kitapları okuyordu Babasının vefâtından bir sene sonra, hacca gitmek üzere Serhend'den yola çıktı Bu yolculuğunda Delhi'ye varınca, orada tanıdıklarından ve Muhammed Bâkî-billah'ın talebelerinden olan Mevlânâ Hasan Keşmîrî ile görüştü Mevlânâ Hasan Keşmîrî, onu hocasının huzûruna götürüp, tanıştırmak istedi ve; "Bugün Ahrâriyye yolunda bu ülkede başka böyle büyük bir zât yoktur Tâliblerin onun bir nazarıyla bakışıyla kavuştukları mânevî derecelere günlerce çekilen çileler ve çeşitli riyâzetlerle nefsin istediklerini yapmamakla kavuşmak mümkün değildir" dedi

İmâm-ı Rabbânî hazretleri, daha önce babası Abdülehad'dan da Ahrâriyye yolunun ve bu yolda bulunanların üstünlüklerini ve kıymetini duymuştu Bu yolun büyüklerinin kitaplarını okuyup onların güzel hâllerini bildiği için; "Bu Hicâz yolunda, böyle büyük bir âlimden, bu büyükler yolunun zikr ve usullerini almaktan daha iyi ne olur?" diyerek Muhammed Bâkî-billah'ın huzûruna gitti Huzûruna girince kalbinde bir nûr parladı Mıknatıs iğneyi çeker gibi çekildi Kalbi şimdiye kadar hiç duymadığı, bilmediği şeylerle doldu Hacdan sonra uğrayıp istifâde etmeği niyet etti ise de, kalbindeki sevgi ve arzu, kendisini bırakmadı Ertesi gün huzûruna gelip, Ahrâriyye feyzine kavuşmak şevkini arzusunu bildirdi ve hizmetinde kaldı Edeble ve can kulağı ile sözlerine ve hâllerine bağlandı Böylece Kâbe'ye gitmekten vazgeçip, Kâbe sâhibini istedi Üstâdının da lütuf ve himmeti ile iki ay içinde kimsede görülmeyen hâllere kavuştu

İmâm-ı Rabbânî hazretleri, Muhammed Bâkî-billah'ı tanıdıktan sonra, edeple ve can kulağı ile bu hocasının sözlerine ve hâllerine bağlandı Birkaç ay sonra, hocası Muhammed Bâkî-billah ona icâzet verdi Böylece tasavvuf ilminde ve hâllerinde de yüksek dereceye kavuştuktan sonra, memleketi olan Serhend'e dönmesi emrolundu Hocası, talebesinden çoğunun yetiştirilmesini de ona bırakıp, onları da arkasından Serhend'e gönderdi Hocası onun için şöyle buyurdu: "Kalblere devâ, rûhlara şifâ olan bu tohumu, Semerkand ve Buhârâ'dan getirip Hindistan'ın bereketli toprağına ektim Tâliblerin yetişip kemâle gelmesi için uğraştım O (İmâm-ı Rabbânî), her dereceyi aşıp, üstünlüklerin sonuna varınca, kendimi aradan çekip, talebeyi ona bıraktım"

İmâm-ı Rabbânî hazretleri, memleketine gelince ilim ve edep öğretmeye isteklileri yetiştirmeğe ve yükseltmeğe başladı Şöhreti her yere yayılıp, her taraftan âşıkları, onun ilminden ve feyzinden faydalanmaya geliyordu Talebelerine Beydâvî Tefsîrî, Sâhîh-i Buhârî, Mişkât-i Mesâbîh, Avârif-ül-Me'ârif, Üsûl-i Pezdevî, Hidâye ve Şerh-i Mevâkıf gibi bâzı din kitaplarını ders olarak mükemmel bir şekilde okuturdu Ömrünün son zamanlarında dahî talebelerine ilim tahsîlini sıkı sıkı emreder, buna çok önem verirdi Herkesin kalbini ilim ve nûr ile dolduruyor, Muhammed aleyhisselâmın dînini canlandırıyor ve kuvvetlendiriyordu Zamanının pâdişâhlarını, vâli, kumandan, âlim ve hâkimlerini, çok tesirli mektupları ile, dîne, sünnet-i seniyyeye teşvik ediyor, çok âlim ve velî yetiştiriyordu Allahü teâlâ ona öyle mânevi ilimler ihsân etmişti ki hocası Bâkî-billah da bu yeni ilimlere kavuşmak için huzûruna gelir, hürmetle otururdu Hattâ bir gün geldiği zaman, İmâm-ı Rabbânî'yi kalbi ile meşgûl görüp, odaya girmedi, hizmetçiye de haber verip; "Rahatsız etme!" dedi ve sessizce kapıda bekledi Bir müddet sonra İmâm-ı Rabbânî hazretleri kalkıp; "Kapıda kim var?" deyince üstâdı; "Fakîr Muhammed Bâki" dedi Bu ismi duyunca kapıya koşup, edep ve tevâzu ile karşıladı

İmâm-ı Rabbânî hazretleri bir müddet Serhend'de talebe yetiştirmekle meşgûl olup, insanlara doğru yolu anlattıktan sonra, hocası Muhammed Bâkî-billah'ı ziyâret için Delhi'ye gitti Bir müddet hizmetinde kaldı ve hocası ile çok hoş sohbetleri oldu Hâllerini bulunduklarından daha yukarıya götürdüler Bütün bu lütufları ile çok yüksek hâllere, fazîletlere kavuşmasına rağmen, hocası Muhammed Bâkî-billah'a yapılması mümkün olmayan bir edeble davranıyordu Muhammed Hâşim-i Keşmî şöyle anlatmıştır: "Hâce Hüsâmeddîn Ahmed'den işittim Hocam İmâm-ı Rabbânî'yi medhedip övdükten sonra; "Mertebesi yüksek, fazîleti çok olmakla berâber, edebe riâyette, hocamız Muhammed Bâkî-billah'ın talebelerinden hiçbiri, İmâm-ı Rabbânî hazretleri gibi değildi Bunun için bereketler herkesten önce ona nasîb oldu" buyurdu

İmâm-ı Rabbânî hazretleri şöyle buyurmuştur "Biz dört kişi, hocamız Muhammed Bâkî-billah'a hizmette diğerlerinden ilerdeydik Hepimizin ayrı bir bağlılığı, ayrı bir düşüncesi vardıBu fakîr yakînen biliyorum ki, böyle bir sohbet ve cem'iyyet, terbiye ve irşâd kaynağı, Peygamber efendimizin zamânından sonra dünyâda çok az görülmüştür Gerçi insanların en hayırlısı olan Resûlullah efendimiz zamânında bulunamadık, sohbetine kavuşamadık ama, Muhammed Bâkî-billah hazretlerinin saâdetli sohbetinden de mahrûm kalmadık Bunun için bu büyük nîmetin şükrünü yerine getirmek lâzımdır Onun huzûrunda herkes kendi bağlılığına, muhabbetine göre bir şeylere kavuştu"

İmâm-ı Rabbânî hazretleri, hocası Muhammed Bâkî-billah hazretlerinin ikinci defâ huzûruna gidip bir müddet kaldıktan sonra, tekrar memleketine döndü Bir müddet daha tâliblere, isteklilere feyz vermekle meşgûl oldu Bu sırada pek yüksek derecelere kavuştu Bu hâllerini hocasına mektuplar yazarak bildirdi Bundan sonra üçüncü defâ hocasını ziyârete gitti Bu ziyâretinden sonra Delhi'den Serhend'e dönüp birkaç gün kaldı ve Lâhor'a gitti Lâhor şehrinde herkes, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin teşrîfini büyük bir ganîmet bildi Talebelerinin en meşhûrlarından olan; Mevlânâ MuhammedTâhir, Hâce Muhammed, Mevlânâ Esgar Ahmed ve Mevlânâ Ravh Hüseyin gibi zâtlar bu sırada talebesi olup, sohbetinde pişip yüksek derecelere kavuştular İmâm-ı Rabbânî hazretleri Lâhor'da bulunduğu sırada, oranın meşhûr âlimleri kendisine çok hürmet ve edep gösterdiler Nice bilinmeyen ve çözülmesi zor meseleleri ondan sorup doyurucu cevaplar aldılar

İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin Lâhor'daki sohbetleri devâm ederken, hocası Muhammed Bâkî-billah'ın vefât haberi geldi Kalblerdeki huzûr ve ferahlığın yerini, elem ve keder aldı Bu haber üzerine, hemen Delhi'ye gidip mübârek mezarlarını ziyâret etti Oğullarına ve talebelerinin büyüklerine tâziyede bulundu Muhammed Bâkî-billah hazretlerinin talebeleri, üzüntülerini ve kalblerindeki elemi, onun terbiyelerinin ve sohbetlerinin bereketleriyle gidermek için, huzûrlarına gelip, Muhammed Bâkî-billah'a gösterdikleri gibi, İmâm-ı Rabbânî hazretlerine de; muhabbet, hürmet ve teslimiyet gösterdiler Küçük büyük hepsi onu kabûl edip bağlandılar

İmâm-ı Rabbânî hazretleri, hocası Muhammed Bâkî-billah'ın her sene, vefât ettiği ay olan Cemâzil-âhir ayında Serhend'den hocasının nûrlu kabrini ziyârete gider ve tekrar Serhend'e dönerdi İki üç defâ da Akra'yı teşrif etti Bundan başka Serhend'den ayrılıp başka bir yere gitmedi Ancak, hayâtının sonuna doğru, zamânın sultânının ısrârı üzerine, iki-üç sene kadar bâzı beldelerde askerlerin arasında bulundu Bunda da birçok hikmetler vardı O yerlerin halkı bu vesîle ile onun sohbetlerinde bulundular Bereketli nazar ve teveccühlerine kavuşup, nasîblerini aldılar

İmâm-ı Rabbânî hazretleri, Serhend'e döndükten sonra, Kâdirî tarîkatının büyüklerinden olan Şâh Kemâl Kâdirî'nin rûhâniyetinden de icâzet almakla şereflendi Bu icâzeti şöyle olmuştur: Bir sabah İmâm-ı Rabbânî hazretleri talebeleri ile murâkabe hâlinde iken, Şâh Kemâl'in torunu ve onun bütün kemâlâtının vekîli olan Şâh İskender, Kehtel'den gelip, Şâh Kemâl'in bereketli hırkasını İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin mübârek omuzuna koydu İmâm-ı Rabbânî gözlerini açınca, Şâh İskender'i gördü Tam bir tevâzu ile boyunlarına sarıldı Şâh şöyle dedi: "Birkaç zamandır, hâl ve rüyâmda dedem Şâh Kemâl'i görüyorum Bana, hırkasını size vermemi emrediyordu Fakat, onların bu bereketli hırkasını evden çıkarıp, bir başkasına vermek bana çok ağır geliyordu Ama tekrar tekrar emredince, emirlerine uymak lâzım oldu" İmâm-ı Rabbânî, o hırkayı giyip husûsî odasına gitti Bir müddet sonra odasından çıkınca, en yakın sırdaşlarına, mahremlerine şöyle söyledi: "Hazret-i Şâh Kemâl'in hırkasını giydikten sonra, şaşılacak çok garip hâl zâhir oldu Şöyle ki, hırkayı giydiğim zaman, insanların ve cinlerin seyyidiAbdülkâdir-i Geylânî'yi, hazret-i Şâh Kemâl'e kadar devâm eden bütün halîfeleriyle yanımda gördüm Hazret-i Gavs-i Rabbânî Abdülkâdir-i Geylânî kalbimi kendi tasarruflarına aldı ve husûsî nisbetlerinin ve yollarının nûrları ve esrârı beni kapladı Bense, o hâllerin ve nûrların denizine gömülüp o denizin dalgıcı oldum Bir müddet bu hâlde kaldım O hâllerin beni kapladığı zamanda kalbime; "BeniAhrâriyye büyükleri terbiye ettiler ve işimin esâsı bu büyüklerin yolunda olmaktır, şimdi başka oluyor" diye geldi Böyle düşünürken, Ahrâriyye yolunun büyüklerinin, hâce-i cihan HâceAbdülhâlık-ı Goncdüvanî'den hocam HâceBâkî-billah'a kadar bütün halîfelerinin geldiğini gördüm Benim işim ve icrâatım hakkında konuşmaya başladılar Ahrâriyye büyükleri; "Bunu biz terbiye ettik Bizim terbiyemizle zevke, hâle ve kemâle erişti Siz ona ne hakla karışabilirsiniz?" dediler Kâdirî büyükleri (Rahimehümüllah) da; "Daha çocukluğunda bizim ona teveccühümüz vardır Bizim nîmet soframızdan tad almıştır Şimdi de bizim hırkamızı giymektedir" dediler

Onlar böyle konuşurken Kübreviyye, Çeştiyye yollarından da birer cemâat geldi Böylece anlaşmaya vardılar, bundan sonra bu iki şerefli nisbetten de kalbimde, büyük pay, tam bir şevk buldum" İmâm-ıRabbânî hazretleri tasavvufda, bu yolların hepsinde talebe yetiştirip feyz verdi

İmâm-ı Rabbânî hazretleri, benzeri az yetişen, müstesnâ bir İslâm âlimi ve büyük bir mürşid-i kâmildir Peygamber efendimizin vefâtından bin sene sonra da İslâm düşmanları dîne, îmâna insafsızca saldırmışlardı Allahü teâlâ kullarına acıyarak, İmâm-ı Rabbânî gibi bir müceddîd yarattı Ona derin ilimler ihsân eyledi Onun vâsıtasıyla din düşmanlarının korkunç saldırısını durdurdu Hakkı bâtıldan ayırıp, çok kalblerden bâtılı kaldırdı Bu yüce İmâm'ın mektup ve kitapları, insanları gafletten uyandırdı Dünyâya ışık saldı Yâni Allahü teâlâ onu, Peygamber efendimizden bin sene sonra, dîn-i İslâmı yenilemek ve kuvvetlendirmek için göndermişti

İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin dîne yıllarca yaptığı bu büyük hizmetleri, sağlam, iknâ edici delîllerle sapık fikirlerinin çürütüldüklerini, Ehl-i sünnet îtikâdının ve doğru din bilgilerinin yayıldığını, bid'atlerin kalktığını gören bâzı sapık kimseler, ona cephe aldılar hased ve iftirâ etmeye başladılar

Bunun için bâzı kimselerin cefâ oklarına, eziyet ve iftirâlarına hedef oldu Nice âlimlerin, fâdılların, kâmillerin kendi yollarından ayrılıp, rehberlerini bırakıp, etrâfına ve hizmetine koşuşmaları ise, hasedlerini daha da artırdı İmâm'ı tehlikeye düşürmek için, hîlelere başladılar Meselâ, Cüneyd-i Bağdâdî, Bâyezîd-i Bistâmî gibi büyük meşâyihi aşağı görüyor diyerek, câhil tabakayı aldattılar Yüksek meşâyihin bildirdiği vahdet-i vücûdu inkâr ediyor, diyerek, görüşü kısa kimseleri İmâm'dan soğutmaya başladılar Onu sevenlere de; "Meşâyih-i izâmı inkâr ediyor, Allahü teâlânın mârifetine vâsıtasız olarak kavuştum diyor" dediler Çeşit çeşit iftirâlarda bulundular

O zamânın sultânı Selim Cihangir Hânın devlet adamları, hattâ büyük vezîri, baş müftîsi ve etrâfındakiler Ehl-i sünnet düşmanı idiler Hâlbuki İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin birçok mektupları ve bilhassa ayrıca yazdığı Redd-i Revâfıd Risâlesi, Eshâb-ı kirâm düşmanlarını red etmekte, böylelerinin câhil, ahmak ve alçak olduklarını anlatmaktaydı İmâm-ı Rabbânî bu risâlesini Buhârâ'da bulunan en büyük Özbek hânı Abdullah Hana yollamıştı "Bunu İran'da, Şâh Abbâs-ı Safevî'ye gösterin! Kabûl ederse ne iyi, etmezse onunla harb câiz olur" demişti Kabûl etmedi Harb oldu Abdullah Han, Herât'ı ve Horasan'daki şehirleri aldı Buralarını daha evvel Safevîler almıştı İşte bundan sonra, Hindistan'daki bozuk fırkalar, Eshâb-ı kirâm düşmanları elele verdiler Sultâna gidip İmâm-ı Rabbânî hazretleri hakkında çeşitli iftirâlarda bulunarak şikâyet ettiler Sultan, oğlu Şâh Cihân'ı gönderip, İmâm-ı Rabbânî hazretlerini, evlâdlarını ve yetiştirdiği talebelerini çağırıp, hepsini öldürmeğe karar verdi Bunun üzerine Şâh Cihân, bir müftî ile yanına gitti Sultâna secde câiz olduğunu gösteren bir fetvâyı da götürdü İmâm-ı Rabbânî'nin üstünlüğünü biliyordu "Babama secde edersen seni kurtarabilirim" deyince, İmâm-ı Rabbânî hazretleri bu fetvânın zarûret zamânında izin olduğunu, azîmet ve din bütünlüğünün secde etmemek olduğunu, ecel gelince, ölümden hiçbir şeyin kurtaramayacağını söyledi ve secde etmeği kabûl etmedi Çocuklarını ve talebelerini bırakıp sultâna yalnız gitti Kendisine yapılan iftirâlara karşı sultâna güzel ve doyurucu cevaplar verdi Sultan yüksek hakîkatleri anlıyabilecek birisi olmadığı hâlde, neşelendi ve serbest bırakıp özür diledi Hattâ, sultâna kendisine yapılan iftirâların asılsız olduğunu açık delîllerle anlatırken, orada bulunan ateşe tapıcı Hindûların büyük bir kumandanı, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin dinde olan kuvvetini, sözlerini, lezzet ve kıymetini görerek müslüman oldu

Sultânın iknâ olduğunu gören iftirâcı sapıklar; "Bunun adamları çoktur Sözleri bütün memlekette yürürlüktedir Bunu serbest bırakırsak bir karışıklık çıkabilir" diyerek, uzun konuşmalardan sonra sultânı aldattılar Sultan, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin, memleketin en sağlam ve korkunç kalesi olan Guwalyar Kalesi'ne hapsedilmesini emretti ve hapsedildi Bu hâdiseye çok üzülen talebeleri sultânâ isyân etmek istediler Bunu yapabilecek güçte idiler Fakat İmâm-ı Rabbânî hazretleri onları rüyâlarında ve uyanık iken bundan men etti Sultâna hayır duâ etmelerini emredip; "Sultânı incitmek bütün insanlara zarar verir" buyurdu Kendisi de sultâna hep hayır duâ ediyordu Sultânın vezîri, koyu bir muhâlif olduğundan, zindanda, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin başına kardeşini tâyin etmiş ve çok şiddetli davranmasını emretmiştiBu görevli ise ondan çeşitli kerâmetler, üzülmek yerine heybet, sabır ve hattâ neşe görerek tövbe etti Bozuk îtikâdını terkedip Ehl-i sünneti seçti ve hâlis talebelerinden oldu Kalede hapis bulunan binlerce kâfir, onun bereketi ve sohbetleri ile müslüman olmakla şereflendi Birçok günahkâr tövbe etti Hattâ bâzıları yüksek âlim oldu İmâm-ı Rabbânî hazretleri hapiste üç sene kaldıktan sonra, sultan yaptığına pişmân oldu Hapisten çıkarıp ikrâm ve ihsân eyledi Hattâ hâlis talebesinden ve sâdık dostlarından oldu Bir müddet, asker arasında kalmasını istedi Sonra serbest bırakıp, hürmetle vatanına gönderdi Hapisteki bu sıkıntılardan ve uğradığı dertlerden sonra, evvelce bulundukları hâllerin ve makâmların binlerce üstünde derecelere yükselmiş olarak memleketine döndü İmâm-ı Rabbânî hazretleri önceleri; "Yetiştiğim derecelerin üstünde, daha çok makâmlar vardır Onlara yükselmek celâl sıfatı ile, sert terbiye edilmekle olabilir Şimdiye kadar cemal sıfatı ile okşanarak terbiye edildim" buyurmuştu Talebesinden bir kısmına; "Elli ile altmış arasında üzerime dertler, belâlar yağacak" buyurmuştu Buyurduğu gibi oldu O makâmlara da yükselmek nasîb oldu

İmâm-ı Rabbânî hazretlerini hapsettiren SelimCihangîr Hanın oğlu Şâh Cihân, pâdişâh olmak için babasına karşı geldi Askeri çok ve babası tarafındaki kumandanların çoğu kalbden kendisine bağlı olduğu hâlde zafer kazanamadı O zamânın velîlerinden birine hâlini anlatıp duâ istedi O velî dedi ki: "Senin zafer kazanman için vaktin dört kutbunun sana duâ etmesi lâzımdır Bunlardan üçü seninle berâber ise de, en büyükleri olan dördüncüsü bu işe râzı değildir O da İmâm-ı Rabbânî Müceddîd-i elf-i sânî hazretleridir Şâh Cihân, İmâm'ın huzûruna gelip duâ etmesi için yalvardı Fakat, İmâm-ı Rabbânî onun babasına karşı gelmesine mâni olup nasîhat etti "Babana git, elini öp, gönlünü al, yakında vefât edecek, saltanat sana kalacaktır" diye müjde verdi Şâh Cihân emirlerini dinleyip arzûsundan vazgeçti Bir zaman sonra 1627 (H1037) de babası vefât edince saltanata kavuştu

Müslümanların zayıf düştüğü, küfrün, sapıklığın, zulmetin, felsefecilerin ve sapık kimselerin her tarafı kapladığı bir zamanda, binlerce kâfir, çok sayıda fâsık ve fâcir onun güzel hâllerini görüp, sohbetini işitip tövbe ederek sâlih müslüman oldu Uzaktan yakından pek çok kimse, rüyâda ve uyanık iken onu görerek yanına koşmuş, huzûruna geldiklerinde gördüklerini aynen bulmuşlardır Âlim, sâlih, genç, ihtiyâr binlerce kimse onu görüp, sohbetinde bulununca, feyz alarak kalbleri zikreder olmuştur Huzûrundaki pek çok talebeyi hâllere, yüksek derecelere kavuşturmuştur Her an kerâmetleri görülür feyz ve bereket yayardı Kerâmetlerinin altı binden fazla olduğu bildirilmiştir

Zamânının âlimleri, İmâm-ı Rabbânî hazretlerine "Sıla" ismi ile hitâb ettiler Sıla, birleştirici demektir Çünkü, o, tasavvufun İslâmiyetten ayrı bir şey olmadığını İslâmiyete uygun bir şey olduğunu isbat ederek, ahkâm-ı İslâmiye ile tasavvufu vasl etmiş, birleştirmiştir Bir hadîs-i şerîfte; "Ümmetimden Sıla isminde biri gelir Onun şefâati ile çok kimseler Cennet'e girer" buyrularak onun geleceği haber verilmiştir Bu hadîs-i şerîf, İmâm-ı Süyûtî'nin Cem'ül-Cevâmi kitabında vardır İmâm-ı Rabbânî hazretleri bir mektubunda; "Beni iki deryâ arasında "Sıla" yapan Allahü teâlâya hamd olsun" diye duâ etmiştir Eshâbı, talebeleri ve sevenleri arasında "Sıla" ismiyle meşhûr olmuştur Hadîs-i şerîfte müjdelenen "Sıla" ismini ondan evvel hiç kimse almamıştır

İmâm-ı Rabbânî hazretleri, Müceddîd-i elf-i sânîdir Yâni hicrî ikinci binin müceddididir Eski ümmetler zamânında, her bin senede yeni din getiren bir resûl gönderilirdi, yeni din öncekini değiştirip, bâzı hükümleri kaldırırdı Her yüz senede de bir Nebî gelir, din sâhibi peygamberin dînini değiştirmez, kuvvetlendirirdi Hadîs-i şerîfde, bu ümmete ise, her yüz yıl başında İslâm dînini kuvvetlendiren bir âlim geleceği haber verilmektedir Peygamber efendimizden sonra peygamber gelmeyeceğine göre, kendisinden bin sene sonra, İslâm dînini her bakımdan ihyâ edecek, dîne sokulan bid'atleri temizleyip, asr-ı seâdetteki temiz hâline getirecek, zâhirî ve bâtınî ilimlerde tam vâris, âlim ve ârif bir zâtın olması lâzımdı Hadîs-i şerîfler bunu bildirmektedir Bu mühim hizmeti İmâm-ı Rabbânî hazretleri yapmıştır

Bütün İslâm âlimleri, bu zâtın İmâm-ı Rabbânî hazretleri olduğunda ittifâk etmişlerdir Peygamberimizden tam bin sene sonra ilim ve irşâd kürsüsüne mutlak olarak oturup, cihânı Resûlullah'ın nûrları ile aydınlattı Bid'atleri temizleyip İslâm dînini ihyâ etti Onun zamânında Hindistan'da ve hattâ bütün İslâm âleminde baş gösteren sapık fikirler, bozuk inanışlar yayılmaya başlayıp, büyük fitneler çıkmıştı Ayrıca tasavvufta vahdet-i vücûdu anlatan sözler, müslümanlar arasında çeşit çeşit şekillere sokulduBu yüksek ve kıymetli bilgi anlaşılamadı Birçok câhil, büyüklerin sözlerinin mânâlarını anlamayarak zamanla dinden çıktı İslâmiyete karşı olanlar da bunu fırsat bilip, müslümanları doğru yoldan ayırmak için çalıştılar Böylece tasavvuf bilgileri ile İslâmiyetin hükümleri arasında ayrılık ve çatışma varmış gibi, ikisi birbirinden ayrıymış gibi gösterilerek, müslümanlar çeşitli isimler altında birbirlerinden ayrılmaya ve birbirlerine düşman edilmeye çalışıldı İmâm-ı Rabbânî hazretleri başta vahdet-i vücûd bilgileri olmak üzere, yanlış anlaşılan daha birçok meseleyi gâyet açık bir şekilde îzâh ederek, insanların zihinlerini ve kalblerini, yanlış ve bozuk inanışlardan, bid'atlerden temizledi Hakkı batıldan ayırıp, Peygamberimizin hak ve doğru yol olduğunu haber verdiği Ehl-i sünnet îtikâdını her yere yaydı Genç-ihtiyâr herkes ve birçok âlim onun etrâfında toplandı Kendisine ilk defâ (Müceddîd-i elf-i sânî) ismini veren, zamânının en büyük âlimlerinden Abdülhakîm-i Siyalkûtî'dir O zamânın diğer büyük âlimleri de onu medhedip övmüşlerdir

Hâce Muhammed Bâkî-billah'ın talebesinin en büyüklerinden ve en yüksek âlimlerden olan Seyyid Mîr Muhammed Numân diyor ki: "İmâm-ı Rabbânî'ye tâbi olmağı hocam bana söyleyince, buna lüzum olmadığını anlatmak için; "Kalbimin aynası ancak sizin parlak kalbinizin nûruna karşı duruyor" dedim Hocam sert bir sesle; "Sen, Ahmed'i ne sanıyorsun? Onun, güneş olan nûru, bizler gibi binlerce yıldızı örtmektedir" buyurdu

Belh şehrinde bulunan Mîr Muhammed Mü'min Kübrevî, talebesinden birini, İmâm-ı Rabbânî'nin huzûruna gönderdi İmâm-ı Rabbânî'nin huzûruna varınca; üstâdından, Seyyid Mîrekşâh' dan, Hasan-ı Kubâdânî veKâdı'l-kudât Tulek'den selâm getirdi ve; "Üstâdım Mîr Muhammed Mü' min buyurdu ki: "İhtiyârlığım mâni olmasaydı ve yerim yakın olsaydı, gidip dersinden istifâde eder, ölünceye kadar hizmetçilik ederdim Kimseye nasîb olmıyan nûrları ile kalbimi aydınlatmağa çalışırdım Bedenim uzakta, gönlüm ise, onunla oradadır Bu fakîri, huzûrunda bulunan temiz talebesi gibi kabûl buyurmasını ve mukaddes nûrlarından rûhuma ışık salmasını yalvarırım ve benim için de mübârek elini öp!" dedi" deyip, İmâmın bir daha elini öptü Vedâ edip ayrılırken de; "Belh şehrindeki azîzler, kendilerine, yüksek hakîkatleri bildiren mektuplarınızdan göndermenizi istirhâm ettiler" dedi Bunun üzerine İmâm-ı Rabbânî bir mektup yazıp, diğer birkaç mektupla berâber verdi

İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin talebelerinin meşhûrlarından olan Muhammed Hâşim-i Keşmî şöyle anlatmıştır: "Bir gün Hazret-i İmâm'ın huzûrunda oturuyordum Onlar mârifetleri yazıyordu Âniden bevl sıkıştırması sebebiyle kalkıp helâya gitti Fakat hemen süratle dışarı çıktı Böyle süratle helâya girip, hemen aceleyle dışarı çıkmalarına hayret ettim "Bunun sebebi nedir?" dedim Helâdan çıkar çıkmaz su ibriğini istedi ve sol elinin baş parmağının tırnağını yıkadı ve oğaladı Sonra tekrar helâya girdi Bir müddet sonra çıkınca buyurdu ki: "Bevl sıkıştırdı, acele ile helâya girdim ve oturdum Gözüm tırnağımın üzerine gitti Üzerinde siyah bir nokta vardı Kalem yazıyor mu diye kontrol etmek için bunu yapmıştım Hâlbuki, o nokta Kur'ân-ı kerîmin harflerini yazarken kullanılırdı Orada oturmağı doğru görmedim ve edeb dışı buldum Bevl sıkıştırmasından dolayı sıkıntı çektimse de, bu sıkıntı bir edebi terketmenin vereceği sıkıntının yanında çok az geldi Dışarı çıktım O siyah noktayı yıkadım ve tekrar içeri girdim"

İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin fıkıh meselelerinde ilmi çoktu ve her meseleye ânında cevap verebilecek bir derecedeydi Usûl-i fıkıhta da tam bir mahâret sâhibiydi Fakat ihtiyâtının çokluğundan, çoğu zaman kıymetli fıkıh kitaplarına başvururdu Seferde ve hazarda bâzı kıymetli fıkıh kitaplarını yanında bulundururdu Onların bütün gayreti, müftâbih yâni fıkıh âlimlerinin üzerinde ittifak ettikleri fetvâlara, dâimâ uymaktı Bâzı fıkıh âlimlerinin câiz dediği, bâzılarının mekrûh dediği bir işte, o kerâhet tarafını tercih eder ve o işi yapmazdı "Bir meselenin yapılmasında ve yapılmamasında, helâl ve haram olmasında ihtilâf olursa, yapılmaması ve haram tarafını tercih etmeği mümkün olduğu kadar elden kaçırmamalıdır" buyururdu

İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin eski talebelerinden seyyid bir zât şöyle anlatmıştır: "İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin birâderi, Sürûnç beldesindeydi Ona bir mektup yazıp huzûruna gelmesini istemişti Mektubu götürmek için beni vazifelendirdi Yola çıkarken selâmetle gitmem için duâ edip Fâtiha okudu ve bana buyurdu ki: "Yolda "Kureyş sûresini" çok oku ki tehlikelerden korunasın Şâyet yolda müşkil bir iş ile karşılaşırsan bizi hatırla!" Gitmek üzere yola çıktım Yanımda iki kişi daha vardı Sürûnç'a iki menzillik yol kalmıştı Fakat önümüzde dehşetli bir çöl vardı Bu çölde iken bir ara, yanımdakilerden ayrılıp biraz uzağa gittim Abdest tâzeledim ve iki rekat namaz kılmak üzere namaza duracaktım Bu sırada karşıma birden bire korkunç bir arslan çıkıverdi Bana doğru yaklaşıyordu Hemen hocam İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin; "Bir müşkil ile karşılaşırsan beni hatırla!" emri hatırıma geldi Kendi kendime; "Ey hocam! Allahü teâlânın izniyle imdâdıma yetiş, beni bu yırtıcı arslanın pençesinden kurtar!" dedim Daha ben sözümü bitirmeden İmâm-ı Rabbânî hazretleri gözüküverdi ve arslana, benden uzaklaşması için, eliyle işâret etti Arslan kaçarak uzaklaşıp gitti Bu hâdiseyi yanımdaki arkadaşlar da gördü Bana; "Böyle bir anda imdâdına yetişen bu büyük zât kimdir?" dediklerinde; "İmâm-ı Rabbânî hazretleridir" dedim Onlar da bu hâdise üzerine, İmâm-ı Rabbânî hazretlerini çok sevenlerden oldular"

Şeyh Muhammed'in İsfehan'dan gelirken yolculukta atından heybesi düşmüştü Farkına varınca, atını kâfiledekilere bırakıp heybeyi aramak için kâfileden ayrıldı Şuraya da, buraya da bakayım diyerek ararken aradan çok zaman geçti Kâfile gözden kayboldu Kâfileden uzak kaldı Çöl ve dağdan başka hiçbir şey göremiyordu Yolu kaybedip şaşkın, perişân bir hâlde, çâresizlik içinde ağlayarak etrafta koşuyordu Fakat kâfileden bir eser göremiyordu "Buralarda ölüp gideceğim, yolumu şaşırdım" diye düşünüyordu Sonra bir suyun başına oturup abdest aldı Tam bir yalvarışla duâ edip, hocası İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin imdâdına yetişmesini istedi O anda İmâm-ı Rabbânî hazretleri bir at üzerinde karşısına çıkıverdi Yanına yaklaşıp durdu ve; "Elini ver!" buyurarak elinden tutup onu atın terkisine bindirdi Sonra atı süratle sürüp, aradığı kâfileye yaklaştı O, kâfileyi uzaktan görünce attan indirip; "Hadi git!" buyurdu Kâfileye ulaştı İmâm-ı Rabbânî hazretleri gözden kayboldu, bir daha göremedi

Serhend kâdılarından birinin oğlu, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin sohbetinde bulunanlardan ve sevenlerindendi Bu genç bir defâsında çok ağır bir hastalığa yakalandı Tabibler hastalığına devâ bulamadılar Bunun üzerine İmâm-ı Rabbânî hazretlerine bir mektup yazıp, yalvararak, içinde bulunduğu şiddetli hastalıktan kurtulması için duâ istedi İmâm-ı Rabbânî hazretleri mektubuna cevap yazıp; "Biz seni himâyemize aldık, bu hastalıktan kurtulacaksın Hatırını hoş tut" buyurdu O genç İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin teveccühü ve duâsı bereketiyle, hastalıktan kurtulup sıhhate kavuştu Sonra tekrar sohbetine devâm etmeye başladı Bu hastalıktan kurtulduktan sonra hâlini zevk ve şevkle anlatıp, bağlılığını dile getirdi

İmâm-ıRabbânî hazretlerinin eski talebelerinden biri şöyle anlatmıştır: "Küçüklüğümde Kur'ân-ı kerîmi ezberleyip hâfız olmuştum Sonra Serhend'den İlâhâbâd'a gittim Zamanla işe dalıp ezberimi unuttum Bende hâfızlık kalmadı ve bu hal üzere aradan birkaç yıl geçti Sonra memleketim Serhend'e döndüm Bu sırada Ramazân-ı şerîf ayı idi Serhend'e geldiğimde İmâm-ı Rabbânî hazretleriyle görüşünce bana; "Hâfız! Terâvih namazını, hatim ile kıldır!" buyurdu Kur'ân-ı kerîmin ezberimde kalmadığını, hâfızlığımı kaybettiğimi söyledim Fakat; "Okuyacaksın!" buyurdu Üç defâ hâlimi arzedip; "Bende hâfızlık kalmadı" dedimse de kabûl etmediler Çâresiz emre uydum Terâvih namazını kıldırmak üzere imâm oldum İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin himmeti ve emirlerinin bereketi ile, unuttuğum hâlde ilk gün yirmi bir cüz'ü ezberden okumak sûretiyle terâvih kıldırdım İmâm-ı Rabbânî hazretleri kıyamda dinledi Diğer cemâat uzun müddet kıyamda durmaya güç yetiremedi İkinci gün terâvihde hatmi tamamladım Bende hâfızlık kalmadığı hâlde böyle okuyabilmem, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin bereketi ile idi"

İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin yakın talebelerinden, Şehzâde Veliahd'ın hocası Mîrek Şeyh şöyle anlatmıştır: "Ben önceleri İmâm-ı Rabbânî hazretlerini sevenlerden değildim Çünkü, "Kendini hazret-i Ebû Bekr'den üstün görüyor" diye bir iftirâ yayılmıştı Bu sıralarda Hindistan'a gitmiştim Serhend şehrine varınca eski dostlarımdan biriyle karşılaştım Bu arkadaşım önceden çok kötü bir insandı Fakat bu defâ onu çok iyi ve üstün bir hâlde, takvâ sâhibi gördüm Yüzünde bir nûr vardı "Sen böyle değildin bu hâl nedir?" dedim Cevap olarak; "Ben İmâm-ıRabbânî hazretlerinin hizmetine ve sohbetine girdim, devamlı huzûrundayım Onun sohbetinin bereketi ile bu nîmete kavuştum" dedi Bunun üzerine ben ona; "Senin bahsettiğin zât kendinin hazret-i Ebû Bekr'den üstün olduğunu yazmış Onun sohbetinin tesir ve faydası olur mu?" dedim Arkadaşım ben böyle deyince; "Aslâ! Binlerce aslâ! Bilmeden, anlamadan inkâr etme! O yeryüzünün kutbudur Eğer sen onu görüp sohbetine kavuşsaydın, hakkında söylenilen bu iftirânın asılsız olduğunu anlardın" dedi Fakat bendeki şüphenin çokluğu sebebiyle; "Görmek istemiyorum" dedim Arkadaşım bana İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin huzûruna gidip onu görmem için çok ısrar etti Mutlakâ görmemi ve bu yanlış düşünceden kurtulmamı istiyordu Bu ısrar üzerine İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin huzûruna gitmeye karar verip kendi kendime; "Eğer şu üç şeyden bahsedip beni iknâ ederse onu sevenlerden olurum" dedim Kendi kendime cevâbını almak üzere hazırladığım üç suâlden birincisi, hakkında kendini hazret-i Ebû Bekr'den üstün görüyor diye söylenilen iftirâya cevap vermesi, hemen bu mevzûyu açıp bu hususta benim şüphelerimi giderip tam iknâ etmesi idi İkincisi; benim babam ve dedelerimden bahsetmesi, üçüncüsü de HâceHâvend Mahmûd'dan anlatması idi Bu karardan sonra arkadaşımla berâber, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin huzûruna gittik Onu uzaktan görür görmez bütün âzâlarım heybet ve dehşete kapıldı Kalbim ona tutuluverdi Korkarak ve titreyerek huzûruna yaklaştım Oturmamıza izin verdi Oturduktan sonra yastığının altından bir mektup çıkarıp benim elime verdi Sonra verdiği bu mektubu okuyup öyle bir îzâh yaptı ki, hakkında yapılan ve kendini hazret-i Ebû Bekr'den üstün görüyor diyenlerin iftirâlarına cevap verip açıkladı Benim bu hususta artık hiç şüphem kalmadı Bundan sonra zihnimde tuttuğum ikinci meseleye geçip; "Mevlânâ Mîrek! Senin baban şöyle şöyle bir zât, deden de şöyle şöyle bir zât ve senin ecdâdının şerefi şöyledir" diyerek medhetti Ayrılmak üzere kalktığımızda vedâ ederken, üçüncü olarak tuttuğum Hâce Hâvend Mahmûd'dan bahsetmedi diye geçti Tam bu sırada yüzünü bana dönüp; "Hâce Hâvend bizim Pîrzâdemizdir ve cezbe sâhibidir" buyurdu Bir sohbetinde bu üç kerâmetini gördüm"

Yine Cân Muhammed Celenderî, Acîn'de görüştüğü o seyyid zâta şöyle anlatmıştır: "İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin yanında talebe iken, bir gün akşama doğru İmâm-ı Rabbânî hazretleri bana; "Sana bir iş söylesem yapar mısın?" buyurdu "Canım fedâ olsun yapmaz olur muyum!" dedim Bunun üzerine benim elime yazılı bir kâğıt verdi ve buyurdu ki: "HafızRahne'nin bahçesine git, orada bir grup derviş oturuyor Onların yanına var Aralarından güzel yüzlü bir dervişin onlardan geride bulunduğunu göreceksin Bu dervişin yanına git, ona bizim duâ ettiğimizi söyle Bu kâğıdı ona ver ve buraya gelmesini bildir" Emri üzerine derhâl söylediği yere gittim Târif ettiği şekilde dervişlerden bir cemâat ve bu cemâatten biraz geride oturan güzel yüzlü bir derviş gördüm O da beni gördü ve görür görmez bana; "Seni İmâm-ı Rabbânî hazretleri mi gönderdi?" dedi Evet deyip elimdeki kâğıdı verdim İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin duâ ettiğini ve çağırdığını söyledim Ben böyle deyince kalkıp, benimle yola koyuldu

İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin huzûruna girdiğimizde bir köşede oturuyordu Çağırıp geldiğim zât da başka yere oturdu Bu sırada İmâm-ı Rabbânî hazretleri kahve getirmemi söyledi Hemen koşarak dergâhtaki kahve pişirilen yere gittim Kahveyi alıp getirdim Önce İmâm-ı Rabbânî hazretlerine sundum "Ona götür" buyurarak misâfire vermemi istedi Ona götürmek üzere yüzümü o tarafa döndüm Onu da İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin sûretinde gördüm Bu sefer o, önce İmâm-ı Rabbânî hazretlerine götürmemi söyledi Dönüp baktım, İmâm-ı Rabbânî hazretleri yerinde oturuyordu Huzûruna çağırıp geldiğim derviş, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinden beni sordu O da; "Bu Celender'dendir İsmi, Cân Muhammed'dir" dedi Bunun üzerine o derviş; "Babası bizim tanıdıklarımızdandır Bunu hangi tarîkatta yetiştiriyorsunuz?" deyince; "Kâdiriyye silsilesinden" buyurdu Bunun üzerine o zât; "Allahü teâlâya hamd olsun Onu Seyyid Abdülkâdir-i Geylânî'ye kavuştururuz" dedi Bu sırada İmâm-ı Rabbânî hazretleri dışarı çıkmak üzere kalktı ve benden bir ibrik su istedi Hemen hazırladım Dışarı çıktığında bana kutup yıldızını göstererek; "Cân Muhammed! Kutup yıldızını biliyor musun?Bu mudur değil midir? Dikkatli bak!" buyurdu Dikkatli baktım kutup yıldızından, üzerinde siyah hırka bulunan bir zât çıktı ve ok gibi bir anda yanımıza geldi İmâm-ı Rabbânî hazretleri bana, "Huzûruna yaklaş! O, Abdülkâdir-i Geylânî'dir! Ona intisâb et, bağlan" dedi Bu emre uyarak hemen huzûruna yaklaştım, benim kendisine intisâbımı (talebeliğimi) kabûl etti Sonra tekrar kutup yıldızına doğru gidip kayboldu Bu sırada İmâm-ı Rabbânî hazretleri, abdest aldıktan sonra mescide girdi İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin beni göndererek çağırdığı derviş de yanımdaydı Bana; "Abdülkâdir-i Geylânî hazretlerini gördün mü?" dedi Ben de "Evet" dedim"

Bu hâdiseyi Cân Muhammed Celenderî'den naklen anlatan seyyid zât şöyle anlatır: "Ben bunları Cân Muhammed Celenderî'den dinledikten sonra ona dedim ki: "Bu kadar kıymetli şeylere kavuştuktan sonra neden ticârete dalıp da dergâhtan uzak kaldın?" O da bana; "Acâib bir hikâyedir Ben, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin huzûrunda talebe iken akrabâlarım gelip, beni götürmek istediler "Buna müsâade et, biz bunu kethudâ (ticâret reisi) yapacağız" diye ısrar ettiler İmâm-ı Rabbânî hazretleri bana; "Git kethudâ ol" buyurdu Ben ayrılıp gidemedim Yakınlarım tekrar gelip, ısrarla beni istediler "Git" buyurdu Ben yine gidemedim Akrabâlarım kalabalık bir hâlde tekrar geldiler, beni götürmek için ısrar ettiler İmâm-ı Rabbânî hazretleri bu hâlden rahatsız oldu Bir gün bir şey yiyordu Kendi ağzından yediği şeyin bir parçasını koparıp benim ağzıma verdi Onu ağzıma alır almaz hâlim değişdi Dünyâ işlerini düşünür hâle dönmüştüm Bu sefer çâresiz beni götürmek için gelip ısrar eden akrabâlarımla gittim Ticârete başlayıp, kethudâ oldum Bundan sonra ticâretle uğraştım Fakat hocam İmâm-ı Rabbânî hazretlerini unutmadım Ona bağlılığımı kesmedim Her ne zaman buraya gelsem, ziyâret edip görüşürüm, sohbetinde bulunurum" dedi"

İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin talebelerindenMevlânâ Muhammed Emîn, bir gün, hocasına şöyle arzetti: "Nevâbşîr Hâce, asîl ve şerefli bir âileye mensubtur Babası ve dedeleri evliyâdandı Fakat Nevâbşîr Hâce çok içki içiyor ve haram işlerle meşgûl oluyor Islâhı için bir teveccüh buyurunuz Bu bir komutandır Eğer tövbe etmek nasîb olursa onun sebebiyle askerlerden pekçok kimse de kurtulur, sâlih kimselerden olurlar" Bunu arzedince İmâm-ı Rabbânî hazretleri sükût etti Yine bir defâ aynı şey arzedilince İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyurdu ki: "Ey Mevlânâ Muhammed! Nevâbşîr Hâce'nin hâline teveccüh ettim Onu haramlar ve günahlar içinde gördüm Onu bu kötü hâlden kurtarmak için çok teveccüh ettim, uğraştım Elim ona ulaşmadı Fakat sonunda onu kendimize çekeceğiz" buyurdu Aradan uzun zaman geçti Hakkında böyle buyurduğu o kimse, içki içmeyi ve haramları terkedip tövbe etti Sonra ibâdet ve tâatla meşgûl oldu

Bu zât bir defâsında Serhend şehrinden başka bir şehre gitmişti Serhend'e dönüşünde hastalanıp vefât etti Oğulları onu İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin türbesi yanında bir yere defnettiler Böylece İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin; "Sonunda biz onu yanımıza çekeceğiz" buyurmasının hikmeti anlaşıldı"

Birgün İmâm-ı Rabbânî hazretleri hastalanmıştı Hastalığı sırasında yemek için on bir tâne üzüm istedi Hizmetçi üzümleri getirince, İmâm-ı Rabbânî hazretleri murâkabeye daldıBir müddet sonra başını kaldırıp; "Çok garib bir hâl gördüm Bu üzümleri önüme koydukları zaman, hepsinin, Allahü teâlâya münâcaat ettiklerini, yalvardıklarını işittim Allahü teâlâ üzümlerin münâcaatını kabûl etti ve hastalıktan kurtulmağı bunları yemeğe bağlı kıldı" buyurdu Bu üzümlerden birkaç tâne yeyince hastalıktan eser kalmadı Geri kalan üzümleri de sakladı Bir müddet sonra küçük oğlu hastalandı Bu hastalığa dayanamayacak bir hâl alınca o üzümleri yedirdiler Onun da hastalığı geçti"

Muhammed Hâşim-i Keşmî şöyle anlatmıştır: "Seyyidlerden bir genç, medresede talebe idi Onunla arkadaşlık ederdik Bir gün ağlayarak yanıma geldi ve başından geçen bir hâdiseyi anlattı İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin büyük bir kerâmetini görmüştü Dedi ki: "Hazret-i Ali'ye karşı savaşanları, hele hazret-i Muâviye'yi sevmezdim Bir gece senin üstâdın İmâm-ı Rabbânî'nin Mektûbât'ını okuyordum Okuduğum yerde; "İmâm-ı Enes bin Mâlik buyurdu ki: "Hazret-i Muâviye'yi, sevmemek onu kötülemek, hazret-i Ebû Bekr'i ve hazret-i Ömer'i sevmemek bunları kötülemek gibidir Ona söğene, bunlara söğene verilen cezâyı vermek lâzımdır" yazılı idi Bunu okuyunca, canım sıkıldı ve yerinde olmayan bir yazıyı buraya yazmış dedim Mektûbât'ı yere attım Yatağıma uzandım Uyudum Rüyâmda, senin o büyük üstâdın öfkeli ve kızgın bir hâlde yanıma geldi İki mübârek elleri ile kulaklarımı çekti ve; "Ey câhil çocuk! Sen bizim yazdığımızı beğenmiyorsun ve kitabımızı fırlatıp, yere atıyorsun Benim yazımı okuyunca şaşaladın ve inanmadın Ama gel, seni bir zâta götüreyim de gör! Resûlullah efendimizin eshâbını sevmediğin için, aldandığını ondan işit" buyurdu Beni çekerek, bir bahçeye götürdü ve kapısında bırakıp kendisi yalnızca ilerledi Uzak'ta görünen büyük bir odaya doğru yürüdü Orada nûr yüzlü, büyük bir zât oturuyordu Çekinerek ve saygı ile o zâta selâm verdi Önünde diz çöküp oturdu Ona bir şeyler söylüyor, beni gösteriyordu" Uzaktan bana bakışlarından benden bahsettiği anlaşılıyordu Biraz sonra senin o yüksek üstâdın İmâm-ı Rabbânî, kalktı Beni çağırdı "Bu oturan zât, hazret-i Ali'dir İyi dinle! Bak ne buyuruyor" dedi Yanlarına gidip, selâm verdim "Sakın, sakın! Resûlullah efendimizin eshâbına karşı, kalbinde bir dargınlık bulundurma! O büyüklerden hiçbirini, aslâ kötüleme Aramızda muhârebe şeklinde görünen işlerimizin, hangi iyi niyetlerle yapıldığını, biz ve o kardeşlerimiz biliriz!" dedi Senin yüksek hocanın adını söyleyerek; "Bu zâtın yazılarına da sakın karşı gelme!" buyurdu Bu nasîhatı dinledikten sonra, kalbimi yokladım Bu hususdaki tereddüdün ve soğukluğun, kalbimden çıkmadığını gördüm Bu hâlimi hemen anladı Öfkelendi Senin yüksek hocana bakarak; "Bunun gönlü daha temizlenmedi Suratına bir tokat indir!" dedi Şeyh hazretleri, yüzüme kuvvetli bir tokat indirdi Tokadı yiyince, kendi kendime; "Bunu sevdiğim için onlara düşmanlık etmiştim Hâlbuki kendisi onlara düşmanlığımdan bu kadar çok incinmektedir Bu hâlden vazgeçmeliyim!" dedim Kalbimi yokladım Düşmanlık, kırgınlık kalmamış, tertemiz buldum O anda uyandım Şimdi de kalbim o kinden temizlenmiştir O rüyânın, o sözlerin tadı, beni başka hâle soktu Kalbimde Allah'tan başka hiçbir şeyin sevgisi kalmadı Senin yüksek hocan İmâm-ı Rabbânî'ye ve onun yazdıklarındaki mârifete inancım iyice arttı"

Muhammed Hâşim-i Keşmî şöyle anlatmıştır: "İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin makbûl talebelerinden olan, yüksek yaradılışlı bir azîzden işittim, şöyle buyurdu: "Mühim bir iş için Lâhor şehrinden, Burhânpûr'a gitmiştim Serhend'e gelip, hazret-i İmâm'ın ellerini öpmekle şereflendiğim zaman hastalandım Gideyim mi, kalayım mı diye tereddüd ediyorum İmâm-ı Rabbânî hazretleri; "Çok mühim bir işin var, muhakkak gitmelisin, inşâallah hayırlısı olur" buyurdu Emirlerine uyarak yola çıktım İki üç konak gidince hastalığım arttı Bir gece böyle devâm etti Bu hastalığın şiddetli zamânında kendi kendime; "Onlar bana; "Gidin bunda hayır vardır" buyurdu dedim"Hâlbuki hastalığım çok arttı Bu düşünceden sonra bu hastalığın ateşi ve sıkıntısı esnâsında, İmâm-ı Rabbânî hazretlerini rüyâda gördüm "Hiç üzülme, şifâ bulacaksın yola devâm et" buyurdu Sabah olunca, hastalık tamâmen geçti Delhi'ye gelince, orada bir dostum bana Hâre (bir şehir) helvası ikrâm etti Bunu yiyince, yeniden hastalandım Yatağa düştüm ve İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin kerem ve teveccühüne kavuşmak için yalvarmağa başladım İki gün geçmeden, hazret-i İmâm'ın huzûrunda bulunan, eski ve samîmi dostlarımdan biri, âniden kapıdan içeri girdi "Hayırdır inşâallah" dedim Dedi ki: "Beni İmâm-ı Rabbânî hazretleri gönderdi "Git, filân dostunun yanında bulun, şimdi ağır hastadır, senin gibi işten, hâlden anlayana çok ihtiyâcı olup, berâber bulunursunuz" buyurdu "Senin yanına gelmek üzere yola çıkacağım sırada bir torba şifâlı ot isteyip sana getirmem için bana verdi İşte getirdim" Ben dedim ki: "Bu otları İmâm-ı Rabbânî hazretleri benim hastalığımın iyileşmesi için ilâc olarak göndermiştir Bu otları ezip, suyunu içmeliyim" Doktorlar; "Sıtmanın şiddetli zamânında, tatlı ve soğuk yenmez, içilmez" deyip, beni bu işten men etmek istediler Ben onlara; "İmâm-ı Rabbânî hazretleri bunları benim için gönderdi içeceğim" dedim İster istemez o otları ezip şerbet yaptılar İçer içmez, hastalığımın hafiflediğini anladım Ertesi gün kalan otların da suyunu çıkarıp içince büsbütün kurtuldum Orada bulunanlar, bu hâdise üzerine hayretler içerisinde kaldılar ve İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin büyüklüğünü anladılar"

O zamânın sultânının üçüncü oğlu, diğer kardeşlerinden çok daha olgun ve aralarında seçkin bir durumdaydı Babasına isyân etmişti Bir taraftan babası, bir taraftan da bu oğlu, kuvvetli ordularla birbirlerine hücûm ettiler Şiddetli bir harb başladı Babasının tarafında bulunup, en mühim işleri yürüten büyük bir kumandan, bu harb sırasında sultânın oğlunun tarafına geçti Diğer kumandanlar da bu düşüncede idiler Bu şehzâde, velîlerin ve âlimlerin sevgisini kazanmıştı İslâmiyetin yayılmasına gayret ve müslümanları himâye ediyordu Zamânın evliyâsının büyüklerinden bir kısmı, İmâm-ı Rabbânî hazretlerine mektup yazıp; "Delhi'de bulunan velîler ile büyükler keşf ve vâkıalarla gâlibiyetin ve nusretin şehzâde tarafında olduğunu görüyorlar Hazretiniz bu hususda ne buyururlar" dediler: İmâm-ı Rabbânî hazretleri cevâbında; "Harb meydanındaki vaziyetin bunun aksi olduğunu anlıyorum, fakat sonunda şehzâdenin kazanacağını tamâmen görüyorum" buyurdu Buyurdukları gibi oldu Bir müddet kadar diğerleri devleti idâre edip, sonra Allahü teâlâ kardeşler arasında sultanlığı ona (Şâh Cihân bin Cihângir'e) nasîb etti Babasının vekîli olarak onun makâmına geçti Allahü teâlâ, bu sultâna Hindistan'ı adâlet ve ihsânla dolduran bir pâdişâhlık nasîb eyledi Bu pâdişâh sâyesinde memleket başka nizâma girdi Ârifler ve âlimler bambaşka hürmet gördüler Dîne üstün hizmetler yapıldı

İmâm-ı Rabbânî hazretleri 1615 (H1024) senesinde, elli üç yaşlarında iken, talebelerinden çok sevdiklerine; "Benim ömrüm ve hayatım hakkındaki kazâ-yı mübremin altmış üç sene olduğunu ilhâm ile bana bildirdiler" buyurdu Ve buna çok sevindi Çünkü Peygamber efendimize tâbi olmasının çokluğu, yaş bakımından da uymakla belli oluyordu Aynı zamanda bu hususta hazret-i Ebû Bekr'e, hazret-i Ömer'e ve hazret-i Ali'ye de uymuş oluyordu

1623 (H1032) senesinde Ecmîr'de iken; "Vefât etmemin yakın olduğuna dâir işâretler, alâmetler görülmeğe başladı" buyurdu Serhend'de bulunan kıymetli oğullarına mektup yazıp; "Ömrümüzün sona ermesi yakındır" buyurdu Babalarının hasreti ve ayrılığı ile yanan, evliyânın gözlerinin nûru kıymetli oğulları, bu mektubu alınca, babalarının bulunduğu yere hareket ettiler Huzûruna kavuşunca, bir gün, bu yüksek oğullarını husûsî odaya çağırdı Buyurdu ki: "Kıymetli oğullarım, bu dünyâya hiçbir şekilde nazarım ve bağlılığım kalmadı Öbür dünyâya gitmek îcâb ediyor, gitme ve yolculuk alâmetleri görünmeğe başladı"

Muhammed Hâşim-i Keşmî demiştir ki: "Oğulları odadan çıkınca, kalblerindeki sıkıntıyı ve ölçülemeyen üzüntüyü, bu fakîr gördüm Her birinin ağlamaktan boğazı tıkanıyordu Böyle olduklarını görünce, kendilerine ne için bu kadar ağladıklarını sordum Babaları İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin vefâtının yakın olduğunu açıklaması üzerine sebebini öğrendim Fakat İmâm-ı Rabbânî hazretleri, bu haberden oğullarının çok üzgün olduğunu, kalblerindeki sıkıntı ve darlığı görünce, aynı zamanda kendisine daha bir yıldan çok yaşayacakları bildirilince, tekrar oğullarını çağırdılar ve; "Bir takım işleri tamamlamak için daha bir müddet yaşayacağımızı bildirdiler" buyurdu Bunun üzerine iki kardeş çok sevindi Sonra bu hâdiseyi bana anlattılar Bununla berâber, bu fakîrin gözyaşlarının aktığı rahneleri (çukurları) açmış oldular Fakat, bu müjdelerinden, kıymetli oğulları ve bu kalbi yaralı âşık, uzun yıllar yaşayacaklarını ümid ettik"

İmâm-ı Rabbânî hazretleri o günlerde, Hâce Muînüddîn Çeştî hazretlerinin mezârını ziyârete gitti Bir müddet kalblerine murâkabe ederek oturdu Kalkınca, buyurdu ki: "Hazret-i Hâce çok iltifât edip, çok şefkat gösterdiler Kendi husûsî bereketlerinden ziyâfetler verdiler Konuştuk ve çok sırlar açıklandı Konuşulanlardan biri şudur: Buyurdu ki: "Bu asker arasında bulunmaktan kurtulmağa çalışmayınız Kendinizi Allahü teâlânın rızâsına bırakınız" Bu arada o mezarda hizmet gören türbedârlar gelip, İmâm-ı Rabbânî

hazretlerinin elini öpmekle şereflendiler

Muînüddîn Çeştî hazretlerinin kabrinin örtüsünü her sene değiştirip, eskisini evliyânın büyüklerinden birine gönderirlerdi Yâhud da zamânın pâdişâhına verirler, o da kıymetli inci ve mücevherât gibi, bir sandıkta, teberrüken saklardı O gün, o mezarın örtüsünü değiştirdiler ve eskisini İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin huzûruna getirip, buna en çok lâyık olan sizsiniz diyerek takdîm ettiler İmâm-ı Rabbânî hazretleri tam bir edeble kabûl etti Örtüyü hizmetçilerine verip, kalbden soğuk bir ah çekdi ve; "Hazret-i Hâce'ye bundan daha yakın bir libâs, bir örtü yoktur Bunu saklayın, bana kefen olsun" buyurdu

İmâm-ı Rabbânî hazretleriEcmîr seferinden Serhend'e dönünce, artık evinde inzivâya çekildi Bir müddet, beş vakit namaz ve Cumâ namazı hâriç, evden dışarı çıkmadı Nûr ve esrâr menbaı olan husûsî odasına; Muhammed Hâşim-i Keşmî'den, yüksek oğullarından, talebelerinden ve hizmetçilerinden iki üç kişi hâriç, başkalarının girmesi çok nâdir oluyordu Halveti seçtiği günlerden bir gün, soğuk bir nefes çekip; "Şeyhülislâm'ın (Ebû Ali Dekkâk'ın) meşrebi çok yükselince, meclisinde insan kalmadı" sözünü söyledi Burada olduğu gibi, ömrünün sonuna doğru, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin meşrebi de o kadar yüksek oldu ki, talebelerinin en yüksekleri bile onun yanında mektebe yeni başlayan küçük çocuklar gibi kalıyorlardı

İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin talebelerinden biri şöyle anlatmıştır: "İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin ömrünün son günlerinde, hasta olduğu sırada huzûruna çıkıp, birkaç günlüğüne memleketime gidip gelmek için izin istedim "Birkaç gün dur!" buyurdu Sonra tekrar arzedip; "Hemen gidip, döneceğim" dedim "Birkaç gün sabret!" buyurdu Fakat; "Gidip en kısa zamanda huzûrunuza döneceğim" deyince, izin verdi ve: "Sen nerede, biz nerede, ilkbahar nerede?" mısra'ını okudu Bu sözünden birkaç gün sonra vefât etti

Bunun gibi, husûsî mahremleri ve onlara çok yakın olanlar; bu günlerde İmâm-ı Rabbânî hazretlerine inzivâ ve insanlardan uzak kalmalarına temasla; "Çoluk-çocuğunuzdan ve bütün insanlardan ayrılmanızın, uzlete çekilmenizin sebebi nedir?" diye sorunca, cevâbında; "Bu dünyâdan göçmemi çok yakın görüyorum İş böyle olunca, tamâmen inzivâ ve ayrılığı tercih edip, dâimâ istigfâr ediyorum, af diliyorum Bunları zarûrî görüyorum Bütün vakitlerimi ve nefeslerimi, zâhirî ve bâtınî ibâdetlerle geçirmeyi elzem buluyorum Bu da ancak, insanlardan ayrılmak ve yalnız kalmakla ele geçer Bunun için beni bırakınız, benden ayrılınız ve beni Allahü teâlâya ısmarlayınız" buyurdu

Yine bugünlerde, kendi evinin aralığında (holünde) istirahat ederken, âniden; "İki üç ay sonra biz bu evde olmayız" buyurdu Orada bulunanlar; "Husûsî odanızda mı bulunacaksınız?" diye arzettiler Buyurdu ki: "Orada da olmayacağım" "Ya nerede olacaksınız?" diye sordular "Bu yerlerden hiçbirinde olmam Bakalım ne olur?" buyurup, yollarının îcâbı açık söylemedi

Bu arada çok sadaka verdi ve büyük hayırlar yaptı Esrar mahremlerinden, yakınlarından biri, bu sadaka ve hayratlarının çokluğunu görünce; "Bütün bu hayratlar, belâların giderilmesi için midir?" diye sordu Buyurdu ki: "Hayır, belki de kavuşmak şevki ile bunları yapıyorum Ve şu beyti okuyup gözlerinden sevinç gözyaşları döküldü:

"Vuslat günüdür sırdaşım âleme kucak açayım,
Bu devletin, bu nîmetin sevinçlerini saçayım"

Muharrem ayının on ikinci günü buyurdu ki: "Bana bu dünyâdan öbür dünyâya gitmeme kırk veya elli gün kaldığını bildirdiler Mezârımı da gösterdiler" Bu sözleri dinleyenler üzüldüler ve şaşa kaldılar Ciğerlerindeki yara yeniden tâzelendi O günlerde, oğlu Muhammed Saîd birgün, İmâm-ı Rabbânî hazretlerini ağlarken gördü Sebebini sordu Cevâbında; "Allahü teâlâya kavuşmanın sevinci ile ağlıyorum" buyurdu Yine oğlu; "Allahü teâlâ, bu işi, bu dünyâda çok sevdiklerinin isteğine bırakır Mâdem ki, siz bu kadar çok istiyorsunuz, elbette gidersiniz" diye arz etti Bu sözü söyleyen oğullarında bir değişme gördü ve buyurdu ki: "Muhammed Sa'îd! Allahü teâlânın gayretine dokunuyorsun" Oğlu; "Kendi hâlime üzülüyorum" dedi ve gâyet samîmî bir beyânla, derd ve elem dolu kalbini dışarı vururcasına; "Ey gönlümün sürûru babacığım! Bize yaptığınız bu şefkatsızlık ve acımasızlık nedendir?" diye arz etti Bunun üzerine; "Allahü teâlâ sizden sevgilidir Ayrıca bizim size şefkat ve yardımlarımız, vefât ettikten sonra, bu dünyâdakinden daha çok olacaktır Çünkü bu dünyâda, insanlık îcâbı bâzan ister istemez yardım ve teveccüh tam olmuyor Hâlbuki öldükten sonra, beşerî sıfatlardan tamâmen ayrılma vardır" buyurdu Bunu söylediği günden îtibâren, o günleri saymağa başladılar Şöyle ki, Safer ayının yirmi ikinci gecesi kalbleri hasta eshâbına; "Bugün söylediğim günlerin kırkıncı günü geçmiş oluyor Bakalım bu yedi-sekiz günde ne zuhûr eder" buyurdu Yine oğullarına buyurdu ki: "Şu arada hâsıl olan birkaç günlük sıhhatte, Allahü teâlâ, Habîbine tâbi olan bir insanda bulunabilecek bütün kemâlâtı bana ihsân eyledi" Oğullarının bu sözlerden kalbleri parçalandı Çünkü, bu sözlerde hazret-i Ebû Bekr Sıddîk-i Ekber'in; "Bu gün dîninizi tamam eyledim" âyet-i kerîmesi gelince kalblerine gelen, yâni Peygamber efendimiz vefât edecektir, ilhâmından bir işâret bulunduğunu anladılar

Mısra:

"Senin misk zülfünden, ayrılık gecesinin kokusu geliyor"

Safer ayının yirmi üçü Perşembe günü, dervişlere, kendi mübârek elleriyle elbiselerini taksim etti Kendi üzerinde pamuklu, sıcak tutan bir elbise bulunmadığı için, havanın soğukluğu tesir edip, tekrar sıtma hastalığına tutuldu ve tekrar yatağa düştü Peygamber efendimiz hastalıktan kurtulup, az bir zaman sonra tekrar hasta olmuşlar ve vefât eylemişlerdi İmâm-ı Rabbânî hazretleri, bu hususta da ittibâ'ı (uymayı) kaçırmadı Bu hastalıktan evvel hizmetçilerinden birine; "Mangal için şu kadar liralık kömür al!" buyurduBiraz sonra tekrar yanına çağırarak; "Söylediğimin yarısı tutarında kömür al, çünkü bir ses kalbime, o kömürleri yakacak kadar zaman kalmadı diyor" buyurdu Kömürün bir kısmını kendisi için ayırtıp, diğerini çocuklarına gönderdi Kendisine ayrılmış olan miktar, vefât ettiği gün tamâmen bitmişti Bu hastalık zamânında, yüksek ilimleri, çok fazla olarak kendi yüksek oğullarına anlattı Bir gün ince hakîkatleri beyânda o kadar uğraşıyor ve bunun için o kadar konuşuyordu ki, kıymetli oğulları Hâce Muhammed Saîd; "Hazretinizin hastalığı bu kadar konuşmanıza elverişli değildir, bu mârifetlerin beyânını bir başka zamâna bıraksanız nasıl olur babacığım?" diye arzetti Bunun üzerine: "Ey oğlum! Daha zaman ve fırsat var mı? Biliyorum ki, bir başka vakit, bu kadarını söylemeye de kuvvet ve kudret bulamayacağım" buyurdular

Bu günlerde hastalığı şiddetli olmasına rağmen cemâatle namaz kılmağı terketmedi Ancak son dört-beş gün, yalnız başına namaz kıldı Duâları, tesbihleri, salevâtları, zikri ve murâkabeyi, hiçbir eksiklik olmadan yapıyordu Dînimizin ve hocalarının yollarının inceliklerinden hiçbirini terketmiyordu Bir gece, gecenin üçüncü yarısında kalkıp abdest aldı Teheccüd namazını ayakta kıldı ve; "Bu bizim son teheccüdümüzdür" buyurdu

Vefâtından biraz önce, kendinden geçme hâli görüldü Büyük oğlu, bu kendinden geçme hâlinin çokluğu, hastalığın şiddetinden mi, yoksa istiğrâk (nûrlara gömülme) sebebi ile midir, diye arzetti Cevâbında; "İstiğrak sebebi iledir Çünkü, bâzı çok yüksek hâller görünüyor Bunun için onlara teveccüh ediyorum, tâ ki hepsini oldukları gibi görebileyim ve bunlarla her şeyim tamam ve kâmil olsun" buyurdu Bu derin sırlardan kısaca yüksek oğullarının kulaklarına fısıldadı Bu kendinden geçme hâlinden kurtulunca, ciğeri yaralı, kalbi yanık talebelerine elvedâ sözünü hatırlatan, vasiyetlerini söylemeye başladı Bu vasiyetlerin çoğu; mutâbeata, Peygamberimize tâbi olmaya teşvik, sünnete yapışma, bid'atten kaçınma, zikr ve murâkabeye devâm etme hakkında idi

Nasîhatlerinden birinde; "Mezârımı belli olmayan bir yere yapınız" buyurdu Yüksek oğulları arzettiler ki: "Bundan evvel, hazretinizin işâreti ile ağabeyimizin defnedildiği, şerefli ve bereketli yer hakkında; "Benim mezârım orada olacaktır Aynı yerde defnedileceğim" buyurmuştunuz Bu gün de böyle buyuruyorsunuz" "Evet öyleydi Fakat şimdi ben böyle istiyorum" dedi Oğullarının, bunu kabûl etme hakkında durakladıklarını görünce; "Eğer böyle yapmazsanız, şehrin dışında yüksek babamın yanına defnediniz Bu da olmazsa, şehrin hâricinde bir bahçede benim mezârımı yapınız Süslemeyiniz Olduğu gibi bırakınız ki, en kısa zamanda nişânı kalmasın" buyurdu

Hazret-i İmâm kendi kabirleri için buyurdukları iki üç yer hakkında, oğullarında bir duraklama, bir dikkat, hattâ bir şaşkınlık görünce, tebessüm edip; "Serbestsiniz Nereyi münâsip görürseniz, oraya defnediniz" buyurdu Vefât ettiği Safer ayının yirmi dokuzuncu Salı günü, gece kendine hizmet eden hizmetçilerine; "Çok zahmet çektiniz, bu sizin son zahmetinizdir" buyurdu Gecenin sonunda: "Bu gece de bitti, sabah oldu" buyurdu O günün işrâk zamânında; "Bevl edeceğim, bir leğen getirin" buyurdu Getirdiler, fakat içinde kum yoktu "İçinde kum olmazsa sıçrama ihtimâli olabilir" buyurdu O en nâzik zamanda da, en ince hususlara dikkat edip, bevl etmedi ve; "Bu leğeni kaldırın, beni de yatağıma yatırın" buyurdu Dediği gibi yaptılar Kendilerine biraz sonra, vefât edeceksin, abdest almağa vakit bulamayacaksın ilhâmı gelince, abdestini bozmak istemedi ve abdestli olarak rûhunu teslim etmek istedi Sedirin üzerine yatınca, sünnet üzere sağ elini sağ yanağının altına koyup, zikrle meşgûl oldu Büyük oğlu Muhammed Saîd, babasının sık sık nefes aldığını görünce; "Hâl-i şerîfiniz nasıldır babacığım?" diye arzetti "İyiyim ve kıldığım o iki rekat namaz kâfidir" buyurdu Bundan sonra bir daha konuşmadı Yalnız Allahü teâlânın ismini söyledi ve biraz sonra da vefât etti Peygamberlerin büyüklerinin çoğunun son sözleri namaz olmuştur Bu hususta da peygamberlerin Serverine tâbi oldu Vefâtı 1624 (H1034) senesi, Safer ayının yirmi sekizi, güneş hesâbı ile yirmi dokuzu, Salı günü kuşluk vakti vâkî oldu

O ay yirmi dokuz gün idi Peygamber efendimizin vefât ayı olan Rebîülevvel ayının ilk gecesi, Peygamber efendimizin huzûruna kavuştu Hastalık ve hummâ çektiği günler, yaşının sene adedi kadar olup, altmış üç gün idi Hadîs-i şerîfde; "Bir günlük hummâ, bir senenin keffâretidir" buyruldu Çektikleri hastalık, bu hadîs-i şerîfin mânâsına uygun oldu

İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin nûrlu bedeni yıkama tahtasının üzerine konulup, elbiseleri soyulunca, orada bulunanlar hazret-i İmâmın namazda olduğu gibi ellerini bağladığını gördüler Sağ elinin baş parmağı ve küçük parmağını, sol elin bileğinde halka yaptı Hâlbuki, oğulları vefâtından sonra, kollarını düzeltip uzatmışlardı Yıkama tahtasına yatırırken, tebessüm etti ve bir müddet bu şekilde kaldı

Yıkayıcı, mübârek ellerini açıp düzeltti Sol tarafa yatırdı, sağ tarafını yıkadı Sağ tarafa yatırıp sol tarafını yıkayacağı zaman, orada bulunanlar, velîlik kuvvetinin bir alâmeti olarak, zâif bir hareketle ellerinin hareket ettiğini, biraraya geldiğini ve eskisi gibi tekrar sağ elinin baş ve küçük parmaklarının, sol elinin bileğinde halka yaptığını gördüler Hâlbuki sağ tarafa yatınca, sağ elin sol el üzerine gelmemesi îcâbederdi Bununla berâber öyle bir kuvvetle sol elini tutmuştu ki, ayırmak ve çözmek mümkün değildi Kefene sardıkları zaman, yine ellerinin bağlandığı görüldü Bu hal iki-üç defâ vâki oldu Nihâyet oradakiler, bunda derin bir mânâ ve gizli bir sır olduğunu anlayıp, bir daha ellerini açmaya uğraşmadılar ve oğulları Hâce Muhammed Saîd; "Mâdem ki, muhterem babam böyle istiyor, böyle bırakalım" buyurdu Peygamber efendimiz hadîs-i şerîfde; "Yaşadıkları gibi ölürler" buyurdu Bu, Allahü teâlânın büyük bir ihsânıdır Dilediğine ihsân eyler O'nun ihsânı boldur

İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin cenâze namazını, oğlu Hâce Muhammed Saîd kıldırdı Vefâtında 63 yaşında idi Serhend'de evinin yanında defnedildiDaha sonra Afganistan pâdişâhı Şâh-i Zamân, kabri üzerine büyük ve çok sanatlı bir türbe yaptırdı Vefât haberi, talebelerini ve sevenlerini çok üzüp ağlattı Duyulduğu her yerde gözyaşları döküldü Vefâtı üzerine şiirler yazılmış ve pekçok târih düşürülmüştür Onun vefâtına dayanamayan talebelerinden Muhammed Hâşim-i Keşmî şöyle anlatır: "Vefât ettiği günün akşamı şehrin kenarında virâne bir mescidde, o pahasız hazînenin hayâliyle içim yanıyor, kalbim parçalanıyordu Kalbimden soğuk âhlar çekiyor, gözümden yakıcı gözyaşları döküyordum Ben bu hâlde iken birden hocamın rûhâniyeti gözüküp; "Sabretmek lâzım" buyurdu Binlerce kırıklık ve perişanlık içinde; "Ey efendim, ateşe kim dayanabilir?" dedim "İbrâhim aleyhisselâma uymayı yerine getirmek lâzımdır" buyurdu Böylece, bu kendinden geçmiş âşığın divâneliği arttı, ızdırâbımı ve ona olan muhabbetimi dile getiren şiirler söylemeğe başladım"

Büyük oğlu Muhammed Saîd buyurdu ki: "Yüksek babamı, vefâtından sonra rüyâda gördüm Allahü teâlânın kendisine verdiği büyük nîmetlerden tam neşe ve sevinçle anlatıyordu ve bununla iftihâr ediyordu Kendisine; "Canım babacığım, şükr makâmından hiç kimseye bir nasîb verdiler mi?" diye arzettim "Evet, beni de şükredenlerden eylediler" buyurdu Arzettim ki, Kur'ân-ı kerîmde meâlen; "Şükreden kullar azdır" (Sebe' sûresi: 13) buyruluyor Bu âyet-i kerîmeden anlaşılan, bu cemâatin, peygamberler olduğudur Yâhud da Peygamberlerin en büyük eshâblarıdır Hazret-i Ebû Bekr-i Sıddîk gibi deyince; "Evet, öyledir Fakat beni husûsî bir ihsân ve inâyetle, o cemâate dâhil eylediler" buyurdu

Hâce Muhammed Ma'sûm hazretleri buyurdu ki: "Babamı vefâtından sonra rüyâda gördüm Münker ve Nekîr'in suâli nasıl geçti? diye sordum" Buyurdu ki: "Allahü teâlâ merhamet ederek, bereket cihetiyle ilhâm edip; "Eğer sen izin verirsen bu iki melek kabrine gelecek" buyurdu Arzettim ki: "Ey Allah'ım! Bu iki melek de, senin huzûrunda kalsınlar dedim Nihâyetsiz rahmet ve merhametinden bana acıdı ve onları benim yanıma göndermedi" Tekrar; "Kabir sıkması nasıl geçti?" diye sordum "Oldu, fakat çok az oldu" buyurdu

Eserleri:

1) Mektûbât: İslâm âleminde İmâm-ı Rabbânî'nin Mektûbât'ı kadar kıymetli bir kitap daha yazılmamıştır Mektûbât, üç cild olup, beş yüz yirmi altı mektubunun toplanmasından meydâna gelmiştir Kelâm ve fıkıh bilgilerini, tasavvufun mârifetlerini açıklayan uçsuz bir deryâ gibi eşsiz bir eserdir

Mektûbât'ın birinci cildi 1616 (H1025) senesinde talebelerinin meşhûrlarından Yâr Muhammed Cedîd-i Bedahşî Talkânî tarafından toplanmıştır Birinci cildde üç yüz on üç (313) mektup vardır Bu cildin son mektubu, Muhammed Hâşim-i Keşmî'ye yazılmıştır İmâm-ı Rabbânî hazretleri birinci cildin son mektubunu yazınca; "Muhammed Hâşim'e gönderilen bu mektupla resûllerin, din sâhibi peygamberlerin ve Eshâb-ı Bedr'in sayısına uygun olduğundan, üç yüz on üç mektupla birinci cildi burada bitirelim" buyurmuştur

İkinci cildi ise 1619 (H1028) senesinde yine talebelerinden, Abdülhay Pütnî tarafından toplanmıştır Bu cildde Esmâ-i hüsnâ yâni Allahü teâlânın Kur'ân-ı kerîmde geçen doksan dokuz ismi sayısınca doksan dokuz (99) mektup vardır

Üçüncü cild de İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin vefâtından sonra 1630 (H1040) senesinde talebelerinden Muhammed Hâşim-i Keşmî tarafından toplanmış olup, bu cildde de Kur'ân-ı kerîmdeki sûrelerin sayısınca yüz on dört (114) mektup vardır Her üç cildde toplam beş yüz yirmi altı (526) mektup vardı İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin vefâtından sonra on mektubu daha üçüncü cilde ilâve edilmiştir Böylece toplam mektup adedi (536) olmuştur

Mektûbât'daki mektupların birkaçı Arabî, geri kalanların hepsi Fârisîdir Çeşitli zamanlarda basılmıştır

2) Redd-i Revâfıd: Fârisî olup, Râfızîleri reddeden bu kitabın Türkçesi, (Hak Sözün Vesîkaları) kitabında, bir bölüm olarak, İhlâs Holding AŞ tarafından yayınlanmıştır Arapça'ya da tercüme edilmiştir
3) İsbâtün-Nübüvve: "Peygamberlik nedir?" adı ile Türkçeye tercüme edilmiştir Hak sözün Vesîkaları kitabı içinde bir bölüm olarak yayınlanmıştır AyrıcaArapçası, İngilizceye ve Fransızcaya da tercüme edilmiştir
4) Mebde' ve Me'âd,
5) Âdâb-ül-Mürîdîn,
6) Ta'lîkât-ül-Avârif,
7) Risâle-i Tehlîliyye,
8) Şerh-i Rubâ'ıyyât-ı Abd-il-Bâkî,
9) Meârif-i Ledünniye,
10) Mükâşefât-ı Gaybiyye,
11) Cezbe ve Sülûk Risâlesi

İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyurdu ki:

Edebi gözetmek, zikrden üstündür Edebi gözetmeyen Hakk'a kavuşamaz

Ehlin gönlü için (âilenin gönlünü almak için) günah işlemek ahmaklıktır

Farzı bırakıp, nâfile ibâdetleri yapmak boşuna vakit geçirmektir

Gınâ sâhiplerinin yâni zenginlerin, alçak gönüllü olması güzeldir Fakirlerin ise onurlu olması lâzımdır

İnsana lâzım olan önce Ehl-i sünnete uygun inanmak, sonra Allahü teâlânın emir ve yasaklarına uymak, daha sonra tasavvuf yolunda ilerlemektir

Kalbin tasviyesi (temizlenmesi); İslâmiyete uymakla, sünnetlere yapışmakla, bid'atlerden kaçmakla ve nefse tatlı gelen şeylerden sakınmakla olur Zikr ve rehberi, doğru yolu gösteren âlimi sevmek bunu kolaylaştırır

Kalbin birçok şeyleri sevmesinin sebebi, hep o bir şey içindir O da nefsdir

Kâfirlere kıymet vermek, müslümanlığı aşağılamak olur

Kelime-i tevhîd; putlara ibâdeti bırakıp, Hak teâlâya ibâdet etmek demektir

Küfür, nefs-i emmârenin isteklerinden hâsıl olur

Malı zarardan korumanın ilâcı, zekât vermektir

Mübahları gelişi güzel kullanan, şüpheli şeyleri yapmağa başlar Şüphelileri yapmak da harama yol açar

Büyükleri sevmek, saâdetin sermâyesidir Muhabbete müdâhane, gevşeklik sığmaz

Nefs bir kötülük deposudur Kendini iyi sanarak Cehl-i mürekkeb olmuştur

Nefse, günahlardan kaçmak, ibâdet yapmaktan daha güç gelir Onun için günahtan kaçmak daha sevaptır

Razzâk olan Hak teâlâ, rızıklara kefil olmuş, kullarını bu sıkıntıdan kurtarmıştır

Seâdet, ömrü uzun ve ibâdeti çok olanındır

Seâdet-i ebediyyeye kavuşmak, peygamberlere uymağa bağlıdır

Sohbeti ganîmet bilmelidir Sohbetin üstünlüğü, bütün üstünlüklerin ve kemâllerin üstüdür

Sünnet ile bid'at birbirinin zıddıdır Birini yapınca öteki yok olur

Zâhid, dünyâya gönül bağlamadığı için, insanların en akıllısıdır

Zekât niyeti ile bir kuruş vermek, dağlar kadar altını sadaka olarak vermekten kat kat daha sevapdır

Sâlih ameller İslâmın beş şartıdır Sâlih amelleri yapmadan kalb selâmette olmaz

Cennet ile Cehennem'den başka ebedî bir yer yoktur Cennet'e girmek için îmân ve dînin emirlerine uymak lâzımdır

Dünyâyı maksad edinmemeli Dünyâ, nefsin arzularına yardımcıdır Dünyâ ve âhiret bir arada olmaz Dünyâya düşkün olmak, günahların başıdır Dünyâya düşkün olanlar âhirette zarar görür Dünyâya düşkün olmamanın ilâcı, İslâmiyete uymaktır

Bu zamanda dünyâyı terk etmek çok zordur Dünyâyı terk lâzımdır Hakîkaten terk edemeyen, hükmen terk etmelidir ki, âhirette kurtulabilsin Hükmen terk etmek de büyük nîmettir Bu da, yemekte, içmekte, giyinmekte, meskende, dînin hudûdundan dışarıya taşmamakla olur

Dünyâyı terk etmek iki türlüdür; birincisi, mübahların, zarûret mikdârından fazlasını terktir Bu çok iyidir İkincisi, haramları ve şüphelileri terkedip yalnız mübahları kullanmaktır Bu zamanda bu da iyidir

Tesbih okumak (sübhânellah demek), tövbenin anahtarı ve hattâ özüdür

Vakit çok kıymetlidir Kıymetli şeyler için kullanmak lâzımdır İşlerin en kıymetlisi sâhibine hizmet etmektir Yâni Allahü teâlâya ibâdet ve tâat etmektir

Gençlik zamânında dînin emirlerine uymak, dünyâ ve âhiret nîmetlerinin en üstünüdür

Annenin yavrusuna faydası olmadığı (annenin yavrusundan kaçacağı) kıyâmet günü için, hazırlık yapmayana yazıklar olsun!

Âyet-i kerîmede meâlen; "Vallâhu basîrun= Allah onların ne yaptıklarını görmektedir" buyruldu Allahü teâlâ her şeyi gördüğü hâlde, (insanlar) çirkin işleri yaparlar Aşağı bir kimsenin bile bu işleri gördüğünü bilseler, vaz geçerler yapmazlar Bunlar ya Hak teâlânın görmesine inanmıyorlar, yâhud onun görmesine kıymet vermiyorlar Îmânı olana her ikisi de yakışmaz

Velîlerin hiçbiri, peygamber mertebesine varamaz
Velîlerin hiçbiri, Sahâbî mertebesine çıkamaz

İhlâs ile yapılan küçük bir iş, senelerce yapılan ibâdetler gibi kazanç (sevap) hâsıl eder

Her ibâdeti seve seve yapmalı Kul hakkına dokunmamağa, hakkı olanlara hakkını ödemeğe titizlikle çalışmalıdır

Dünyânın vefâsızlıkta eşi yoktur, dünyâyı isteyenler de alçaklıkta ve bahillikte (cimrilikte) meşhûrdur Azîz ömrünü, bu vefâsızın ve değersizin peşinde harcayanlara yazıklar ve korkular olsun

Gençlik çağının kıymetini biliniz! Bu kıymetli günlerinizde, İslâmiyet bilgilerini öğreniniz ve bu bilgilere uygun yaşayınız! Kıymetli ömrünüzü faydasız, boş şeyler arkasında, oyun ve eğlence ile geçirmemek için uyanık olunuz

İnsanlar riyâzet deyince, açlık çekmeği ve oruç tutmağı anladılar Hâlbuki, dînimizin emrettiği kadar yimek için dikkat etmek, binlerce sene nâfile oruç tutmaktan daha faydalıdır

Bir kimsenin önüne lezzetli, tatlı yemekler konsa, iştihâsı olduğu hâlde ve hepsini yemek istediği hâlde, dînimizin emrettiği kadar yiyip, fazlasını bırakması, şiddetli bir riyâzettir ve diğer riyâzetlerden çok üstündür

Bir farzı vaktinde yapmak, bin sene nâfile ibâdet yapmaktan daha çok faydalıdır

Ölmek, felâket değildir Öldükten sonra, başına gelecekleri bilmemek felâkettir

Sonsuz kurtuluşa kavuşmak için, üç şey muhakkak lâzımdır: İlim, amel, ihlâs

Ölülere duâ ve istigfâr etmekle ve onlar için sadaka vermekle, imdâtlarına yetişmek lâzımdır

Dünyâyı ele geçirmek için âhireti vermek ve insanlara yaranmak için Allahü teâlâyı bırakmak ahmaklıktır

Nefse kolay ve tatlı gelen şeyi saâdet zan etmemeli, nefse güç ve acı gelenleri de şekâvet ve felâket sanmamalıdır

Birkaç günlük zamânı büyük nîmet bilerek, Allahü teâlânın beğendiği şeyleri yapmağa çalışmalıdır

İbâdetlerin hepsini kendinde toplayan ve insanı Allahü teâlâya en çok yaklaştıran şey namazdır

Câhillerin, büyüklere dil uzatmalarına sebeb olmayınız! Her işinizin İslâmiyete uygun olması için, Allahü teâlâya yalvarınız

Geçici lezzetlere, çabuk biten, tükenen dünyâlıklara aldanmamalıdır

İhsân sâhibinin kapısı çalınınca açılır

Gönül dalgınlığının ilâcı; gönlünü Allahü teâlâya vermiş olanların sohbetidir

Dünyâ hayâtı pek kısadır Bunu en lüzumlu şeyde kullanmak gerekir Bu en lüzûmlu şey de, kalbini toparlamış olanların yanında bulunmaktır Hiçbir şey sohbet gibi faydalı olmaz

EDEBE RİÂYET

Bir gün, hâfızlardan biri, kendi minderlerinden aşağı bir minder koyup üzerine oturarak, Kur'ân-ı kerîm okumağa başladı İmâm-ıRabbânî hazretleri bu durumun farkına varıp, hemen üzerinde oturduğu yüksek minderi bir kenara çekip yere oturdu Hiçbir zaman Kur'ân-ı kerîm okumakta olan hâfızdan yüksekte oturmazdı"

GECE OLANI GÜNDÜZ ANLATMA!

Çok uzak memlekette bulunan bir azîz, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin medhini duyup, Serhend şehrine geldi ve birinin evinde misâfir kaldı İmâm-ı Rabbânî'den istifâde etmek için geldiğini, ona talebe olmak şerefine kavuşmak istediğini, bunun için çok neşeli olduğunu söyleyince, ev sâhibi İmâm-ı Rabbânî'yi kötülemeye başladı Misâfir çok üzüldüMahcûb oldu İmâm-ı Rabbânî'ye sığınıp kalbinden; "Ben yalnızAllah rızâsı için, size hizmet niyeti ile gelmiştim Şu şahıs, beni bu saâdetten mahrum etmek istiyor" dedi Bu sırada İmâm-ı Rabbânî birdenbire yalın kılıç gözüküverdi Hâllerini inkâr eden, o şahsa gereken cezayı verdi ve evden çıktı O azîz sabahleyin mübârek huzûruna kavuşunca, geceki hâdiseyi arz etmek istedi Fakat İmâm-ı Rabbânî hazretleri; "Gece olanı, gündüz anlatma!" buyurup, kerâmetini gizledi

İŞİN SIRRI BUDUR

İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin talebelerinden seyyid bir zât şöyle nakletmiştir: "Bir grup tücarla Acîn'de idim Bu tüccarlar arasında Cân Muhammed adında Celender'den bir zât da vardı Onunla aramızda bir dostluk kurmuştuk Bir gün biri bana sultânın, İmâm-ı Rabbânî hazretlerini hapsettiğini söylediğinden çok üzüntülüydüm Cân Muhammed beni böyle kederli görünce, üzüntümün sebebini sordu Ben de, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin hapsedildiğini duyduğum için, böyle olduğumu söyledim Cân Muhammed bana; "Ben de onun talebesiyim Bugün işin aslını ondan öğreneceğim" dedi Sonra gidip kaylûle yaptı yâni öğle vaktine yakın biraz uyudu Sonra bu uykusunda, rüyâsında İmâm-ı Rabbânî hazretlerini gördüğünü ve kendisine; "İşittiğiniz haber doğrudur Fakat bâzı makamları geçmek, Allahü teâlânın celâl sıfatı ile terbiye edilmeye bağlıdır Eğer öyle olmasaydı o makamları geçmek mümkün olmazdı Dostlarımıza söyle, gönüllerini hoş tutsunlar, işin sırrı budur" buyurduğunu söyledi

ÇABUK GEL, GEÇ KALDIN!

İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin akrabâlarından biri şöyle anlatmıştır: "Ben, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin talebelerinden olmayı arzu ediyordum Fakat çeşitli mâniler sebebiyle, bir türlü hizmetine girmek nasîb olmamıştı Bir gece karar verip; "Yarın gidip hâlimi arzedip, beni de talebeleri arasına kabûl etmesini isteyeyim" diye düşündüm O gece rüyâmda kendimi derin bir deniz kenarında gördüm İmâm-ı Rabbânî hazretleri ise karşı sâhildeydi Huzûruna kavuşmak istiyordum Bana; "Çabuk gel, çabuk gel! Geç kaldın" buyurdu Bu sözlerini işitince kalbim zikretmeye başladı Uykudan uyandım, kalbim artık zikrediyordu "İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin yolu böyledir Daha ben sohbette bulunmadan kalbim zikre başladı Ya bir de sohbetinde bulunsam nasıl olur?" dedim Sabahleyin İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin huzûruna gidip, gördüğüm rüyâyı bana olan teveccüh ve tasarruflarını anlatarak hâlimi arzettim Kalbimin zikretmeye başladığını söyledim Bana; "Yolumuz tam budur Buna devâm et" buyurdular"

YIKILAN PUTHÂNE

Seyyid Rahmetullah şöyle anlattı: "Dekken melikinin emri üzerine, iki üç arkadaşla bir sahrâya gittik Orada bir puthâne gördüm Bir gün İmâm-ı Rabbânî hazretlerinden; "Bir müslümanın elinden bunu yıkma işi gelirse, bunu muhakkak yıksın veya zarar versin Bu işi yapmaktan kaçınmasın Çünkü bunu yapan Allah yolunda, din için cihâd eden gâziler sevâbına kavuşur" diye duymuştum Onların bu sözlerine güvenerek, arkadaşlarıma; "Bu sahrâda, bu puthâneyi koruyan kimse görünmüyor, burayı yıkalım" dedim Duvarlardan biraz yıkınca, civarda tarlalarda çalışan Hindulardan biri, puthâneyi yıktığımızı görmüş Koşup, o puthânede tapınan köylülere haber vermiş O sıra bin kişiye yakın bir kalabalığın taşlarla, sopalarla, mızraklarla tam bir kızgınlıkla üzerimize geldiklerini gördük Ben ve arkadaşlarım hayret ve korkudan ne yapacağımızı şaşırıp, olduğumuz yerde kaldık Kaçmağa bile cesâret edemedik Kalbimden Kelime-i şehâdet getirmeye başladım Bu hâlde iken, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin kalbine müteveccih oldum ve; "Ey din büyüğü! Sizin nasîhatinize güvenip bu işi yapmağa koyulduk Allahü teâlânın izniyle bizi bu alçak kâfirlerin elinden kurtar" dedim Bu yalvarma ve ilticâ esnâsında İmâm-ı Rabbânî'nin sesi kulağıma geldi "Hiç korkma! Şimdi senin için İslâm askeri gönderiyorum" diyordu Arkadaşlarıma; "Bana bir hâl oldu Hazret-i İmâm'ın sesini duydum İmâm'ın söz verdiği askerler ne zaman gelecek, bunlar yaklaştı" dedim Hindular çok yaklaşmışlardı O anda birden bire otuz kırk kadar süvâri göründü Son sürat geldiler, bir kısmını kamçılayıp bizi kurtardılar Sonra hepsini sürüp götürdüler Bu iş, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin tasarrufu ve kerâmeti ile oldu

YANAN MALLAR

İmâm-ı Rabbânî hazretleri talebeleriyle berâber bir yolculuğa çıkmıştı Bir kervansarayda konakladıkları sırada, talebelerine âniden şöyle buyurdu: "Bu gün buraya bir belâ geleceğini ve herkese sirâyet edeceğini görüyorum Arkadaşlarımız birbirlerine söylesinler herkes; Bismillâhillezî lâ yedurru me'asmihî şey'ün fil-ardı velâ fissemâi ve hüvessemî'ul-alîm, ve Eûzü bi-kelimâtillâhittâm-mâti min şerri mâ halak duâlarını tekrar tekrar okusunlar Çünkü, bu duâyı kim okursa, Allahü teâlânın inâyeti ile kendisi ve malı korunur" Bunu söyledikten iki saat geçmeden kervansarayın bâzı kısımlarında yangın çıktı Bir türlü söndüremediler ve malların çoğu yanıp telef oldu Bu arada İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin talebelerinden Mevlânâ Abdülmümin Lâhorî'nin de malları yandı Ona; "Sana hiç kimse okunması îcâbeden duâları söylemedi mi?" buyurdu Arkadaşları ona bu duâların okunması gerektiğini söylemeyi unutmuşlardı

EDEPSİZ NÖBETÇİ

İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin güvenilir bir talebesi ve oğulları şöyle anlatmışlardır: Bir tüccar, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin komşularından birinin malını çaldı Mal sâhibi ise, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin akrabâsından bir genci hırsızlıkla ithâm etti O genç, hakâret ve dayak korkusundan kaçıp gitti Serhend'de bu işlerle görevli olan nöbetçi bunu duyunca hazret-i İmâm'ı çağırdı İşinde gevşeklik gösterenin yanına gitmek îcâbetmediğini bildikleri hâlde, İmâm-ı Rabbânî hazretleri talebelerinden birisi ile, yaya olarak oraya gitti O edepsiz nöbetçi onların şânına yakışmayan sözler söyledi Hazret-i İmâm ise gâyet yumuşak cevaplar verdi Bu esnâda Mevlânâ Tâhir Bedahşî geldi O kızgın nöbetçiye; "Kimi ayağına çağırdığını biliyor musun? Allahü teâlânın dostlarına kötü davrananlar elbette kısa zamanda cezâsını görür" dedi Nöbetçi onları bıraktı Aradan bir gün geçmeden bu edepsiz nöbetçi, semtinde bulunan büyük bir kalabalıkla münâkaşa etti İş kavgaya döküldü O nöbetçi, oğullarından ve akrabâsından yirmi kadar insanla kalabalığa karşı koymak istedi ve evin damına çıktı O evde harb için saklanan patlayıcı maddeler vardı Oraya âniden bir ateş düştü ve büyük bir patlama oldu O nöbetçi, bütün oğlu ve akrabâsı ile havaya uçtu Cesedleri bile görülmedi Böylece Allah dostlarına kötü söz söylemenin cezâsını canıyla ödedi

NİÇİN YIKILMADI

Muhammed Hâşim-i Keşmî şöyle anlatmıştır: "Ecmir'de iken, Terâvih namazı kıldığımız mescidin bir duvarı sağlam yapılmamıştı ve bir tarafa doğru eğilmişti O kadar ki, mescide gelenlerin çoğu ve etrafında bulunanlar oradan geçerken, bugün yarın bu duvar yıkılacak derlerdi İmâm-ı Rabbânî hazretleri bir gün bu düşüncelerine temasla buyurdu ki: "Bu duvar, bu fakîrler burada kaldığı müddetçe, bize riâyet edip her hâlde yıkılmayacak Nitekim büyükler; "Bizim şakamız ciddîdir" buyurmuşlardır Buyurdukları gibi duvar, İmâm-ı Rabbânî hazretleri oradan ayrılıncaya kadar yıkılmadı Oradan ayrıldığımız gün, ben, herkes gittikten sonra bir bahâne ile bir saat kadar o mescidin yanında kaldım Duvarın yıkılıp yıkılmayacağına bakıyordum İmâm-ı Rabbânî hazretleri mescid görünmez oluncaya kadar uzaklaşınca duvar birdenbire yıkılıverdi"

KİM ÖLECEK, KİM KALACAK?

İmâm-ı Rabbânî hazretleri vefât etmeden altı ay önce, Şâban ayının on beşinci gecesi olan "Berât kandili" gecesini, kendi husûsî odasında ihyâ eyledi O gece yarısı, kıymetli hanımının bulunduğu odaya geldi Hanımı dedi ki: "Bu gece ecellerin ve amellerin takdir edildiği gecedir Kimbilir Allahü teâlâ kimin defterine ölecek ve kimin defterine yaşayacak! diye kaydetti" İmâm-ı Rabbânî hazretleri bu sözü duyunca; "Niçin tereddüt ve şüphe ile söylüyorsun? Ya isminin, dünyâda yaşayacaklar sahifesinden silindiğini görenin hâli nice olur?" buyurdu Bunu söyleyince, esrâr yatağı olan kalbinden bir âh çekti Böylece İmâm-ı Rabbânî hazretleri, o sene vefât edeceğine kerâmetiyle işâret buyurmuşlardı

DİN NASÎHATTIR

Buyurdu ki: "Sünnete çok sıkı sarılmak lâzımdır" Bu sözleriyle de Peygamber efendimize uymak istemişlerdi Çünkü, Peygamber efendimiz vefât edecekleri zaman böyle nasîhat eylemişlerdi Abbâd bin Sâriye'den, Tirmizî ve Ebû Dâvûd şöyle rivâyet eder: "Resûlullah efendimiz bize vâz ediyordu Bu vâzdan kalbler ürperiyor Gözler yaşarıyordu Dedik ki: "Yâ Resûlallah! Bu sözleriniz vedâ vâzına benziyor, bize vasiyet ediniz" Resûlullah aleyhisselâm buyurdular ki: "Size vasiyetim olsun: Allah'tan korkunuz, bir köle bile emr-i ilâhîyi bildirse dinleyiniz ve yapınız Yaşayanlarınız çok şeyler görecek O zaman benim ve Hulefâ-i râşidînin sünnetine gâyet sıkı sarılınız, onu elden kaçırmayınız Dinde bid'atten çok sakınınız Çünkü bütün bid'atler dalâlettir, sapıklıktır"

İmâm-ı Rabbânî hazretleri vasiyetine devamla şöyle buyurdu: "Dînimizin sâhibi Resûlullah efendimiz, nasîhatlerin en incelerini bile; "Din nasîhattır" hadîs-i şerîfi gereğince ihmâl etmediler Dînimizin kıymetli kitaplarından, tam tâbi olmak yolunu öğreniniz ve bununla amel ediniz Benim techiz ve tekfîn işlerimde sünnete uyunuz" Bundan evvel daha önce mübârek hanımına buyurmuştu ki: "Eğer ben senden evvel, bu sıkıntılarla dolu dünyâdan âhirete gidersem, benim kefenimi, senin mehr parandan aldırırsın"

1) Mektûbât-ı İmâm-ı Rabbânî
2) Tam İlmihâl Seâdet-i Ebediyye; (49 Baskı) s1096
3) Zübdet-ül-Makâmât; s126 vd
4) Hadarât-ül-Kuds; s30 vd
5) Umdet-ül-Makâmât; s98 vd
6) Makâmât-ı Ahmediyye (Ahmed Saîd Fârûkî)
7) Hak Sözün Vesikaları (2Baskı); s306
8) Eshâb-ı Kirâm (6Baskı); s147
9) Kıyâmet ve Âhiret (5Baskı); s168,186
10) Câmiu Kerâmât-il-Evliyâ; c1, s334
11) Reşehât Zeyli; s19
12) Dürer-ül-Meknûnât (kenarı); s52
13) Ahbâr-ül-Ahyâr; s330
14) Makâmât-ı Ahyar; s26
15) Hadâik-ül-Verdiyye; s178
16) Rehber Ansiklopedisi; c8, s138
17) İslâm ÂlimleriAnsiklopedisi; c15, s318