Dursun Fakih (Tursun Fakih)

DURSUN FAKİH (Tursun Fakih)

Tefsîr, hadîs ve fıkıh âlimi Şeyh Edebâlî hazretlerinin dâmâdı Osmanlı Devletinin kurucusu Osman Beyin bacanağıdır Doğum târihi bilinmemektedir Sultan Orhan devrinde vefât etti

Aslen Karamanlı olup, hocası Edebâlî hazretlerinin hemşehrisidir Çeşitli ilimleri, Edebâlî'den tahsîl edip, tefsîr, hadîs ve fıkıh bilgilerinde âlim, tasavvufta yüksek derecelere sâhib oldu Kalbi, kötülüklerin pisliklerinden temizlendi Dünyâlık olan şeylerden uzaklaşmakta ve takvâda, güzel ahlâkta, Allahü teâlânın emir ve yasaklarına uymakta, insanlara doğru yolu göstermekte çok ileri idi

Bu sırada Anadolu Selçuklu Devleti Sultanının, İlhanlı Gâzan Han tarafından İran'a götürülmesi üzerine devlet parçalandı Her önüne gelen bey, herkes sığınacak yer arar oldu Haber Osman Beyin meclisine ulaştı Mecliste hazır bulunan Osman Beye, hatîb ve vâiz Dursun Fakîh şu teklifi yaptı: "Beyim! Cenâb-ı Hak size, sığınacak yer arayan müslümanları bir araya toplayıp idâre etmek basîretini ve gücünü ihsân etmiştir Allahü teâlânın inâyeti, duâ ordusunun himmet ve bereketi, gazâ ordusunun kuvvet ve kudretleriyle çevrenizdeki tekfurları dize getirip, birçoklarının topraklarını mülkünüze dâhil ettiniz Şimdi sıra Anadolu topraklarını ehil olmayanların elinden kurtarıp, ahâlisini huzûra kavuşturmaya gelmiştir Müsâade buyurun da, adınıza hutbe okuyup, sizi sultan îlân edelim" dedi Sultan düşünüp, istişâre etti Dursun Fakîh'e hak verdi O gün Dursun Fakîh, Osman Gâzi adına hutbe okuyup, beyinin sultanlığını îlân etti

Dursun Fakîh bundan sonra Osman Gâzinin cihâd hareketine iştirak etti O hem elinde kılıcı ile gazâlara katılıyor hem de namaz vakitlerinde gâzilere namaz kıldırıyordu Ayrıca gâzilerin dînî meselelerdeki suâllerini de Dursun Fakîh çözüyordu Bu husûsiyetleri ile onun Osmanlı Devletinin resmî olmamakla berâber ilk kâdıaskeri hüviyetini taşıdığı anlaşılmaktadır

Dursun Fakîh, okuduğu hutbelerde vâz ve nasîhatlarında gâzilerin gazâ şevkini artırıcı sözler söylerdi Resûlullah efendimizin ve O'nun mübârek Eshâbının güzel ahlâk ve örnek yaşayışını anlatırdı Bu mübârek âlimin sözleri ve duâları bereketi ile Osman Gâzinin seçme yiğitleri, Allahü teâlânın dînini yaymaya, insanlara merhametli davranıp zarar vermemeye çok gayret ettiler Herkese iyilik edip, hayırlı amel işlediler Nefslerini terbiye edip, ebedî saâdete kavuşmak için gayret gösterdiler

Osman Gâzi 1302'de memleketi beş idârî bölgeye ayırıp, Bilecik'in idâresini Şeyh Edebâlî hazretlerine bıraktı Dursun Fakîh bundan sonra hocası Şeyh Edebâlî'nin yanında kalıp onun yerine tefsîr okuttu ve fetvâ işlerini yürüttü Edebâlî hazretlerinin vefâtından (1326) sonra onun zâviyesinde şeyhlik makâmına oturdu 1330'da İznik, Orhan Gâzi tarafından alındıktan sonra Bilecik kâdısı olan Çandarlı Kara Halil, İznik kâdılığına getirildi Bu târihten îtibâren Dursun Fakîh'e de Bilecik kâdılığı vazîfesi verildi Dursun Fakîh'in bu görevde iken vefât ettiği tahmin olunmaktadır Kabri Bilecik'teki hocası Şeyh Edebâlî türbesi içindedir Şeyh Edebâlî hazretleri hatip, kâdı ve şâir olan talebesi Dursun Fakîh ile yanyana yatmaktadır Bu çok sevilen derviş gâzinin bir makam türbesi de, Söğüt'ün Küre köyü civârında bir tepe üzerindedir

Dursun Fakîh'in ilmi, zühd ve takvâsı güzel ahlâkı yanında diğer bir yönü de şâir oluşudur Nitekim onun; Mukaffâ Kalesi Gazâvatnâmesi isimli eseri günümüze kadar gelmiştir

Dursun Fakîh eserini şu şekilde bitirmektedir:

Yâ İlâhî Habîbinin hürmeti
Rahmetinle bağışla bu ümmeti

Suçumuz çok anı şefi kılıruz
Rahmetini ol sebebden bilirüz

Rahmetin umar isen Dursun Fakı
Resûlullah'ın mücâzâtların oku

1) Şakâyık-ı Nu'mâniye Tercümesi (Mecdî Efendi); s21
2) Kâmûs-ul-A'lâm; c4, s3020
3) Türk Dünyâsı Araştırmaları Dergisi, sayı 6, s117-130
4) Âşıkpaşaoğlu Târihi; s27
5) Tâcü't-Tevârih; c5, s2-3