Şemseddîn Pâni-Pütî (Hâce Şemseddîn Türk)

ŞEMSEDDÎN PÂNİ-PÜTÎ (Hâce Şemseddîn Türk)

Hindistan’ın büyük velîlerinden Hidâyet semâsının güneşi, mârifet denizinin kabaran dalgası, ilim deryâsı, hayâ ve hilm, yumuşaklık hazînesi, insanların kılavuzu, ünsiyet meclisinin açıcısı, darda kalanların sığınağı, yolda kalmışların delîli, yol göstericisi, kutb-i âzam, Hâce Şemseddîn Türk Pâni-pütî hazretlerinin babasının ismi Seyyid Ahmed’dir Şems-ül-Evliyâ, velîler güneşi ve Müşkül-ül-küşâ, zorlukların çözücüsü olarak tanınır Türkistan’da bulunan Verşâne vilâyetindendir

Doğum târihi tesbit edilemeyen Şemseddîn Pâni-pütî, 1336 (H736) senesinde vefât etti Seyyid olup hazret-i Hüseyin’in neslindendir

Âilesi tarafından tam bir islâm terbiyesi ile yetiştirildi Kalbine İslâm âlimlerinin sevgisi yerleştirildi Kendisi büyüdükçe, kalbindeki muhabbet ateşi alevlenip fazlalaşıyordu Bu muhabbet dayanılamayacak hâle gelince, kendisine irşâd edici, yol gösterici bir mürşid-i kâmil aramak üzere, bulunduğu Verşâne şehrinden çıkıp, kasaba kasaba, şehir şehir dolaşmaya başladı Mültan şehri civârına geldiğinde, Kutb-ül-kâmilîn hazret-i Hâce Ferîdüddîn-i Genc-i Şeker ile karşılaştı O büyük zâtın sohbetlerinde bulunup, icâzet aldı Bundan sonra, Genc-i Şeker hazretlerinin izni, işâreti ve emri ile, Kalyar şehri tarafına gitti Orada, Tâc-ül-Evliyâ Gavs-ı Samedânî Hâce Alâüddîn Ali Ahmed Sâbir hazretlerini bulup, onun bereketli sohbetlerine kavuştu Hazret-i Hâce onu görünce çok sevinip; “Şemseddîn! Sen benim mânevî oğlumsun Bizim bu yolumuzun, silsilemizin senden devâm etmesini ve uzun zaman ayakta kalmasını Allahü teâlâdan diledim Demek ki, Allahü teâlâ bu arzumu kabul etti” buyurup, onu talebeliğe kabûl etti O yüksek huzûrda, kıymetli sohbetlerde ve husûsî hizmetlerde bulunarak, orada onbir sene kaldı Çetin riyâzetler ve mücâhedeler ile çok gayret ederek, evliyâlık yolunda üstün derecelere, anlaşılamayan yüksekliklere kavuştu Ondan icâzet ve hilâfet alıp mezun oldu Zâhirî ve bâtınî ilimlerde, diğer talebe arkadaşlarından ileride idi Nitekim yüksek hocası onun için; “Bizim Şems’imiz evliyâ içinde güneş gibidir” buyurup, ona Şems-ül-evliyâ lakabını vermiştir Alâüddîn Sâbir, çok sevdiği bu talebesini, insanları irşâd etmesi vazifesiyle Pâni-püt şehrine gönderdi Hocasından aldığı vilâyet nûru ile o tarafları aydınlatan Şems-ül-evliyâ, binlerce kişiyi evliyâlık mertebelerine kavuşturdu Fevâid-ül-Füâd ve Zâd-ül-Ebrâr isimli çok kıymetli kitapların sâhibi olan Celâleddîn-i Hindî bunun talebelerindendir Her tarafta tanınıp meşhûr oldu Zühd, verâ, takvâ, tecrid ve uzlet sâhibi idi Haramlardan, şüphelilerden son derece sakınır, dünyâya zerre kadar meyletmezdi İnsanlardan ayrı, kendi hâlinde bulunurdu Her ân ibâdet ve tâat ile meşgûldü Öyle ki, sanki bambaşka bir âlemde, bambaşka hâller içinde yaşıyordu Menkıbeleri, kerâmetleri çok, fazîletleri sayısızdır

Rivâyet edilir ki, her kimin mühim bir işi, derdi, sıkıntısı, müşkili bulunduğunda, abdest alıp, Hâce Şemseddîn’in mübârek ismini yüz bin defâ okusa, bunu yapmak zor geliyorsa, bir miktar kimse toplanıp, bölüşerek okusalar ve yüz bine tamamlasalar, Allahü teâlâ, Şemseddîn Pâni-pütî’nin mübârek ismi hürmetine, o kimsenin sıkıntısını, ihtiyâcını giderir Şu kadar var ki, bunu yapanların Ehl-i sünnet îtikâdında olup, haramlardan sakınmaları ve bunu abdestli olarak, sıdk ve ihlâs ile okumaları şarttır Hâce Şemseddîn çok mal ve servete kavuştu ise de, bunların hiçbirine meyletmedi Her ân gönlü Allahü teâlâ ile berâberdi

Bir gün, yanında bulunan atını duâ ederek salıverdi At oradan süratle uzaklaştı Bu sırada, Şemseddîn Pâni-pütî’nin bulunduğu yere uzak bir yerde, dul bir kadın ve bir de kızı vardı O kadıncağız kızını evlendirecekti Fakat hiçbir hazırlıkları, malları ve paraları da yoktu Şemseddîn Pâni-pütî, Allahü teâlânın izni ile onların bu hâline vâkıf olup, atını bunun için göndermiş ve bunun için duâ etmişti O duâ bereketi ile, o at gelip, o dul kadının yanında durdu Kadın bu hâle bir mânâ veremeyip hayretle bakarken, gâibden bir sesin kendisine; “Ey ihtiyar hanım! Bu atı sat! Kızının masraflarına ihtiyaçlarına harca!” dediğini duydu Kadın bildirileni yaptı Böylece rahatlamış, büyük bir sıkıntıdan kurtulmuş oldu Hâce Şemseddîn kalan malını da bu şekilde Allah rızâsı için dağıtıp, kendisi Pâni-püt şehrine geldi; orada talebelerine ders okutmakla meşgûl oldu

Şems-ül-evliyâ hazretleri bir gün, şehrin ileri gelenlerinin de bulunduğu bir meclisde oturuyordu Kendisinin seyyid olduğunu iddiâ eden bir kimse de orada idi Bu kimse Şems-ül-evliyâ’ya; “Sizin seyyid olduğunuz nereden belli? Bunu nasıl isbât edersiniz?” dedi Bu münâsebetsiz suâle üzülen Şems-ül-evliyâ; “Babamdan ve dedelerimden duyduğum gibi, bunu isbât eden şecere de yanımda saklıdır” dedi O kimse daha da ileri giderek; “Bu tam bir isbât değil Daha katî bir şey göstermeniz lâzım” dedi Şemseddîn hazretleri buna daha çok üzüldü Celâllendi, Hâşimî damarı harekete geldi ve; “Gerçi bu isbât şekli şimdiye kadar tatbik edilmiş değil ama, şimdi bundan daha katî bir yol kalmadı Mecbûren, “Seyyidlerin kılı ateşte yanmaz” kâidesini göstereceğiz Hemen büyük bir tandır hazırlasınlar Mâdem sen de seyyid olduğunu söylüyorsun, birlikte o tandıra gireriz” buyurdu O kimse daha önce cüretkâr sözler söylediği için, şimdi bu sözlere îtirâz edemedi yakınında bulunan büyük bir tandır yakılıp, kızdırıldı Şems-ül-evliyâ, hiç çekinmeden o kızgın tandıra girdi Fakat, o girer girmez, Allahü teâlânın izni ile tandırın sıcaklığı geçti Elbisesinden bir iplik bile yanmadı Tandırın içinde gaybdan bir pınar peydâ oldu Şemseddîn, o pınardan abdest aldı İki rekat namaz kıldı Sonra dışarıda bekleyen o kimseye seslenip; “Ey Seyyid(!) kardeşim Niçin tandıra girmiyorsun Beklemen çok uzadı” dedi O kimse, mahcûbiyetinden biraz daha ilerledi, ateşi gördü Pek yakıcı ve korkunç idi Kalbine dokundu, yüzünün rengi değişti Buna rağmen iki adım daha atıp, tandırın başına geldi Yükselen alev, pardesüsünün eteğini tutuşturunca, feryâd etmeye başladı Sonra, Şems-ül-evliyâ hazretleri tandırdan çıkıp, o kimsenin tutuşan pardesüsünü söndürdü Bu hâdiseyi başından beri tâkib edenler, hayretler içerisinde kaldılar O zâtın seyyid olmadığı, yalancı birisi olduğu anlaşılmış oldu Orada bulunanların, Şems-ül-evliyâ hazretlerine olan muhabbetleri, böylece daha çok arttı

Hâce Şemseddîn Türk’e, hocası Alâüddîn Sâbir hazretleri senelerce önce; “Şems-ül-evliyâ (Evliyânın güneşi)” lakabını vermişti Buradaki harflerin sayılarının toplamı, Ebced hesâbına göre 736 etmekte, bu ise, o büyük zâtın hicrî vefât senesine karşılık gelmektedir Hâce Alâüddîn hazretlerinin bu ismi vermesinin bir kerâmet ve Hâce Şemseddîn’in, evliyânın güneşi olmasının, Allahü teâlâ tarafından kabûl edilmesine bu uygunluğun bir işâret olduğunu âlimler bildirmişlerdir

ERİYEN BUZ

Bir defâsında Sultan Gıyâseddîn, bir kaleyi fethetmek için kuşattı Çok zaman geçtiği hâlde, bir türlü kale düşmedi Bir gece hava birden değişti Şiddetli yağmur ve rüzgâr başladı Öyle ki; rüzgâr, çadırları yerinden söküp fırlatıyordu Sultanın hizmetçisi, elinde ibrik, sultâna abdest suyu ısıtabilmek için ateş arıyordu Ateş yoktu Nihâyet bir çadırda kandil yandığını farkedip, oraya koştu Bu, Şemseddîn hazretlerinin çadırı idi ve kendisi içeride Kur’ân-ı kerîm okuyor, sanki, şiddetli yağmur ve rüzgâr, ona ve etrâfına hiç tesir etmiyordu Kendisi, velîlik hâlleriyle çok heybetli bir zât olduğundan, sultânın hizmetçisi yanına yaklaşamadı ve hiçbir şey söyleyemedi Uzakta durup beklemeye başladı Şemseddîn Pâni-pütî, biraz sonra başını kaldırıp; “Gel kardeşim! Ateş istiyordun Alıp götürebilirsin” dedi Hizmetçi ateş alıp gitti İbrikte bulunan suyu ısıtıp, acele ile sultana yetiştirdi Bu hâl, hizmetçinin dikkatini çok çekmişti Su lâzım olduğunda, hizmetçi etrafta su bulamadı Hizmetçi, o zâtın çadırında ateş bulduğuma göre, su da bulurum diye düşündü Sabah olduğunda, o çadıra gitti Çadıra vardığında akşamki zâtın yerinde bulunmadığını gördü Geri dönerken, ordugâhın dışında bulunan havuzun yanından geçiyordu Akşam çadırda gördüğü zatın havuzda abdest aldığını gördü Bir kenarda durup abdestini bitirmesini bekledi O büyük zât abdestini tamamladı, namazını kıldı Hizmetçi de oraya yaklaşıp su tulumunu doldurdu Bir taraftan da çok hayret ediyordu Zîrâ mevsim kış olduğu için, havuzun donması gerekiyordu Bu düşünceler içinde suyu götürdü O gün bu durumdan hiç kimseye bahsetmedi Ertesi sabah erkenden, o zâtın havuza abdest almaya gelme vaktinden evvel oraya gelip baktı Havuz donmuş vaziyette idi ve su alınacak gibi değildi Bir ağacın kenarına çekilip beklemeye başladı Bu işteki inceliği anlıyabilmek için soğukta beklemeye râzı oldu Nihâyet Hâce Şemseddîn geldi Abdest almaya başlayacağı zaman, havuzun buzu birdenbire eridi Ateş üzerinde ısınan bir kaptaki su misâli, havuzdan buhar yükselmeye başladı O zât abdest alıp gittikten sonra, havuzun yanına gelen hizmetçi, biraz önce buz tabakası hâlinde bulunan suyun, şimdi eli yakacak derecede sıcak olduğunu gördü Bu hâlin Şemseddîn hazretlerinin kerâmeti olduğunu anlamıştı Su tulumunu o sıcak sudan doldurup sultânın yanına geldi Sultâna, yalnız olarak arzetmesi îcâb eden bir husus olduğunu bildirdi Sultan, otağında oturmakta idi Hizmetçinin arzusunu kabûl etti Hizmetçi gördüklerini etraflıca anlatınca, sultan çok hayret içinde kaldı Hizmetçiye kendisini sabaha yakın uyandırmasını, berâberce oraya gideceklerini söyledi Hizmetçi gece sultânı uyandırıp, berâberce havuzun yanına gittiler Baktılar, havuzun suyu buz tutmuş hâlde idi Bir kenara çekilip beklemeye başladılar Biraz sonra Hâce Şemseddîn gelip abdest aldı Orada namaz kıldı ve gitti Sultan, olduğu yerden çıkıp suya baktığında, onun gâyet sıcak olduğunu gördü Onun kerâmet sâhibi büyük bir zât olduğunu anladı Hemen o zâtın çadırının bulunduğu yere geldi Şemseddîn Pâni-pütî, çadırına gelmiş, Kur’ân-ı kerîm okuyordu Sultan, geride edeble durup, ayakta dinlemeye başladı Okumayı bitirince, sultânın karşısında ayakta beklemekte olduğunu görünce hayret etti Ayağa kalkıp selâm verdi Sultan daha çok hürmet edip; “Ne kadar mesûd bir kimseyim ki, Hak teâlâ sizin gibi sevgili bir kulunu, benim zamânımda ve yakınımda bulundurdu Uzun zamandır muhâsara ediyoruz, kaleyi fethedemedik Lütfen duâ edin de, kale artık fetholunsun” dedi Bunları söylerken, büyük bir edeb ile yalvarırcasına konuşuyordu Şems-ül-evliyâ Şemseddîn hazretleri, tevâzu edip, kendisini duâya lâyık görmediğini söyledi Sultan çok ısrâr etti Bunun üzerine ellerini açıp Fâtiha-i şerîfe okudu ve; “Şimdi atınıza binip gidiniz İnşâallah fetih gerçekleşecektir” buyurdu Sultan, sevinçle ve içi ferahlamış olarak otağına geldi Komutanlarını toplayıp, konuştular Bütün hazırlıklar tamamlanıp, son bir hücûma geçildi ve Allahü teâlânın izni ile kale fetholundu

Bu fethin, Şemseddîn hazretlerinin duâları bereketiyle olduğunu bilen sultan, ertesi gün, büyük bir sevinçle ve yüksek bir edeble, yalın ayak onu ziyârete gelmek istedi O ise, kendisine böyle davranılmasını istemiyor, tanınmaktan, meşhûr olmaktan hoşlanmıyordu Kalb gözüyle, sultânın bu düşüncesini anladı ve sessizce oradan ayrıldı

1) Siyer-ül-Aktâb; s184
2) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c11, s53