Harezmi(Cebir)

HAREZMİ
(Cebir)
ALPEREN GÜRBÜZER

Cebir, bir başka ifadeyle matematik onla dirildi adeta Cebir deyince Harezmi’yi hatırlarız Asıl adı Abdullah b Musab b Muhammed, Harezm’de doğması münasebetiyle ona Harezmi denilmiş, insanlık artık bu isimle anmıştır hep Onu
İlk eğitimini doğduğu topraklarda tahsil eder Kısa zamanda ilgi odağı olur, ilmi gayretlerinden dolayı, öyle göz doldurur ki devrin Abbasi halifesi ta Bağdat’a davet eder onu O da davete icabet eder O şimdi ilim yolundadır
İlk iş Beyt’ül Hikme’nin başına getirilip yabancı eserleri tercüme etmek olacaktır Beyt’ül Hikme aynı zamanda sadece tercüme edilen mekanın ötesinde devrin en büyük kütüphanesi konumundadır O Kütüphane ile yetinmemiş, evini bilimsel araştırmalarda kullanmış, adeta bilimsel akademidir o ev
Harezm’dan iyiki de getirilmiş Bağdat’a, onunla Bağdat anlam kazanacaktır, ilim merkezi haline gelecektir çünkü Bağdat onu bağrına basmış, değer vermiş, hele hele Memun dönemi bu kıymete değer verilme neticesinde meyvelerini toplamaya başlar Nitekim Bağdat bu noktadan sonra bugünkü ifadeyle üniversal ilim merkezidir artık
Demek ki; Mehdi ve Harun Reşit dönemlerinde başlayan Yunan eserlerinin Arapça’ya çeviri faaliyeti, Memun döneminde büyük ölçüde yerini pozitif bilim ve felsefeye bırakmıştır Böylece büyük bir boşluk onunla doldurulmuştur Dahası var Harezmi bir yandan Şam’da meşhur devrin alimleri ile Sincar ovasına, bir yandansa başka bir ilim heyetiyle Hindistan’a kadar uzandılar Her iki bilim heyetininde başkanlığını yaptı Sincar çıkarmasında meridyen yayını ölçme faaliyetleri ile ün saldı, Hindistan yolculuğunda ise sıfır rakamının bularak bugünkü modern matematiğin önderi olmaya hak kazandı Öyle ki, İtalyan Gerolama Cordana onun için; Dünyanın en büyük on iki düşünüründen biridir diye övmüştür
Malum olduğu üzere miras ayetleri öyle kolay açıklıkla tefsir edilecek türden değildi, sıfırın bulunuşu, hesaplamalarda kolaylık sağlamıştır Harezmi artık miras hesaplarını alışılagelen Yunanlıların ilk Cebir örneklerine son vermiş kendi cebirsel metodolojisini ortaya koyarak bundan böyle gerçek anlamda İslam dünyası için önemli olan miras hukuku doğru yolunda seyretmiştir
O hem doğuyu hemde batıyı aydınlatmış, zira batı okullarında 16 asra kadar Harezmi’n Cebirini ders kitabı olarak okutturdu, halada onun öğretisi ve etkisi unutulmadı,unutulmazda
Gerek ekonomistler, gerek matematikçiler, gerekse hesapla her ne varsa ona borçlu
Velhasıl, Bağdat’a hayat verdi, yaşasaydı daha da vercekti, nevar ki oda her fani gibi 850 yılında Bağdatta hakka yürüdü O şimdi gönüllerde